Katalog

25 milyar dolarlık Dayanışma Fonu "iflas masası,, niteliğinde H Fondan borç alabilmenin koşulları arasında, başvuran ülkenin ekonomik politikasını fonun istediği doğrultuda gözden geçirmesi de yer alıyor DAYAMŞMA FONUNDA KOTALAR VE OYLAR KOTA KOTA (Oy) Ekonomi Ekonomi ••• Ekonomi Ekonomi ••• Ekonomi Ekonomi (MİLYON DO1.AR ve İ İ Z D E ) tl.KELER (DOLAR) Işıl: "Enerji Ajansı'nın hedefi ile Türkiye'nin ihtiyaçları çelişiyor,, ENERJİ BAKANI, ENERJİ AJANSININ ABD'NİN ÇIKARLARI DOĞRULTUSUNDA ÇALIŞMAYA BAŞLADIĞINI BELİRTTİ TÜRKİYE'nin Uluslaran.ii Enerj: Ajansı'na hukuken girmes;ni sağlamak amacıyla hazırlanan Bakanlar Kurulu kararnamesini ınzalamayarak Başbakanlığa iade eâen Er.erji ve Tabiı Kaynaklar Bakanı Erhan Işıl, Başbakanlığa yazdıjı yazıda, «Aj<ın>a girilırken konu ile ilgili ınercilerin avnntı'.ı görüşlerınin ahr.madığını ve gerek'.i çalışnıaların yapılmadıjını» bild.rmiş ve Ener.ji Aians'/r.ın «Aians'ın. gövdesinı mevdario ge'irpn ABD'nin çıkarları doğrultusunda çalışmaya başladığıms açıklayarak, «Enerii Ajansı'nm heaefleri ve stratejisi i!e Türkiye'rr.n ıhtiy.çlan arasında büyük bağda'inazlıklar buiunmaktadır» demıştır. Dışiş'eri Bakanlığmm bl r direktifiyle OECD neznindekj Bünıkelçi Menıduh Ayıür Vın ınua'adıg:ı Türkıye'nin Uluslararasi Enerji A.jansı'na giriş ı?iem.ne hukuki dayarıak sağiamak üzere Büyükelçi'yi vetk'lı kümnk amacr.la h..zırlar.an Bakanlar Kurulu ksrarnamp^ini Eneriı ve Tabiî Kaynaklar Bakanı F.rhan Işıl imzalarr.nmıştır. Işıl. imzalamarr.a gerekçes'ni üç sayfalık bir yazıyla Başbakaniıfa bıidirmıştir. Erhan Işıl'ın Başbakanlıkla birlikte diğer iigilj Bakanlık ve kuruiuşlara gönderdiğı yaz'.., «Uluslararasi Ener.V Programı Anlaşmssı ile bu kor.uda dÜ7en'.enerek her türlü belgelerın Hükümetımi7 adına irnzalanması hususur.da OECD Teşkilf.tı nszdinde Daımi Temsilcı BüjrükPİçl Memduh Aytür'ü yetkilı kılan Bakanlar Kuruîu Kararnamesi'r.in ba.n sakıncalsr yarafacafı düsüniUmüştür» şeklir.de başiamaktadır. (YlZDE) 2.0 1.3 2.5 5.3 1.3 0.2 3.4 12.9 0.1i 0.1 H.3 5.4 11.1 3.0 ",5 0.9 (1,4 2.0 1.» ".2 tMi 6.fi 29.1 Türkiye, fon'da sadece binde 6'lık oy oranına sahip ıon.n Avustralya 50U 325 Avusturj'a Belçika Lüksemburg 625 1.325 Kanada 325 Danimarka 200 Finlandiya 2.100 Fransa 3.225 Batı Almanya, 150 Yr.nanistan 25 İzlanda 75 îrlanda 1.350 Italya 2.975 Japonya 750 Hollanda 125 Yeni Zeiar.a» 225 Norveç 100 Portekiz 500 İspanya 475 İsveç 550 İsviçre 150 Türkiye l.fiSO Birleşik Kralhk 7 275 B;rlpş:k Amerika 25 000 Toplam OECD Sakıncalar ENERJİ ve Tabii Kaynaklar Bakaır, bu sakmcalan bir kaç nokîada tcplamaktadır. Bunlardan üki, «Soz konusu ajansa eirilirken. konu :1e '.lgılı merciierın ayrıntılı pörüslerı alınmamış ve gerekli çaiısmaların yap'.lmamışı> olmasıdır. İkinci olarak Ajans'ın kurulmasından berı geçen zanıan içmdckı ge'.ışmelerriîr. Bakan. «Esas olarak Enerii Ajansı'nm kuruluşundan bu yana geçen süre, bu örsrJtun. ABD ve d.ger belli başiı batılı sanayiieşmiş ülke'.erin yepyeni bir enerji strate.ıisıne yönelme ihtıyacı içinde olduklarınt gösterm:şnı» demekîedir. Bu durum, Aıansın kııruluş dönemır.de oı:ava atılan amaçlardan önemü oîçude avrılmaktadir. C'ünkü. «Petroiün, bu ülkeler gır.bu içinde kendine veterliliği saalr.vacak tarzda stoklanması re gerektıjınde karşuıklı yardımiaşma ile ortaklasa kullamlması, Kuruıuş drinfmmde A.ians'.n en önemli özeüigi olaraS göriinmektpvdı.» Bakan I=H. yaz.sına d?vam ederek bugün A.ıansm biç.mlendirmek ıstedıği strateiir.m Amerıkan ekonomisı ıcın yeni enerii kavnskiarı vara'mavı amaçladıgını açıklsmaktadır. Aıansın son toDİantısmda ortaya a'ılan Amenkan önensi üzenr.de de durularak «A.ıansın bugün özellik'e ABD'nın önderhginde biçim!en°n pnpriı stratejısı. üvp ülkeler arasında bug'r.cten oetrole %üksekçe bir taban fivatı saptanTası ilkesı üzerinde kuruimaktadır» cıemektedır. Amerıka'nm petrole almaşık enerii türleri varatmrk îc'n zorunlu gördüsü. devamlı ve ııcuz pe f roı a'mak durumunda oian Türkıye'nin ihtiyaçlan ile çelışpn bu sfrate;i dünyadakı petrol fivatiannm ir.dırilmesi olanağını ortadan kald'.ımaktadır. Bakan ın yazısında bu degerlendirme şu şekilde ifade cdılmek'edir: «Ajansın yöneldiği er.prü stra'eiınin mant".ğı gerejı, petro'.de OPEC'in ısteverek ya cia :c'emeyerpk vspacağı fıyat ındırımlfri yeni enerii kaynaklnn iç:n yapılacak yatırımlan önleyecek nıtehktedir ve bu bakimdan Aians üyeleri ıcin b'.r telıhkp tpskil P'TiPktedır » Yorum YALCIN KL'ÇÜK Enerji Ajansı üzerine O zamıriKi nükümet. CHP M.SP Hikümeti. tsMfa etmis durumcla. S:mnı biiv'ikelçiye yetki veren Kbrarnamenır, ımzaİHnmaınıs o'ması. TüKMinPi düzevinde «resmi» bir karann alınmarrnş old'jgıınıı «ösrprıy:: Fakat «liıli» bir Karann alınıp ahnmadıâı bilinmiyor. Haik Hanisin'r; nu konııda bir aç'.klık saâlaması rorunlu. îşin sad°ce üısi^lpn Bakankâı'nm bir tti^süzarhâı» nlııo olmad'.Sını. Kissi'.ripr'in T;:rK:ve'yi ıkna e'mek için shrevlenriırıv.âi Tiirkıve'deki DIŞ çw:;:t.ar.m en güncel sorvmlanr.rtan birisi yiue Enerii AjanBîıtı Alm.m Bııvükelçisinin ikna gücünür> nereleıe kariar uzand'ıjını sı oıcıiı. Şımc'ii :.ıin •;:••.!. diğrn. yeni iki bcıkan Enerii AianM'na ke anitnıak ıçin. sin o'.nrak feat'.'ma an an a:mact2n Ür.ee Tir>!vp"r.in iy.ee diiM'.nmetlMF.fJ." A.IANSI. Türkive'yi özelltkle peirol üreten ülkeler arasınsini örıpnyor. Enerji \e Tısbıi Kaynaklar Bp.tar.ı Erhhn Isıl'ın Ba* da teiT'.ı« zorıiıyor. Bu rorlama hem Erhan Isıl'ın vazısında. bem de bakar.h;3a va7dıâı: va^ı aeıcekıen ibıet veıici. Eııprji Air.n«;'na sirüS?nr,t;r f)^n DPrbil'ın sonı nn?r°esınde açıkca boılı oluvor. Aıans m»cleı i'ıme ils li ve .»•rımlu bakanligımn ^örüşünün alınmamış ol <'?.''>^i!r= <;nrc Türkivp r''"'va ilf v?.pt!ğı anlasmanın KOşulİF.nnı. ayması oldukci tiiisün*'iin'ıcü rınf'l.ırın'. »i:nsa bilâ'.rmek zorımda. Simriiki tı.er;i Bakanının ; ASLÎNUA Erhan I;ıi'ın baki'niık g(irevir.e selraesınden onre ba<la "A^H.'kiir ^' '(1P1I>) olarak tanımladıSı ve ulu>:lararası perrol tröstİprini <s'Vın'!ıriTiavı amaçİKvarı Eneı iı Ajansına. yan ve bel.<ı cl. I.ıi'ıri d3 b;lmed:si bazı gerçrilen orti'ya koymanın rnH J .N ISII'm Bp.kar.lar KMTUIM Karaıı.amesir.i imzalamamass, zamsi'j. Enerii AijiiMrn girmezrlen on<"e çeşnl. ve ılaüı bakanlık •emsılcıJerinın tanîdı?' b;r ropiantı yapıldı. Dışışleri Bakanlığında. Kııenı Aj'ınsınıı bovıırlarını aş<m bir öneme sahip. Bu olavia Tlirkıve. b.r san' kazanmıs oRıvor. Türkıye'vt Kalaı.dlık n;r ülkpier topToplantıda. D'.!Şİ«rı Vanç b'itün nakanlık temsı'ıcütn Aıansa kaıü 'nhığıınrlan soyııtlayacak siireci durdurtnak ıcin ımKâr do5muş olumava riraz etti. Bv.'a Planlama. sonra Maiıve ve Enerji ve Tabii vır B': sansı bu hiikümpt kulanabiîir mi? Bı nükürtıprten birşev Kavr.aklar Ba'..arnği '»Tiı<=ıloı!(»n Tekrar roolanmak üzere ara verüdı. bekiemek umutlann ?n ıyısı Önemli o'an su Bunrian «onraki hüküANı.'AK rekrar 'oplantı yapılmartı. Sadece Dısi«!İprı Bakanlı£ı. ılgili mp'!;r bu şarsı değçr!erıd;rpeek mi? Bu sorunun nevab!. Ajan^a KurulHijlara teielori edereK A.ıansa katıirMİ: iri:ı Prırıs'ekı hüyükelsiri^ sırıis'.r'dski Dışiş'.eri Bakanlıgının tutumuna açıkliK getirmeye çive dır;kı:l vp'ildısinı srivledı. Geıekçe olarak da «Hükamet düze bağlı. vinde» höyle bir t:ar?.r alındıfını b.lciirdı. ORTA Atadolu ve Doğu illerinde ve devlet orgüîlcrinin koruyucu kınarları al'mua seiij'ı: ılen son oîaylar bir y?na mraııılac.ık olursa, Türiıve'üe en pnemlı c muınlar dıs oolitika üe ılgili. Dış poktika, kaçmılm:ız olarak ıç pı. lıtîk.=> olınp.va başladı. Dış poüMkada Türkiye. kaçınılrn.ız bir biı. nae kendisini tecrit ederek bir süreç ıç:ne »irdi. îç?ıde rif aynı tecrit egiliminin belirtileri var. PATI ekonomileıi son zanıanlarda kaışılastıkları ekononıık bunalırrı atlMmak ıçin b:r «ekonomik XATO» olarak niteledikîeri Enerji Ajjnsı'nd&n sonra yine OECD çerçevesinde 25 milyar dolarlık bir «dayan:ş:na fonu kuımaya çahşm.'.ktadır. Fondan yararUınabilmek için borç alacak ü'.kenin uluslar.n^sı piyas&dan borç a!ma olanağını lüketmlş olm«>ı ve ekonomik po litikasında değişiklik yjpniiv; kahul etmesi ge'.ekmektedir. Bu haliyle yeni kurulacak fon. bir «ifiâs ma^ası» nitelijiini taşımaktatlır. Wiıslıing"on'da Onlar Gıubunun> çalışmalarından sonra OECD çerçevesinde 25 milyar dolarhk , bir <davamma fonu> 'Solidarity Fund' kurulması hazırlıklaıı ilerlemektedir. For.a katkı. üye'.erin nlysal gelir ve dış ticaret hacimİPrine EÖI e geıçekleîtiı ilecektir. Her ülkenin bu şekiltie belirlenmiş katılma koialan aynı zam:,n da fon kaynaklarını kullanmada vereeekleri oyların ağırlıklannı t£.r.ı:nlayarakiır. n:n bu yönde karar vermesi gerekınektedir. Türkiye'nin kotasının iki katı borç alabiltnesi için oyların üçtj ıkisinı saglaması gerekmektpriir. Bunun da üstünü? borç alabilmek ıçin fona katılan üyelprın oy hirligi zorımlu olmaktadır. Son çare olarak ANCAK oy)arın sağlanması da fondan yararlanma': için vetmemekedir. Bir kez hazırlanmakfs olan vatüye göre fondan borç isteyebilmek için ııluslararası piyasaciaki büHin borç alma olanaklarının tiike*ılmis olciuğunıın kamtlanması gerekmekteciır. Bir ül ke anrak in^tan k.ırtulmak için «.son çare» o".arak lona başvurabıle< ektır. Bunıın d:.şmda. bu durunıda bir iıikenin borç aiabilmesi içmĞf l)e!lı ko?u)lar gerekli görıilmiK»ür Bun'ardan ü'r.ı. borç a!mak için başvuran ıılkenm dı> tiraretine hiciır sınırlavuı tedbir se'irmpmi': olmasıdır. Aynca enerjı tiretımiıi! oeliştirmis ve enprj: tasarr'ifunn serçpkieştirrn's olması gerekmektedır. Bunıın cla ötesinde. borç içm ba^vuran iîlkpnın fteknnnmik pollt'kasmı. fc>nı;n ıstedıjı do«rııltuda. jrözdfn ^erirmpvi» kabul etmesı icabpfnıektedır. Sonatör Derbil sorıı önergesinde, "Enerji Ajansı üyeli°i Arap dünyası ile ilişkileri olıımsuz yöne itecek,, dedi ESKİ Dış Ekonomik Ilişkiler Bakan: ve Kontenjan Senatöru Ozer Derbil, Irnıak Hükümeti' nin t'luslarârası Eneı ji Ajansı' na kesın olarak katıhp kauhnavacagını bir soru önergesi baline gearmişür. DerbU, Cumhuriye'. Senatosu F.nşkanlıŞma verdigi so:u önerjesinde EnerM Ajsr.sı' nın kurulus sıatüsünt söre l.:bya ile yapılan son petrol anlaşnıasır.ın koşulların: A.ians'a! bi'dinr.ek yükümü alîında ç;i "l'nış o'.duğunu belırterek böyle bir durumun her iki devieti müşkül dururna sokacağını ileri sürmüştür. Soru önergesinde. Ajans'a katıîmak için »erekli Bakanlar Kurulu k&rannın olmad'ğı ve yasarr.a organlannm onayınm ahn madığı açıklanarak bu durumun yaratacağı sakıncalar iizerinde Özer Derbil, Enerji ve Tabii Kaynaklar ve Dışişleri Rakanlarm:n cevaplandırılması :s:e ğiyle Senato i;aş'.:anlığ:na verdıği soru önergesınde L'luslararası Enerii Ajansı'nın kapsanı ve amacı ilgili j?örii?!erinı şu şekilde ifade etmiştir: «Petrol azlığı veya yokluğun<ian petrol krtii s'Jiresınce büyük sıkıntı çeken ülkeler taralından ınualanan ve petrol kartellerının aracılığı ile vüriiyebileoek olan bu anlaşmaya ülkemiz de katılnııştır.» üoıu ünergesindı; al947 yılında oirçok ülkeyi petrol darhğırıa düşüren petrol ambargosu sınisında ve süresince. aetrol üreter. ülke'.er. ülkenıizi. ambargo veya kara Uste dışmda tutnıuşlar ve bu nedenle ülkenıiz fivat artışları dışmda petrol konusunda bir sıkınt: ile karsılaşmamıştıı» dıyen Senatör Derbil, Ajansa girmekie Türkiye'nin pptrol kayrak lanndfin yoksun kalacağını ileri surmtkıed:r. Derb:i':n önersesinde bu konııyia ügili göıüşle r şu şekılde özetlenmektedır: (cülkemizin kes:n olarak Uluskırarssı Enerji Ajansına girmes: ve yükümlüluklp.nr.ı üstlen.ınesi hahnde, ü:Scemizm de norıııal kaynaklardan sağladığı petro'.den yoksun kalması kaçınılmaz olacaktır. Şoyle kı. bir petroi ambargosunun yenıden uyguîanmafta kor.ulması halinde, zorunlu olarak Enerjı Aıansınm tahsislerini vermek du rurr.unda kaîacak olsn ülkemız kara lısteye aUnacak ülkelere petrol göndenr.ek durumunda kalacak. bu ise. belirli bir süre sonra sağ'anan olanaklardan yoksun kalışımızla sonuçlanacaktır.» Senatör Derbil, Ajans'ın Türkivenin ulusal çıkariany'.a çelıştiğinı de şu sözlerle ifade etmektedir: «Ulusiararssı Enerji Ajnnsı. petrol ncaretir.de. pazar böliişmesini korumağı amaç'an arası. na alınıştır. CUıemizde de bu oranıri sağU!iii.b::mesı çaba>ını gösterecekıir. Ülkemuin yararları ıse. petrol kaynaklarımır.rı kentiı öz kuruluşlarımızca bulunup gelişt.rilmesmı zorunlu ktlmaktadır. Bu ılkenin, ülke yararları ;le uzlasması o'.anak içinde gorülmektedir.» Soru önergesinde Uluslararasi Enerj: Ajansı'na katılabılmek ıçin gerekli yasa! zomnluluklar hakkında da bilgi verılmektedır. Bıma gore, «Ant'.aşma metninde, antlaşmayı imzalayan hpr devletin en geç 1 mayıs 1S75 gününe kadar, Anayasan.n bngbrdüSü biçim yönünden gereksinmeleri yerine gitererek, bu anıaşma ile kendı kendını sınırUdığını bıldirmesi gerektigi beiırtilmişse de. bu siirenin uzallabileeeği de antlaşmada 110"uncu bölüın. mad de «7 ı yer almiştır.» Yine soru önergesinde verilen bügılere gore. «Antlaımanin yaşama organları tarafmdan onanmasına dek gececek sürede geçici uygulanıa sürecinde katılan devletin Beîçika Hükümetine, antlasmanın hukümlerı ile bağlı olmadıgını bildirmesinden itibaren B0 gin içerisinde antiaşmadarı çekılmek hakkı doğacaktır.:) getirmektedir: «Uluslararasi enerji an'.aşmasına katıiarak, adı geçen atansa üye o!abilmem:z için Anayasamınn öngördüjü koşulların yerine getirilmemiş olması. Bakanlar Kurulu ksrannm yayımlanmamtş olması ve bu konuya ilişkin tasarınm TBMM'ne gönderildiğine ilişkin bir bilgmin var olmayışı bu konuda bazı yeni gelişimlerin olduğu izlenimini vermektedir.» Özer Derbil. Uluslararasi Ener ji Ajansına katılmanın Türkiyenin Arap ülkeleriyle kurdugu ilişkiyi tehlikeye düşürdüğünii belirttıkte.ı sonra «Yukarıda belirtilen koşuüar altında, uluslararasi enerji ajansına kesin katılma karanna ulaşılıp ulaşıîmadığmın bildirilmesini arz ve rica ederim» şekünde soru önergesini tamam lamaktadır. Türkiye'nin ağırlığı TABI.ODA görüldiiğü gibi Tür kiye. ulusal gelir ve dış ticaret hacminin agırhğı içinde. fona 350 milyon dolarla katılacak ve fon içinde toplam oyların binde fi'sına sahip olacaktır. Ajnerika Birleşik Devletlerl ise 7 milyar 275 milyon dolarlık bir katkı ile oyların yüzde 29.1'ini kontrol edecektir. Böviece Amerika. Batı Almanya ve Japonya'nır. oyian. toplam oyların yarısmdan faz Ia5.ni asmaktadır. Oy agırlıklan. kurulacak fonrtan yararlanmada çok büyiik bir rtneme sahiptir. Çünkü örnfğin Türkiye'nin fona katkısı ölçüRünde fondan borç alabilmesi için oyların yarısmdan t&zlası Potrol Taban fivatı ERHAX ISIL, Amerika'nın öner digi 7 dolarlık taban fiyat:nın «doların değer kaybı ve enflasyonla birlikte düşünüldüğünde» 89 dolar çevresinde olacafını hesaplamaktadır. Bundan sonra «Enerii Aiansı'nın yöneldiSi nedefler ve strateü Karşısında Tur kiye'nin yerini ve politikasını saptamak bugün en acü sorunlarımızdan biri sayılrnahdır» diyen Isıl. Türkiye'nin durumıı ile ilgili görüsleri.ıi açıklamaktadır. Başbakanlık ile il r il' diğer bakanlık ve kunı'uslara eönderilen yazir.ın son bölümü aynen şöyledir: «Bugün petrol politikası ile 11gil. dış münasebetlerirr.iz, Türkiye'deki yatırımların bünyesini va teknolousini tayın edici bir nı> teük alrmstır. Bu b kımdan Enpı jı Aiansı'nm hedefleri ve stratejı ile Türkiye'nin ihtıvaçîarı ara sında büyük baSdasmazlıklar bı; lunm^ktadır. Bugün bu alands Türkiye'nin temel ihti<?acı ııeuj fıvattan oetroi tüketebilmektir. Bu ıhtivaç. Enerii Aiansı'nm pet rolde ger"kMŞinde gümrük ver »•ileri ya ua kotalarla vtikseltilebi lecek vüksek taban politikası il( ba*dasma^. A.iansm esas olara> yeni enerii tünerinde vatınmla ra yöneîik strateüsi ise, Türki' yenin Teme! yatınmlannı gerçefc lestirmel' tçin teknoioji yönün den karşılanacagı ihtiyaçlara nı bugün. ne de yakın gelecekte ya1 dımcı olacak bir cevap getirebi lir.» Enerjl ve Tabiî Kavnaklar Ba kanı Erhan Işıl. . yazısım şöylı bitirmektedir: «Konunun. bun; göre veniden ilgili kuruluşlar ta rafından incelenerek. Türkiye ya ranna en uygun çözümün bulur! masına emir ve müsaadeleriniz saygılanmla arzederiz.» Açıklığa kavuşmali 40 bin tonluk zeytinyağ ihracı öngörülüyor BÜTÜN bu bilgılerı verdıkten sonra eski Dış Ekonomik İlişkiler Bakanı Kontenjan Senatöru Özer Derbil. Türkiye'nin Enerji Ajansına katılıp katılmadığı konusunda bir politika değişikliği olup olmadıgını şu sözlerle dile ÎZMtR 19741975 sezonu ifin de, 7eyiiny<tğında 40 bin ton'luk ihracat öngörülmektedir. Ticaret Bakanhğı tarafmdan t&nman 6 bin ton'luk konten.ıanm. rpalize edilmesinden sonra, zeyıın i yağı ıhracat'.nda yeni imkânların '• sranması ve mevsim scnuna kadar 40 bin ton'a ulaşılması istenmektedir. ÖZEL KESİME ait çeşitli SanaZeytinyagı îhracatçılar Birlıgi tarafından hazırlanan bir rapor yi Odalan temsilcileri ile Koç da, hükümetin 70811 bin ;on a:a ı Holding yöneticilerinin bir araya «jldiği toplantıda özel kesimin smdaki bıtkisel yağ açığını, zeyOıtak Pazar konusundaki gorüçtinyağ fazlalığı ile kapatmaya çalerine açıklık kazandırilması ve lıştığı, ancak bunun darllğı giaermede etkili bir tedbir olma Ortakpazar karşısında «Türkiye'nin temel ekonomik stratejisinin» dığı. aksine zeytinyagı fiyatlarının çok düşmesine inıkân hazırta saptanması için çahşmalar yapıldığı ileri sürülmektedir. (a.a.) ı ması kararlaştırılmıştır. Özel sektör, AET karşısında stratejinin saptanmasını isti/or Öze! kesimin Oıtakpazar konusunda izleyeceği tutumu saptamak üzere yapılan toplantıya İktisadi Kalkınma Vakiı Başkanı Behçet Osmanalaoğlu başkanlık et miştir. Geçen hafta düzenienen toplsntıya Istanbul Sanayi Odası, Türk Eanayici ve Işadamları Derneşı. E.=kişehir San^yi Odası Ankara Sanayi Oua?ı. Ankara ve Istanbul Ticaret Odası temsilcileri ile Koç Holding yöneticileri ka tılmıstır. Toplantı'da îktisadl Kalkınma Vakfı'nın Danışraa Kurulu alt ko mitesinin hazırledığı rapor ile V'ehbi Koç'un Cumhuriyet Gazete sınde özetlenen Ortskpazar'la ilgi li görüşleıi tar*ı?ılm!c1ır. İktisadi Kalkmma Vakiı çerçevesin içinde yürütülen çalışraalarda bzel kesimin Ortakpazar konusunda gcrüşlenni saptamak üzere çeşitli teknik komitelerin ' kurulması kaıarlaştınlmıştır. Top , lanııda «teknik komiteler yeteıli , sayıda. bahis konusu sektör veya . kolla ilgili teknik veya akademik kişilevden nieydana gehrıeid'.r» il • kesi benimsenmiştir. Daniîma Ku rulu bu teknik komitelerden bir yetkilinin Bıüksel'deki Ortaklık Konseyi alt komitelerinin müzake re çalışmalarına katılmalannın te min edilmesini de karar altına al rr.ıştır. 1974 YILINDA MİKTAR OLARAK AZALAN İHRAÇ KALEMLERİ (BİRİM: TO.N VETA ADET) İHRAÇ KALEMİ KOYUN TAZE BAL1K NOHUT FASULYE PORTAKAL ÇAY 1973 thracatı 412.396 6.349 Sî.071 17.603 22.828 18.807 84 611 1974 thracatı 227.249 5.526 30.H1U 2.742 13.165 11.485 12 438 12L'PO 192.318 889 39 145.1.9 381157 11.497 217 17.726 ÇAGI ARAYANLAR ÇAĞI ARAYANLAR kitabmın 4fi'r.cı sayfasında şu sözler yazılıdır: «Türkiye İkinci Dür.ya Savaçmdan sonra özel kesımde. geri kalmış ülkelerde gördüğümüz her türıü hatayı yap.ı. Sanayi için ne bilgi. ne proje. ne tercıh, ne bölge. ne teknoioji seçimı vardı. İlk girişimler satışına alışılan maiın yeıiısini. üreîmektı. Para kazananları komşulan taklit etti. Çeiimsiz, sağlıksiz imalathaneîer kurduk. İstanbul'u baîırdığımız ilk yıilar o yıllardır. O dönemden kaltna gayri sıhhi, ruhsatsız fabrikalar hâlâ çalışmakta ve biiyümektedir. I.üzumsuz tüketım sanayilerine de o yıllarda atladık.s Kitabın 137'nci sa\*fasınöa da şunlar yazıU: «Nereden bakarsanız bakımz «reri kalmışların Amerıkan usulü akıisız bir tüketim ekonomısinin etkisinde. sonunun ne olduju bilinmeyen bir serüvene kapılıp gitmekte olduklarıru görürsünüz.» Kitabın bsşka bir yerinde, 1951 yılında Dünya Bankası'nın Türkiye ekonormsi üzerine yazdığı meşlıur rapor e'.e alınıyor. Bu raporun. tek mesaiının «sanayıleşmeyin» olduğu açıklanıyor. BALIK KONSERVELERt SEBZE KONSERVELERÎ DOMATES SALÇASI ÇİMENTO TÎFTİK YCNLÜ DOKUMA HAM PAMUK LİNTER PAMUĞU EUZDOLAB1 ÇAMAS1R MAKİ\ESt DİKİS MAKİNESt 17.509 980.370 2.947 92 322.019 46.664 17.399 1.731 19.107 Ekonomik Kıtap re öne sürülmüştür, denebilir. Ama. ben bugün tie kalkınmış ülkelerm başka türlü düşündüklerir.e inanmıyorum.» (sayfa 171 Et'tuğrul Soysal, uzun süre Türkiye'nin en büyük sanayi odasına boşkanlık etti. Uzun süre, bugün açık bir dille ortaya koymaya başladığı eleştivileri. özel sar.ayı adır.a göğüsledı. 14 ekim şokundan sonra özel kesim içinde sosyal sorunlara ağırlık veren bir sanavıleşme politikasına öncülük ediyor. Şimdi bu öncülüğün valnızlığı içinde görüşlerinı bir kitap içmd3 topiani'.ş. Ertuğrul Soysal. «Marks'ır, inandırıcı bir üslupla işledigi» ınsanın tnsar.ı sömürmesi olayının kapıtalizmın temel niteliğ: oldLğunu söylüyor. Ancak so?yalıst uygjlamalan. «Marks'ın sosyalizminın ülkülerinden çaşırrnası» olarak değerlendiriyor. Tam cümle şöyie: «Marks'ın sos. yalizmi katı ve suratsız bir devlet ekonomisı ile küçük ffkat amar.siz bir yönet:cı azınlığm dıktası karşısında ülkülerinden $aşmiştı.» denge ve bilinçli teknoioji seçimi üzerinıie duruyor. Yabancı sermayeyi savunuyor, fakat yabancı sermayenin yasal olmayan kâr transferlerinin önlenmesini gerekli görüyor. tzlenimler SOYSAL'ın kitabı çozümsel değıl. Böyle bir iddiası da yok. «Kendini yenilemış bir girişimei ve managerin sanayi toplumu olma konusnndaki izlenitn ve önerilerini» vazmış. Bütün iddia bun dan ibaret. Soysarın kitabını okumaktan çok fieğer'.ondirmek zor. Şu anlan.da: Soysal'm düşünceleri nereve otıırııvor' Ö^P! sanayiin 'iim görü^lerini mi temsil ediyor? Kuş ku^.ız hay.r. Öyle ıse. bir çokiarının ileri sürdüğü gibi. özel büyük sanavi içinde «ııç görüsleri» mi vansıtıyor? Mümkün. Ancak boyle bir durumun ortava çıkanihneüi için ya sanayiin bü•ün <;orunlar"iı cozmüs olmaşı gerek... A n c a k biltiin sorunlar: cözmüş olmanın rahatlığı içinde uç görü^erin ortava atılrr.asma ızin verilebüir. Ya da O7?l sanavi. kendi içinde ciddî sonınlarla karşı karşıya. Ve Er'•.ığrul Sov«al özel sanaviin içinden. duyulan bu sorun'ann bazılarını dile setırıyor. E*er cevap ikincisı ise. bu sorunların üzerine özsl fcesim yanlılarının da onların karsısında olanların da eğümesı gerek. Sosyal denıokrasi BÜTÜN" bu değer.endırnıeierden sonra sosyal demo':ra?inın kurulması gere'st.ğinı ileri sürüvor. İleri sürdlikleri Dundan ibaret değil. Tüketim sanayi yerine aftır sanayii onpriyor. (S. 25t Özel ke sim de dahil planlarm tüm ekonomi için prrırodici olmasnıı isti vor. IS. 127* Kalkınma çabası icir.riekı UlkelpT ıçin l:amu giri siminı karım'maî buluyor. <S 148» 'tDevl»t ^apırnlizmi o:an»k doktrir.er bir tanımlamayla kötiilpnPn Knmu sırısiTilerin! k?n di MaMerine bırakmak çok yanlıştır» diyor. (b. 153) Bölgesel İbret verici \ r E KİTABIN yazan Ertuğml Soyş?.l e'Küyor: «Bu ibret rericı rapordaki öneriler o günün koşullanna gb Danışma Kuıulu'nun benimsedi ği komiteleri kurarak Ortakpazar ile ilgili tutumun saptanması çahşmalannın amaçlan şoyle ifade edilmiştir: •Özel kesimi teşkil eden sekturlerin veya hizmet kollarının milletlerarası lözellikle AETj reka bet düzeyine u.la!;ııılr,bilınesi için uygulanması getekli önerileri ortaya koynıakur. Bu maksatla ıüm engellerin ve sorunların saptanmasına çalışılacaktır. AET iie ya pıîmış Anlaşma ve Protokollarm seV;tör veya hizmet ko'.u yünündeıı İHRACATTAKÎ MİKTAR OLARAK KAYDEDİLEN inceienınesi yapılacak. tesbit edi lecek duruma goie Anlaşjinada ve AZALMANIN DÜNYADAKİ EKONOMİK BUNALIMDAN Protokollarca düzeltilmesi gerekDOĞDUĞU ÖNE SÜRÜLÜYOR.. li hükümler oıtaya konacaktır.» Toplantıda bu konuda yapı1 TJCARET BAKANLIGI Değer lamalar ileri sürülmektedir. lacak çalışmaların «AET ile yürü i tiilecek taviz müzakerelerinde ö: lendirme Genel Müdürlüğü'ııün Bunlardan birisi, taze bahk örzellikle dikkaie alııunaiinın sağ [ yapnıış olduğu ayrıntılı sınıfla neğinde olduğu gibi. öncekı yılmalara göre geçen yı] dayanıkh lanma.ı> da karavlaştırılmıştır. \ larda yapüan ihracaıın olduğvınAynca çalışmalar sonucunda oıta • tüketim araçlan ihracatında m:k dan jüksek gösterilmesidir. tar olarak önemli düşmeler olmuş ya konacak raporun «DPT'nin haîhracatta vergi iadesinden yazırlamak durumunda olduğu, AET tur. gerçeğini giizününde buluıiduDeğerlendirme Genel Müdürlü rarlanmak için önceki yıllarda ihran plân ve pıogıamlarda dokü ğü, 1974 yılı ıhracatmı miktar racatın olduğundan daha yiıksek raan ve özel sektör gjrüşü olarak , olarak ve mal lürlerine göre sı gösterildiği ve yapılan yolsualukkullanılır.ası temin edilecektir.» nıflandırmıştır. Bu sımîlandırma ların basına yansıması nedeniyle geçen yıl önleyici bazı tedbuierın İktisadî Kalkınma Vakfı çerçe ya söre, koyun. taze bahk, balık alındığı bildirilmektedir. konservesı sebze konservelen, vefi içinde yapılan toplantıda bunun dışmda, «D:ş ülkelerin bu pamuk. linter pamuğu. ile bırokAncak bu tür açıklama, daya ıe buzdolabı. çamaşır ve dikış nıklı tüketim araçlan ıhraeat'.r. konudaki tecrübelevinien yararla makinası gibi dayanıklı tüKetnn daki serileme ıçin geçerlı olma nılarak özel sektörün kendi kuruluşlan aracılığı ile Ortakpay.p.r araçlannın ihracatında önemü maktadır. Buradaki t;erılemcrıır merkezinde devarnlı olarak tem tiüşüşler olmusttır. dünya ekonomik buna'ımının bit sil edilmesii ve «AET karşısında etkisı oJarak ortaya çıktığı ve Nedenlpr bunalımın Tiirkiye'nin bazı ihraç Türkiye'nin teme! ekonomik stratejilerinin tesbit cdilmesi» de TÜRKtYE'nin ihracatındaki bu kalemlerini de etkilediği ileri sürülmektedir. kararlastırümıstır. düşüşleı konusiinda çeşitli DAYANIKLI TÜKETİM ARAÇLARI İHRACI AZALDI Pamuk ve iizümde ihracat politikasınm hatalı olduğu öne sürüldü İZMİR Türkiye'nin Lhra ürünleri arasında, yıUaröanbe: birinci sırayı ışeal eden pamu. ve üzüm dış sanşiannda gıttikç büyük gerilemeler kaydediimektı dir. Izmir İhracatçılar Birliği'nde yapılan açiKiamaya göre, gere üzüm de, gerekse pamuk'ta, thri cat istatistıkleri büyük gerüemı ler aöstrrmektedır. Ülkeler aynayrı ele aünaca olursa. pamuk'ta geçen sezon BÎ tı Almanya'ya v, bin 246 ton'lu ihracata karşılık, bu sezon 4 bi 731 ton ihracat yapılmıştır. Gı çen yıl U bin 261 ton pamuk ala İr.giltere ıse. BU sezon ancak 9( ton pamuk ısremiştir. Geçen y az da o!sa pâmıık mübayr.H ede Hollanria ı?e, bu yıl hiç talepc b'.ıluntnam;şrır. Üzum'de ae aynı durum görü me.Ktprür. OzellikJe rürkıye'de en çnk ibürn alan ü:keler arasıı cla oiilıınan Batı Almanya'ya 2 çen şpznn 2 milyon 401) bin kıl H üzüm satıimışken. cu sezon b miktar 5 milyon 4U7 bin 2'J4 kilı da kalmıştır. (a.a.)