Katalog

DÖRJ CUMHUIIm 13 EKİM 1976 ABDULCANBAZ TURHAIM SELÇUK ozeı İN Hİ2METİNİ>£ Stalingrad "Son Kurşuna Kadar,, Y a z a n : FEINZ SCHRÖTER Ç e v i r e n : N. DÎZDAROĞLU Ücret ve Türkiye'de Ücretler Kapltalljımln doguşuyla blrlikte iş saatlerl uzadıgı gibi bir yılda ki toplam İş günleri de çojaldı. Ortaçagda çalışılan günler yılın yarısmı rar zor geçerdl. 1789 dev riminden önce Fransa'da resmi tatil günleri 141 günu bvıluyordu. tngiltere'de ise 15. yüzyılda çalışma günU 1112 saat, 17. yüzyılda 10 saatti. 18. yüıyıll» birlikte işçilere tatil gunü kalma rlıgı gibi çahşma günü de 14 saate çıktı. Ancak gerek Fransa'da, gerek tngiltere'de ısçilerin gilnde lfi hatta 18 saat çalıştığt durumlar da vardı. Yine bu dönemde, guntlrnUzde de aynı rolü, önemi daha da art mış olarak oynayan fiyat artışlannın, ücretleri azaltmada dolayh bir işlev yuklendigini görürüz. Tarihçi Earl . Hamllton kapltalizmin doğuşunu anlatırken şunları yazar: «Inglltere ve Fransa'da Ucretlerle fiyatlar ara sında gittikçe büyüyt.ı açık... işçilerln bu döneme kadar aldık ları Kelirin büyük bir kısmını si lip stipürdll ve brtlüşümden pay alan diğcr kesimlerin servetine kattı... 1500 1609 arasında tngil tere'de Ucret endeksi 95'den 124'» yükselirken, fiyat endeksl 85' den 243'e çıkmıştı.» Ücretler ancak 19. yiisyıUn 1 kinci yarısından itibaren yükMlmeye baaladı ve işçl sıiının mutlak yoksullasması yerlnl göreli yoksullaşmaya bıraktı. Dl. ğer bir deyişle, işçl sımJının yaşam koşullarmda artık mutlak bir gerileme değil, diğer sınıflara oranla kendi yaşam koşullan nın daha az gelişmesl srtı konu suydu. Nif.ekim. tngiltere'de ger çeic Urretler 1850 1914 araaında yaklasık olarak İki katın» çıktı. ATLA DORSAT HAKKI SAtT • H»v« ktnrdıftı »ırada birlikler hftlft demlryolu dolgu• u boyundaydılar. 79 uncu sırhlı granadiyar alayı, vuruş doftrultusunu nokta 722'den Rynok Uzerıne çevirdigi sırada, B 4 üncü alay da Stallngrad'm kuzey kesimindeki Spartovka'ya' yöneltlldi. Tümenin tank alayı ise Rynok ile Spartovka arasındaki Volga kesimlne ulaşarak, kapatmak göreviyle çevre yolunda bırakılmıştı. Nehirden akıp giden gemi trafiğinln gürültüsü sürüp gidiyorsa da, Volga yarın ölü bir nehir olacaktı. Kuzeydeki 79 uncu zırhlı granadiyer alayının uç birlikleri «aat 18.35'te Volga 'ya ulaştılar. Hemen hemen aynı sıralarda M tlncü zırhlı granadiyer alayının vuruş birlikleriyle 16 ıncı zırhlı istihkam taburuna bağlı zırhlı araçlar da Avrupa ile Asya arasındaki büyük su sınırmda toplanmışlardı, Eski adı Zarizyn olan Stalingrad'a uzaktan bakıldığı zaman, gerisinde Kazakistan çöllerlnin uzandığı, batıya sarkan geniş ucunda da Don ile Kııban'ın paha biçılemiyen zengüı bugday tarlalan görültlyordu. Zırhlt istihkam taburu geliştirdiği cüretli bir vuruş sonunda, 726 tepesı ile 27 vagon alan iki iskelesi ve dört hattı bulunan Volga'nın feribot yapılarını ple geçlrmlş, oradaki bir monitoru da batırmıştı. Stalingrad'ın bugUne kadar dış dünya ile son demiryolu bağlantısı Almanlar tarafından işgal edilmis, kent« gitmek üzere harekete hazır durumda bekleyen agır toplarla cephane yüklü bir katarın birçok vagonları da ele geçirilmiştl. Tümen gece olunca nokta 722'nin ikl kilometre doğusundaki dar bir bölgede kirpilendi. Bu durumda piyade erlerinin deyimi ile «Sürekli sucuk kapanmıştı». XIV tlncü zırhlı kolordu karargahı, 16 ıncı zırhlı tümen, 3, ve 60 ıncı motorlze piyade tümenleri bunun lçindeydiler. Batıdaki VIII lncl kolordu ile baglantı kesilmişti. 16. zırhlı tümenln 23 ağustos sa»t 23.10'da XIV. zırhlı kolorduya gönderdiği telefon haberinde: 79. tank alayı savaş jrrubu, ilk Alman birligi olarak saat 18.35'te Volga'ya ulaşmıştır. 3. tank alayı, bir bölügu ile, bnceleri zayıf, »onralan şlddetlenen dtisman karşıkoymasma ragmen Spartakovka'yı işgal etmiştir. Kuzeyden şiddetll bir dUşman taarruzunun gelmesi b«klenilmektedir. VII. hava kolorduau taarruzumuzu bUyük bir başarı ile korumuştur. Bundan yarım saat sonra da PUhrer baskararg&hından tUmene su telsiz emri geldi: «16. zırhlı tümen, koşullar ne olursa olsun, bulundugu meveilerı tutacaktır.» tşte tam bu sıralarda Staltngrad'a kuzeyden taarruz edecek ikl piyade tümenl bulunması gerekirdl, ve bunlar Stalingrad'ı çok kan dökmeden alabillrlerdi. Ancak Stalingrad bu duruma gelmeden tam bir saat önce, sanki yerden bitmiş gibi, ıyi bir karşıkoyma gücüne sahip oluvermişti. Sağlam kalan son fabrikalarda Cristi tanklannm son dökilmleri yapılmış, silah ve cephane depolan boşaltılmış, eli silah tutan herkps silahlandırılmış, Volga gemıcileriyle denizcilerîne ve donatım fabrikası işçileri tüysüz delikanlılaıa fabrikalann sirenleriyle aa acı uyan ve al&rmlar verilmişti. tşte bu suretle toplanma yerlerine akın eden isçiler silâhlandırılarak kuzpy cephesine gönderildiler. Tümen, kuzeyde onlkl, Volga'da beş ve Stalingrad'ın ku»ey yakasında dokuz kılometrellk cephe hattı bulunan bir baraj Idlidl tutuyordu. 16. zırhlı istihkam taburunda teğmen Oreke komutasuıdaki bir kısım birlikler 31 ekimde bir tek hafif maklneli tüfek ve bir tankla Volga'yı geçerek, kllit mevsilertni dofudan ezmeye çahşan düşman kuvvetlerini tlurdurarak yok ettiler. Ancak 16. zırhlı tümenin durumu kritikti; bu durum, kusatmanm altıncı günil cephane yoklugu nedeniyle daha da bunalımlı bir hal almıçitı. Birlik komutanlannı toplayan General Hube, konuşmasmda dikkatlerini Fühıer'iıı emrine çekerek durumu aydınlatmış, sonra ileriki glinlerde de ikmnl yolunun açüamıyacagmı söylemişti. Hube, ozet olarak: «Cephane ve akaryakıt durumu, ancak batı dofcrultusunda bir vuruş yaparak geçmemiz için yeterll. Ben birliklerimizin yok: edilmest 11» sonuçlanacak delice bir savaşa Rirme karamidnn cayarak batıya doğru bir çıkış hareketine geçilmesini emrediyorum. Bu emrim sorumluluğunu kisisel olarak Uzerime aldığım gibi ilgıli makamlara karşı da kendimi haklı çıkaracak durumdayım. Baylar, bayraga ettiginlz baglıhk yemlninden sizleri bağışlıyor ve birlik komutanlarınızı bu çıkış hareketini Uzorlerine alıp •lmamakta ya da bu göreve istekli başka bir subaya devretmekte serbest bırakıyorum. Mevzi artık cephane olmadan tutulamıyacak duruma gelmiştir. Ben FUhrer'in verdiği emre uymıyacağım.» Çevrede derin bir sesslzlik egemendl; savaşın pekiştirdigi yüzlerc» büyük bir uzüntü görülüyordu. tşte tam bu «ıkıntılı dakikalarda, tumenln lkmal alayından içerl giren bir subay, onarımdan çıkan on tankla cephane, akaryakıt ve yiyecek yük1 U 240 kamyonu. 60. 11» 3. motorize tumenlerin desteginda Ruı hatlirını yararak buraya getirdiğl tekmillnl vardi. Toplantıda bulunanlar geniş bir soluk almış, suratınd» krllçük ve ciddl bir ferahlık beliren General Hube de: «Baylar, FUhrer'in emrine bağlı kalıyoruz...» demişti. Bundan lekiz gün lonra da büyük Alman radyosn Alman h»lkına bu konuda şu bilgiyi veriyordu: «Buradakl hsrekatın cona ermesiyle 6. ordunun kanadı korunmus, kuzeyden gelmesl beklfinen bir tehlike giderilmiştir». tşte radyodaki yorumcu böylo konuşuyordu. Alman askerl Volga'da duruyordu. BAVAŞIN ERtTME POTASINDA fi. ordunun önünde giden nrhlı ve motorize tümenlerl o k«dar hızla llerliyorlardı ki, insan savaşın bundan »onraki gidişinl An memnunluk verici olarak göreblllrdi. Stalingrad'ın yakın bir jelecelcte dtlşmesi bcklenilemiyeceği gibi, Sovyet savas ku^etlerlnln inatçı bir karşı koyması da ancak Volga'nın öte yaka»ında görülebilirdi. Haberleşm» son derece 1yi duzenlenmiştl. (DEVAMI VAR) KAPiTALiZMLE BiRUKTE i j SAATLERi UZADl, BİR YILDAKi TOPLAM t j GÜNLERi ÇO" ĞALDI. ORTAÇAGDA ÇALIJILAN GlNLER YILIN YARISINI ZOR GEÇERDi. ÜCRETLER İSE 19. YOZYILIN İKiNCi YARISINDAN iTi6AREN YÛKSELMEYE BASJ.ADI. KRUPP FABRİKALARI. HiTLER IKTiDARININ İLK BF4 YILINDA, CALIS.TIRDI6I 115 BiN iJCiNiN YILLIK ÜCRET TUTARINA E§iT BıR NET KÂR EIDE ETTı. • Faşizm döneminde Italya ve Almanya'da ücretleri yarıdan fazla azaltıldı Teknolojlb gellfme, İşçl Ocretleriyle yakından bagUntılıdır. ma MUttlerl va daha dilftik tlcretlerle çözümlenebilme olasılıkları Uzerinde yeniden kafa yormaya b&şlamadan edememişlerdir. Yakın tarihte kapitalizmin o eskl sınır tanımaz sömürii gün lerinl emekçllere yeniden yaşatan tlpik dönemler Italya ve Almanya'nın faşizm altında geçirdigl yıllar olmuştur. rtnde çahşarak blrtız daha yllksek bir Ucretle İş bulacaklan gUnü bekliyorlardı. ki Uretim dtlzenlerinden niteliksel bir farkhlık gösteren kapttalizmde emekgücü kullnnılırken güdülen amaç aynı kalmıştır. EmekgücünUn maliyetiyle ürcttigl rtsger arasındakt farka el koymak ve artıkdeger dedlğünlz bu farkı olabildiğince çok arttırmak. EmekgücUnün değerinin ttdendiği bir mübadele ekonomisinde bu fark nasıl ortaya çıkar? Bir an için işçiyi makinaja ben/etlrsek artıkdegerin kaynagım açıklamak oldukça kolay olarak tır. Kapitalistin emek pazannda yaptıgı ödeme bu makinayı ı>atu> almak için değil, belll bir »Ure kullanmak için yapılmışıır. Kapltallst yalnızca bu makinanın çalışması İçin gerekli masrafı ödediğl halde belll bir süre için bu makinayı tümüyle kullannıa hakkını elde etmiştir. Kapıtalıstin yaptıgı ödeme, maklnanm değerincîen ya da çalıştırıldıftı zaman elde edilecek gelirden tamamen bağımsızdır. Gerçekten de kapltalist, yalnızca işçinin lıergün yeniden çalışa bllmesl için gerekli ödemeyi yap tıfiı halde işçiyi fabrikasmın kapısından içeri işçinin kendısinden tümUyle yararlanmak ve öde diği degerin Ustünde bir değer Uretmesinl sağlamak üzere sokmaktadır. İşçinin emekgUcünün mübadele dpgeri karşılığında kapitallste sundugu kullanım dsgeri İşçinin emekgücU degil, emekgUcUnUn lşlevi olan yararlı emektir. Bu nedenle ..ıelcgUcUniln yarattıgı değer kendl dege rtne değil, Üretimde bulundugu süreye ve Uretkenlijine bağlıdır. EmekgUcünUn mUbadel» 4egeri ise emekgUcUnün korunması ve yeniden Uretilmesi İçin gerekli tUm malların degerl fle bellrlenlr. Biraz açarsak, emekgücUnUn mU badele degerl lşçinin rorunlu ve toplumsal ihtiyaçlannı karşııayan malların değerl ile belirlenlr. Diger bir deyişle, emekgücünün mübadele değeri iki unsıırdan oHışur: Hemen hemen degişmez olan fizyolojik unsur *le topıumdaki gelişmenin yarattıgı yeni ihtiyaçları kapsayan Urıh 1 unsur. Değismez kısım, yani emekgücUnün varolması ve yeniden U retim için kesinlikle zorunlu olan malların degerl emekgUcUnlin de gerinin alt sınırmı oluşturur. tşçinin beslenme, asgarl giyim ve barınmtt ihtiyaçlarını karşılayan bu malların miktarı bir toplum da belll bir dönem için buyük ölçüde vprldir. EmekgücU degerinln alt sının açıklıkla tanımlanabildigi halde Ust sının için böyle bir kesınlik yoktur, Kapıtalist Uretim (Fotograf: Ara OÜLER) de emekgücünUn mUbadele degerinln yarattıgı degerden daha az olmasının, yanl kapltaliste artık dejter sağlamasının, bir torun luluk olduğu düşUnUlürse bu Ust sınır sermayenin yeterli bir kir düzeyini gerçekleştlriTieslne ola nak bırakan Ucret miktarı olarak tanımlanabillr. Varolan bu sınırlar içinde tloret düzeyl işçllerin sBrmas» kar şısuıdakl görece gücü tarafından belirleıilr. Bu gücü oluşturan etmenler ise işçilerin örgütlenme düzeyi, ve emekgücU arz ve talebi arasındaki ilişkidlr. Bu nedenle örnegin emekgücü paza rınd» çok fazla arz olduğu zaıııan, özellilcle ekonomik bunalım ve lşslzlik dönemlerinde, emnkgUcü kendi değerinin altında satılmak zorunda kalabilir. UCRET ARTrŞlARI îşolnln yeterll beslenmeslnl blle saglamaktan uzak olan Ucret düzeylerinln yükseltilmesi işçi sınıfının güçlU bir şekilde örgüt lenerek ekonomlk mücadelede başarı kazanmasıyla gerçekleştirildi. Ücretlerdeki bu artışlar, gegmlş dönemler boyunca tarlhsel toplumaal ihtiyaçların art masına paralel olarak yükselmiş bulunan emek gücü değerlne Uc retlerin yetişmesine yönelikt.i. Kapitallzmtn kendinertr.güegllimlerinin yaygınlık kazanarak be lirginleşmesinde işçi sınıfının veıdiği mücadelelerin önemli bir rolü oldıı. örnegln, egemen sınıfların ihtiyaçlarına yeterli artık dngeıin Uretilmesiyle sınırlı olan köleci toplumlardaki Uretimin ter sine artık değerin durmaksızın büyiltülmesini gerektiren napitalist üretimde bu artık df\fteri üretecek olan lnsanın yaşanu da kıymetlenmiştlr. Ancak emekçiler için köleci toplumlarda var olan ölümu çabuklastırıcı çaUşma ve yaşam koşullarından ka pitallümde emekçilerin Uretioi ol ma dönemlerini uzatan çalısma ve yaşam koşullarına dogru t lan yöneliş bu mücadelelerin Urunü olarak gerçekleşti. 1} GÜNÜNÜN UZAMASI TEKNOLOA Kapitalizmde görülen teknolo]lk gellşmelerin de Ucret artışlanyla yakın bir lUsklsl olmuştur. Kir oranlaruıda önemli dUşmeler getirecek kadar bUyUk gerçek Ucret artışları bazı dönemlerde »ermaye sahiplerinl Uretici olmayan tüketimlerlnl ve üretim alanları dışmdaki servet birıkımlerini kısmaya zorlamış, artık deger oranlanndaki dUşüşU emekgücü vprlmliliginde artış yaratarak yenl ve ileri teknolojili yatırımlarla karşılama.vn yo neltmlştir. îşçi sınıfının verdigi mücadeleler sonunda iş gününün lcısalması ve ücretlerin yükselmesi artık degertn korunması için sermayenln verimlilik artlşlarını ve fiyat hareketlerini ön plana çıkarmasıyla sonuçlandı. Ancak ka pitalist iistem ne zaman bir bütiln olarak üstesinden gelmekte zorluk çektiğt iktisadi sorunlar yaşamaya baslndıysa bazı klşiler bu sonınların daha uzun çalış Çalışma günU İse uzuyordu. Emekgücünün fiyatı düştükçe işçiler açlıktan konınmak içii daha uztm süre çalışmak zorunda kalıyorlardı. Çalışma friinü uzadıkça bir İşçi 1,5 bazen de 2 işFAŞIZM YE OCREUER çinin yapacagı işl yapıyor, ou nedenle fabrika kapılarındakl kııyDaniel Gu^rln •Faşizm ve BUruklar daha da uzuyordu. Kuyyük Sermaye» adlı kitabında soy rukUr uzadıkça Ucrstler düşmeye le yazıyor: «Faşist devlet iş* Uc devam ediyordu. Çok geçmeden ret kıyımı İçin gerekll şartlan i.şsizliğe çare bulmak da işçllerin yaratmakla başlar: îşçi sendikala omuzuna yıkıldı. Işçilcr iki hafnnın ezilip yok edilmesi, bunlatarnn birinde ya da yarım mesai rm fabrikalardaki uzantılarının ve çal'şp.rak arkadaşlarının iş bulrna grev hakkının kaldırılması, top«ına yardımcı oİ8caklardı. İşçilu sözleşmelerin feshi, işyerinda nin yarım mesai ile yuşamasına patronların mutlak hakimiyetiolanak olmadıgı İçin Işsiz sayınin kurulmaaı... Patrona karşı 11nın azalması, dolayısıyla UcretmUcadele etmek, artık bundan lerin aıtması da söz konusu olaböylft, Devlete karşı çıkmak de mızdı. mektir... (Patronların verdigi) beş gUnden fazla bir Ücretleri kabul etmemek, Devleıtireyle fabrlkuını terkeden işçi te ltaatsizliktir.. asker kaçagı sayılıyor ve 29 yıl Fasiıt devletler îtalya'da v» hapis cezasma çarptırılıyordu. Almanya'da lşçlnin çalıştıgı fabrl Almanya'da ise lşçinin yeni bir İş kadan ayrılmasını olanakıızlaştı bulabilmesi için çalısma karncran bir çok yöntemleri uyguU •inde pntronun verdigi notun iyi yarak özgür emek gücü pazarı olması, ınilliyptçiliğınîn belirtilnı ortadan kaldırmışlar. giderek mesi gereklijdi. emekgücünün değerinden çok aîşte Krupp fabrikaları Hitler'yagıya satılmasım sajlamıslardır. ln ilk beş yılında çalıştırdıgı ttalya'da Ücretler fasizmin 1927115.000 işçinin yıllık Ucret tuta35 yıllan arasında ",o6O 73 gibi inanılmaz bir oranda azalmıştı. rına eşit net kârı böyle elde etti. Almanya'da ise fasizmin iktida Batmış çelik birliğinin hisselerif \ ra geldiği tarihten (30 ocak 1333) ni 35 mark yerine 90 marka s 1935 yazma kadar Ücretler '» 25 tarak vurdugu 70 milyon markla 40 oranmda dUşürülmUştU. Ru zekâsını (!) ortaya koyan F. Fllck 1937 1938 yıllannda çelik ve köna Ucretleri "î 20 30 oranında azaltan çesitli yeni vergi ve kese mür Uretiminden 300 milyon tnarkı boyle kazandı neklerln de eklenmesi gercklr. EHEKGÜCÜNON DEGERI Ayrıc» aayıları S O O binl bulan bir İşçi kitlesl de son derece düEmekgUfiüniln dpeerine satm şük Ucretlerle bayındırlık işle•lınması gibi kendlıinden önce YARIN: FİYAT VE BÖIÜ$ÜM Üniversite v« Akactemllere Hazırlamada ÖZEL BÜYÜK E3AŞARI OZDEITIIR BEKLEMELİLER LİSESONSINIFLAR 23EKİM»30EKİM 30EKİM«8KASIM . 279945 265830 (TeUJan» ,..) 11323 BROŞÜBI3TEYİNİZ. Cagalofllu BiçkiYurdu Sok.No.12 Kat4 TÜR8E AdnyaOuraO'arkatı. TiFFANY MtMLERE OAfftMlD AyVJı ZAMAH \ GARTH ON 8EMMDU RJMİJO BUB 'UE ME (LSİSf CSNlMLE t?UM. &URAD» mtü TW4U X* PIVI ıS tUMu cnjsEy A '"* 'j*