Katalog

w 1 1 7 P A sâvıh Üniversıteler Yasasımn S. I 1 3 U m a d d e s ı n ı n ( b ) Oendındekı corf vo âdetlerme bağlı» hükmunün Anaaa Mankemesınce ıptal edılmesi uzerıne unirsıtelenn kımı oğretim üyelennce yayımianan Idırıve ılışkın goruşlenmui geçen pazar ıklamıştık. Bu hafta, Turk Yurttaşlar Yasaıda (Medenî Kanununda) ve Turk Tıcaret Yaıında orf ve âdet hukukunun kapladıgı onemyerden soz etmek ıstıyorum. CUMHURtm 21 Mart 1971 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER asa Maddeleri Turk Yurttaşlar Yasasının bırincl maddesi, rf; harfıne şojie demektedır «Kanun, lafzıvle veja ruhlvle temas ettitl tun meselelerde mer'ıdir. Hakkında kanunt hukum bulunmavan meselede hâklm ort ve ete gore ( ) hukmeder.» Turk Tıcaret Yasasının «Turk Tıcaret Kanu, Turk Medenı Kanununun ayrılmaz bır parıdır» dıye başlayan bırıncı maddesının son rasmda da aynen şovle denılmektedır «Hakkında tıcarı bır hukum bulunmayan srı ışlerde mahkeme, tıcarı orf ve âdete, ( ) e karar venr » Turk Medenî Kanununun, Dıl Kurumunca imlanan Ozfurkçe çevırısınde yukarıya akdığım bırıncı maddpiı ben şoyle deumlenmıştım «Yasa, sozuyle va da ozuvle değındıbutun konularda uygulanır Yasada konuya [gın bır kural yoksa, yargıç> toreye gore ( ) ar venr » Goruluyor kı, bız «orf ve âdet» sozcuğunü re» olarak çevırmjşız dıhmıze Kımılen bu cuğu «hukuk» yerıne kullanıjor Yanlıştır. kukun Ozturkçe karşılığı «tuzesdır. Nıtekım nsızcadakı «Personnes Jurıdıques», yanı «hu:ı şahıslar» terımı, TurKçeye, önce «hukmî ıslar» sonra «tuzel kışıler» olarak çevnjmış bu son terım bırçok yasamıza ve bu arada lyasa va da geçmış bulunmaktadır. Şu halde e «hukuk» tore ıse «orf ve adet» karşıhğıdır. Bır noktayı daha belırtmek gerekır Isvıçre 'ttaşlar Yasasının bızımkıne modellık etntış ı bırıncı maddesının Almanea metnınde «orf âdet» karşılıgı olarak sadece «Gewohnbelt» ılmeyıp .Gevvohnheıtsrecht» Fransızca ıiıetie de «Coutume» denılmejıp «Le droıtcoutumdeıulmektedır kı, bunlann her ıkısının de kçesi «orf ve âdet hukuku» veya «toresel hu:»tur. Ve doğrusu da budur Çunku vasamn acı, her torenın degıl, hukuk aşamasına ma$> olan torelerın uygulanmasıdır. Bır tore, bır kural, hukuk (ttıze) gucünü nakazanır1» Bunun içın üç ögenin bulunması Bereklıdır. • Maddi dge: Bu, «süreklıuk»tır. Yanı bır ve âdet kuralmın «hukuk» nıtelıjını alabılıx ve bu nıtelıkle yasanın boşluğunu doldurc üzere yargıç tarafından uygulanabılmesl o kuralın uzun sureden ben halk arasında ulana gelen bır kural olması gerekır. KanuSultan Süleyman doneminde derlenıp bır «Kaname» halınde bırleştırılmış olan eskı hukuluzdakı şu kural orf ve adetın, sureklılık sounda hukuk duzeyıne ulaşacaguıı çok guzel rtıyor: «Örude, yanı mer'a jerlerinde tayın i ut yoktur. Kadimden ne yerde davar yurüsteıı? ıse ol mahallerde yurur Kadım kırkyıla denılmez Kadım oldur kı anm evvelın esne bılmeye» (1). Bu kuraldakı «kadım», «çok eskı» demektır. Ozel Hukukta Örf ve Âdet Hıfzı Veldet VELiDEDEOĞLU Gerisini açıklamaea gerek yok, çunku dortyuz yılı aşKin bır zaman once vazılmış olan bu hukuK kuçalı, bugun yururlukte olan kımı yasa ve tuzüklerımızde kullanılmış Osmanlıca anlatım dan çok daha an ve duru bır Turkçe ıle kaleme aiınmıştır Eskı donemde orfl hukuk», dinsel hukukun dışında, gelenes % görenek joluyla oluşan töe resel hukuka denıhr, dınsel hukuk ıçın «şeıî hukuk» terımı kullanıhrdı Mecellenın bırçok maddesmde de (ornegın 36, 38, 40, 41) orf ve âdetten soz edılmıştı Bunlardan 36. madde ort ve âdet hukakunun gucunu «Âdet muhakkemdır» kuralıyla belırtmış 41 madde ıse «Âdet ancak muttarıd veva galıp oldukta muteber olur. dıyerek. toresel hukukun sureklılık koşulunu göz onune koymuştu. «Muttand» demek, tdre kuralının, bır yerde her zaman aynı bıçımde, tekdıizen halınde uygulanır olması demektır. .Gahp. demek, her \akıt ujgulanmamakla bırlıkte seyrek rastlanan benzerı anlaşmazlıklarda hep uygulanan toresel kural demektır. Goruluyor kı, Jrlecelle bıle orf ve âdetm sureklılık ogesıni belırtmeyl gere<clı gormüştür. • Ikmcı oge psıkolojıktır. Bunun anlamı, toresel kuralın bır hukuk kurah olarak uygulanması konusunda halk arasında yerlesmış genel bır kanının bulunmasıdır Demek kı. sureklılık ogesi yetmıyor Bu kurala uymanın sorunlu olduğu konusunda genel bır kanının bulunması da gerekıyor Mecellenın 37. maddesi «Nâsm istımalı bır huccettır ki onunla amel vacıp olur», yani «halkm genel davranışı, uyulması zorunlu bır kuraldır» dıyerek orf ve âdetın paıkolojık ogesıni gozonune koyuyor. • Uçüncu oge tüzel (hukukî) öge olup bu, eskıden «mueyyıde. dedığımız yaptınm gücüdur. Yanı yukarıkı ıkı ogeyi kendısinde toplamıs oian bır kuralm tuzel nıtelik kazanması İçın, devletın bunu yaptınm gücuyle guçlendırmış bulunması gerekır. Omeğın dugunlerde veya sünnetlerde, bayramlarda ve bır süreden beri yılbasılannda davetlılere, eşe dosta armağan vermek oteden berı sılreklı ve oturmuş bır gelenektir ve bu geleneğe uyma konusunda bireylenn kanı*ı vardır. Hedıye goturülmezse ayıp olur düşüncesi egemendır. Yanı bu âdete uymak içın ıçımızde yerlesmış bır duygu, bır kanı vardır Ne var kı, hedıye goturmeyen kışıye devlet mudahale ederek onu buna zorlayamaz. Orneğın buyuk harcamalar yaparak dıiglin şölenl hazırlamış olan bır kımse bu şolene çağnlanlardan hıç kımsonın hedıye getırmemesı durumunda, onlara karşı dava açarak. dugunlerde hediye getlrmenin «orf ve âdet gereğl» olduğunu, davetlılerln buna uvmadıklarmı ıleri surerek mahkemeden bır karar alamaz Goruluyor ki, bir geleneğta, toresel hukuk duzeyıne erışmesı ıçın başta belırttıgımı» maddı ve psıkolojık ogelenn bulunması yetmıyor Devlet'ın japtırım gucuyle guçlendırılmesi ogesının de bulunması gereknor Bu guçlendırme olmayınca o gelenek, bır tuze kuralı degıl, bır nezaket, bır gorgu kuralı olarak kalıyor. 5u halde Yurttaşlar Yasamızın bırınci ve Tıcaret Yasamızın bırmci ve ıkıncı maddelennae soz konusu olan «orf ve âdet»ten maksat, Almanca ve Fransızca metınlerde gorulduğu gıbı, «orf ve âdet hukukudur. Yurttaşlar Yasamızda Isvıçre Yurttaşlar Yasası'nın Almanea ve Fransızca metmlerınde olduğu gıbı «orf ve âdet hukuku» demlmış olsaydı herhalde daha yeruıde olurdu. kaldınp, layık hukuku jerleştirmektır. Turk Yurttajlar Yasasının en başa aktardığım bırıncı maddesinın ort ve âdet hukukuna yaptığı yollama ancak dınsel hukuk dışsıdaki gelenek ve toreler ıçin geçerlıdır. Orneğın, ortakçılık, yarıcılık, balıkçılık konularmdakı verlı toreler, bır anlaşmazlığın çozumu ıçm yasada boşluk bulunan durumlarda uygulama alanı bulabılırler Bu açıyamalardan sonra Ankara Unıversıtesı'nın 2 ı nazıran 1973 tarıh ve 1750 savılı yenl < Un'versıteler Yasası mn uçuncü maddesinden 1948 tarıhlı eskı Unıversıteler Yasasmdakı «Turk Devrımının ulkulerıne baglı» nıtelemesımn çıkarıiarak onun verıne «orf ve âdetlerme bağlı» nıtelemesımn konulmus olmasmı layıklik ılkesı ba<ımmdan tehlıkeh gorup Anayasa Mahkemesınde ıptal davası açma uyanıklığını göstermesi ve Yüksek Mahkemenın de avnı uyanıklık ve vatanseverlıkle bu n'telemevı 'ptal etmesı Turk Devrımcıl'ğme ve muspet bılıme saygı bakımından ne kadar övulse azdır. Anayasa Mahkemesinın iptal karan gerekçesındekı şu satırlar lnsanın gozunu yaşartuor«Ataturk Devrımleri. dıırçunlul^ın. alışkanlığın. hareketsiztıçın karşıtıdır... Kendısıni bu deffşmeje u>durama\an, v»nt de%rim yapamayan sos>al topluluklar. çajın çerisinde kalmağa ve Ileri toplumların sömurgesi olmağa mahkumdurlar. ( ) Su halde Cumhurıvet in geleceğini çu\enee altına alacak olan genç laışakları, tuzyıllar oncesi toplum düzeninln jerck«iindirdigı ve yarattığı orf ve adetlere baglı tutmak, onları modern Turldve'nln dniveriitelerinde örf ve adet yonteminde ve doğrultu^unda vctiştirmek Ataturk Devrimivle ve bu Devrimlertn temeUni oluşturan ılkelerle bağdaştırılamaz » Geçen hafta soyledım «Milli orf ve âdetlerimız» sozlerını ge\eleyıp duranlarm asıl amacı, lajıklık ılkesını zedelejıp devletı ümmetçılık batagına sokmaktır Buna hukuk voluyla başlama^ ıstıyorlar. Ovsa, az once belırttıgım gıbı, Medenı Kanun ve uvgulama kanunu bu yolu tıkamıştır Ama gencıler ulkeyi geriye kaydırmak ıçın, tıkanmış olan blltun yollan yenıden açmak çabasındadırlar Geçen haftaki yazıda sozunu ettığım bıldırıyı ımzalayan Unıversıte ogretım uyelerı bu tehlıkeyı gormelıdırler VEFAT Murşıde Gursu'nun biricık esl. öncü Gürsu, tnd Kerunoğlu ve Fılız Gürkan'ın sevgıli babalan, trfan Gürsu, Rec«p Gursu. Mehmet Alı Gursu. Hulusl Gursu. Mahıre Alperdem, Necmıye Asarsu'nun ağabeylerı, Bedn Korateş Hilmı, Aslan ve Behıç'ın dayılan, Nun Yürekli ve Kerım KerimoSlu'nun bacanağı Levlâ Gursu, Husevın Kenmoglu ve Nejat Gür kan'ın kayınpederleri Bahar Pınar, Mert, Cıhan ve Levent1 ın bırıcık sevgıli dedelen tstıklâl Savaşı Gazilerinden, Mümtaz ve ivüik tımsaU Em. Ordonat Alb. (338 21) Mehmet Mekki Gürsu 26 Mart 1976 günü vefat etmıştır. Cenazesı 28 Mart 1976 Pazar gunü 6gl« namazım müt«akıp Şışli Camıınden kaldınlarak ebedi ıstırahatgâhı ZıncırUkuyu mezarlığma defnedilecekür Mevli rahmet eylesın. Eşi ve Çocukları Cumhurıyet ^446 ^lllllltllllllllilllMIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIV: Eski Hukukun Durumu Burada çok onemlı bir nokta daha var IsTlçıe Yurttaşlar Yasasınuı 5. maddesının ıkıncı fıkrasmda harfı harfıne şoyle denılmektedır «İ5u yasanın toreye (âdete) veya bolgesel geleneğe yollama yaptığı konularda, bundai once yurürlukte bulunan Kanton hukuku uygulanır Boylece îsvıçre'de Medeni Kanunun yururluğe gırmesınden once yururlukte bulunan Kanton hukuklan, «hukuksal orf ve âdet» sayılmıştır. Bu demektır kı, orada yargıç, bır anlaşmazlığı çorüme bağlarken, Yurttaşlar Yasasında bır kural bulamayınca orf ve âdet hukukunun ne yolda olduğunu araştıracaktır. Bunu araştınrken, yukarıya aktardığım beşıncı maide uyarınca, Yurttaşlar Yasasmdan önceki Kantonlann hukukuna bakacaktır. Çunku bu hukuk orada artık «orf ve fidet» hukuku sayılmıştır Ojsa bızım Yurttaşlar Yasasından oncekı hukukumuz boyle bır örf ve âdet hukuku (toresel hukuk) gorevıni yerıne getıremez Yurttaşlar Yasasının yiırurlük ve uygulama yontemmı saptayan 19 hazıran 1926 gün ve 864 sayılı yasanın 43. maddesi «Medenî Kanuna ve Borçlar Kanununa ve Tatbikat Kanununa muhalıf olan hükumler ile Mecellenin mulga olduğunu» açıkça belirtmıstir. Bu maddenın günümuzun Türkçesiyle anlatımı şöyledır: «Yurttaşlar Yasası'na, Borçlar Yasasına ve bu Uygulama Yasasına aykın olan kurallar ıle Mecelle kaldınlmıştır.» Gorülüyor kı. Uygulama Yasası Medenî Kanundan onceki hukukla olan ıhşkımızı hepten kesmişfir Su halde Medenî Kanunun ban noktalarında boşluk bıle olsa, bunları doldunnak ıçın, artık kaldınlmış olan eskı hukukumuzdan ve Mecelleden «orf ve âdet olarak» yararlanma olanağı yoktur. Zaten Türk Yasa koyucusunun kesm arracı, eskı dinsel hukuku yurürhikten î •E E = = E TEŞEKKÜR Eşım SE\İNGÜL S.LSLZ un amehıatından önce ve sonra yakm ılgılennı esırgemeyen dost ınsan, muşfık hekım, Zeynep Kamıl Hastanesı Başhekımı Jın üp. Dr. yıne amelıyat oncesi ve sonrası vakm ılgılennı gorduğum, Kadın Dogum Hastalıklan Mu'ehassısı, ! = = z: 1 BURHANETTİN ÜSTÜNEL'e | İ İ | | | İ Hidayet HOROZOGLU Asistan Dr. Alev GAZi Asistan Dr. Sühendan TÜRKMEN Asistan Dr. Emin ÇOBANOÛLU Narkoz hemşiresi Fadik ÜNALAN Jin. Op. Dr. Derin KÖSEBAY 5 = Ustehk «ort ve âdet» esnek bır kavramdır Pek çoğu genel değu, yerseldır. Turk vatanmda yasayan etnık gruplar da kendl brf ve âdetlertnın yasa duzeyıne çıkanlmasını Istevebılırler. Şu halde 20 hazıran 1973 tanh ve 1750 sayılı Universıteler Yasasının uçuncu maddesme konulmus olan «orf ve âdetlerıne bağlı» nıtelemesı, toplayıcı, butunleyıeı değıl, ayırıcı, dağıtıcı bır oge taşımakta ve Turk vatanı ıçın bır tehlıke tohumu oluşturmaktadır Bence gdrmemek ıçın va haın, ya gafıl olmak lâzımdır Anayasa Mahkemesı bunu gormus ve kararınm gerekçesınde E ıle amelıyat sonra*ı ilgisınl surduren E bu nıtelemenın «Turk Devletının ulkesı ve ulusu lje bolünmez büttinlügünü geniş bır şekılde tehlıkeye düşurduğunü» saptamıştır. = ve servıs hemşıreleri GULTEN PERÇIN ıle SEVİA. KAR\= Butun bu açıklamalardan sonra. Yuksek E DAĞ'a. amelıyathane elemanları FAZLI EKER. BİLAL KA= Mahkemenın karanna karşı çıkıp bıldirı yayım E VAK, HASRET YELKEN'Cİ üe hastanenln dığer personelln» = layan unıversıte oğretım uyelennı, vatanseverlık = teşeiclcuru borç bılınm. E duygulan doğrultusunda uyarmayı gorev bılıyoruz. Gençlerin öldurulmesınden tutunuz da çeşıtlf vasa dışı olayları, yasaların çığnenışıni kı SMiiHiıııımııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııımııııııııiMiııııııııır^ nayan bır bıldirı yayınlamayı aklının ucundan Cumhurıvet 2444 geçırmevenlerin. boyle devnmci doğrultuda bır karara karşı bıldırıve kalkışmilan, bu kışılenn kımlığıni ıyıce ortaya koymuştur. | | | | | | YARARSUSUZ | (1) Mlllî Tetebbular Mecmna<n. Olt 1, « TEŞEKKÜR ^Kıymetli Varlığımız EGE ORADA URUYOR...,, <TAY AKBAL Evet Hayır Resim ve Heykel Müzesinin Kapann aşadığımız gunler ıçlnde kısa bır haber gazete sayfaıan arasında gorundu ve gorundügu gıbı de sessiz sedasız, bır v^ankı bırakmadan kayboldu BuTnsa haber, Istanbul Resım ve Heykel Muzesı'nın, yangın tehlıkesı nedenı ıle kapatıldığını soyluyordu Geçen yuzyıldan ben Turk guzel sanatlar alanındakı büyuk bır ulusal kurumun suresız olarak kapatılması, aslında buyuk bır külturel tepkıyle karşılanmalıvdı Bır an duşünebılır mısınız Parıs'te Lo uvre'un Londra'da Natıonal Gallery'nın, Munıh'de Alte Pınakothek'ın ve Vıyana'da Kunsthıstorısches Museum'un, bırakımz belirsız bır sure içın, ama kısa bır sure ıçm bıle kapatılabıleceğını7 Duşunünüz bbyle bır olayın kultur katında uyandıracağı buyuk tepkıyi! Bu, insanda kultur adına ne kadar mutluluk uyandırabilirse, bizdeki bu suskunluk karşısında duyulan duygu da o derece acı bir duygu oluyor. Ikınci Dünya Savaşı'ndan sonra adı geçen bu ülkelerde ilk onanlıp halka açılan kurumlar sanat kurumlan olmuştur Gerçı, Resım ve Heykel Muzesı, dünyanın bu sayılı muzelerıyle zengmlik yonünden hıç kuşkusuz karşılaştınlamaz Ama, ulusal kulturümuz ve ulusal sanatımız açıamdan, Resım ve Heykel Muzesı de bızlm içın o derece değerlı bir kurumdur. 1937'de Atatürk'un çabası ıle ku rulan Resım ve Heykel Muzesı, Turk gorsel sanaüarının en degerli yapıtlannı içınde saklayan. kultür yaşamımız içın buyük defen olan bır kurumdur. Resım ve Heykel Muzesı. 19 vuzyıl ılk Turk yağlıboya ressamlanndan Hüseyın Gırıtlı, Osman Nuri, Hılmı Kasunpaşalı, Pahn Kaptan, Istanbul'da ılk kışısel resım sergısım açan Şeker Ahmet Paşa, Huseyın Zekaı Pasa, Osman Hamdı Bey ve Hoca Alı Rıza*nın, Turk ımpressıomstlerı Halıl Paşa, Namık İsmaıl, Avni Lıfıj, Şevket Daf, Hıkmet Onat, Feyhaman Duran ve Sami Yetık'ın, Nazmı Zıya, îbrahım Çalh, Şefık Bursalı, Zekı Kocamemı, Alı Çelebı'nm, Bedrı Fahmı Eyuboğlu'nun, K'irullah Berk'ın, Sabrı Berkel'm Y ge duruyor orada» «Jemiş Mersin'de. Gerçl orada duran Egp değil, Akdeniz! Basını çe\irip dcniifi bakan Ege'yi değıl Akdenizl gorür, hem de Mersln körfezlnl. eye gıdecek Ege, elbet yerinde duracak! Tuılerce. binleryıldır durdufu gibi... Kimse denıiyor kl, Ke aldı başuu 1, ya da Ege'vi ahp kaçırdılar. Ege'de haklanmıa y ı t i m o , elimızden gıdıyor haklarımız dijorlar. Ege elden Kidıyur oluyor, kunıyor demlyorlar ki!.. CHP Genel Ba<sk*nı Cumhurbaşkamna seslenmekten bısyol bulamadı. «Hutümetin sorumsuzca davranışı ynunden kiyn Egp denlzinde bazı ulusal hsklannı vilırme fchlikee karşı kar^na kalmıştır. Geçen pazartesi gunu New York' çalışmalarına başlayan Uluslararası Deniı Hukuku konfesından once Turkive'nin atması gerekrn adunlar butun rılarımıza rağmen ihmal edilmıştir.» Cumhurbaşkam ne vapacak? Ylne vetkltiıliktfn ml göz cek? dne bekledik Cumhurbaşkanlığı bir «protokol» jöIdir, hiıkümet ne yapsa erçeç imzalar, onavlar mı deneceknne? MC hukümetinin kavıtsızlıjfr, umursamazlığı, ulusal lulara gerekli değeri vennevişi vuzünden Ege deki haklarıelîmizden gitti gldecek. Akıl almaz bir vurdurndoyniazlık mış MC'cIleri. Gençler öldfiriıliır, tınmazlar. KatiUer bu* naz, aldırmazlar. B M.'de yenilgiden venilgiye dflşerlz, i rtkilemez» der geçeıler. Başbakan kalkar Mersin'de e orda duruvor» der karşılık olarak Ege orada, ama Uluslararası konferantlarda ypnügıden llpve du;en do MC Ege jıne orada duracak, goreceğiz, ı elimiri defdlremeveceğiz. Adamlar pelrol arayacaklar, lileri, uçakları geçlrmeypcekler, bızi uzaklaştıracaklar, !İarara»ı yasaları kendi isteklerine uyduracaklar. karşı çısak haksıı dnnıma dusecegiz, is çarpışmaja, savaşmaya ar ?idecek. Sonra m olacak? Orsa gerçekten ulnaçu, yurt>r davramş, önceden gereken işieri vapmaktı. Konuyu besemek, Içte \e dışta sayp uyandıran, çuven veren bır poa. bir tutum izlemekti. Iş işten çeçti geçiyor. Eçe orada acak, ama bizim olmadan, sadece uzaktan bakacağunız bir lan denlzi olarak .. Ecevtt Cumhurbaçkanına a n gerçeği hatırlatıyor, vakit geneden konuya etilmeye çağınyor. «Çağlarangine 18 mart ü Ankara'da yaptıgun görüşmede bukumetin Ege sorule ilgili ihmallerinin \e bilgislzliğlnin akıl almaz boyuılarardığını ögrenerek dehşete duştüm. Bu konuda uzun surekamuoyu onünde yaptığımu uyarılan, hukiımet ya ilgisizB ve sessizlikle ya da sorumsuz demaçojilerle karşüamışBeUd de hükümet bizim bu konuyu ıç politikada bir islar vesilesi olarak ele aldı|ımızı sanıyor. Ovsa, CHP ulusırası ilişkilerle vr devletimizin egemenlik baklanyle İlgili ımlan, iç politika polemiklerınde ıstisman duşunmevecek ar sorumluluk bilinci ıçindedir .. Gun bile geçirmeden »aCumhurbaşkam konuya bizzat eğilmelidir . Haklanmızı umak için her çabayı ffostermelidir.» Bun3 karşı Bay iMenteşe'nin vanıtı «CHP Türkiye'nln dış ularını ova çevirme sayretkeşllğl içindedır» Ecevit, «De\adamlığı soruınhıluçu taşımadıçını bir defa daha ortava muştur.» Iki konuşma arasındaki düzev farkını gormek değil! Birl ne divor, oteki nasıl anlıyor? MC politikacısı anın ulusal yaran değü yalnızca partl, cephe cıkaruıı dumek olduğunu bir kez daha anlıyorsunuz. Saym Koruturk ne japacaktı? Bütun ulus bunu ılgıvle, ecanla bekledi. Hep bilivorduk Cumhurbaşkanının ulusal ülarda bu\uk etkisi ve vetkisı olduğunu Eski AP'li balardan Turhan Bilgin bir g'azetede çıkan 12 Mart anılarıneskl Cumhurbaşkam Sunay'ın onayını alamayacaklan içln nirel'in iktidan bıraktığını sdylüyor . Demirel muhhracı erallcri emeklije ayırtacakmış, ama Devlet Başkam muhcüarın yanında ver aldığı için görevden avnlmışUr. Cumbaşkanliğı boylesine güçlu bır gorevdir. Sayın Koruturk sal sorunlara vakından ilgili bir devlet adamıdır. Ecevit in şımıne karşı hemen gosterdiği tepki de ilgi çekicidlr. SaKonıtuık, «Hiç bir uluslararası konferans Türkiye'nin deerle ilişkısinı kesemez» diverek konunun iktidar • muhaleçekişmelerinın ustunde kabnasını, iktidarla muhalefet arala gerçek bir işbirliği kurulmasım önermiştir. MC sorumırımn o ağır suçlamalan nerde, Devlet Başkanmın sağduıı seslenişi nerde!.. «Ege orda duruyor» diyen Bay Demirel butün yurt işieri ı dış poütika sorunlanmızı da, başU Kıbrıs ve Ege konuı olmak üzere, arapsaçına çevirecektir. 12 Mart öncesinde ü çevlrdiyse oyle! Ege orda duracak elbet, bunu hep blll•uz, kimse Ege'deki haklanmızı elimizden alamaz. Uluslarsı deniz sorunlan konferansında da üç janı denizle çevrili ,koca Turkiye'nin benimsemeyeceği, onaylamayacağı bır ar koUvbkla verilemer. Ama MC hukümetinin beceriksizbaşarısızlığı, konuvla yeterlnce tlrilenmeyişi yüzunden n haklarımız» yıtirilmek tehlikesivle karşı karçıyadır. Bir 1 onceden savunmak, korumak, daha iyi defii mi. ilerde nik çaba harcamamak için, dunya önunde antlaşmalara a v ı davranan bir klke durumuna düşmemek İçin Ecevlfin atmak istediği bııvdu; koskoca ulus anladı, Devlet Başkanı ..<. . . \ir ibtirian anlamak istemivor' E ISTANBUL'DA RESıM VB HEYKEL MUZESıNıN YANGIN TEHLıKESı NEOENıYLE SURESıZ OLARAK KAPATILOIGI AÇIKLANDl. YAZIK, ACI BıR OLAY BU. VE USÎELıK OE TEPKıSıZ KAlDt. SÜRATLE ÇARf BütLWMAUp''^o>î ^ v Prof. Dr. Ismail TUNALI re genç kuşaktan Neşet GUnal, Adnan Çoker \e Devrım Erbıl ın ve daha pek çok değerlı sanatçının en seçkın yapıtlannı ıçıne aldığı gıbı, yontu sanatında da, orneğın Kenan Yontuç, Hadı Bara, Zühtu Murıdoğlu, Nusret Suman, Erdınç Bakla. Huseyın Gezer, Şadı Cahk, Kuzgun Acar, Alım Karamursel vs gıbı sanatçılarm yıne en seçkın vapıtlarım ıçıne almaktadır. Bu rutelıklenyle Kesım ve Heykel Muzesı bırıcık ulusal gorsel sanatlara dayalı bır kurumdur Kapatma ıçm gosterüen teknık nedenler haklı olabıhr, burada elbetteki bunun tartısması soz konusu olamaz Ama, bovle bır müzeden joksun kalmanm Turk aydınına, Akademı oğrencısme vereceğı zarar, külturel duşunsel ve eğıtsel vonden \erecefı zarar tartışılabıhr Kım ve nasıl bu zararı gıderebılecektır' Ana sorun, burada ışte bu sorundur. Bbyle zaran karşılamak olanak dışıdır O halde Boyle onemlı bır kul tur olayı karşısında nasıl bır tavır alınmalıdır' Herhalde bu c tavır, >a adığımız gunlerın polıtık ve ıdeolojık güniltüsu içınde bır suskunluk tavn olmamalıdır Kultur msanı ve ajdm olarak bır çare, bır vol bulmak gereğmdeyız Bu nasıl bır yol 0 olabılır Burada ıkı yol duşünUlebılır Bırı ?eçıcı bır yol, oburü uzun vâdelı yol Geçıcı yol, muzenın kapatılma sı ıçm teknık eksıklik olarak gosterılen tesıslenn zaman kaybetmeden yapımına geçerek müzeyı bır an once halka açmak. Ama, bu yapılsa bıle, kanımızca sorun çozumlenmış olmuyor. Çunku, muze olarak kullanılan bugunku yapı Dolmabahçe Sarajmın Velıant Daıresı saray o mesl gerekır. Sanat Muzesınden yoksun bır kultur merkezı dusunulemez Çunkü, kültur varlığmı meydana getiren en önemlı yapı elemanlanndan bırı gorsel ' sanatlardır Gorse! sanattarda, bir toplumun bütun duygu ve duşunce yaşamı somutlaşır. Hıç bır sanat gorsel sanatlar kadar bır toplumun, bır ulusun içsel ve dışsal yaşamım somut olarak yansıtmaz Ulusları, toplumları tanımak ıçin, onların gorsel sanat yapıtlanna, resım ve hevkel larak yapılmıştjr. Elbett«, boyl» ürünlenne bakmak gerekır Topbır yapının b^ muze yapısı olalümlann duyguları, beğenılerı, mayacağı açıktır. 1937'de o dbbılım anlayışları ve felsefelerı, nemın koşullan içınde yapıya en somut bıçımde onların görsol boyle bır görev venlmlş olabısanat yapıtlannda yansır. Leolır Ama. bu, ancak geçici bır nardo, Mıchelangelo olmadan gorev olmalıydı. Renaıssance'ı anlayabilir mjytz' Bır sanat muzesının yapısı, Geçen yurvılın 2. yarısı Fransız coğrafı konumu, ışık durumu toplumunun duygu, beğeni, dJve dızayn'ı ıle dzellıkler ve nışun ve kultur jasamını bize en tehkler ısteyen bır yapıdır Bu somut olarak yansıtan omekler açıdan bugunku yapıya baktığıFransız ımpressıomstlerının yamızda, Saraym VeUaht Daırepıtlan değil mfdir' smın bu ozellık ve nıtelıklerden Gorsel sanatların bir çagi, bır yoksun olduğunu goniruz îlkın toplumu ve bır kulturü somut bır yalı yapısı olması, konum olarak yansıttığı duşuncesı Turk jonunden çok sakmcalıdır. Tuz gorsel sanatları içın de doğrulu nem, klıma yonünden çok dur. Geçen yuzyıldan beri gelıozel koşullara dayalı olması geşen TUrk gorsel sanatlanna bakreken yapınuı ıç havabim olum tığımızda onda görduğumuz sev suz olarak etkılc ve gıderek >aTurk kültuı ve toplum yaşamıpıtların hızla bozulmasuıa nenın geçirdıgi degışıklığm gorsel den olur. Ikıncı olarak, bugunbır yansısıdır Geçen yuzyıldan ku vapı ışık durumu yonünden ben Turk toplumunu duygu, bebır muze olmaya hıç mı nıç elğeni vonunden belırlemek ıstivenşlı değıldır. Ancak çok guneş yorsak, bu yolda Turk gorsel lı gunlerde yapıtlar rahatça gosanatlan bize kılavuzluk edebırulebılır. Yapırun bır başka sahr Bu soyledıklerımız yalnız k.icası da, bır sanat muzesıntarıhsel yapıtlar ıçm değıl, çağıde bulunması gereken ozel bır klıma sıstemınden yoksun olma mız sanat vapıtlan ıçm de doğrudur sanırız. Ama Turk topsıdır lum vasamında ve kultürimde bu Butün bu soylediğımız sakınderece onemlı bır yeri olan, olcalara gore, Resım ve Heykel ması zereken gorsel sanatların Muzesının sürekli olarak bugun bır müzeden voksun olması, dübulunduğu yapıda kalmaması geşunülebılır mı' Tarıhsel persrektıği bir gerçek olarak karşıpektıvi bırakalım. aynca bugun mıza çıkıyor. Bu koşullar altın Türk gorsel sanatlarının uluslarda tutulacak yol, uzun vadeli arası yanşmalarda kazandığı o>oi olmalıdır. Bu da, bir sanat duller ve elde ettığl onurlu yeri tarıhı muzesının ozellık ve nıdüşumırsek, Türk gorsel sanartelıklerınl dikkate alarak, çağlarınm bır Sanat Tanhı Müz'si daş teknolojının olanaklarından yapısına çoktan hak kazandığıyararlanarak, yenı ve modern nı gonül rahatlığı ıçmde kabul bır Resım ve Heykel Muzesi yagerekır pısı japmaktır. Istanbul'a Kultur Merkezl yapmayı düşünen ve bu gereksınmeyı duyan bır anlajışın, «Kultür Merkezı» düşuncesını tamamlaması bu'unleş*ır Medlha ÇEHRELI'nın Vefatı dolayısıyle buyuk acımm paylaşan, yakm alâkalannı esirgemeyen akraba, arkadaş ve bütun dostlara minnet ve çukranlarımıa arzederiz. KBRAHİM ÇEHRELi VE EVLÂTLARI (Curanurlyet: 2*39) ETİBANK MURGUL BAKIR İŞLETMESİ MÜESSESESi MÜDÜRLÜCÜNDEN SODYUM MTRAT SATJLACAKTIR 1 Müessesemızln Hopa Burosu deposunda «53 ton Murgul depolannd* 1186 ton olmak üzore c«ro'an 1838 U» Bulginstan manşeU sodyum nıtrat (Na No3) satılacaktır. 2 Sodyum nltrat 50 şer kiloluk çuvallardadır. 3 Almak istıyenlerln pazarlık etmek üzere Etıbank Murgul Bakır lşletmesine muracaatlan üan olunur. (Basm 13497) 3433 1STANBÜL SANAYI ODASINDAN 5590 Sayılı Odalar Kanunu geregınce 1976 vıh «idatinın MA^T ayı sonuna kadar odenmesı gerekmektedır 313WC tarihıne kadaı odenmıven aidat ««50 FAZLAStYLE tahsıl olunur. Saym uyelenmızln mağdur dnemle duyunılur. olmamaları ıçın keyfıyet (Basın 12784» 2430 VEFAT LEMAN AYDEMIR'IN EŞÎ, ORHAN ERTUĞRUL, SELÇUK AYDEMIR'ÎN BABASI, OZCAN VE GONUL AYDEMIR'IN KAYIN BABASI, AÎLEMtZIN DEGERLÎ VARLIG1, ffll#MMm 1 1 % V I ITffl • 1 Mayıt'tan itibaren h«r cvmartett ISTANBULSOFYAZAORIB VENIDİK.CENEVRİPARİSLONDRA BHÜKSILMÜMİHVİY BILCRADSOFTA'ISTAHBUl 22 gun lufcs. konforlu olobuslt. yarım pansiyon 3400 TL ve 4C0 Dolar 25 31976 GUNÜ KAKKIN RAHMET1NE KAVUŞMUŞTUR. CENAZESt 28 MART 1976 PAZAR GUNÜ (BUGUN) ÖGLE JTAMAZIM MÜTE\KİP H\CIBAYRAM CAMÎINDEN KALDIRILARAK, CEBECI ASRI MEZARLIKTA TOPRAÛA VERILECEKTIR. YAKINLAR1NA VE DOSTLARIKA ARZOLUNUR. NOT : ÇELENK GÖNDERMEK ÎSTEYENLERIN TÜRK VAKFI'NA BA5?VURMAL<\H1 RICA OLUNUR Şevheı Süreyya AYDEHIR YAZAR, İKTISATÇI 5 Mayıs'fan itibaren 15 günde bir Çarşamba giinUH İSTANBULSOFYABELGRADV ENEDİK LUG ANO MÜNİHVİYANA BRODSOFYAİSTANBUL 13 gun otoousie. yarım pansiyon 2000 TL va 280 Oölar Bulgaristan ve Romanya'ya 10 Haziran'dan itibaren haftalık Plai turları î500 TL. ve 120 Dolar A/nca Dunya'nır. ve Avrupa'nın (Iginç yörtlert. 1976 Broîürumüzu tncelemcdert gezınıt içır karar vermeymız PJ san scnura !<adar kayd'Hı yaol'î'arı'atB b r adpı se/rhj: ba^\ u acentenızce hed'ye efl teeevtrr AILESİ BĞÎTIM Beyoğlu Istiklâl C. 184 Istanbul Tel. 44 8995 44 4651 < I3 76S» Ankara 26 57 3 0 Egetur Izmlr i !