Katalog

DIŞİŞLERÎ BAKANLIĞI, O> takpazar Türkiye ilişkilerini ele alan ve Bülent Ecevit'in Basba kanlığı sırasında. Basbak*nlığın emrl ile kurulan Avruoa Ekonomik Topluluğu özel thtisas Komisyonu'nun hajarladığı raporu şiddetle eleştiren bir döküman hazırlamıştır. Dışişleri Bakanlıgının dökümanında Ortakpazar'a veriler. tavizlerle Türkiye'nin üstlenmiş oiduğu yükümlerin hafifletilmesini isteyen Devlet Planlama Teskilâtı ve Ticaret Bakaruîi «vehim içinde bulunmak» ve Türkiye'yi «maeeraya sürükle1 mek»le suçlanmaktadır . Dışisleri'nin Ortakpazar raporu, baçmda büyükelçi Tevfik Saraçoğlu'nun bulunduSu «Avrupa Ekonomik Topluluğu Nezdinde Türkiye Daimi Temsilciligi» tarafmdan hazırlanmıstır. Dışişleri Bakanlığına göre, AET'den Dışişleri, AET konusunda Planlama ile yükümlerin Ticaret Bakanlığını sert biçimde suçladı azaltılmasma Ticaret Bakanlığı ile DPT'nin, Dışişleri, raporunda, ilişkin talepte Ortak Pazar'a güvenilmesini, Ortak Pazar'a karşı çünkü "açık ve dürüsı , yükümlerin azaltılmasma bulunmak önerileri kabul edeceğini ilişkin önerileri öne sürüyor macera,, olarak nitelendı gereksiz Ekonomi Ekonomi' Ekonomi Ekonomi, Ekonomi Ekonomi, jtilrnl? ve bunun siyasal. politik ve hatta askeri her türlü scnucuna maruz bırakılmt; olacık tır.» Dışişleri Bakanlığı bu lcaygılarını belirttikten sonra şöyle devam etmektedir: • îşte bu nedenlerle Curohurlyet Hükümetleri, tarihin ve jeopolitiğin kaçınıîmaz çereği olarak, atacağı her adımria güvenliğini, hatta bekasm: firıcelikle düşünmek zorunda olan Türkiye'yi bu tür maceralara yöneltmezler. Bu itibarla, sözkonusu raporun önerilerinin «Özel İhtisas Komis yonunun zengin çerçevesinde su nulması. ya da bunlarm bazı «rou tine> işlemler yoluyla 1975 yıllık uygulama programına aktarılmış olması sonucu değiştirmeyecektir Bunlar, şimdiye kadar olduğu g: bi, gerçek çerçeveleri olan «akademik ve teorik tartışma alanınm dijina çıkamayacaklardır.> Dışişleri Bakanlığı, Özel thtisas Komisyonu'nun önerilerinin bir bölümünü 1975 yılı programmda önemsiz ve «routine» saymakla bir likte bu gelişmeyi sağlayanlardan ve bu arada Ticaret Bakanlığından hesap sorulmasmı istemekte dir. Ticaret Bakanlığının bu önerilere katılmasını «en genij hoş görürlük çerçevesine sığmayacak kadar vahim> olarak nitelemekte Ticaret Bakanlığının dahs önce neden bu görü?leri savunmadıfını sorarak «bunlar devlet otorıte sinin gereği olarak ergeç sorula cak sorulardır» demektedir. Dısis leri Bakanlığı bu soruların ne zaman sonılacağını «bunun zama nını ve »eklini de ancak sorumiu İcra organı olan Hükümet sapta yabilir» diyerek yeni hükümete b rakmaktadır. Şubat 1975 tarihini taşıyan re *kler h?riç 69 savfa tutsn r.ıı rapor. Brüksel'de yazılmıs ve 21 nisanda başlayacak Kopenhag'daki TürkiyeAET Karma Parlamento Komisyonu toplantılarma katılacak parlamenterlere verilmiştir. Dısisleri Bakanhgının Devlet Planlama Teikilâtı ile Ticaret Bakanlığını sert biçimde eleştiren bu raporu her iki kuruluşa da gönderilmemiştir. Dışişleri Bakanlı*ı, sert e!e<=tirilere lâyik gördüğii Özel İhtisas Komisyonu Raporunu şöyle özetlemektedir: «Söz konusu rapor. özet olarak, Avrupa Ekonomik Top'.ulu ğu ile ilişkilerimizi çevreleyen ortaklık bağının Türkiye ile Top l'.ıluk arasında bir ekonomik bii tünleşmeyi amaç edinmekle çıkarlarımıza temelden ters düştüğünii ifade ile. önce bu bütünleşmeye götiiren °ümrük birliği knşullannın tümüyle dpğismesi »ereğini savurmakfa. sonra da bu girişimlerin kaçınılmaz sakıncalannı ancak bir süre geri arabileceği kanısıyla. gümrük bir liğine dayanan ilışki modeünin bir tarafa bırakılmasını ve örne*in ikili anlaşmalar gibî bir ilişki türü aranmasını istemektedir.» Dışişleri Bakanlığı, Ecevit Hükümeti döneminde hazırlanmış olan Ortak Pazar Ozel İhtisas Komisyonu Raporunun öne sürdüğü gerekçeleri «geçersiz» olarak niteledi DIŞISLERt BAKANUfll'nn Ortakpazar nezdındeki «Türkiye Daımi Temsilciliği» aracmğıyla hazırlans.n rarjorda Oevlet Planlama Teşkilâti ile Ticaret Bakanlığı tarafından ilerı sürülen Türldye'nin sanayilesmesi ve kalkmma için Ortakoazar'a karşı üstlenilen vükümlerm azaltılması önerilerine karşı çıkılmaktadır. Raporda, «Ortaklık Anlaşma mınn, g«relc alacağımtı lerin. ytiklenimlerimizin rek artaeafc bir nitelik tasıması karşısında, denge bozuklufuıiu gidermek İçin yüktimlülüklerlmizin azaltılması'i istemtnta fcesinlikle peçersiz olacagım fcu?>kusuzca sfivlemek mümkündüı» denümektedir. Dışişleri Bakanlığının Ort&kpazar raporunda, DPT'nin «A»rupa Ekonomik Topluluğu Ö7el îhtisas Komisyonu Raponı»nda acıklanan önerller teker teker ele alınmaktadır Dışişlerl Bakanlığı. bu önerilerin hepsini reddetmekte, fakat reddederken herhangi bir ekonomik gerekca ileri siinne yertne «mantıga davanan» argiimanlan seçmektedir. DPT'nin raporunda «1971 •nlından bu yana «askı»da tııtula gelmis ivilestirme ve zeneinleştirme taleplerine iliskin mürakerelerin bir an önce başlanlrrmsı vönündeki eirisimlertn vo^unla? tınîmas!» «nerilmekte ve Dışislsri Baknnhğmın bu konudakl kar si çöriisü <tl97J'den bu yana n?skıda rıırulan» deyisiyle yapılmak: istenen yerme de anlamsızdır > şeklinde baslamaktadır. YORUM TÜRKİYE'DE ZAMAN NE AĞLAMAK ne ie sülmek var Gerekll olan cirldlyet'e değerleııdume yapmak Önce. bu noktava nasll geiındı, sorusunu sornıak geıekli Cevabı da açıkça vermek. Açıklık her zaman yararlı. Herkes ıçın CEPHE h.ükumelinin kuru.masını Demırelın kişisel başamına bağlamiA yenikçi tutumun en abartılmıs örneüi olur Ortada Demirel'in ki^ışe! oaşaıiii görünrr.üyur GorJnen Halk Partısi nin örgütsel başarısızhğı Bu başarısızlık. birtakım deâerlendirrr.e var:lg!İarından kaynaklanıvor. Basınaa da Demirel'e. bır ölçüde de oha «demokratlık» vakı=tırma geiivor. U/unca ^üre Haîk Parti?i. bu yakıMırmamıı etkisınde ka!dı Uzunca «üre Ha!k Parti?i. Dfmiret'in isteyerek. demnkıası dü^nıanı süçlerle l^bırliâı vapmavaCdğırıı dü«ündü Bütün cenhe kurma cirisımlerını hjr manevra saydı üemırel'in milletvekiü çefelesi tutnıariaki «başansır.ın» gosterdiâı g:b: hiç gereklı olmsdıiı halie paıiamento riısı şüçleri hükünifte sokarak Demııel hu değfrlendirmenın yanlışlığını serai'.edı İy: e:ii Hem Halk Partisj için hern de ülke İçin HALK PARTtSİNtN «avaklan yere Dasmayan» teorisyenleri Irmak Hükümet'.r.iri varattıâı kısa dönemll ve olumlu ekonomık kon.ıonktürü de creğerlendirrnerie yanıldılaı. Bu yıl ekonomik olanaklann bir seçim ekonomiiine yeimeyeceğini düşünerek Dftııırel'in hükümete gelmeyeceğini var?aydılar Buna ek olarak Cumhurbaçkanının 1 mart konuçmasında da yanılgıya düştüler B'.r bölüm ilerici kalemle bırlıkte Cumhurba^kanınln cephe hükümetini ve yüzen milletvekillerine dayalı hükümet türunü reddeden sözlerine fazla ağırlık verdiler. Demirel, bu konuşmaya karsı çıktı. Kendi 5ağ küt!esini ve yayın organlarını bu konuşmaya karşı cevirdi Eğer bir başarısı varsa, buraria HALK PARTİSt. bütün bu yanılgıları çok geç gördü. Bundan çok inatçı ve her ?eye rağmen başarılı bir çaba sürdürdü. Her «eye rağmen Halk Partisi. ijderliği ve grubuyla birlikte çok başarılı ve rfemokratik bir ıınav verdi. Bir de Siirt ilivle b'.rlikte Cephe YALCIN KÜCÜK hiikümetine. tüm olarak güvenoyu vermeyen Siirt. son dpmokra^i • ınavıiın en başarılı yarışçısı oldu. BURAYA na?ıl selindiâinden sonra yapılması gereklı ıkıncı deâerlendirme cephe hükümetinın rjmrü ile ügüi. Furada da ilk yanılgılar ortava çıktı bile Bu hükümetin fazla ömürlü olmavacası :l?rı sürülüyor Gerekçe olarak hükümetin «anarşik> vapı«ı ü?erinde duruluyor Ortaklann anla^amamaları vüzünHen hu hükümetin :o!nıien oatlavscaSı dü«ür.ülüvor YAN1LGI şurada: Kapitalizmin anarşik yapısının nükümete açıkça vansırr.ası. her hükümet için patlama konusu olmaz Anarşik vapı. va bunıı kökten düzeltmek isteyen sosyaüstler va da bunu dısiphn altına almak isteyen sosyal demokrat için dert kaynağı. Cephe Hükümetine bu tür nitelikler «izafe» ermek nek zor Bu yüzden bu hÜKümet. Vıuruculaıınm olanladıklan kısa dönem ıçncie. kendi ıçinden patlamaz. Simdiye kadar örnekler; «öriiidü. Erbakan anah'arını bir hükümete gırniek için kullanıyor. Cıkmak için değil. İlk hükümette çıkış anahtarı Ecevit'de idi. Şimdi ve bu vıl içinde. bu anahtar Demirel'in eünde. ÜÇÜNCÜ soru. Demirel'in bu hükümette ne kadar kalmak isteyeceği i!e ilgıli. Sonbahar Demirel için düşünülebilecek en elverişii tarih. Cephe Hükümetinin en hararetli savunucusıı bazı sermay» kesimi de böyle düşünüyor. İstanbul'da toplanan son Sanayı Odalan Başkanlan toplantısındaki konusmalar çok ilginç. İzrrıir sermayesınin bu toplantıda söylediği şu: «Göreceksiniz Süleyman Bey, ek:mde seçim isteyecek; ama. Ecevit buna vanaşmayacak » Büyük İstanbul sermayesi adına verilen cevap da aynı ölçüde ilginç: «Gübre fiyatlariyle oynasanız bile seçimi kazansmayacaksınız.» Bü ARA hem tzmir. hem de Büyük İstanbul mantıkll konıışu Yorumu DTŞİŞLERÎ BAKANLIĞI özetIediği bu önerileri ise şu şekilde yorumlamaktadır: «Bir yandan Türkiye Cumruıriyeti Hlikümetleri uygulanmasına yeni başlsuimış uluslaı arası anlaşmalann çoğu henüz denenmemiş korunma hükümlerinin değiştirilmesi için müzakere masasına itilmek istenmekte, diğer yandan da henüz başlanmamış olan mttzakerelerden alınacak so nuçlann uzun vadede işe yar»yamayacağı ilân edilmektedir.» Bu yorumlamadan sonra DPT ve Ticaret Bakanlığı'nın tutumlannın «sakuıcalarımn» açıklanmasına geçilraektedir. Yalnız burada Pışişleri Bakanlığı, hayli ilginç bir Uslup kullanmaktadır: • Bundan maksat. asıl amaç olan ilişkilerin niteliğinin değıştirilmesi yoluyla topluluğu oyalamak ise, böyle bir taktiğin hayli amatörce olacağını kabul etmek gerekir. Zira topluluk, ilişkilerimizin niteliğinin değiştirilrnesı yönünde yapacağımız açık ve dürüst bir teklifi kesinlikle reddetmeyecektir.» yor. Demirel'in destekçisf tzmlr. hükümeti bozmada anahtan eline alan Demirel'in seçim konusunda anarıtan Ecevıt'e kaptırdığımn f<m:ında Seçim Türkiye'de bır sıfrelı kasava benziyot 77'den önce ki bır seçim ıçın Ecevit'le Demirel'in van yana gelmesı eerekıyor Dığer büfün vaklaşmslar. çözümü saglamak tçin veterli değil. YETMİŞBEŞİ arfık bir kenara atmak gerek Demirel. demokra si ile bağiarını bu kez açıkça kopardı. Artık dpmnkrasi için müca deie Demirel'e karşı mücadele ile özdeş. Yüzde yüz. Bu vüzden Irmak Hükümetinin varattıgı olanakları Demirel'in seçim sansını artırmal: icin kullanmasma göz yummak olmaz. KIRKALTE. 50 ve 54 seçimleri cift yıllarda vapıldı. Sonra dunım deâişti. Bınıc<an sonra tek yıllar başlarlı 57, fil. 69, 73 gıoi. Vetmısbeşten sonra 77 var. Yetmtsyedinin önemı bır de Cumivrbaşkam seçecek meclis olması. Yetmişyedi yılınm seçmenlari, seçilmiş üyelerden bir Cumhurbaşkanı seçebiiir. Bu da önemli oır gelişme. YETMİŞYEDİye kadır geçecek yıllar meşakkate gebe. Öğren cilerin bir bölümünun güvenhk kuvvetlerine yardımcı olduiumı iddıa edenlerce varalanmasına. diğer bölümünun gözalnna alınnıası na tanık oiarak iktidara yak!a.sılamayacagı t«>lli oldu. Kütleleraen kopuldugu zamaıı Ankara'ciaki etkinin bile vetmeyeceğinin belli olması gıbi. BüNUN nskleri olduğu sövlenebilir. Doğm. Ama söylene^ek başka sözler de var. Birincisı. bu riski düşünmek biraz da erken seçime gerekli ağırhğını koymayanların omuzlanna düşüyor. İktn cisi kitlelenn demokrasi bekleyiş ve örgütsel düzeyl yüksek tutuldutu sürece. bu riski fazla abartmamak gerekli. Üçüncüsü ise. eski Cumhurbaçkanı. Baçbakan ve Halk Partısi Lıderi îsmet Pasa'dan bir uyarlama. İsmet Pasa. namusluların en a? namuslu olmavanlar kadar cesur olmalarını öfüt venyordu. Öyle. İster sosyalist, t«ter sosyal ve varsa ısterse sade demokrat olsun tüm demökrarlar, en az demokrasi düşmanlan kadar cesur, sabırlı ve inatçı olmadtgı sürece ne yapılırsa yapılsm demokrasi>i vaşatmak miimkün olmaz. Erteleme yararh DIŞİŞLERÎ görüşmelerin ertelenmesınin Türkiye'nin vararına olduğunu savunmalctad'.r. Dışişleri Bakanlığı bazı tavizierin saŞlandıSmı üeri sürerek. criiğer bir kısım tavi^lerin alınması ise Toolulu»Tin Akdeniz tilkelerivle mlizakerelerinin sonuclî'nması ve bövleoe Türklve've verilenlere kıvasla en tist düzeyde olanak saflanması amacıyla ertslenmistir» denmektedir. Dısislerl BakanlıŞmın bu 1ddiasma ragmen gelecek hafta Kopenhas'da Türkive Parlamen tosu adına rapılacak konusmaaa sörüsmelerin Akdeniz toplantılannın sonuna ertelenme'd rtes tiri konusu vatnlmaktadır. DPT'nin raporunda Ortafer.azar yükümlerlnden olan miktar kısıtlamalannın azaltılması ile liberasyonun genişletilmesl voİUVİ8 dış pazara açılma üe flgili olarak «mlkro düzeydeM aynntılı mcelemeler ise, bu açılmanın klmy», makina, maden isleme ve optik âlet ve cihazlan gıbi 4 temel sanayl kolu bakımından, kuruiu sanayl ve özellikle yatmm eğilimleri alanİ3nnda dogurabileccği sakıncalarla pek büvük düzeylere ulaçmak ta olduğunu ortaya koymaktadır» denmektedir. Dışişleri Bakanlığı'nın bu eorüşe verdiği cevap şundan ibaret kalmaktadır «Ülkenin kılkmmasının gerektirdiğı bir liberasyon uygulamasının «mikro düzeydeki inceleme sonuçlan» AET yükiimlerivle ilgisi bulunmadığrndan, esas konunun dışmda kalmaktadır.» Güven konusu DIŞÎŞLERÎ BAKANLI6I, AET" ye bu konuda güvendiğini belirtmekte ve güven olmadan bir ortaklığın kurulamayacağı raporunun 21 inci sayfasında şöyle açıklanmaktadır: «Uygulamalar başladıktan sonra Ihtiyaç ortaya çıktığında bu olanağa başvurmadan şımdiden anlaşma tadili isteminin abesliği ve geçersizliği açıktır. Topluluğun ile ride bu yöndeki istemlerimizi tümüyle ve her defasında olumsuz karşılayacağı iddia ediliyorsa, böy le bir giivensizlik ortammda Toplulukla ortaklık ya da herhangi bir yakın ilişki kurmanın anlamı olmayacağını önceden kabul etmek gerekecektir. Oysa Topluiuğn oluşturan 9 ülkeden Irlanda hariç sekiziyle Türkiye bir gümrük birliğinden çok daha hayari onem taşıyan bir savunma ittifakı içinde tam bir güvenle bir çeyrek asırdan beri işöirliği yap maktadır.» TİCARET BAKANLIĞININ •• •• •• GORUŞU: ORTAKPAZAR ÖDÜNLERININ BİR DEGERI KALMADI ESKt TİCARET B.4KAM UALVK CtLLOVTN tMZ.V SIM TAŞIYAN TAZIDA. «AETTE OLAN Yt KİM LERÎN HAFİFLETİLMESt» TOLLNA GİDİLMEsl İSTENMEKTEDİR. TİCARET BAKANLlGlnın Ortakpazar konusundaki görüşünü beürleyen b:r yazıda, Ortakpazar'm üye ve ortaklık statüsünde olmayan ülkelerle yapmış oldugu tav'zlerin tümden eridiği açıklanarak «taviz dengesinin kurulması konusundaki en gerçekçi yol, Türkiye'nin, protokollar uyarınca üstlenmis olduğu yükümlerin hafifletilmesinde toplanmaktadır» denümektedir. Ticaret Bakanlığının Ortak pazar'la ilgilı görüşlerini özetleyen en son belge 197i şubat tarihini taşımak'adır. Bakanlıgın Avrupa Ekonomik Topluluğu İşleri Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan ve 22.211.61'58 sayı ile 6 şubat 1975 tarihinde zaman:n Bakanı Haluk Cillov tarafından imzalanan yazıda, Ticaret Bakanlığı y ; küm:erin hafifletilmesi konusundaki görüşlerini özetlemekîedir. Ticaret Bakanlığının bu yazısında Ortakpazar'ın üçüncü ülkelere karşı izlediği «tercihli ve tavizkâr dış ticaret politikası uygulamalan sonucunda. Katma Protokol tavizlerinin. bugün kayırıcı niteliklerini bütünüyîe yitîrmiş, bir diğer deyişle üçüncü ülkelerın tümüne açık ticari kolayhklara dönüşmüş olduğu» açık lanmaktadır. Yazı. devamla, «Böylece Ankara Anlaşmasıyla buna ekli protokoüarm dayanaklarından biri nı oluşturan «Sektöryel ve sektörlerarası denge ilkesi», Türki ye'nin etkileme olanakları dışınriaki topluluk uygulamalan sonu cunda daha bugünden doğmuş ve giderilmesı cie beklenemeyecek olan «nitelik farkı« nedeniy le, bütünüyle zedelenmış bulun makradır» Körüşünü savunmak tadır. Haluk Cillov'un imzasmı taşıvaıı yazı, «Türk tâviz kesimir.eı yeni ürünler eklemeye çalışma nın bozulan «tâviz dengesinı» kurmaya yeîmeyeceğinı belirterek «Buna göre. «tâviz dengesinin» kurulması konusundaki en gerçekçi yol, Türkiye'nin, protoî:o:iar uyarınca üstlenmis olduğu yükümlerin hafifletilmesinde tup lanmaktadır» demektedir. Türk işçilerinin AET'de serbest dolaşımı olanaksız görülüyor AVRUPA Parlamentosu için hazırlanan raporda, 1976 yılmdan itibaren başlaması gereken Türk işçilerinin Ortakpa/ar ülkelerinde serbestçe dolaşması ıl kesinin gerçekleştirilmesüıın mümkün olmadığı belirtilmekte dır. Katma protokola göre 1976 yılmdan başlamak üzere uygulamaya konması gerekli olan bu hükme Ortakpazar üyesi Uu keler «kendi vatandaşları bakımından işsizl:k problemı ile karşı karşıya bulundukları» gerekçesiyle itiraz etmektedir. Bu itiraziar üzerine Avrupa Parlamentosu Sosyal Işler ve Çalışma Komisyonu, işçilerin serbest dolaşımı ilkesini «miîli ve topluluk ka5Tiak:ı ışçilerîe kapatılamayan boş işîerin Türk işgücüne başvurularak doldurulması» şeklinde yorumlanmış ve ka rara bağlanmışTir. serbestçe dolaşması ilkesinin ııyguiamasınLn. 1976 yılında baş layarak 1986 yılına kadar tam olarak gerçekleşmesi gerekmektedir. Ancak sermaye dolaşımı konusunda çok acele eden ve kalkınma programlarındakı ılkeleri bile engel sayan Ortakpa?ar, işçilerin serbestçe doiaşması ilkesinin uygulamaya kon masına karşı çıkmıştır. Avrupa Parlamentosu için hazırlanan Türkiye Raporunu inceleyen Avrupa Parlamentosu Sosyal İşler ve Çalışma Komisyonu'nun kararı. bu karşı çıtışı ve gerekçelerini açıklamaktadır. Karar, Başkan, A. Bertrand; Başkan Yardımcısı Marras, Rapörtör Carpentier, Üyeler Albers. Dondalinger, Lady Elles, Geursten. Haerzschel. Lord O' Hagan, Petre, Pisonı, Sir Bnandon, Rhys Wılliams, Santer, Vandewiele den oluşan komısyonda bir çekımsere karşı oy birliği ile alınmıştır. Avrupa Parlamentosu İçin ha zırlanan raporda, işçilerin serbest doiaşımı ile ilgili olarak Sosyal İşler ve Çalışma Komis yonunun kararına yer verilmek te ve bu karar, şöyle başlamak tadır: «Bazı devletlerin üçüncü ülke işçilerine sınırlarıru kapat tıkları ve göç hareketlennı dur durdukları bir sırada serbest dolaşımdan bahsetmek anlamsiz görünebiür.» Bu anlamsLzlık ise topluluk içinden gelen ikı tür itirasa dayanılarak açıklanmaktadir. Bir bölüm itıraz, İtalya gıbi topluluk içinde işçi ihraç eden ülkelerden gelmektedir. «Topluluk içinde. içgücü üıraç eden üyeler «Topluluk Tercihi» prensibinin serbest dolasım ilkesinden etkileneceğinden çekınmektedir.» İtırazların diğer bölümü de iş gücü ithal eden ülkelerden sjel mektedir. Bu ülkeler ise «ikü. sadi durgunluk tehdidı ve dolayısıyle kendi vatandaşlan bakımından işsızlik problemi ile karşı karşıya bulunmaktadırlar. Böylelikle brunlar ülkelerine binlerce Türk işçisintn iş bulmak üzere gelmesi olasılığından çekinrnektedirler. Raporda «her hal ve kârda, serbest dolasım prensibl bir mılletlerarası anlaşmada yer al mıştır ve bu hükmün ortaklık anlaşmasmda yer alan Iktlsadi ve mali niteliktekl hükiimler ile a>nı dereoede uygulanması gereklidir» denilmlştir. Katma Protokol TÜRKİYE ıie Avrupa Ekono ! mik Topluluğu arasmdaki ilişkilerin temelini beürleyen Katma PTOîokolün 36'ncı maddesi Türk işçilerür.n Ortakpazar ülkelerinde serbest dolaşımırun 1976 yılından itibaren başlamasmı öngörmektedir. Katma Protokol'un 36ncı maddesi şöyledir: «Türkiye ile toplulug üyesı devletler arasında işçilerin serbestçe dolaşımı, Ortaklık Anlaşmasının 12'nci maddesinde yer alan ilkelere uygun şekilde, anlaşmanın girişinden sonraki 12' nci yılın sonu ile 22'nci yılın sonu arasında kademeh olarak. gerçekleştirilecektir. Ortaklık t Konseyi bu konuda gerekli usul I leri kararlaştıracaktır. Bu hükme göre Türk işçile j rinin Ortakpazar ülkelerinde I Dışişleri Bakanlığı BüGÜN Türkiye'nin en önemli, en etkin ekonomi Bakanlığı, ne Ticaret Bakanlığı, ne Maliye ne de Planlama. En etkin ekonomi Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı. Tüm dış ve dolayısıyla ıç ekono mik olaylarla ilgüi kararlar Dışii leri Bakanlığında alınıyor. Dışişleri Bakanhğuıın ekonomıyle ilgili sorumluluğu hep boy le olmadı. Yakın tarüı içinde değişmeler gösterdl. 27 mayıs'a kadar, dış ekonomık ilişkiler ve tüm borçalacak kararları Dışişleri Bakanlığında almıyordu. 27 mayıs'ta Dışişleri Bakanı bu jlizden hayatını kaybetti. 27 mayıs' cılar bununla yetinmediler. Bır yasa çıkararak Difişleri Bakanlığı'nın dış ekonomik işlerdeki sorunıluluguııu Maliye Bakanlığına devrettüer. Bu dönem de 1969 yılına kadaı sürdü. Çağlayangil'in Dışişleri Bakanlığı sırasında AP yeni bir yasa hazırladı. CGP ile «Cephe Birliği» o zaman başladı. CGP Milletvekili Coşkun Kırca, dış ekonomik üişkilerdekı sorumJuiuğu tekrar Dışişleri Bakanlığına vermeyl öngören bu tasanyı savunma görevıni üsüendi. Yasa çıktı. Kırca, milletvekilliğini bırakarak, Ceneyre'ye GATT nezdinde Büyükelçilife atandı. Şimdi hâlâ orada. Dışişlerı Bakaniığrnın dış ve iç ekonomik korrularla ilgili uzınanı yok. Kadrosu yok. Ama bütün bunlara ragmen rüç bır bakaıılığın olumJu görüşünü almpdan Enerji Ajansına katılma kararı alabiliyor. Hiç kimseye danışmadan 1971 yıluıda. petrol bunalımmdan önce çok arzulu olan Şah'ın boru hattı projesınl ABD' den esen riizgârla engellediğı bı le öne sürülüyor. Karakaya'nm finansmanı için Dünya Bankası ile görüşmelerde son sozü söyiemeye çabalıyor. Ortakpazar konusunda ülke sanayiini korumaya çalışan öteki kamu kuruiu şlarına sert elestirüer yağdırıyor. Bakanlığın Ortakpazar nezdjn dekı Büyükelçisının hazırladığı Ortakpazar raporu okunmaya değer. B9 sayfalık bu raporu kitap . haline getirmek gerek. Ve 183S ' tngiliz Ticaret Anlaşmasıyla bir likte yeni kuşaklara okutmak ge | DIŞİŞLERt, ÖNERÎLERİN TÜMÜNÜ REDDEDERKEN, EKONOMÎK GEREKÇE YERİNE MANTIĞA DAYALJ ARGÜMANLARI ÖNE SÜRÜYOR Kimin adına? DIŞİŞLERİ Bakanlığı, Ortakpazar'a «kaışı» önerilerın şimdiye kadar da ileri sürüldüğünü kaydederek, bu kez, «Türkiye Cumhuriyeti Hükümetleri» adına söze devam etmektedir: «Türkiye Cumhuriyet Hükürr.etleri şimdiye kadar bu tür önerileri büyük bir hoşgörü ile karşılamışlaıdlr. Önerilerin ortaya atılmasma paralel olarak çeşitli çevrelerde, yerli ve yabancı basmlarda sürdürülen dss tekleme gayretleri de bu hoşgo ru çerçe\'esinde ve polemiğe gir m»mek gerekçesiyle cevapsız bırakılmıştır.» Ekonomik Sözlük ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONO raporunda yer alan «Türkiye'nin üçüncü ülkeler karşısındaki dış ticaret. DOtitifcasının ?ÜÎTIrük tarifesine drinük yönü Brülî sel ve Cenevre'de saptanacaktır» görüşünü «en hafif tabiriyle kasıtlı bir tnsafsızlıte» ve «miP.i hisleri rencide eder durumlann mevcudivetini Ima ederek amaca ulaşma çabasmm çirkin bir görüntüsü» olarak niteleyen Dışişleri Bakanlı&ı vükümlerin azal tılması önerilerinin ise «geçersiz» olduŞunu ilân etmektedir. Dışişleri Bakanlığı'nın yükümlerin hafifleri'mesi önerisi ' ı r şısındaki ?örü?ü şöyledir: dengesinin bozuimnsının yeni tavizler alınması ve mevcutlarının siderüemevecesi belirlendikten sonra. bu kere tefe çıkar yol olarak vükümlerimızin azaltılması yoluna gidilmesi geçerlı bir neden pösterilmeden öneriliyor..» Bakanlık Özel ihtisas Komisyonu'nun ileri sürdügü gerekçelen «gecerli» saymadıSmı açıkladıktan sonra «Ortaklık anlasmami7in serek alacaâımız tavizlerin. gerek viikümlerimizin triderek artacak bir nitelik taşıması karşısında. denge bozukluğnu gidermek için vüMimlülükl?rimizın azaltılmasını istemenı.» kesinlikle geçersiz olaeağnıı kuSkusuzca srivlpmelr miimtiin. Avrupa çelik endüstrisindeki bunaiımOrtak Pazar'da yeni sorunlar yaratıyor BAŞTA Fransa olrnak ü?.ere Ortak Pazar'm bütün üikeleıinde çelik sanayiinin içine girmiş olduğu bunalım Ortjkpazar'ı kabul ettiği ilkelerinden birisinden daha dönmeye zorlamaktadır. Frjnsa ve diğer çelik üreticifi Ortakpazar ülkeleri, çelik s^naviindeki bunahmı atlatmak için itnaîâtın sınırlandırılmasını. minimum fiyat politikasının uvgulanmasını ve üretim kotaları konmasmı istemektedir. Avrupa Komisyonu. >a kında referanduma gidecek oitn İngiltere'deki Orta'ipazar nıuka Anlaşması'nda yer alan bir sekliflerinin eline yeni bir gerekçe törde «açüc bunaiım» olduğu ge vermemek için bu konudak; kara rekçesiyle korunma önlemlerinin rı geciktirmektedir. ahnmasını istemijtir. Avrupa'daki çelik endüstrisi bü Roma Anlaşmasmda yer alan ve yük bir bunahmm içine girmi« Ortakpazarm genel Ukelerine bir bulunmaktadır. Çel^k tesislerinin istisna getirilerek özellikle ithalâ çok büyük bir bölümü yüzds el tın kısıtlanmasına olanak sağlalinin sltında bir kapasite ile ça yan bu hüküm, Ortakpazar tarilışmaktadır. Stoklar artarken bir hinde şimdiye kadar iki kez uyçok çelik üreticisi. değişken gider gulanmıştır. Bunlardan birisi 197J lerinin altında fiyatlarla bile üret yılı başında Italya'nın ödemeler tikleri çelikleri satamamaktadır. dengesi güçlükleriyle dı» ticaretiBu durumda Fransa, Ortakpazar ne sınırlamalar getirmesidir. komisyonuna ba5\"urarak Rom» İkincisi, Ingiltere'nın Türkiye'nin ihraç ettiği pamuk ipliğine, tekstil sektöründe ciddi bunalım gerekçesiyle SLnırlama koymasıdır. Fransa'nm isteğiyle Ortakpazar, üye ülkelere çelik ithalâtını sınırlama ve içerde asgan fiyatlar uygulama kararı verirse, Orttkpazar ılkelertnın üçüncü kez dışma çıkılmış olacaktır. Bunun dışında Batı Almanya'nın Türk işçilerinin Oıtakpazar'da serbesi çe dolasnıa tarihini erteleme isteği Briıksel'de kabul edilirse. Ortakpazsr. dördüncü defa kendisiy le çelişkiye düsecektir. Bakanhğın yazısında «Türk tavizlerinin kayırıcı niteliklerini ortadan kaldırmış bu oluşuma karşılık, Katma Protokol ile Tamam«Ancak sdz konusu Raporun layıcı Protokol uyarınca, oGeileri sürdüğü ispatsız birtakım nişlemiş Topluluk» yararına ü^tkuşkuların ve vehimlerin» yarat lenilmiş yükümler Dokuzlann tığı tehlikeleri gören Dışişleri Bakanlığı, harekete geçme za Türk piy^sasma yönelik ihracatımanının gesciiği ınancındad'ır. na. üçüncü ülkelere karşı, gi• Zira» bu önerilere dur denmez j derek gelişecek ve yıpranması 5e. «öneriler yönündeki girişim söz konusu olmayacak gerçek üsler tarrıamlar.mış ve Türkiye tünlükîer (bir «taviz tefceli») sağ Toplulukla ili<kilerinde üçüncü ulke durumuna kendi isteiivle lantıaktadır» rien