Katalog

CüMrfUKIUÎ 21 Arılık 1975 ... I İiiit hUİN HılMcîİKDc S EMfcN&Mf &UHUİlULdW?OÜ$NUDÜfclİ rWV>l l iA 8.R AMJÜ AfitlE ... Du^APA \ ÎA AMA ABDULCANBAZ VATAN DEDİLER Talip APAYDIN Akademık aksaklıkların olum lu sonuca ulaştırılmaması og rencılerle unıversıte vonetıcılerı «rasmda dıyalogun kurulmaması bakımından ODTU nın statusun de, en olumsuz rol oynayan ço zumlerden bın \e belkı de başta gelenı, oğretım uyelerırun guven ceden tum yoıcsun olmasıdır Bu noktadakı Ana>asa>a akla ve çagdaş toplumun gereklerıne a' kırılık, çeşıtlı yonlerde kendısı nı gosterıyor A. «ünı\ersite organları \e "t retjm uieleri, üniversite dışın daki makarnlarca, her ne suret le olursa olsun Eorerlerlnden uzaklaştırılamazlar» volundakı kural da (mad 120. fık 3de) ODTTJ Kanunn ile çiğnenraekte dır Mahut ıstısna cümlecigınn, 120 maddenm 3 fıkrasındakı ku rahn da ıstısnası olduğunu sav.ınabılmeye hıçbır nedenle olanak yoktur Zaten özerklık kuralı bıle, ozellıkle sıjasal ıktı darın Unı\ersıte ogretım ujele rıne japtıgı basknı kaldırmak > ıçın Anayasaya konulmustur v e «unıversıte oğretım uyelennın akademık kaderlennın, ancak aynı unıversıtenın oğretım uyelerince çmlebılmesı esasını egemen hale getırmek» ve boylece • unı\ersıt« hocalanm ve bılımı, partızan sıyaset adamlannın bas kısından kurtarmak», Anayasamı *a konulan Unıversıte madde' sının sna amacıdır Bu noktada çok tıtızlık gosterılmesı yoiun dakı sozlere karşı \nayasa Komısvonu sozcusıf Unıversıte og retım üyelennın mesleksel ıru %encelenrun bılım ozgurlugtl ve unıversıte ozerklığı oakımından \as«msal bır değer tasıdıftmı ve bunun unıversıte maddesmın ca nını teşkıl ettığını uzun uzadıja beürtnuştır. Kadi oradan, valancı dUrzü' Dısım kesmedl korktum d«Korkmadım, ruya korkayım"» Korksam buraya gelmezdım. Buraja da korktuğun ıçın geldın Bılâl ın halını gorunce, e ojle vaparlar dıje Oyle degıl mı, sojlee* ia sıkıçmıştı \a.\\ı etı leyın arkldeş dive valvardı Burnın içın mi getirenT Boyle diyecektınn nıye getırdımz' Niye aranu» aldıMdık emme, once besabını ver Bızımle bırlıkte Tacım dearkasında yemın etmedın raı sen' Ettım Ojleyse nıye aynldın7 Aynlmadım Hep sıanle bırüktlm, emme bır terslik oldu anlış anladınız Korktun degıl mr oo korkmadım, nıye korkayım" Ben askerlık yapmıs adallm Mahmut gerıye dbnüp seslendı, Doğru soylüvor. Bırakın gayrı, varmaym ustüne O da biDI gonullu asker oldu, \atanı kurtarmaya seldı. Surün atkaldık ~eh başını *alladı Dua et şu Maraıda Emme bıtmedi bu lj İsın doğnunımı 'ceksin Değılse yakanı bırakmam. Bırak Haceh' Bızım duşmanımız Aşır değil O da bınm >luk çocuğunu bırakıp geldı. Bırbırımızle ml uğrasaeağı» celi cevap vermedi. Gene arka arkaya dustüler, atlan türbaşladılar je }akla$Diışlardı Arka tarafta suvarı alayının yapıları, n gorünüjordu Atlı askerler eğıtımdevdıler Düzgün mlalinde o tarafa bu tarafa at suniyorlardı Arkalannda bır lutu kal'vordu Bazı bırlıkler sırava geçmışler karşılarınustunde konuşan aubayı dınlıyorlardı Atlar başlanm saliuruyorAı Uzaktan uzağa sert kornut seslerı duyuluyor•rkes yorucu bır çalışma ıçındeydi He> bobam hey' dedı Kızım Ter kokusu ta buradlrî* jor Tabi >a kolav mı" «rlık günlennın sıkın^iM vu^lenne toplanmışti Tarı %ücmkıyorlardı ama acı bır gulu?t(l bu îkıreılıkli duygular dıler Geldıklenne ^evmsınler mı yennsmler ml, bileardı Zor Iştı askerlık hepsının başından geçmi;ti Bu spferkı başka arkıdeşler, dedı Mahmut Bu sefer daolacak, yurüyun Ve olursa oısun kendımız geldık Donmek yok \aşa Haceh, dogru soz 'amıve kapısmdakı nobetçne sevk kağıtlarım U2attılar Ginn dedı nobetçı tlerdekı ak suvalı bınanm onüne glomııtanı oradan sorun ^ı yapılmıç kerpıç bınalann onunden geçtıler Kar?ı ta >ıra «ıra çadırlar kurulmuştu Her verde askerler vardı. er gelenler ot baljaları taşıjariıar Atlara nal çakanlar ka tarzfta ahırlar \ardı Acele v*pılnıış tek katlı uzun ya Taze a' gubresı kokusu ta buradan dujuluvordu mutanı bulamadılar Eğıtmıe çıkan boluklerm ba^ınday betçı suba> ınce dalan kemıklı bır vüzbaşıvdı Yukardan »U7d'a bunları Kağı^lannı ıncsledı Sımdne kadar nerdesınız'' dne çıkıçtı Duymadınız mı ı ışgal edıldığınr Bızı çagıran olmadı vuzbaşım Ta baharda hanrlandık, lu gelemedık Bo\le zamanda ınsan çağınlmayı beklemez Bmer atına Bız de oile vatıtık kendımi7 zba>ü kağıtlara tekrar baktı Yuzunde bır çozulme olacak ekledıler Hıç deeıçmedı Osur \azar \ar mı ıçınızde'' Ben fflnm dedı Mahmut f asserl'ğını nerede \ap m'' de 1 Sa'aşa gırdtn m: & taım î\ \p ça\aıs olamadın orada' '•apacbklardı ydzbaşım Tam o sırada raral»ndım Hasva'^ım zt.aşı e len arka^'nda ^ezındı A'lara bakt' Bu atlarla suvarı olunmaz dedı Olecek. atlara bınıp vıııuı bJjrava Olanı bu vuzsaşım Başka atımız vok Uç dort jundür da' z n ce joruıdular dak busrj Bız bı ır.z o h'kaveler ' p bO7Jlmu«lard B'rbırle'ine baktılar Ajır es« juzba berrettı Sert hırçm Beklevn şu arkada Komutan gelmce sojlerım ıtfağa doğru •vünıdu gıttı ILlee na"î!İ şe> bu' Bır tvarın ajnsı \ar emme ne olduğunu anlvamBdi'n Mdırmavın Bovıe adam her yerde olur Bi7i bunun bırhğne verirlerse ne yapanz' Hıç bır se> \apma5iz Nasıl olsa gen yol ar bu bıri. Yok canım o kadar da değıl \arın goigesme yan yana oturdular Herkes artının dıztutmorda *sır çarıklarını çı'^arıp duzelttı Ayakları fena ıı Bumunu dıuaa vurmuş g o bır acı ıçındeydi. Yuz \le bır etki ' apmıştı Bı^er çılt a«kı>r potını verseler dıye mırıldandı. \u'ba«ıdan ıs^eseydın ya, hemen verirdı'' e (DEAAMIVAR) ODTÜ'deki bunalımların hukuksal nedeni înceleme: Prof Dr. Muammer AKSOY Karikatürler: Turhan SELÇUK Anayasa Mahkemesi: «Bütün üniversite oğretim uyelerinin sıyasal iktidara karşı guvenceye sahip olmaları Anayasanın kesin bir kuralıdır» cusu «bazı Turk Üniverslt«leı nın ozerk olduğu, bazılannın iı ozerk olmad ğı» ve «baa Tüı trıversıteleri oğretım Uyelerin guvence\e sahlp olduğu ODT gıbı bazı Turk Üniversıt«lerin ıse bundan vok^un olduğu» g ruşunu benımsemış olsaydı. h değılse bır Uve olsun bu nokt va değınırdı Feyziojlu v« Em bıle. bovle bır avınm vaprr yoluna gtımenrşlerdır Aksır bırçok konusmacı, üniversı orerklığının ve oğretim üye pjvencesmın,yenı sınırlarla c olsa«bıitun ümversıteler Içr var» olduğunu gosteren konu malar yapmışlardır. Eğer ozer lık ve ogTetim Uveleri güvences «ODTü ıçın yok» sayılsaydı, bı na hiç değılse bır konusmacı t rafından değınılır. «ozerkliğe ^ gıivenceye ılıskın açıklamaları ancak normal ümversıteler içi geçerlı» olduğu belirtülrdi. Öğretim üyeleri, iktidarların etkisi dışında kalmalıdır örneğın, Kurucu Mecllgt Anayasa Komısvonu Başkan V kılı Emm Paksüt MGP'si a« na şoyle demistır «Dışardan b makam. asıstanı, doçent, doçe tı profesör vapacaksa. lstedi aaman ünırersıtenın lçinde bır kacak istedıği zaman dısarn çıkaracaksa orada bilim hün yetının var olmasına imkân yok Ümversiteler, özerk olarak kr dılennı ıdarede, bilim ve 6ğr tim hürnyetıni tehlıkeya düsU medıkçe ozerk olmakta da d vam edeceklerdir» (Millet Me lısı, 27/8'1971. C. 17. 5, 282 • 28 AP adına Orhan Ofcuz da şoy »byordu «Anavasarmzda unıve sıte ozerklıgi, ogrenim ve ögr tım hürrtvetinin dı» mıidahal lerden uzak olarak guven içinc olmasım temuı maksadıvle t sıs edılmıştı Getırılen tekli ozerklıgi, her türlü müdahale v anarsik hareketlere karşı k rumaktadır» (Millet Meclısi, ı 17 s 463 464). Siyaul iklıdar OD"1^? ofıetım u\elennın «doğ rııdan dogruva ıktıdarra» degıl de «sıvasal ıktıdarca atanan \e gore^den uzakjaştınlabılen kışı ler araclıgı ıle (vanı dolavlı ola rak ıktıdarca) goreie getırılebıl dıgı ve gorevden bovle atılabıldı ğı» ılerı surülerek durumun fark lı olduğu, cıddı bıçımde ıddıa edılemez Oğretım uyelennın, dognıdan doğruja hukumet ta rafından değıl de hukurre'çe atanmış ve uç vılda bır degış tırılebılen bır Muteve'lı He\et tarafından gorer den atıldı|ına ışaret ederek «bunun ozerklıkle bagdaşabılecegnı savunmak, Hukuk kurallarının ıçerığıne \e amacma değıl sadece kalıbına onem vermek olur «Dolanlı ıv lemiere ıhıleı serıyelereı» Ka pıla'ı ardına akdar açan bu voldakı goruşler çag dışı bır Hıı kuk anlavışına yakı<;abılır Ogretım ujelennı atamak \e at mak bakımından «ıpın ucu sıva sal ıktıdarın elınde kaldıkça», \alni7 unıversıtenın \onetıcı or ganlannın değıl aynı zamanda oğretım ujelerının gorevlerıne devam edıp edememelerı dahı, unıverıste dışmdakı guçlenn et kı ve ıradesıne tabı kalıyor de mektır Anavasa Mahkememızın çesıt li karaılarında «ocretım u»elerının finencelerı» ^e «snasal ıktidarın etkisı dısında kalmalan» ilkesi \na%asamızın kesın emri olarak belırtılmıştırAnavasa Mankememızın 5 10 1968 günlu \e 6 sayılı karannda kı s a cumleler büvük deger ta sımakta « Özerklık, yürufmp nın etkı alamnda uzak tutulma sı ongorulen kamu hızmetlerı ıçın soz konu«u olan bır yone tım bıçımıdır Bmle bır alandi etkı yapılabılme kapılarımn M rütme organıra açılması özek yonetım bıçımı ıle bagdaşır hır durum sayılamaz Kanun koyucunun, bu duzenlemeyı ya parken Anayasanın, kuruluşun ozerk bır yonetımı bıçımı ıle •vonetılmesını kamu yararı baıcı mından zorunlu gormuş olaugu nu bır an hatırdan çıkarma'na sı, \e düzenleme vesılesıyle ozerklıgi dogrudan doğruya ve\a dolaylı yollarla golge'ıyecek nıtelikte kayıtlama ve sınırlama lardan kaçınılması zorjnlu buUnmaktadır.. BUtUn tedbırlerm ve denetım usullennin dahı, özerklık ıle bagdaşır nıteliKte olması \e kuruluşu dogrudan doğruya veva dolaylı olarak yürutme organmn etkisı altına sokmayan bır nitelıkte bjlun nıası şart'ır. özerk kuruluşjn yonetlalennı ve saır personelını ışe alma ışten çıkarma bakımmdan sıvası iktıdarın mutlak taıvdırnıe terl ederek dogrudan doğruya \e^a dolaylı b^çımde etkılı olabılme ımkanlarını sağlaraaıc suretıjle onun baskısma maruz bırakacak nıtelıktekı her tedoır ve hukmun, ozerkhge avkırı duşeceğmden (ve kurulu sun sıyası ıktıdarı memnun edı cı hıç değılse onun tster. ve egılımlennı kollayıcı bır çalışma \onti aratna durumuna sokmak <=uretıvle tarafsızlıgını bozacagından) şupl e etmemelıdır » «Ünnersıte ozerklıgl, snasal çe\relerın ozellıkle ıktıdarlann, avrıca çeşıtlı baskı kiımelennin, üniversite çalısmalanvla oğre tım \e eğıtımı etkı al'ınaa tu tabılmelerı yolunu kapavan, ünı versıte çalışmalannın bılımsel gerek ve gereKsınmelerden başka herhangı bır dıs etkıden uzak kalacak bır ortamda surduıulmesını sağlayan bır mıiessesedir • Anayasa Mahkememızın 23 12 1Q7 gunlu karannda da «butun ünnersıte oğretım üjelerınıa, sıyasal iktidara karşı gıhenceye sahip olmalannın, Anavasamızın kesın bır kuralı» uiaugu, açıkça belırtıl \or « Anayasa aeçısıklığıne ılışkin gerekçede aı,ıklandığı üzere yenı metınlerle 1961 Ana> asasının temel ılkelennde bır degışıkhk yapılması eregı gudulmuş değüdır. Bu vorumda gozonunde tutulacak onemlı bır \ondur Yenı metınde voret msel ve oılırsel özerklık denılmeyıp, jalnızca umversıteleri'i ozerkliginden soz edılmekte ıse de bu ozerklıgın hem yönetımsel hem de bılım sel özerklık olduğu, venı madde nın tumunden açıkça anlasılmak tadır Yenı maddenın 4 fıkra sında Unıversıte organlannıt , oğretım uye ve yardımcılarınm üniversite dışındakı makamlar ca her ne suretle olursa olsun, gorevlerınden uzaklaştınlamr, a Mahksme karırı Anayasa Mahkememızın tiniversıteye ilışkın beş ayn karannda yer alan şu çok onemll cumleyı de aktarmak ı<;tenz cağı ku a ı daht korunmus bulunmaktadır Ögrenım ve o|retlmın özgürlük ve guvence ıçınde ve çağdaş bılımın gerekierı u ?rınca yapıla bılmesı, herşeyde^ once unıversıtede yonetım ozerklığının bulunmasına bağlıcır gerçekten unıversıte sıyasal »uçlerin ya da bırtakım çıkar topluluklannm etkisi altında bırakıımıs ise artık çaedaş bılımın gereklerıne gore ogrenım ve oğ'etım vapıl masından soz edılemez. Cnıversıtelenn kendılennce seçılen organlan eliyle vonetılmesı ılkesı, kural olarak üniversite gorevlılerın n urıversttlerın vetkılı organ ve verlennce atanabılmesı \etkıs'nı de kapsar Yonetım, örputu ışletecek klmselen atama, ışten çıkarma l^lemlennl dahi zorunlu olarak içer'r. Anayasa n n degışık 120 maddesi kuralIdrı uruersıtelerı herhangı bır vere baglı bırer orgut olarak duzenlemevı erek ednmiş olmadıgı ıçın üruversıtlerin Bakarlığa ve>a Hükilmete bağlı bırer orgıit sayılarak unıversıte gorevlılennın Bakan'ıkça atanması veva B?kanlıgın şu veya bu hıçımde atama ışlenınde etkılı olrrası vetkisı kabul eaılemez • Ozetlersek 120 maddenin 3 fıkrasında oğretım uyelerıne tanınan fruvencenın butun Ünırer sıtelerır oğretım üyelerı bakımm dan ge^erlı olması her tur yo yontemmın ulaştırdığı bır sonuç olduğu gibi Anayasa Mahkemesının de süreklı olarak benımsedfğı gorüştur Bu kuralın tıtızlıkle ve salt olarak u}"Bulanması gerekmektedır B • ODTÜ nfretbB nvelerlnın, istenildifi zaraan göırtlerindrn atılabilmeleri. «üniversite ö|rretım uvelerinın serbestçe arav tırma le yayında bulunabılmf» kuralına da avkın düşer: Anavasanın 1 U maddesınln 4. 2 fıkrasında ver alan ku'alm bır anlam taşıyabılmesı, oğretım ujelerınm arastırma yajın ve genellıktedusıincelerını açıklamaları yuzunden, bır takım sakıncalarla karşılaşmamalarına bağlıdır Mütevellı Hejetı sozlennı ve yazılarını befenmedığı oğretım üyelermıbugun olougu gıbıgerekçesız gorevlerınden atabılme yetkısıne sahip sajnhrsa yukanda aktardıgımız ^navasa hukmü dahı çığnenmış olur C • 1971 Inavasa değişikllği sırasında 120. madde venıden duzenlenırken yapılan konuşmalar, unıversıte örfrklıginin (ve ofretım ÜTelen cüvenoesınin) ODTl ıçın dahı ecççrlı olduğunu perçınlemektedır 12 Mart tan sonra gerıci çevrelenn unıversıte ozerklığıne karşı ateş pu«kurduğu gunlerde 120 madde de yenıden duzenlenmiştır Eğer Anayasa kovu Gortilüyor ki, Erimsel • M lensel donemde bıle. bu özerl lığın «Anavasa ıle sadece bir k sım partılere tsnındığı» iddıa ılerı surulmemış, genel ve sa olarak. butun unıversitelen ozerklığınden soz edılmlşti Hem de olajların odak yer ODTÜ olduğu halde Daha onemll sozler, 1961'd 12ü maddeye koulan mahut el oneren Fejzıoflunun konuşm sında \er almaktadır. «Gerçek • dur Hur bır ulıcenın unıversıtı sı de hur olur Ancak Faşıst v Komunıst ulkelerdır kı unıvers telerı sıvası ıktıdarlann emrıı dedır Unıversıtelerde oğretu uyelerırun kaderlerı sıvası ıktıd rın bır Mıllı Egıtım Bakarunı elındedır Boyle bır vetkı, bı. ve demokratık oır reıımde, b Mıllı Eğıtım Bakanına verıleme \erildığı anda Tjnıversıte ozer lığı ıle uım hurnvetı yoktu bıvası iktidara unıversıte oğrı tım uvelerını gorevden uzakla tırma jetkisı verdığınız zamaı bu hep ters ışlemıştır . He ters ışler îdarı özerklıkılır ozerklıgitamnda bir ayınn da grup olarak sun'ı bulduğı muzu ıfade etmek istarim B ozerklıkler bırbınnden avrıli maz Turkıvede akademık kı ruluşlar hur olacaklardır Mıl Eğıtım Bakanlannın sıvası (pa tızanl baskılarından kejli mı dalıalelennden ı.ıasun olacaklaı dır » (Fevzıoğlu Millet Meclıs C 17. s 464 • 467). Fevzıoglj nun bu cumleleri, k sın bıçımde ıkı gerçeğı kanıtl >or (a) 1971'dekı değışikhkle japılırken bıle. «Turkıye'mızd bır kısım unıversıtelenn (orw ğın ODTÜ'nın) özerklık bılın hurnyetı ve oğretım guvenre« ılkelerı dışında bırakılması du şunulmemı^tır (b) Sıjaset adan larının f dogrudan doğruva va d dolavlı olarak) bır kışıyı oğre tım uyesı yapabılmesınm ve gc revınden uzaklaştırabılmesınıt (Devamı 9. Sayfad RTH ><AQAN. LUCKY SEKIE.TTI 6ULÜC DiŞi BOND JI66 APABTA/AUINDA Bltt GlZUI MI1C.BOO N E T E y P V P M A A T ^ OKJU B A N A <5ETliaMEWI i S T I LABLA BUBACtA 5EŞSIZL1K >APAB»UUMiyiM NE. DEA^EVl 8HN 8URAVA SUTIÇECtElc:se.LME. DM STEDdSIKJ SEy HĞ KA2'R OLACAIf