Katalog

DÖRT CUMHUftİYET 14 EKİM 1976 ABDULCANBA2 TURHAIM SELÇUK BOMJUİL SAMİ BfYffN WMlHOitLMİj$i Stalingrad "Son Y a z a n : HEÎNZ SCHRÖTER Ücret ve Türkiye'de Ücretler Becerl (burada becerl bilgiyi de içeren genls blr anlamda kul lanılmıştıı) ışçııun kışilıgınde bi nkınış olan geçınış emeklerin bır ürünü olarak elde edllır 1? çının bu becerıyı elde edene dek Kpçııdığı pgıtımın bplırll blr top lumsal maliyetı vardır Makina örneğini kullanmas a devam edersek beceııyl de bır makina gıbı düşünebılırız Bazı makınaUrı oz> yir beceıı t,<ıek lıımeden kullanan işçının verimll lıfeını yükseltmesı gıbı bır becerı dp genel olarak ışçınin verimlilı âını ^ükseltır Bpıensi7 emek gü cumın makina aıacılıgıyla artau \ AnmlıUgının makınonın kenclı sındp de*ıl de, ı^çıııın \arlığında snnııçl ınması gıbl beoerı aracılı gıyla sağlanan veıımlılık artı^ı da ışçınin kişilığlnde somutlanır Anıak becerılı enıek gucünuu hercrısi/; emek gucünün de tuke tinıı enerjı kullanımına dayaııır I^çıde bırıkmış olan \e bellı bır bererınin uygulanmasını sagla yan geçmlş emeftın kullanılması ıse lıu kullammın gerçekleşmesını saglayan emek gticU tuketimınden ve canlı emek kullanımından ayrı bır olaydır Knıek gucü nün dege rını (ürretı) bellrleyen şeye aynı ışçinin ajnı emekgütunü yenı den UrMebılmesi Içın gereklı o lan degeıdtr Bu yenıden uretı mın ıse Işçıde vurolan nıtelıkle ıin yenı ba^tan üretılmesı değil ışçide varolan nitcllklerden prtp M gün de avnen y.ııaılamlması an lamına geldıgi açıktır Makina b\ şınduki beıeıısi7 ışçı gıbı makina kullanımı yerine becerisı yolujla veıımliügini yukspllpn lşçınlıiss. de ürptkenlığını onerıi tüketeıok gerçekleştirmesı, 1117 vc talebin knpıtalıst açısından uygun koşul lan yaıattıgı duıumla dn nıte Ukli pmek gtlc ünun nitehkiız emfk Rücıı ile aynı, hatta daha rlüşük bır Uoret almasına yol a«,abıhr Bunu olanaklı kılan nerlen berpri bılgı glbl bır nıtelıgın uvgulanındiinın mutlaka nl lclıksı/ bıı ısçının haıcadıf.1 ener Iiden daha fazlasının haııanma sını gerektırmtmesıdıı Ayrıca bu ıkı t r ışçınin hartadıkltm c T)iler farklı bıle olsa bunla rın yenıden ürptılmesı içın geıe ken deger aynı olabılır Nitplıklı emeKgucü ıle nltelık sır pmek gücü nun aynı ucretı almaları zorunlu olarak nitelikh pmek güctınün daha <,ok artık de ger urettığı ve somürüldügü anla mına gelme7 Genel olarak özel bır gü, va da nıtellk kullanımı gerektirmeyen berurer kosullar altında nıtolıklı emek güeti nıtp lıksız emek gücünden daha Uret kendır Ancak üretım sürecmde nltelıksız bır isçı dp kullanımı basıt blr makınanm başına ge çprek, yeterince uretken olabı leceğı bır işde çalışmayan nıte lıkli işçlnın verimlıligıne ulaşabl lır Bu nedenle kapıtalıst somurü dU7eyının ucrptlpre \e ışçının becerısıne bakılarak anlaşüma ya çalışılması yanlış olur. AYLA DORSAY HAKKI SAtT Kursuna Kadar,, Ç e v i r e n : N. DÎZDAROĞLU 10 Ordu ilerlemeye baslayınca ordu haberlesrne «lnymdin Coiubınskajaya gıden haberleşnıe hattı ordu karargâhına kadar uza tılmıs, aynı zamanda oıada bır de haber toplama merkezi kıı rulmuştu Oıdu Başüomutanlığı, haberleşmp yonettminın kı?ın Ntshnı Şırskaja ya aktarılmasını karaılaştırmıstı Ordulnr giu bu haberlesme alayı da bııraya kadar ikınci bır hat çekmis en İPmesıne bır başka hatla da buıasını rolubınskaja'ya bagiamıştı Her ikı merkez arasmda teleks bağhntısı vardı «B» ordular pubu, 4 zırhlı ordu ve 3 Romanya ordusuyla da telsız \r\% lantısı kurulmuştu. Dinleme servisi ise, sonraları 4 zırhlı ordudan ikı dinlame takımrnın da katılmasıvle ordu merkezinde toplanmış ve son dereee başarılı hizmeljpr gonnuştür Genel karargâhın Sta luıgrad ın ev ev savaşaıak ple geçııılmpsı yolundaki istegi yerıne getırılememişti Tümenler çok kan doktııler Kızılordu Kotluban ıstasyonu ıle Volga üzerinden sureklı olarak yeni kuvvet ler getırdiği halde Alman cephesine damla damla vedek kuvvet Seliyordu Bu nedenle dc rluşman kuzey kllıdıne karşı durma dan agır taarruzlar yoneltebihyordu XIV zırhlı kolordunıın guıılük insan kaybı 500 ü buluvordu Bır gün Ceneral V. Wıetersheım Başkomutana «Generalırn, ışlpr boylo gıdetek olursa son adamımı da ne zaman yıtirece fcımı hesaplıyabılırım» demış o dn «Orduyu siz mı ybnetıyorsunuz, yoksa ben mı' » karşılıgını vermıştl. 17 eylulde XIV nrlılı kolorıiu knmutanlığına General Hıı bp 16 /ırhlı tümen komutanlığına da Tümgeneral Anger getı nlmişlerdı. Kuzeydeki taarruzlar şıddetle surdürulüyor Ruılar bütün kuvvetlenyle cephevı yanp geçmeye çalışıyordu a evlülde hü cuma geçen 'İ50 tanktan 202 sı saj dışı bırakıldı Bündan sonra çevıede bır sessızlık başladı, ancak bu sessızlik yalnız kU7ey cephesındeydı Savaş gürültUsü Stalıngrad'ın her evinde, kulubesınde, fabrıkasında, halınde hendpgınde, sokağında, alanın aa, bahçesırde kapısında, duvar ve lcanalmda sürüp gıdıyordu. tlk kurşunu yiyen daha önce kurtuluyor, ve bu acımasız savaş gozlerının onünde buHin dehşetiyle hukUm sürüyordu La gım savaşları en juksek noktnsına ulaşmıştı Bu mahsprın uçu ıumlaııylp dıl yinuçlaıındı balkanlaııyle evleıınde, Stalingrad savaşçıları denılen adlar tUremıştl Şuıada burada sürdürülen ya şantı toprak altına yerleşmıştı Aralıksı? sürdurdlen suvaşlaı ne denıvle ıııdıı SUUmgı ıd hull ı mı vıkıntı evlerını boşaltarak ba tıya çekılmelpımı emıettı Bu taşınma UzUntulU yürüvüş olınus tu Don un karşı yakasındaki evleıe sıgınmak ıMedilerse dp içlerlnden pc* a/ı bunu başarabıldıler Bınlercesı yollarda kal dı acıktılaı ü>uduhı, guçsıu duştuler, ıkı büklum <,ornfllerek oldüler onlam yardım edeceıt hıç kımse yofctu buralarda. Onlar çaıasın cepne gerisi kurbanları ya da Albay Selle nın yazrlıgı gıbı, «Savaşın ar^adakl avlularında olenler olmuştu Savaş ejdprı, kurbanlarını dıırmadan ypmeye devam ediyordu Stuklarla topçular demır yumıuklarını yıkmtılar ıçinde ınatla savunulan knpru baMtınnn mdırıyordu Bu günlerde oıdu, genel karargnhla şoyle bıı telMz konuşması yapmıştı «Eldekı kuvvetlerle kentm kesinlikle ele geçınlmpsl olanaksızdır Ordu vurucıı birliklerle sokak sa\aşları uzmanlarının gönderilmesıni rica eder» Hıtler 9 kasımda Burgerbraaukelleı de (Halk bırahanesü eskı muhafırları onunde yaptıgı yıllık olağan toplantıda şoyle ko nuştu «VOIRB ya ve dolayısıylp dp orada bellı bır yeıe, bellı bır kente ulaşnıak ıstıyoıdum Bir ıastlantı olarak karşıma Stalının admı taşıyan bır yer çıktı Bu yerı almak ıstıyordum, hem buıjorsunu/ kı bıze bu yeıın bırkaç küçük parçadan olustuğunu soyledıler». Bunun Urerıne oradakılenn «pekı oyleys* neden daha hızlı sa\aşmadıni7''» soıusuna şu l.arşılığı vermıştl «Çtınkü ben oıa sım ıkıncı bıı Verdun yapmak lstemlyor, çok küçük aavas blrhklenyle başarmayı yefthyordum Burada zRmanın hlçblr rolü yoktu» Bu sozlerı ı»ıten Stallngıad'dakl askerler, «bu ne kadar «nlafrilmaz bır KOHI*» dıje başlaıını sallamadan gpçemnorlardı Yıne bunlardan. kuzey kılıt mfvzılcrındPki blr BunkerdP bulunaıi bırlsi uc ellerinın arasına aldıgı başını ıkl tarafa sallıyarak «Tannm demek kl çok küçük vurucu birliklerle hem de başlarında kıdemlı bır Onbaşı olsa blle « demekten kendinl n'amamıştı Ayııca bu gunlerde daha baçka dnemll olaylar da ba5.go«itpr mıştı Kuzev \frıka^a Amerikan bırlıklerl çıkarılmış Tobruk ıle B ngazi kaybedılmıs, 8 ıncı Ingıliz Ordusu Elalemeyln de Afrı'ca kuvvetltumınn ınevzıleı ını yarmış, Rus Başkomutanlıgı da Don Volga cephesıne yonelteceğı büyuk taarruzun hazırhklarına ba^lamıstı Agır Reçpn biı kasım günti akşamı, Ordunun 672 nd istıh kam labur lcomutanı Bınbaşı Lmden, Ordu tstihkftm Komutanı Albav Selle den şu emı ı aldı «Özel blr görevın yerıne getirilme sıne komuta etmek Uzere yanımza alaoağınız emlr subayı ve dahrf bırkaç kışi ıle 7 kflsım 1042 gunü saat 9 da Stalıngrad'daki 30»; ını ı piyide tümenıne katılınız Ötekı geıeklı bılgilerı orada öğreneteksıııız Bıılıfiınızden ayıılma surpnı/ yaklaşık olarak fi 8 sündür M2nrl Istıhkam Tabuıu Kalaç'ta kalacak ve Oku lun yunetım ışlcrıni surduretektır » \AR) VerimUllk hsreketlerl bfilüfüm uzerinde etldll olur. Genel olarak, özel bir güç, ya da nitelik kullanımı gerektirmeyen benzer kosullar altında nitelikli emekgücü niteliksiz emekgücunden daha uretkendir ' " • Fiyat hareketleri, boluşum sorunu üzerinde dolaylı bir rol oynuyor aldıfcı pav flyatlar aracılıgıyla ar tabülr Yanı fıyat hareketlen Uretllmı? olan toplumsal degerin mıktarını dP6iştırme7İer ama bu degerin işçı sınıfıyla kapıta lıst sınıf arasında ve bızntıhi ka pltalıst sınıfın kpndi içınde bolü şümüntl etkılerler. Tükotlm malları fıyatlarının arttığı orarı i?çı sınıfı ehnp geçen UciPtle jenl üretilen de^p ıin dah.ı a.5 bıı bolUmline sahıp çıkabılprektır Bunun vanı sua sattıklan mallarm fıyatlannı da ha hızlı arttırabılen kapltalist kesimler de lı,atlarını daha ya vaş artiıran kapitalist kesimler karsısında uretılen toplumsal de gerden alacakları payı arttırma olanağma kavuşurlar. Bu nedenlerle bölüşllm soru nu cerçp\esındp fı\at artışları i kill bir ıslev vliklenır Birincısı kapitalist sınıfın aldıgı artık de ğer mıklarmı, ışçınin Uretlmden daha az bir pav almasını sag lavaıa uıtııı Dıgeıı ıv ner bır kapıtalıst ın kapltalist sınıfın aldıgı t«plumsal artık değeıın bölUşUmtlnden alacağı papn b* liılenmesindp bir rol oynamak Bolttşüm sorunu çerçeve»inde fıyat harpkril ı\le lıpn/rı bır ıol uvnayan dıfter etmen de VP rimlllik hareketlerıciır Ürıptlp rin sabit kaldıftı ya dı vprimlı lık kadar hızlı artmadıgı donem lerde verimlilik artı^laıı kapıta lıit sınıfın toplam toplumsal de gerdcn aldıgı payın bır oncekl doneme sore artmasına yol açaı Verimlilik eketlerı kapit*U"it sınıf ıçındekı bblüşümde de pt kılı olur Yuk^Pk \erımlılik nr tıMarı gerçekleşfıren kesımlpr daha yııksek kar oldp e'mp ola nneına k.ıvıışarak dığer kesımle rın alp\hıne toplumsnl aıtık tio gpıden daha b yük bır pay ala bıhr Vergi ve sigorta kesintılerinl de kapsayan işçı ücretlerl Ticaret Bakanlığı Konjonktür ve Yayın Mudürlugtlnün yayımladığı îstan bul Tüketım Malları Endeksi ara cılıgıyla 1%3 yılındakl tuketırı fiyatlan Uzerinde hesaplanarak gprçek Ucretlere donuştürül muştür Vorımlılık hrsnplamalan uıetılen toplam ürünün parasal ifadesı olan uretım degerınden kullanılan hammnddelerın ve ara ınallaıının parasal ifadesı olan trırdi degerinın çıkarılmasıyla bu lunan katma dpger Urerınde ure timde çalısan işçı başına varatılan katma deger olarak ynpılmış tır işçlnln yasam düreyinin ve gUcünUn degerirun \Ukselmesıne yol açar ve dolayısıyla Ücretler uzerinde arttırıcı bir etki japar Genel olarak vprımlilik aıtışları artık degerin artmasına yol aça ıak kapitalist açıemdBn Ucrptlerclp IstPiıprpk bır artışın kaışılan masını kolavlaştııır Emek gü< (ınun fıyatı olan w rct artık deger elde etmek içın odenmıs olan hir fiyattır Bu nedenle de dü•fiık veıımlılıkle (dolayısıyla ışçi başına düşük bir artık deger mık taııvli) çalışin ke'sımlpıe gore Mlksek \prımhlıkle çalısan kesım lprde daha vüksek olabılprpk bir fivattır Ancak kesimler arasmdakı \erimhlik firklılıkları gpnel olarak hıç bir 7aman bır kısım ürretm toplumda avnı nitelıkte Yüksek verimlilik artışı gerçekleştiren kesimler, daha yuksek kâr elde etme olanağı sağlar ve toplumsal artık değerden daha buyük pây alır \ltrllkll ptnekeilctt, bazı durumlarda nitellkaiz emek fücünden dü•ttk ücret alabüir. (Fotogr&flar. Ara GÜLER) BOIUJUM SORUNU Bır Ulkedo belli bir zaman %u i"sı ıçinde uıetılen ^pnı degp rın mlktarı belıılidlr. Tızıksel bı ıımlerle düşünüraek bu 7aman suresinde belırli miktaıda gıda maddesl buzdolabı, ajakkabı \b urptılmi&tır Eline geçen ücret toplamıyla Isçi sınıfı bu yenl yaratılan defterın ancak bır bolümünu satın alabilecegınp göre gerı kalan bolümü devlctı \e dra sınıf ve tabakalaıı bır >ana bırakırsak. kapıtalist iınıfa gı decektır Bu nedenle ür nıış olan yeni dejc n boluştımünde Ucrotlerdekı bır artış knrların a7almasına Ucratlerdekı bir du şüs i»e kârlarm artmat.ına yol açacaktır Fıyat hareketlerl ise bdlüsüm ^orununda dolavlı bıı rol o\nar lar Üretılmı? olan degerl fıyat larla ıfade ettıRlmizde bolıtşulc cek olan malİHiın mıknrında bır degısme olmaz Araa sottıjjı niH lm flyatı daha hızlı arlpn M nıf ya da kpsımm bolüsümdcn kl isçilerin aldıgı ortalama Ucret düzeyinden bütün bütüne kopmasma yol açarak bır ucret farklılaşması yaratmazlar ^y^ca v«rimlılık aıtışlnn ıle Ucret artıslan aıasmda bır ılı^ki her zaman dcgıl ancak verimlilik artışları nın krfrların ücretlerden daha çok artmasını saplıdiRi durumlar da so/ konusu olabılu Turkıyp imalat sanavi ^ektörİprınde KOHIIPII ucıet \e verım lılik hareketlerinı incelediftimiz dp eldp edılen bulguların vukarı da soylenenlerı dogrular vönde oiduklan görülebilmektedlr. IMAlAT SAN&YiıNDE bCRET HAREKETLERİ (.alışmamızın bu bölümUndP Urret \enmhlik flyatlar, gbre ce \erlmlılık gcirece fiyatlar gı bı degıskenler açısında 1163 72 \illari arasında Türklye imalat ^anaji ozel kesımde gorülen gplısmeler ıncelenmıştır (.alışmamuda kullanılan verl ler DtE'nün Yıllık Imalat Sana M Anketlen Sonuçlarından alm mıştır Çalışmami7 dogrudan Ure tımdo çalışan işçıler uzerinde >ıırutıilmiış ürptım dısmda ça lı?anlar aralırmda vüksrk du 7P>dPkı ıdarr( ılerın \e hntta ken dı ıslptmelerındpı maas ilan ka pıtalı^tlerın dp bıılunmaiı nedeıııvlp knpiam dışı bırakılmıstır VERIMtiliK ARTIJLARI ETKH.ERI Kapitalist bir ekonomlde ger çBklestirılen verimlilik artiflarının Ucretl«r Uzerinde birbirlyle çelışen ıkı etkisı vardu Verımlı lik artışları isçinln ihtiyacı ojan mallarm ucuzlamnsını sa£ladıgı nranda emek gücü degeri Uzerm de azaltıcı bir etkı vapar Dlftpr \nndan çpşıtlı vpnı malların ytık sek vprımlılıkle ve kutlesel tırelımle ürptılnıpjp başlanması bu malların ıççiler tarafından tllke tllebilmesi olanagını yarntarak, Y AR I N • SEKTOPLERE 60RE VERİMLİLİK FRANSIZCA Strasbv^ırg t*nlrerı'tesi meıunu bgvnn ötfretmen tar». fınlan Kadıköy rakMinda oturaa OgrencUer* Fransızo» ders «••rllir. Tel: 58 68 69 TiFFANY GARTH KI7IW 6U)U DEMEW Tlij BLIUU JCUkl CACFV A Af L A CWU BIDlNOU?UBA4»f AVIPTİP