Katalog

CVMHURM Uyuk kentlerde ev ktrflan, görülmemiş blr düzeye ulaşmış, dar gelirli allelerin Odeme güçlerini çok aşmıştır. 1976 yıhnın ilk 8 ayında klraların ikl katın ustünde (% 116) bır artış gösterdlğl ANKA'mn 14 eklm 1976 günlu Cumhurlyet'te yayınlanan bir haberinden anlasılmaktadır. Ylne aynı kaynağa göre, başkentte klra ortalaması, orta bUyüklükteki btr konnt içln 3 bin llrayı aşmaktadır. Memur Kenti Ankara'da ortalama memur aylığının oturulablllr bır konutu knalamaya yetmeyecegl açıktır. Bu gbzlem, ışçi aıleleri ıçin de geçerlidır. Pekçok ulkede klra gtderlerinln alle bütçesinde yüzd» onun altında bır pay tuttuğu da gerçektir. 1%V 1P Anayasa Mahkemesi'nın taşınmaz kiralarına ılışkın 6570 sayılı ya&anın klra takdırl jonteımyle ilgılı ıkı maddesini yürüılükten kaldırdıktan sonıa, yasanın ötoki maddeİFri tümüyle yüruılukte bulunmasına karşın, kıralar konusunaa hıçbır denetım uygulanmamaktadır. Kiralar, *unvım ve ıstenı (arz ve talepı kuralına bırakılmıştır. Bu da gcrçekte, kiraların ev s.ahıplermın insafına bu akılnmsından başku birşey dısğıldlr. Konut sunumu ıle ıstemı arasında büyük bir drngesızligın gorülduKü ulkermzde, kıra düzeyının bugUnkü katlanümaz dltzeye ulaşması, kentleşme, arsa spekülasyonu, konut, gecekondu konulanndakı tutumumuzun, sıyasalaıımızm ıflâsmdan başka birşey değildlr. 15 RdN « 7 B OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Kiralara Dur Demeli! Prof. Dr. Cevat GERAY Mahkemesi kiraların «sınırlandınlması ilkesinl toplum yararına saymış, fakat kıralaım bellı bır vıla göre dondurulmasına, kıranın takdın yontemine Ulskln ıki maddeyl yürurlukten kaldırmış tır Anayasa Mahkemesi, Adalet Partısınin kiralarla ılgıli yasanın tümden yururlükten kaldırılması iatemtni, 1965 yılındakı bır vargısıyla reddetmıstir. Kıra tutarını günun flyatlarına göre uygun bir dtlzeye yUkseltmege olanak sağlamadığı gerekçesıyle, sozu edılen yasanın 7 ve 1. maddelerinin kaldırılmasını amaolayan bu başka başvuruyu da 1964 yılında Anayasa Mahkemesı benimsememişti. Anavasa Mahkempiının kılalar konusunda, birer yıl ara ile aldığı uç kara rında da beltrtlldlğlne göre, kiralarm smırlandınlması, denetım nltına alnıması kamu vararınadır, Anayasa'ya aykın dejlldlr. Anayasa Mahkemp sl, kıra flyatlarının bellı bıı taban yılına gore dondurulmasına karşılık yapım, vonetım gıdeı lerının artma«ı gıbı nedenler yüzünden nıal sa hıplerının zararına bır durum yaratmasını esıt lık ılkesine aykırı görmüştür. öte yandan, belpdive enoumenlerlne verılen takdir yetkısının açık. kesın olçülerle sınırlandırılmamıs oiması da Ana vasa'ya aykırı bulunmuştur. Anayasa Mahkemesınrp yediye karşı sekız g'bı çok rayıf bır çoğunlukla nlııiBn bu varf»ı, Anayasamının benımsedİRİ mülkiyet hakkımn sosyal nltelljine avkırı. birev c(l bir anlayışa davnnmn'i nedenivie valnızra kentbillmcllerce değll, tuze bllimcilerlnce de eleştlrtlmektedır lktıdarlar, yasama organları kira konusundakl tutumlannı açıkça ortaya koyarak kesin bir dıjhns, kentleşmenln durdurulması sdz konuiu olamayacağına, yaııı konut istemini şıddetlendiren en onemli etkeıı sürüp gıdeceglne gore, konut sunumuyln ılgilı önlemler agır basmaktadır. Bu amaçla, konut Uretımını hızlandıracak, ÖZBIIdlrecek etkın siyasalar gudulmelı, Uretım güdlluı altına ahnnıulı, avııı yatırım düreyı ile daha ço'< aıleyı banndıracak sayıda birlm konut üretılmelidir. Bugünku arsa, kredi, yapı gereçleıi, vergı, örgütlenme slyasalarıyla, «yıkyapsat düzenı» ıle konut UreUmının beklenen düzeye erişeceğmi sannıak safdillik olur. Konut üretimını aıttıımayı amaçlayan, düşük gelırlı aılelerın gereksnımelerlne ngırlık verpn, etkln, aynı zamanda gelışme, kentleşme sıyasalanyla tutarlı, gerçek$ı bir toplumi>al konut sıyasa'.ınm güdülmesl gerekir BugÜnkü iktıdar, «10ü 000 konut» sloganıyla gbstermelık, oy çekmeğe yonelık temel atmalarla dıkkatı başka vbnlere çevırmektcdır. Boluk pörçük, dagınık gırışımlerle konut sorununun çbzül meıi olanaksızdır Düşuk gelırlı aılelerın daha çok enlmelerını onlpmek amacıyla, Anayasa'nın bır gereğı olarak, devletın kira denetımıne (ge çıoı bır onlcııı olarak) başvurması zorunludur Ru aynı zamanda, Anaya&a'nın hem toplumsal denkserlik ilkeslnın, hem de devletln dar gelirli ullelere konut saglama görevinın bir gereğidır. Gerçekte tuzeı açıdan Türklye'de kiraların sınırlandmlması llkesı geçerlıdir. 1963'te Anayasa davTanı? gttstermemislerdlr 1963'ten bu yana, aradan 13 yıl geçmesıne karşın, yasanın tllnvim.n ortadan kaldırılması ya da Anavasa Mahkenus. nın vargııından sonra ortaya çıkan bo^luğaı] gıderılmesi ıçin hlçbır ciddı girlsim yapılmn mıştır. 1983'ten sonra su ya da bu bıçlmde iktldarını surduren AP. daha önce açıkladığımız gibı, yaaanm geri kalan maddelerinin de kaldırı!ması Için, Anayasa Mahkemesine başvıırmaktan oteye kesın bır davranışta bulunmamıştır Istemının 1965'te benımsenmeyıp geri çevrılmesinden sonra, Meclıslerde çoğunlugu sağlamasına kar şm AP, yasanın yürUrlükten kaldınlmaaı için herhangı bır gırışımde bulunmamıştır. Bılınen güçlere dayandığı dUşünüllirse, toplumun büvük çoğunluğunu oluşturan dar gelirlılerın, kırarıların haklarını koruyan bir kıra yasasını çıkarması bugünkü cephe ıktidarından beklenemeas. Oy•a, Anayasa'nm 49. maddesıne gore, devlet yoksul ya da dar gelirli ailelerın sağlık kosullarına uygun konut gereksınmelerıni karşılayıcı önlemlerl almakla gorevlıdır. öte yandan, ev sahıblnln mülkiyet hakkını toplum yararına kullanmaıı, Anayasa'nın ve Anayasa Mahkemeslnin benımsedlgı çağdaş mülkiyet anlayışınm bir geregldır. Kıra sınırlaması ilkesl Anayasa Mahkemesince Anayasaya aykırı gorülmedigine, kaldırılan maddeler yerine boşluğu dolduracak yasal düzenlemeler yapılmadığına göre, kiraların astronomik düzeye yükselmesi karşısında, dar gelırlilenn, kıracılarm durumu ne olacaktır? Kanımızca, ba konudo buyUk sorumluluk yargıçlarımıza dtiy maktedir. Anayasa Mahkemesınin sınırh kira ılkesıni toplum yararına olarak benimsediğini dıkkate alarak denkserlige uygun blçimde nesnel ölçüler golistirmplerini, ulus adma yargıda bulunan yargıçlarımızdan beklemekteyız. «Emsal kıra» uygulamalan karşısında uyanık davranmak gerekir. Yargıçlar, taşmmazın değerinı saptamak ıçin vergi bildirimıne de başvurabilirler Burada da «pışmanlık bıldırımı» gibi muvazaa yollaruu nğırlık verrnempk gerekir. Nasıl bir taşınmazın vergi değerini saptarken, getirdigt klra dUzeyini dıkkat» alabillrsek, kırayı saptarken de vergiye esas olan degerıne basvurmak olanaklıdır. Üstelik. Anayasa vergi saptamasını mal sahıbınin bıldırımıne bağladıgına göre, yargıç, kira takdirinde bu bildlrlmt dıkkate alabilir. Iktidarın, yasa koyucunun kiralar konusunda yapamadıgı düzenlemeyı yargıçlarımızdan beklemekteyız. İİİİİİİBİİİİİ KÖTÜNÜN İYİSt SADUN TANJU V rdat Nedlm Tör, yaşı seksene yaklaşan veıımli omrünun anılaıını anlatırken, «t>(cnllmeven Mucizc» adb oyunumı bir ruya Uzerine va/dığlm söyler. 1964 kaiimında gördUgü rııva sövledlr Vedat Nedim'ln Park Otel'ln lokantaRinda, Atatürk, '«:41 Bayor \c Adnan Menderes yemck yhorlar. Drıkın ııtplin t.ıkımntlaki mescltten czan sr si RPİIvor: «Allahü Eklıer! Allalıu Kklıır'» Ataturk yemeğt bırakıp arkadas.!arınin . ıi7iınc h.ıkıvor. «Crlâl bev bu ne tliıV» (.p\ap Mik. Donüyor. «Adnan bev hu ncdlr?» Onda da ıp\ap yok. Ofkelenlyor Atatürk. >enıek masaaına abanarak ikislniıı de \Ti7İerine havkırıyoı. «AIIAII ^alnız Arapların mı? (, eklliıı karşırııdaıı'» Köklü Önlemler Bannma kosullarındakl aşırı sıkışıklığın ve yoğunluğun giderilmesl, gecekonduların iyileştirılmesi, yenılenmesliçln zaten varolan, fanat açıga çıkmayan birikmiş konut istemine ek olarak hızlı kentleşmenin, ntlfus artısmın doğurdugu gereksinmeler konut ıUemini kamgılamaktadır. Her jıl îstanbul'a, Ankara'ya Zonguldak, Konya büyüklüklerindekı kentlerin eklendiğlm belirtmek konut istemindekl artışı somutlamaya yeter Konut sunumu, üıetimdeki düşüklUk, stok taki belırlı azalmalar, yüzünden bu aşırı ısteml karşılayacak ölçüde değildir. Büyük kentlerimtzde halkın (yarısıyla uçto ıkısı arasında deftıyn bır oranıı bılyük çoğunluğunun gecekondularda barmmak zoıunda kalması sunumdaki yetersizliğin ne denll bUyllk olduğunun kanıtıdır. Konut sunumu ile ısteıni arasındaki dengesizlikten doğan bu asırı kira dü?eyinln toplumsal, «konumtic açıdan düşük ve dar gelirli aileler UzerindR MIrattığı bunahmı gıdpımpk içın köklü önlemler alınması zorunludur. Kentleşme gittikçe hızlan NELER YAPMAZLAR Ki.. ömrü boyunca dclıkanlı kalmış, çağdaş bir yaşamm kurulnıasmı o^lemış Vedat Nedım Tor'ün; anmn gunlerinde Atatürk'ü sahte blr sevgi ile ııntın, arkasından da halkın diniel duvRU ve gelenekleııni nuncıkhyarak politika yapan kişıleıe karşı bılınçaltına ışlemış lcpkıyı bohrlpyen bu ruya'nın etkısıyle ilk duşunrluğu şu oluyor Bunlar mevdam bos huldıılar Bir mutlzr oluvcrse dp \talurk dlrllse, bunların lıalleri corülmese dcfeer. Kinı bılır o nıuclzeyl önlemek içln neter >aparlardı TAKKE DÜŞTÜ Aslındn, demokratik yaşamın ilk gunlerinden berl lzle* nen politika, halkı. duşunce VP duygusu ile ilerıye değıl gerıye donuk bır yola ıtmek oldu ve Atatürkçülük dedlğımiz sureklı devrim dUşüncesmin güçlükle yakılabı(miş ışıkları da sondürülmek ıstendi. Oysa bize o ışıklar bile yetmıyordu. Demokrasıye halkın kendi yolunu kendl ellerıyle uçabıleceği umutlarıvla girmiştık Bır knç yıl ıçınde de «kel» gorünmuştlı Halkı, krndi muUuzluğıınu jaratmamn aracı olarak kullanmaya «demokraıl» dlyorduk Kiraların Sınırlandmlması ÖLÜLER DiRiLMEZ ! Vedat Nedım'in «tııtenllıneypn Muclse» piyesi ise çok ilgınç. Üç sahte şeyh köy köy, kasaba kasaba dolaşıyorlar ve buralara daha önce gonderdiklerı sahte körlerın gozlerini açarak, sahte dilsizlerı konuşturarak, sahte sağırları, kötürUmlerı iylle$tirerek mucize yarattıklarma halkı inandırıyorlar. Sıra «ölülerinlzi dlriltrccğlz»e gelince mlllet ayaga kalkıyor. Sonra halleri nire olur? Sahıp oldukları mallan. Unü, mevkll baskalarına bırakmak günü RCİirse, ortalıkta nasıl bır kıyamet kopar? lyısı mi siz bu mucizenizl başka yerde gösterin diyor kasabalılar ve aralarında topladıkları yüklure bir parayı ellerıne tutusturarak bizlm sahte seyhlerı savıyorlar. DOĞRU MU? YANL1Ş MI? OKTAV AKBAL Evct Hayır Neden Isviçre Medeni Kamınu M «len! Kanunumujıun tsvlçr» Medeni Kanunundan çevrilerek alınmasının elllncl yılıni kutlamak üzere îstanbul Ünıversı tesı Hukuk FakUltesi Mukaye^elı Hukuk Knstitılsünce dUscnlenen sempozyum'a dlnleylci olaıak ben de katıldım Sunulan bıldırı lerı buyUk bir dikkatle ve lstıfade ıle dlııledım. Vehbi BELGiL llkte lmralanan (Yorleşmeve ve Yargı Yeikısıne llişkin Sdzlbşmr>nln 17 maddesınde, TUrkıvc, kışılerı ve mallaıı bakımından .»a bancılara, Türk mahkemelerl önünde, Devletler Hukukuna vr başka ülkelcrde genellıklc kabul rdılmis ilkelere ve yöntemlere uy gun bir koruma saglayacağını da taahhüt etmistir. Ve nthayet, Lozan Andlaşmasına ekll (Yargı Yönetımine llişkın Bildiri) ile TUrkiye, yukarda ki hükümlerle uyumlu olarak şu taahhütlerde de bulunmuştur (TUrkiye, geleneklerde ve uygar lıktaki gelişmenln hakh göstersceği bütün hukukî reformları ger çekleştirmek için araştırma ve in celemelere glrlşmege aynı ölçü de hazırdır. Bövli bir dusünce İle, TUrkiye sttyle bir bildiride bulunmavı geıeAİı gormüştuı a) Turkıye, S yıldan 87 olmamak Uzere gerekll görecegi bır sure içln, hızmetlne, derhal, Avrupalı hukuk danısmanları ala caktır. Bunlar TUrk memurları statüsünde olacaklardır. b) Adalet Bakanına baglı olacak bu danışmanlann bir kısmının görev merkezl Istanbul, bır kiRmının ki l^mir olacaktır. Danışmanlar, hukuk reform çal:şmalarına katıl&caklar; yargıçların görevlerlne kanşmaksızın, hukuk, tıcaret, ceza mahkemeleıinin işleyislni lzleyecekler; mahkcmelerin yönetiml, kanunların uyguliinnıası yUzUnden doğablle ay Karesoglu «Türk Tarlh! ve KUItürü» adlı blr kitap >auıılanıı^, .ırltıısıııa da İkl lorma tutan lıtr dofru yanlıs tetveli eklrmis. Her kitabııl snnunda böylc bir çlzelgc olur. Yaıılı^sız kitap basamıyortız, bıınıı herkes biliyor. Ama ikl form.i tutan bir doğru yanlıj çlzelgesl lnanılacak ıs değildır. Ne biçiın basımevi bu, nasıl dlzralş dlzen, nanl okumus düzcltmen' Bir tarlh profesörüdür bay Kafesoglu. MC'nln sajcı polltlkasını coşkuyla destekleyenlerden birl .. Hatta UlkücU arkadaslarıyla yuyınladıkları blr bildlriyle MC'nln kurulmasıns katkıda da hulundu. Adl grçen kitabın sonuna böylc blr çlzclgeyl koyınakla iyl etmlg. Hem yanlıslan bulup düıpltlyorsunuz, hem de Bay Kafesoftlu'ndaki gellşmeyi gfirüyorsunuz. Yalnız yanhsları düzeltmekle kalraıyor bay Prof. kcndiui dc düzeltlyor Bilmem İlk baskı mıdır, yok.sa lklııcl baskı nudırT Ne zaman yazdı bu kltabı? Oldukça anlasıhr sözcükler kullanmıs. Kanıt denıiş, iizcntl denilş, uğraş, kurul, savaş, onur, kaynak v.b. TUrkçe sözcüklerle yazmıs yapıtını. Sonra birdenblre bütıin bu Tiırkçe sUzcUkleri de bir düzcltmen yanlısı saymıs. hepslni de çizelgeyc koymıı^. Blrkaçıtıı yazayım, «bilinçll • y ö ııetim» yanlış, «suıırlu ldare» doğru, kanıt janlıs delil dojru, kurul yanlış heyet dofcru. Körenpkler yanlıs «rfler doğru, belgtı yanlıs vesika doğru, hellek yanlıs hafıza doğru!.. GÖ7Üme çarpan «yanlış» atizcüklerden blr bölük daha sıralayayım: kanı, yoresel, rKemcnlIk, yerel, etkl, amaç, bnerl, izlemrk; uğras; danısmak, onay, tfnerme, tanık, etken, şaskınlık, hosgörtt, köken, atama, saygı, uyruk, olunıauz, oran. tutarhlık, bağlı; iirgUtlenmck, çözümleme, kapsam, olay vb. vb. vb... BUtUn bu sözcUkler adı geren kltaba «yanlışlıkla» frlrmlş, herhalde dizmen yanlış yazdı, ya da bay Prof.ün kltabını daktiloya çekrn yaptı biitüıı Itu yanlıshkları?.. Slmdl hepsinln Osman'ualannı aıralıyor Bay Kafesoglu, vak'a. haklmlvet, salılt, teklir, hayret, merıfl, mübadele, hadise, istlkrar, cprryan eden, teskllâtlanma, mense, tayln, heyet, delll, vb. vb. vb... Benlm anlayamadığım blr nokta var: bu kltabı yazan klmdlr? Bay Kafesoglu değU miclir? Demek «nce Türkçe s»zcüklerle yuzmıs, sonra MC iktldara gellnce, oturmuş blr doğruyanlıs çlzelgesi hazırlamıs. Ne yapsın, kitabın formalan basümış, ancak blr çizelge ckleneniltr sonuna, o da bunıı yapmış!.. Blr hillm adamı gününe göre, polltlk ortama göre, esen rüzgâra göre davranabllir ml? tlkln TUrkçe sözcüklrr kullanılır, başka çare yoktur, kitabın hasılması, kazanç elde edllmesl bııııa bağbdır ya da yazarında boyle blr kanı vardır. Ama cag değlşlr, iktldara Osmanhcarılar grllr hu kcz bay Profesör alır kaleml, biitün o eüzel Türkçe RÖzrUklerl karalar, yprlerine Arapça, Farsça karsılıklannı kondurur. Kltart öncedrn bamldığı içln hlr değllsc dogruyanlıs çlzelgesi hazırlayarak ekler kltaba. Böylelikle görevinl yaptığına Inanır. Bu MC kafasının gereğldlr. Bu, MC kafasındaki blllm anlayışının örneğldlr. Böyle bllinı adamlan ile, tarlhçilerle, edeblyatçılarla, MC, Akademiler kuracaktır, kUItttrde blr karsıdevrim yapacaktır, yetisen kusakları çağdısı masallar, öyktilerle bln yıl gcrüere sürükleyecektlr.. Blllm adamının önce kendlne, kentll yapıtına, ağzından çıkan, kalemlnden dökülen soze, »özcüğe saygiM olmaüdır. Bav Kafetoğlu'nda böyle blr sey göremiyoruz. önce Tiırkçı sözcilklerle >azıyor kltabını. sonra da «yanlıs» sayıyor kendl yazdıklarını. Bu demektir kl Bay Kafesoğlu'nun, onun yolundan yUrttyen başka «hoca»ların bütün yazdıklan, söyledlklerl gttnü gellr değlsebillr. Bugünku gorüslerinin tam lersl görUslerl de blr gün yazabllirler, söyleyebillrler.. Blr sağcı yazar soruyordu geçen gtin. «çağdısı olmak ne demek?» diye . Budur işte çağdısı olmak. Kendine saygısız, okuruna saygısız. öğrenclslne sayçısız, topluma saypısız olmak... Umursmnaz hlr tutumla esen politika rüzgârlarına yelken açmak. Yalnız özel hesaplarını düsUnmek, korumak... rek şikAyetleri dinleyecekler ve bütün bu hususlarda Adalet Bakanına rapor vereceklerdir. c) Danışmanlar, ikametgahların aranmasına, araştırma ve tu tuklamaların yol açftbılpcegl ;ıkâyetlere de bakacaklardır. Bu gibi hallerde, danışmanlar dog:u dan doğruya yargıçla yazışmaya da yetkill olacaklardır. HUKUKÇU YETERSiZLiGi Lozan Andlasmasmm lmEalanmasından sonra, derhal bu hükümlerin uygulanmasına geçlldi. Reform komisyonları kuruldu. Çagdas blr Medeni Kanun yapıla caktı. Fakat, uzun ve kısır çalıs malar, bu alanda blr adım ılerl atılamayacağmı açık seçlk gösler di. Zlra, o zaman, Batı hukuk ılkelerlne dayalı çagdas bir Mede ni Kanun hazırlayacak nltellkte hukukçular bizde olmadıgı gibi, olsa da, onların hazırlayacakları tasarıyı müzakere edebilecek nitelikt* kimseler de yoktu. Bu çalışmalara alt belgelerl köklü blr lncelemeden geçıren Sayın Prof. Dr. Muammer A.tsoy, Komısyoıı uyelerının büyO'< çoğunluğunun, kafalarını sertat hükUmlerınden bir türlU kurtaramadıklarını beyan etmıştır. Halbuki, reformlann beş yıl içinde tamamlanıp uygulanmnsının yapılması zorunu vardı. Kay bedecek zaman yoktu. MAHMUT ESAT İN DEVREYE GIRMÜİ DEVRİM DURUNCA.. Kesin olan bır şpy var. Yeni bir düzen kuruldu mu.onun adamlan Öyleslna tedlrgln blr koruyucu kesilıyorlar ki, ölülerden bile korkuyurlar. Devrim, amacına vardıftı andan itibaren tutucudur ve sürekli devrim bundan kaçmamn yoludur. Yani, hep ileri doğru yürUyeceksiniz, hep bugüntl ve yarını dUştlneceksiniz vs varılan her yerde daha başka sını, daha iylsinl özleyeceksınlz. tnsanlığın tarlhl çok ağıı akmı?tır bugüne kadar, insanlara hızlı değlslmln meyvaU. rını, sevlnçlerinl tattırmamıştır; ama biz yenl blr dünyadl yasıyoruz ve Keçmlştekilere benzemeyen yenl Insanlar olmağa mecburuz. Yeni Insan, kuskusuz, kültUrümUzden kopuk, bize benzemeyen, bizlm dısımızda blr varlık değlldir. Klmse onun geçmişe bağlı köklerini söküp atmağı düşünemez. Yeni ln•an ıçin de tarıh vardır, gelenek vardır, milli duygu vardır, ulıısal mlrasa sahip çıkmak vardır; ama blr sey yoktur: DUHMAK. Yenl lnıuuı durmaz. Yeni insan, yaşamı gUzelleştirsn devamlı bır değişildik eyleml ve duşuncesi içindedır. Yenl insan devriracidir. Geçmişe ozlemle, bugüne bağ lılıkla yenl innan yaratamazsınız. Yenl inaanı yaratma amacına dönük bir eğitlmi Cumhuriyetın 53 yılı içinde kuramadık. Şlmdi lsbasındakl iktidara ateş püsküruyoruz eğittındekl gerlcl cğillmlorlni somııtlaştırdiKi için, ama unutıl joruz hiıtiin hu politıkacıları, ydneticilerl, eğltimrllerl Id' nıln yetiştlrdlğini. Bunları, bu kafaları biz yctlştlrdlk. Cumhuriyet cjtUlminln Urünleridlr hasat cttlğlmlz. Koskoca edebıyat profesörümüz bile, yüksek öğrenime gelmlş çocuklarunıza «mesrutlyet devrinde IsbaKina geçen lttlhat ve Terakkl partlsl zamanında TUrkiye tam blr anarsl lçine dUsmtts, bu da Imparatorlııçun parçalanınası netlceslnl doğurmustur» dıye yanlış yorumlar vapabiliyor. tttlhat ve Terakkt, imparatorluğun çöküş nedeni değıl, çöküş döneml UrünudUr. Her sey öylesıne bozulmuştur, kokuşmuştur ki; çöküşü durdurmak, anarşıyı önlemek içln blrşeyler yapmak isteyen idealistler, bu 'ş İçln yetmeyen yetişklnliklerl ve bilgıleriyle, çöküntUnün altında kalmışlardır. Isvıçrelı ikl hukuk bilginin'n Vo nuşmalarındbn sonra blldirisinı sunan Prof. Dr. Saym A. Ataay, son dprecede yerınde olarak, Me tlenî Kanunumuza örnek olarak neden başka bir mılletin kanunu nıın değıl de Isviçre Medeni Ka nununu örnek olarak alındıgı konusunu işledl ve bu konuda bu güne kadar 1leri sürülmüş iddlaların özetlni yaptıktan sonra kendi görUsünü açıkladı. Ö7etlenen iddlalar şunlardı: Medeni Kanunun kabulü sırasında Adliye Bakanının rahmetli Mahmut Esat Bozkurt oiması, îsvîç re kanununun herkesln anhyabile cejl bir dllle yazılmış bulunmı»BI. kabul sıralarında Isviçre Me denî Kanununun en genç ve çagdps kanun oiması Saym Ataay, bunların hepslnde gerçek payı bulunduğunu fakat asıl nedenlerin, belgeler Uzerınde yapılacak yorucu çahşmalar so mında ortaya çıkacağmı belirtnırk suretiyle sözlerlne son verdı Konuşma, bende, bir bardak suda fırtına koparıldığı izlerumını yarattı. Zlra, îsviçre Medeni Kanununun seçiliş nedenleri gayct açıktır ve Uç baslık altında toplanablllr: 1) Andlasmanm im zalanmasından başlıyarak en çok bcş yıl içinde, hukuk düzentmiz de, uygar dunynnın hukuk llkele rı doğrultusundA yenilik yapnıa taahhüdünde bulunmuş olmamız. 2) Kanunun kabulü sırasında biz de Medeni Kanun yapabilecek kı ıatta kimsenln bulunmayışı, 3) Hukuk öğrenimlnl tsviçrede yapan ve Isviçre Medent Kanununun halkçı özelliklerlni yakındnn bılen gerçek devnmci bir klşillğp sahip Mahmut Esat Bozkur'un Adliya Bakanı bulunmaaı. VENillK TAAHHÜDÜHOE BULUNMAMIZ Rahmetli Mahmut Esat Bozkurtun, derslerınde blr çok koro ler bellrttigi gibi, Lozan Konferansı müzakereleri sırasında biz, hukukumuzda. özellikle ahvalı şalısiyye ve aile hukuku alanlarında köklü reform yapacagımız hakkında müzakereci devlet leıe Rbz vermiştik. Zıra, bu devletler, kendi tabaalaımı, bizim çag dışı, ortaçağ kalmtısı kbhne hukuk düzenimizin keyline bıraka mayacaklarmı en açık dills anlatmışlardı. Bu direnis ıKapitülasyonlann kaldınlısım kabul edemeyiz) anlamına gelıyordu. Hal buki kapıtü'asyonların kaldırü ması TUrkiyenin o kadar Uzcrin de durduğu bır konu ldl kl, îsmpt Paşanın bu konuda en jf»!c bir tavizde bulunması bahis KO nusu olamazdı. O kadar kl, Lozan Konferansı çalısmalarının bir ara kesılmeslnin ve bu kesilmenln ikl buçuk ay sUrmesinln başlıca nedenlerlnden blrt bu Kapitülasyonlann kaldırümaması konusu idi. Sonunda ortalama bir yol bulundu va bu yol, Lozan Andlasmaaının 42. maddeslnde aöyle bi çimlendl: (Türk Hükümeti, MUslüman olmayan azmlıkların aıla hukukiyle ahvall sahslyeleri konusunda, bu sorunlann, töz konu su azmlıkların gelenek ve goreneklerl uyannca çözümlenmesine elvereoek bütlln Bnlemleri almayı kabul eder. Bu önlemler, TUrk Hükümetl lla llglli azınllklann her birlnin esit sayıda temsllcite rinden kurulu ftzel komisyonlarca düzenlenecektir. Anlasmazlık çıkarsa, Türk Hüktlmetile MlUetler Cemlyeti Meclisi. Avrupah hu kukçular arasında birlikte seçecekleri bir Ust hakem atayacaklardır.) ALKTAHMII SOUENITSYN Her ülkede, hükumete karşı öç âfma duygulannı uyandırmak gank.. Sosyalistin tutanabileceğiyenanaeylembu... Çoğunluk aptaldır.. Onu beklamayeuerek yoktur. Oncelik cüratli azmlıklarda LEMİN İÜİİTE cfrr. • Birytğınsaçma.. Kanefa atılacak bir sürü adîlik!.. Va buna derler i$ci öndaril.. Genel Dağıtım:' BATESl îşte bu noktada, büyük devrimci, büyük zekâ Mahmut K sat'm devreye girdiğini görüyoruz. Atatürk'Un hukuka rtavHİı çağdaş bar devlet kurma isteğinı en iyi anlayıp değerlendirjn bu Ustün mteliklı Bakan, vakıt geçirmeksizm Isviçre Med'ii Kanununun çevnlmesı ve 'tabulu ıle uygulaması ışlemlerıne girışti. Bunda da başarı sağladı Burada şbyle bır soru akla gelebilır. Acaba, biz, ıki buçuK n zınlığın keyfi için 600 yıllık cıhanglr blr devletin hukuk düzenini mi degiştirdik9 Avrupanın baskısı bir kere daha mı kendini gösterdi? Kesinlikle hayır. Zlra, çagdas İlkelere dayalı hukuk reformu gereksınmesı daha Tanzm'Rt 4 RENKU SAHANE KAPAK IÇıNOE , sıralarında duyulmuştu. O ? n SAHlfl 20 man da «çeviri Medenî Kanun» ve «Yerli Medeni Kanun» tartışması yapılmıstı, Çeviri görüsılnün temsilcisı Kabull Paşa, yerll Cumhuriyet 11939 kanun gorüşünlln temsilcisı büyUk tarihçt Ahmet Cevdet PHS<> ıdi. Mecelle ışte bu çatışmadan dogmustur. BİR GAZETECiNiN ANILARI Hilsevln Cahlt Yalçın'ın Slyasal Anılar'mda bu açık gerçek, gazetecı dıli sadeliğl ile ne güzel anlatılmıştır. G\X nün bırınde, MUlkıye Mektebınden öğretmeni Manyaslı Reflk beyln Selanikten geldıgıni Talât bey ve bazı arkadaşlarıyla kendisıni tanıştırmak istediğini öğrenir. Şehzadebaşında bır evdo buluşurlnr. Refık bey sözü açar. Imparatorluğun hall malumdur. En kısa zamanda meşrutiyet ldaresini kurup bu hızlı çokıı>ü durdurmağı düsünmektedlrler. Bu amaçla gızlı bır orgüt kurmuşlardır. Şlmdl onu genışletmeğe çalışmaktadırlar. Ülkenın güvenillr yetlşkln evlfttları biraraya getirilmek ıstenmektedır. Hüsevin Cahlt «tstanbul berbat blr ver oldu» diye başlar yanıtına. «Hcr taraf hafiye, jurnalci, ahlâksız adamlarla riolu. Gizll örgüt kurma amacıyla buraya geldiğinizl bile su toplantıdan önce duydum. Klmseve guvenpmezslniz. Burada örtrUtİpnnıeye kalkısınız fel&ketinize vol açar. Yakalanınca, en vakın saydıgınız kimsenln Ihanctlne ugradıfiınızı dilşUnehlhrslniz. Seiânlkte güvenllk içindeydlniz orgutuııiizü oralarda felistirin. GünUn blrinde eyleme girlşlrsenlz, yardım Isteyin benden, katılırım » Yalçın, yine anılarınm bir yerınde, Abdüilıanıld'in Unlü Sadrazamı K&mil Pasa'mn, o sırada Balkanlarda esen özgürlük rüzgârından en ufak bır esınti alamıyacak kadar hayattan ve siyasettpn kopuk, ehı gıtmış vahı kalmış bır zavallı ihtiyar oluşunu da anlatır. împaratorluğun dişi dokülmU? bir arslan hallne geldiğlni gören Bulgarlar bağımsızlıklannı ılan ederler, Kamil Paşa'nın kılı klpırdamaz. Avusturya, Macaristan, Împaratorluğun Bosna ve Hersek vilftyetlerinl kendl topraklarına katıverir, Babıali sus pus . ÇIKTI İ. HAKKI TONGUC ÇUKUROVA HOLDİNG'E BAĞU ÇÜKUROVAKİMYA ENDÜSTRİSİ A.Ş. *tzmir'deki tesisleri için *En ust düzeyde görev alabilecek *îyi Ingilizce bilen *Kimya Mühendisliği öğrenimi yapmiş 1917'de kabul edüen HuKuku Aile Kararnamesl de çagdas blr alle düzeni getirememiştir. Zlra. gericilığın dayanağı olan hllaiet ve saltanata son verlp tam layiklık ılân edılmedıkçe ve takunyalı egemenliğlne son verılmedikçe çagdas reform yapumaaı olanağı yoktu. Bugün Lozanı eleştlrenler, A tatürk'Un nasıl olup da yukarda anlattığımız hükümleri kabul ettığine şaşmaktadırlar. Bunlar, Kurtulus Savaşı sonrası Türkıyo ile Kanunl ve Fatih donemı fürkiyesini karıştıranlardır. Bununla birlikte, uygar dUnyanm baskıları bizım için blr çok bakımlardan hayırlı olmustur Bu baskılar olmasa idl biz ne hukuk, ne iktisat, ne devlet reformu yapabillrdik. Yukarda konu edlndlğlmlz yabancı danışmanlar, bes yıllık süre sonunda verdlkleri raporda, Ttlrkiye'nin gerçekten bir hukuk reformu yaptığını ve bunu Ddşan ile uyguladığını belirtmişlerdir. Bunıın Uzerine, MUslUman olmayan vatandaslarunız 1a Lozan Andlaşmasımn 42, maddesi ile kendllerıne tanınan hakkı kuı lanmaktan vazgeçmişlerdir. Ztra Medent Kanun, Hıristiyan, MUslıiman herkp.se uygulanacak nltelikte layik blr kanun klmliğiııl tasıyordu. Bugün, çagdas kafalı, vüksek yetenekli bir hukukçular ordusu yetişmiştir. Kendilerlnden beklediğimiz, en kısa zamanda, çagdas ve ilerlcl «verli» blr Medeni Kanunu kendilerinin hazırlamasıdır. VONELİ FIÇI Ama, bu olaylardan 68 yıl sonra, egitlmde yeni blr hamle, yonlendirme geregını duyanlaıın yaptığına bakın siz. Tıırk cdebiyatına batı estellğinl getlrcn yazarlarınuz en güzel eserlerlnl «o çok kötülenen» Abdülhamld dönemlnde yazmıslar. Devrin bu seçme aydınlarııun toplandıkları Servet I Fünun derglsuıe Abdülhamld para yardımı da yapmıs. 19081922 vüları. Türk tarihlııiıı en buhranlı yıllarıymış; AbdUlhamld devrlne nazaran bu devlr son derece gürültülü, karısık, anarsl, savas ve çatısmalarla doluymus. Balkan Savası bu devlrde patlamış \e AbdUlhamid'l taht tan Indirenler Turkiye'yl Blrinci Dunya Savaşına da sokup Osmanlı devletlnl batırmıslar. 19231938 döneminde Cumhuriyet esaaına dayalı yeni blr devlet kurulmus ama, bln yıllık tslâm kültürü İle voğrulmus eskl Türk kUUUriinden farklı, laylk yenl bir dünya görüsü ve hayat felsefest vücuda getirilmeie çalısılmıs.. Mektuolarla Enstitüsü ARAŞTIRMA VE KALİTE KONTROL MÜDÜRÜ ARIYOR ltgilenenierin. Szgeçmîşîerini belirten bir yazıyla ÇUKUROVA KİMYA ENDÜSTRİSİ A . $ . Büyükdera Cad. 14 Şisli Istanbul adresine bafvurmaları rica olunur. Yılla ( 19351946) BOyük tfitlmclnin n«l«rl«, kimlarta «avstsrak bafirı ağted)|ını lbf«tle okuyacakıınız. Şlmdldcn »lparl»l«riniıl b«kUrix İsUme adresi : ÇAĞDAŞ ¥AYINl*RI Cağaloğlu, Halkevi Sok Nn 39 41 İ S I * N BUL ŞiMDi DÜŞÜNME ZAMANIDIR Böyle okşamalarla, böyle yorumlar ve geçmişe Bzlem közlerıni küller arasında maşa ucuyla bulup çıkarmalarla «yenl İnsan» yetiştirilemez. $»m«ll iktldar bizde, simdi sıra blzde anlayısı Ile çocuklanmt7i Türk kultürunün köklerlne ulaştırmağa kalkanlar ne o koklcrl bulablllrler ne de o küliiirü anlayablllrler. Şımdıye kadar başanlı olamamıs, çağdaslaşamamış, yenl Türk insanını yaratmayı amaçlıyâmamış bir eğitlmi, bugün daha da yozlaştıranlara bakıp savunma«c zorunda kalmıyalım. Hiç değilse. bUtün bu çöküş ve kargasa içmden bır çıkış ararken, «daha kolüsünc gore iyi» değer yargılarıyla en az iki yüzyıldır oyaiandıgımızın bıllncine varahm. Cumhuriyet eğitimi. lavlkliğe tepki partilerlnin son yirmi yılda oluşturdukları ve lyıco yo/laştırdıkları eğitlm politikalanna göre iyi idi. Ama yenl devletin «yeni lnaanı»nı yaratma Isinde sınıfta kalmıstır. Simdi oturup hep beraber dUşünelim. Konunun öneml nedeniyte bafvurular ktsinlikh gizîi tutulacdktv. Hatta TUrkiye, bununla da kal mayarak, Anlaşmanın «Azmlıkların Korunması» keslminde yer alan hükumlcrlnin MİUeUer Cemlyetlnln garantisi altına konma sını da 44. nıadde ile kabul edıyordu. (Bepro: 1111) 11991 Keza, Lozan Andlasmaslle bir t