Katalog

CUMHURÎYET 10 Mayıs 1973 YHDİ Sorunlara Bakış Kirlenme ve Acı Sonuçları Prof. Dr. Fikret BAYKUT IST ünyada rarolan madde olanaklanndan tür lu şekıllerâe ysrarlanmayı çok ılen gotJ ren teknolojı behrh bır duzeyden sonra tıim vaşamı yote etmeje yonelen bır gehsme içıne gırmıştır. Bır ysndan maddeyi kendi eunluk yasamı için Işleyıp tekrar kuüanıTma?, duruma getınr ken ote yandan çevreye saçtağı türlü kımyasal radıoaktif maddelerle, atmosfen, demzlen gollen akar suları ve fizerinde yaşamım sur durduğu topragı. hayvanlar ve bıtkıler ıçın »kırh çerre» durumuna sokmaya yonelen, uy gar ınsandır Bılım dunyasımn bır bolümü. çevreyi kır leten ve doğal dengeyı bozan etkenlen ortadarı kaldırmak ıçın urogram ve projeler hazırlar ken, başka bır bolüımfcnin, bır başka smacı gelıştırmek içıa yenı çevre kırlenmesi olanağı hazırlavarak dojal dengevı bozması, toplu e< rensel gelışmenir. gerçekte ne kadar program sız ve plaastz ve birMrinden kopuk olduğunu kanıtlar Bu yazımızda konu olarak ele aldıgurus srratosfer O> ktriemnesi, rüm yaşaroı temelmden sar^mava yöneiık teknotouk bır gehs menın sonucudur. 1 Bıhndıfi gıbı Elnmkyrede CBıosphere ) va şam kaçırnlmaz eneru kayn&ğı olan gunesten gelen ışm enerjısı ıle vurur Anrak guneş î'inlan dalga bovla'î bırbınnden fark'ı fnrlu tıt^esımlen ırenr bunlar arasmda hburlfn IP oranla kısa daişa b< ylu. buna ba*lı olara'î vlksek frekans'ı ve enertılen çok büvük oîar lan bulunmaktadır Dalga bovlan 2400 2800 Aen^trom (1 angstrom = vuzmılyonda bır san tımetrei olan bu ısmlar hpr türlu bıolojık olay lan yok edebılece». enerjıy? mahktir Durvanın çevre<;mde btılunan hava tabakasının Stratosfer bolçesınde bulunan Ofctııen molekulü yukanrta tammladığımız morote^ı ışırüarla reaksıyona gırerek bır foto oiavı ı'.e toz tanecfkleri smınnda Oron <2> oluşturur Arnca Ozonun atom halindekı ck«ıjen ıle tcpkımeve (reaksı^onal girrrek Oksıfen moi» kulııne dörfi'5'ı dogal > . btıhan vc azot okndi nı ıle vtfrUr Söziınü emftmız bıı ıkı o!a* ohı «mm ve bozımtrm rrı'ronlvca yıl zafırır'B ov'e bır ciengp olu^tıırpıii'stıır ki bu den^ede Ozon oranı deîısme' O halde dtmya çev resınd» ?IÎ neşten dunyamıza eelen ve yasam ıçın çok r& rarlı dalea bovu "5900 K' den kücuk kısa oalss» bovlu morotesı ı^ınlan tutan. dhur ısınlan geoi ren, suzgeç gore1 ıni yuklenmıs bır Ozon ta bakası soz konusıniur Boylece yasama 7ararlı kısa dalgalı morotesı ışınlar yaşam ortanurA varamaz Stratosfer içirrfe Ozonosfer diye tam"ı'<> nan tabvka <en vogun Ozon 25 km maklıkM dır) genıs bır bolume yayılmış olmakla bırlık te, bu mıktar Ozon denız düzeyındekı standa't koşulUrda (O'C ve 760 mm baskı) 3 mm Iık bir tabsKa oluşturabılır İjte yasamı ışınlarvn zararlı etkısın<i»n Koruvan Stratosferın Ozon Oksıien dengesı ııygar ınsanın doğ» bo7ucu etkısıne rirmış ve bır totommyasal t«pJornevle oluşarak stratos ferde kurulmuş bulunan Ozon Ok^ıien den jresıru bozan ve OBOr"un oksıjere dontlştnesın>n nedenl olan bazı kımvasal maddeler bujtun ııvsar msan taraurıdan stratosfere dagıtümay» başlamiftır Son yıllarda yapılan aTaçtırmalara. gore öneğin SpTeylerde (füducü gaı olarak Jnıllamlan Freonlardan tureT"9n Klor, petrolün vatat ola rak kullanılmastyle oluşan azot oksıtl«rt hatta su buhan bıle ozon dengesınl bozucu etkl vaomaktadır Bu savdığımız maddelerden son ıkisi yanl azot oksitlen ve su buhan ban asken uçaklar ve denemeleri yapılan sı\ıl uçaKlar tarafından stratosfere vavümaktadır Bun dan baska Amenkada sımdilık uvgulanmayai sesten hızlı uçaklarla bır stratosfer ulaşi"i prof^ramı tasarlanmıs (SST = Suoersonıç Trans port) ve bu ulaşımda 50(rden 2000 uçağa kadar olan fılolar düşünülmüştü. Ornefın 2000 uçakÜlrt\TEBStTESt KtMYA F\KÜLTESÎ D lık bır fılo gtınde jedı saat ık bır uçuşla yıl da yaklaşık 400 b:n ton azot oksıtlermı ve 60 rnılyon ton kadar su buharını uretecek \e bu rnaddeler plda yaklaşık ' ı 10 ozon azalması nın nederu olabılecektır Boylece koruyucu ozon taoakasınm «ızalmasıjle gunsş ışmlan nın kısa dalgalı f2400 2800 A°) bolümü hur re ıçmde kalıtımsal '?ere<ık) madde olan De soksırıbonukleL* asnler (DNA) uzerıne etkl \a parak, >a onun dogasını değıştırecek veva tu muyle bozacaktır (D\4> nm doğasının defı mesı kanser olusum nederu olduğu gıbı tumm le bozulması ner turlu hav\ansal ve bıtkısel 1 vasarnın sonu anlamma gelmektedı Yapılan son hesaplarda perdeleme \a da suzrre go>e nnı yapabıleceiî sınır ozon tabakası standart koşullarda 21 ram olarak saptanmıstır f • USA da «Natıonal Scıen'e Founda ion» m bır raporuna göre ozon tabakasının '• h ori nında azalması ısınlann • 10luk blr artışına « neden olmaktadır Bıınun anlanu derl kansenmn *4 10 artısı demektlr • Model hesaplardan alınan sonuçlara pön, Klorlu ve Fluorlu metan gazlarının prodük sıyonu sımdıki gıbi Ustel sexilde artarsa ITfrl yüında «.7 ve 1994 >ıhnda % 30luk blr oron azalması olacaktır Bıhmsel açıkiamalar bize insanın smırsız olçuae »elıstırdıği teknolojınm etkiM aHmda kalmayacak bır kultür \e becen düzeyınoe olmadı*tnı çöstermektedır Şımdı dun'adı uçak teknoloıısı öncül'l»ü yaparak stratos'enn kırlenmesmın nedenl olan ieya olmava ada> uvgar (M uluslara ve vaptık lan kullandıklan ve sattıklan uçaklann b'r k&çına ve uçus vukseklıklenne bır goz atalım. A<5KERt UÇAKL4R: B52 Stratofortree» 17000 TI (Amerıkai, B 5 ! Hustler 19000 m f*menka> Lockheed SR 71 24500 m CAmenka), Mıg21 16000 m. (Rusya), Sukhoı 9 16000 m. fRusya), BAC Uşhtnıng 18200 m (îngılteıe) F4 Phantom 1H60 m (Amerlkai. Vulçan 20700 m (Ingılte'e). MiragelV 21000 m (Fransa) Hazırlanm'ş fakat seffe konmamış ^nnl uçaklar «Tnpolev 1^ > 19000 m (Rusya) «Con 4 corde» 18600 m «Fransa Ingılterel Gorülduğıı çıbı bu uçaklar Ozonosferde uçmakta \e yukarda bplırttigımız olavn o'js 1 t ırmaktadır Anca ? bunların zarar derecesi hakkmaa tam sajılar vermek olanagı yoktur Ajnca, atmosfeıde vapılan nukleer bomba testlerınde de çok fazla mıkrarlarda azot o^sıt lerı oluşrnaktadır Insanlar dunya uzennde blrbüinden POR k yaşam düzeylermde, farklı ulusal toplu luklar halırde yasamaktadır Doğa düzenını bozmak ve doğayı çok agır «sekılde hırpalamak yukarda gorülduğ'J gibı Amerika Rusva, Fren sa tngıltere vb gıbi uvgar P> uluslann tokelınde ve tıçaretındedır Teknolojı duzevlerl ı1» jonetımsel ve kültürel düzeyleri arasında uvum sa^lavamayan uluslar kerdı toolumlarımn «nft lığı üzennde oldu°u kadar baska toplumların ^aglıçı Uzennde de onanm olanaksız jaralar açmaya başlamışlaraır , Doganın tüm canlılar ve onlann geleceğl ıçış Otanaklar olçıisinde korunwnanıası kapıtal öüzenrn riçart cıkarfan nın veva siyasal amaçlann tahnplerlnden kıır tarüamaması Itzıicüdür Teknik dallarda vam lan ötretim ıle Jnsanı insancıl vapan ve doga sevgısı aşılajan eğıt.mdekı gehsım paralel o) malıdır Bunun ıçm teknolojık gelısmeların sınmnın ve proçramının yenı bır düzen ıçm de. ınsanlıguı yenl bır evrensel ahlâk anlayış duzevıne göre ayarlanması tum dunva bıHmcüermın başlıca porevi olmalıdır (1) Stratosffr: Temoeratur dagılım kuramma röre, »tmosfenn kutuplarda 9 \e ekvatorda 1" km. olan troposfcr tahaka'inm nstundcld 80 km.'ye kadarld gaz kansımı tabakasıdır (3) Ozon üç »tomlu hlr oksijen molekulu t6rudur Sî vavın Mİımıza girişımızı kutlarken Basvazarım 1 Nadır Nadı lonetlm Kurulu Başkanı Lcvlâ 7 Işaklıçıl Ynnetım Kunılu uvemız Berın \adi îonetim Kurulu nvemız le emeklı Başmurettıbı mız Hu«nu Turcan, Genel Y»nn Müdurumuz Oktaj Kurtboke, Yazarımız \li Sırmen ve Sekreter arkadaşımız Guman BinncıoRİu btı arada bır sekilde yenUen vemek sırasında, Yazanmız Tlhan Selçuk 1le Sekreter arkadaşımız Orhan Erinç ve aramıza konuk olarak katılan unlu fotoğrafçı Ara Guler de dıger bir trubu oluşturujorlardı. 51. YILDÖNÜMÜMÜZÜ KIVANÇ ÎÇÎNDE KUTLADIK Cumhuriyet'in eski ve yeni mensupları bir aradaydı Üstadınız merhum \unus Nadının kurduğu \e esı merhume •\azime Nadı nın destegıvle Tü'k basın havat nda onurlu bır ver sahıbı kıldıgı Cimhunyet üç gun once 52 vayın yılına gırdı Sımdı e değın odtınsüz bir va v n hajatı surduren ve surdurece ğme lnandıfımız Cumhunyet ın bu joldan avnlmayışmda, hepunı zın hepmizın payı büyuk 52 >ayın vılında havatta olmayanlan emeklıye ajrıianlan emeklennı katarak Cumhunyet'1 yurumekte oldugu jolda de\am ettirenlerı, bır kez daha saygıvla anıyonn Evet 52 vavm vılımıza flrişımız nedenıyle 7 mavıs 1975 çarşamba gunü gazetemızln Cagalog ]u ndakı merkezinde bır öğie yemeğı verıldı Yemeğe. çalısanlar, emek'ı olanlar ve dostlanmız ka tıldılar Açık ve soğuk bufe şeklınde verilen oğle vemeğımlze, çeyrek asırdan fazla hıznet ettikten sonra emeklıye ayrılan vıe halen Yonetım Kurulu üvemız bulunan Başmürettıbımiz Husnü Turcan, emekli Başmlırettıp Yardımcımız Hasan Basn Dağlıoglu, HSnekli spor muhabinnuz Asaf Ayçıl ile emekli foto muhabirtmiz ve Babıalınm fotograf üstadı Selâhattın Gız de katıldılar Büyıik bir nese ıçmde yenıldi lçıldı tlerıye donük konusmalar vapıldı Yönetım Kurulu üyemız Berın Nadi bu arada. çalısanlar arasında. doner pılâv yiyebilmek içın kuyrukta bir süre beklemek zorunda kaldı Yemek sırasında. açık bufe ol duğu ıçın, ellerdekl tabaklan ve bardakları koyacak yer bulmakta puçlük çekildiğl için, gazeterun bahçesmde bulunan araçlann mo tor kaputlarıvla bagaj da masa gorevı japtı kapakUıı Evet <\taturkçu volda ılerleve bılmeniiZ Içın bızlere buyuk destek olan okurlanmızı> da 52>a vın jınmıza gırdığımız şu günlerde mınnet re şukranla anıyo'uz Nice vüdonümlerine \azıl;leri ve tekrük keslmde cslısan arkadaslarunı nn olustnrdnkian blr fnp açık bufeden aldıklan yıyecekleri nese içlnde yiyorl»rdu d» hava Içlnde OKUYÜCU MEKTUPARI AST'jn kapatılmasmı protesto ediyoruz M C Hukumetının, kurulmasıyle her yonden fajıst baskmın arttığı şu ortamda halkunızın sorunlannı dıle getıren, kulturel ve sanat kuruluşları olan, devruncı tıvatrolara, emekçılere, aydın oğretmen ve ogrencıl«re olan ba^kılar daha da artmıştır Bunun en bebrgm orneklennden bın de bır sure once A S T ' ın sıkıyanetım tarafından kapatılmasıdır Uzun sureden beri (Ana) adlı oyunlarıru sergılemekte olan AST, tam turneve çıkacağı sırada bır baskıya tnâruz bırakılmiîtır. AST m kapatılmasmı bız Ankara Eylem Tıjatrosu olarak halkunızın kulturel geUjmesıne mdınlmış bır darbe olarak gormekte\ız Smıfların çıkarları doğrultusundakı tutum ve kararları ıle daha ılk haftasmda halkımızın sag duvusuna ters du şen M C Hukumetının halkımırın devnnıcı mucadelestnı faşısti ontemlerle durduramıyacagı gerçeğının herkesçe bılınmesi ge rekır Ankara Sanat Tiyatrosunun ka pısına lulıt vurmak ya da vurdunnak, (Ana)yı vasaklamak, duzenın halkunız yaranna ışleme dıgını bır ker» daha kanıtlam'5tar B z bu kararı Ankara Eylem Tıvatrosu olarak protegto edıyor ve ASTın kapanması ıle halkımızın devriracı mucadele>îini durduramıyacağını behrtmek istnoruz Ankara Eylem Tıyatrosu adına Mchmet Teoman Zatıf Mfiessese MUdfirfimüı Sadun Taajn, 52. yayın yılına girişimizl kutlayan telgraflan, koımklardsa aytrabfldl^l zaman içlnde, PTT me murundan atanaya çaüsıyordn. r<îtadıma Ellf Vad. vlne her zamankl glbl esprflerinl sıralar ve «Çıçegi bumundaj. oldağunu töylerken, Ara Guler'ln objektlfine vakalandı. Gazetenls Cumhunj et, Atatdrk devrlmlert ve ılkelerl doğrultnsundaki 51 yayın vılını da geçtiğlmi» gfinlerde Iteride bırakıp, 52. >avın vılına gırdl. Bundan boyle de Ataturk devrımleri ve ilkelerinden odun vermedeo, yaym gorevinl surdurecek. Yıldönumomüz nedenıyle verdigımi* ögle jemeğine, mensuplarunızla emeklılerunu »e Veırek sırasında gazetecilık meslegine ü.şkm veşıth ..uılar, olavlar aulatüdı, Fotograf ta, gazetemız oahçesınde nazırlanan bufeden \ ararlanan ınensup. emekli \e konuklarımız goruluj orlar. Oğulobalılar yol bekliyor Bmler Agn ill Dıyadın lçeM Oguloba koyunde oturmaktayız. Dogu"nun en ücra köylerinden birıdır. Çeşıtll guçlukler ve zor kosullar altmda ya?amaktayız Mavıs 1972 tanhmde köyumuzun volu yapılacak dıye bızden on bın Hra yakıt parası aldılar Ama henuz yapmadılar Köyu muz ulasım durumundan yoksun olup ılçe ıle Irtıbatımız yok tur Yaz, kıs hastalanmızı kazsya sedye Ile blnbfr güçlukle göturmekteyiz. T 5 E Genel Müdurlügune dılekçe Ile müracaat ettik hflla cevap alamadık Biz köyululerın dertlenni ancak seçim zamanında dlnleyen, bızlerl tesellı eden bızden oy alıp, soz verenler acaba şımdı ne yapmakta 9 Bız koylulerın dertleri acaba ne zaman son bulacaktır? Yolumuz ne zaman yapılacak da bızım yuzumuz gulecek' Yetkılıler gelıp hahmızı gorseler. Acaba bız msan değıl mıyız'' OĞULOBA K5yü Halkı DıyadJn AĞRI Mektupla öğretim sınavları ertelenmeii Turkıye de ilk kez denenmek te olan Mektupla Yuksek Öğretim sıstemınde çeşıtlı zorluklarla karşılasılmistır Bunların başıtida ders notlanrun geç gelışı ve çalışma sure«ının az o'ma=ı ver almaktadır Bununla beraber sınav ların erken tarıhte vapılmasına rağmen FKB bolumunde okuyan blr oğrenci>e ders notları sınavd"an bırbuçuk ay once gelme:tedır Ba/ılarına blrlncı bo lum gelmeden ıkincısl gelıjor öğrencl sekiz ajrı dersl blr buçuk avda çalışmak zorunaa bırakılıjor Bu durumda başarılı olma olanagı çok zor gorunmekt»dır Bu nedenle vetkilılerden 1 k sınaiîarın kaldırılmasını ya da ilerl bır tarıhe ertelenme?'nı dılnoruz Sejıt ISILD\K \lasehir MAVİS4 Amatör radyocular istasyon izni istiyor Bız amator radyocuların en önemli sorunu, İstasyon kurabılmemızı engelleyen 3222 sayılı yasadır Dılegımiz bu yasanrn yururlukten kalduılarak bızlere istasyon kurma olanağmm sağlanmasıdır Adı geçen yasanın ıptalı ıle yurdumuz blnlerce elektronık teknısyenıne, en tıo ra koşelere kadar uzanan haberleşme ağına, yuzlerce yabancı dıl bilen gence ve Türkiyeyl tanıvan, gerektığtnde haklarınuzt savunmamıza jardım edebılecek bınlerco \ibanci dosta kavuşa caktır Cürkan DARENDE, Mesut ÖZŞ4HİN, Ertuğrul ÖZKUL Yolunuz Moda'ya düşmesin... Moda'nın Mektep, Hülya ve Şaır Nefı sokaklan artık bır dağ başmdan farksız oldu Soyulan evlerln sayısı bılınmlyor. Hemen hemen her akşam bır ev hırsızlarm uğrak yerı oluyor. Bunlann üstune bır de sosak saldınlan basladı KadınJann çantasına saldıran saklırana Mahallemizln tek bekçı kulü besınin önünde olan bu saldırı olaylan da ışm en ügmç vanı. Karakolumuz ise masa başın dan kalmaya tenezzül etmeven nöbetçi polisi ıle bızlere tele fondan «Buraya gelın de Ifade verm» rfiye yol gdstenyor Yo lunuz Moda'ya düşerse aman dlkkatli olun . (Moda Sakinlerl) knnııkİAnmıı da katıldl. \ramızdi enıektarlarımız da vardı, kutlanıa sırasında. lşte, Yönetım Kurulu l^emız \e emekli Basmurettibimiz Husnu Turcan, fepor Servısımızm emekhsı Asaf Ayçıl \e emekli Basmurettlp Yardımcısı Hasan Basri Daglıoglu C»nları, daha sonrakı kutlama torenlerınde de aramızda gornıek ıstıvoruz.