Katalog

TİYAT/U) İAH ABDUlCANBâZ Biiyük Usturalar Şakir BALKI 42 Blrden b'rfcu.<*udüşttl Zampik Zeynel'in lçîne. Bir kötü yelin eseceğini mi anladı, kuşku kesildi. Kalkıp kulağını duvara dayadı. Habire konuşuyorlardı «Sen vuracaksın, jok arka daş ben ruracağım...» diye. Siyasetçi biraz nızlı mı konuştu ne, saydı da saydı «Onu vuran, inr.n oîun ki doğrudan dogruya sorgusuz suslsiz Cennete gider...» Zampik düşünmeye başladı, «Karakol Başkomiseri aklından geçti..» Sor.ra aklına çok içerledigl Kaymakam geldi... «Sinirli sinirli güldü. Sigara yaktı. odanın içir.de volta vurdu.. Kafaemda tilkilerin biri gidiyordu, diğeri geliyordu. «Tamam!» dedi, «işîe bu oldu. Bu dürzülerin Kaymakamla aralan çok iyi, ben şunlan bir birlerine vurdurayım da görsiinler dünyanın kaç buçak olduğunu...» Kaymakama telefon etti. On onbeş dakika sonra Kaymakarn yola çıktı. Kaymakam gele dursun, Zampik odanın balkona açılan kapısını araladı yavaşça. Balkor.a çıktı, az sonra da Kaymakam içeri iri adımlarla daldı. Bakmdı, kendi kendine söylendi. «Oh, yoruidum. dedi, Zeynel Bey gelinceye kadar bir iki dakika dinleneyim koltukta...» Balkondan öbür odaya geçen Zampik Zeynel, dikize geçtl. Kapıya kulağını dayadı Zeynel. Hâlâ onlar konuşuyorlardı: Eh gazamız mübarek olsun... Nihayet yakayı ele verdi! Yarabbi sen herşeye kadirsln.. tsmet Bey haydi görelim seni, sakın karavana atma haft? Beri yanda Zampik Zeynel de kaymakarnı düşünmeye ba$ladı. «Atıp tutuyordu, .ben böyle cesurum, ben kimseden korkmanı...» Ekledi Zampik. «Bakalım curcuna nasıl sonuçlanacak?» Kaymakam Bey sırtını kapıya vermiş, oturuyordu. Morisor.cu Naz.mın komutu üzre odaya daldılar, ol saniye içınde de tabancayı ateşlediler. Kaymakam küüüt diye yere düsüverdi. Birbirlerini kutluyorlardı ki, Zampik Zeynei kapıyı araladı. Onlar hâlâ birbirlerine yag çekiyorlardı: .Vatan sag olsun, arkadaşlar, vatanmillet... Fıtildak Nuri: Yahu bu Zeynel iti bizim göjsumüze ne kadar büyük gösüküyormuş. böyle, aha işte yarım porsiyon adam canım... Zampik Ze>TieI kapıııın ağzında ök.sürmeye başiadı. Siyasetçi Aii Osır.an: Gıc.k tuttu galiba!.. diye tlay etti. Uzun Veysel dövündtl: Yahu arkadaşlar, he!e bakın canım, Kaymakam değil ml bu bızım vurduğumuz adam?... Hele, heie... Bana kalsa Kaymakam bu... Tersı Bozuk tsmet Bey kızdı: Gevezelik edıp durma Veysel, dedi, sen bu sözJeri hep korkudan soylüyorsun!. Yahu koriaklar içinde mi kaldık biı böyle0.. Morisoncu, öksürügün geldiği yöne baktı, kapının ağzında Zampik Zeynel'in dikildigini göriir görmez bırden afalladı: Buyiır Zeynel Bey. buyur beylerin beyi Zeynel Bey... Biz de sizi beklıyorduk. Ho?geldin, hoşgeldin!.. Her katadan ses çıkmak buna denirdi: Senı gidi yezit Zeynel senı... îşı tamam oldu gayri, şükür Allaha... Şöyle buyurun Zeynel Bey, rica ederim etendim!. Veysel Bey, kıçına vur kıçına... Yuzde yüz bu adam kaymakam! Yahu, sizın hiç biriniz gâvur parasıyla on para etmiyorsunuz, Zeynel'in ölüsüne bile yag çekiyorsunuz. Kaymakam da aklınıza nereden geldi? Kusurumuzu bagışla Zeynel Bey, bü ettik sen etme gayri'... Kaymakam Bey, biz Zeynel Beyl vuracaktık, şejtana uyduk da ser.i vurduk. Canım senin de ne işin vardi burada?. Millet sağolsun, millet!. Tersı Bozuk îsmet hâlâ bağınp çagîrıyordu: Zeynel Bey nihayet hapı yuttu... Kaymakam sozlerl d« nereden çıktı arkadaşlar, yoksa Kaymakam Bey mi buyur etti?.. Kep şaşırdınız gitti canım... Tersi Bozuk az başuu çevirince, Zejnel'i kapının aezında dikilrUgini görür gibi oldu. .Ben de mı düş göniyorum yoKsa, tovoe...Veysel dur\ımu anlaymca bagırdı: Herkes başmın çaresıne baksın, ben fıy.yorum! Morisoncu: Buyur Zeynel Bey, ne yapalım. vatan sağolsun!.. dedi. Tam bu patırtı gürültü sırasında Pelvan Niyazi geldi, şaşkm çsşkın bakıyordu olan bitenlere. Yerde yatan kaymakam da kendine geîır gibi oldu. Odadakilere irı gözîeriyle baktı, baktı. Hepsi şaşkına döndüler. Tersi BoJuk aglamaklı bir sesle: Biz Kaymakamhkta ne arıyoruz?.. Hay Allah, neüzübil lah . Yahu arkadaşlar, etmeytn eylemeyin... Bizi Ka>Tnakamüg8 yüzde >liz periler getirdi... Kaymakam bira2 daha kendine gelince. patladr. Dernek beni öldünr.eye karar verdiniz ha, ben Mzlere ne kötülük ettün, bana silâh çektiniz. Şımdi karakola telelon ecüjorum... Kaymakam bağınp ça*ırıyordu. Kem küm ermeye başladılar: Biz ettik kaymakam Bey. sen etme... Canım şaka edelim dedik, yüzümüze gözümüze bulaştırdık! Ne demek efer.dim. kaymakam demek hükümet demektir. Biz çocuk nıuyuz ki hükünıcte kurşun sıkalım. Bagışlamak büyüklerin şanındandır, fermanındandır... Alîah şaşırtmasın. hepimizi: Buyurun Zeynel Bey, kapının ağzında cüidlip de bizı üzrr.e... Ver elini öpelim! tDEVAMl VAR) DÜNYA SPOKUNDA SİYAH IKTİDAK MUHAMMED ALÎ'DEN ÖZDEYİŞLER Yılların yıpratmasına ragmen önüne çıkan herkesi yıkabilecegini gcsteren Muhrmrned AH'nln «boksörlüi:» öyküsü as'.mda pek üginç değil... 1961 yı.ında Olimpiyat çampıyonlugu, Iflfi4 yıl:nda riiinya ağır siklcf boks şampiyonluğu. otuzbeşi nakanla 49 galibiyet, dört yılhk sürgünden sonra uğranüan iki ssyıyla yenilgi ve nihayet, il!c ssmpr'on o:uşundan on yıl sonra, elinden haksız alman tahtma yeniden orurma... B'inlar be'.ki olabilir, arna, Ali'nin asıl üş»inçliği. kendi adına duşiirıen. konuşan, savaş ve:en ve beyaz o.sanizatörlcrm kuklası olmayan ilk siyah boks şampiyonu oluşundan gçliy, n\ Ağzmın sürekii açık oîuşuna. herkesin bildigi üstünlügür.ii bir kere de kendisinin söylemesine ya da boks dışuıriaki konulaıda da görüş açık'.amasına bakılarak. bu alışîliTadıit «şampiyon» tiirünü j"adlrgayanlar, ha*ra kmayanlar o!üb:;:r. Bu oiumsuz tutumu takınan'.ar, nedendır bilinmpz, insanir.rı ve özellikle Ali'nin temsil ettiği yeni kuşagı. ne söylediklerıyie değiî, np.r.:l söyledütleriyle yargılıyorlar. Chsa. Muhammed AH. söylsyiş biçimı ne olursa olsun, Amerika'nm toplum VP düşünce ynpısına bntan çok ciddi şeyler gbzlüyor, söylüyor. Orr.el: mi? ?'ayrP!'">:ia bi'n.ez. VİETNAM t'.STt'NE: «Beyaz adamın söylediklerinı yapmahiç birşey bilmedigim insanlar'a oa'afmamı >»ndi insanım burada özîrürlüklerinden yoksııi vTşarken ba«ka insanlara örgürlük götürmemi istiyorlar. Benim Viptkin?!ar!a bir ahp veremed.ğim yok... Hiç degilse bana «pi!: 7?PCİ» demiyorlarn (Askerlik çağnsıra reddettigi konusmasından). BOKS VE GÖREV CSTÜNE: «Aklım fikrim hop holcsta değil... Onu, halkıma ulaşmak için bir araç. bir kürsii olarak kullanryorum. Ama, boksta da yenilmeraem gerek, çiir.kü. yaınızca '• deftil. dünyanın dört yamndakl ınssnlpr ig,n döŞiı şüyonan. Ben kazandığımda, dünyanın dört yanındpk: insanlar di kazanıyor. Ben yenildiğimde, onlar da yeniliyor» (bir basın toplantısmda neden boks yapmakla yetinmediği sonısuna karşıl:k olarak) ÖZDESLEŞME t S T t N E : «Frazler gerçek anlarr.da bir şampiyon değil. Hiç kimseyle konuşmayan, hiç kimsenîr. konuşmak isterrediği bir şampiyon düşüneblliyor musunıız? Belki Nison fconuşur. Belki değil, mutlaka konuşur. Prazier benı yenerse, Nison onu arar ve kutlar. Ama. halkımm yilzae S8'i benim arkamda... Kendilerini benira savaşımla ozdeş'.eşıiriyorlat. Asiında, Doç. Dr. Kurthan FiŞEK nnisr dp. >er piin ««VınVtarda, pol!*p kar*i ICVTI] ssvası lar Bsmmie bir'ikte ka/.anıyor. benimle birlikte veni!"vorlar. Frstzıer'ın beni venmesini isteyenler beyazların çanskyalayıcılarıdır» (Fr?7:er macı önrpsinde). Ml'HAMMEH ALt İSTt'NE: fŞampiyonluffunu geri aldıgı Poreman maçmdan sonra sazetecilere okııd'j^u şiirdeni: Destanımızın kahram?nı Muhammed Ali / En *evilen hr>ksör olarak j'aşıyor hayali... Ama çok konuşınası ve hep övünmesi boşa degil ' güçlü yumrugıı ve gbz kama$tıncı hızının hcrkese emri eğil . Biraz öncesir.e kadar boss diinyası soluk ve dtırgundu / Foreman'dan şampiyon olursa olacağı da buydıı... Ali büyük dögüsçü. h\zh ve tîayanıkh ı ontmla ringe (rtrecekseniz, olmahsınız sigortalı... Muhnmmed Aü'dir şurimizin konusu ,' tek gerçek şampiyonun o o!rîuğuna kim^erin ka'.nısdı Ituşkusu... B°n s!ze dedim mi. sıvrıstnek karasabanı çeker / Nasıl o!ur diye sormayın, Remi vurun yetor... AI.ÇAK (İÖNÜLLtlUK ÜSTÜNE: Hayret. maçın 1'ımcu raıındda bitecegini söylprken, kendi sonumu tahmin etmpve hu kadar yaklaşacağımı sanmamıştım. Her lıaldP r?kisi kpdir gü«1 değilim» (Zorla kazandığı Jerry Quarry maçmdan sonra). Dinbiüm İçin «ilk günah» nasıl her şeyin başlangıcı ve temeliyse, aynı sekilde, 1942 yılmcia Cassius Marcellus Clay olarak dogan Muhammed Ali de dlinya sporıında siyah iktidar için odur. Siyah önder Eldridge Cleaver, Ali'nin spor tarihindeki yer ve anlamuıı şöyle betimliyor: «Aslına bakılırsa, Muhammed Ali'ye kadarki bütün siyah şampiyonlar, özel yaşamları da, dıs görünüîleri de beyazlarca denetlenen birer kuklaydı,.. med 'AüMiH ortaya. y^ likte, kuklacıbaşının elinde kuklasız bir ip yıgını kaldı». Gerçekten de, Hıristiyanlık ve Amerika adırja ünvanı geri alacağmı açıklayan Floyd Pattersonu bir yana bıraKırsak, son altı karaderili agır sıklet boks şampiyonu arasında, Muhammed Aîi, neden, nasıl. kime karşı ve kim için dövuştügünü bilen *.ek kişi... Üstelik. ringlerdekl bütün erişilmez ustahğma ve geltniş • geçmiş «en iyi» ağır sıklet boks şampiyonu olmasına rağmen. boksu. boks olarak değil, ırkçı önyargılara ve «üstün ırk» kuramlanna karşı sürdürülen ke Ali, Oscar Bonavena, 1970 haziranında Muhammed Ali'den yediji sintisiz b:r savaşm etkiii bir siyumruklarîa yıkıhrken lâhı olarak benimsiyor. Onun her maçı, karşımıza, ırk lliskileri konusunda bitmeyen bir «diyalog» olarak çıluyor. Muhammed Ali'nm ideolojilt yapısma eleştirici gozle baktıgımızda, en onemli eksikliğinin, ırk ilişkileri konusunda beyazların öne sürdüklerinin tam karşıtını savunması, yani kendisinin de bir bakıma «ırkçıhk» yapması oidugunu göniyoruz. «Siyah ayrılıkçılık» iikesinı benimseyen bir örgütün (Siyah Müslümanlar) üyesi oiduğu da düsünülürse, bu eğüimin, kendisini, zaman zaman, beyaz ırlnn üstünlüğü iddıalarına karşı siyab. ırkın üstünluğünü savunmaya itece*i, «Siyah ayrılıkçılık» adına siyahla beyazın ortak devrimci müci«delesini yadsımaya zoriayacağı açıktır. Ama, kişisel ve ideo'.o.iik eksikhkleri ne olursa olsun, Ali. çoğu şampiyonun tek hecelik kelimeieri bıle söylemeyi beceremedikleri bir spor talında iç açıcı bir yenilik, Vietnara savaşına karşı çıkmanın «modaa olmadıgı bir dönemde milyonlarca doları gözden çıkarabilçn bir barış bayraktarıdır. Denkserlik, onun bu genel çerçeve içinde. «old.uğu gibin değerlendirilmesin: gerektirıyor. "Hilâlle haç ringde karşı karşıya, hem dinime olan inanç ve baglılığımı saklı tutmak, aynı anda ıkisi, mümkün degilüir». Muham mod Ali. böylece. lPfi7 vılında. ABD yasalannır tanıdığı «bilinçli savaş aîeyhtarlıfi:» hakkını Kullanıyor. ama. Federa! Soruşturnıa Burosu, telefonlarını dinletmeye başlıyor, Boks Komisvonu ünvamnı ve dövüşme lisansmı kaldırarak yeni şampiyonu saptayacak bir turnuva çağnsı çı' karıyor. bir Tesas mahkemesl de «eski» sampiyonu bes yıl hapis ve 10 bin dolar para cezasına çarptınyordu. Ali konuvu YUksek Mahkeme'ye yötürdü, ama, dava da dört yıl sürdü. Yüksek Mahkeme 1970 vılında alt mahkemenin Ali hakkındaki karannı oybirUğiyle kesin ve nag layıcı olarak bozdugundan. dört yıllık sürgiin döneminin kazançkayıp bilançosu denkti. Ali zararlıydı. çünkü, hem milyonlarca dolarlık maç gelirinden voksun kalmıs, hem de eski hı« "« lormundan çok şeyler vitirrnisti. Ali kazançlıydı. çünkil. ABD hukuk sisteminde insanların suçsuzluklannı kanıtlayana kadar suçlu sayıldıklannı öğrenmiş, Bonavena maçına izin verilmesiyle de üç yıl önne easpedilen ünvarına giden yol açılrms+ı. Ali'nin Öyanını Geri Alması [ . . .... ...,.,%at;,^., . ^ Bonavena'yı yendi, Prazier'» savıyla yenildi, Norton'a sayıyla yenılirken çenesi kınldı, Norton' İa Frazier'i savıyla yendi. Herkesın dönilp dönemeyecefini merakla beklediği bir eski şampiyon için bu sonuçlar hiç de iç açıcı bir başlangıç de£iMir. Bok» tarihinde, tn^emar Johansson'a raslantı yumruguyla venilen Patterson'ı dışar.da bırakırsak, ünvanını bir kere kaptırdıktan sonra geri alan öir agır sıklet şampiyonu yoktu; Jack Dempsey ve Joe Louis gibi büyükler denemışler başaramamışlardı. Üstelik, Ali çok uzak yoldan gslecekti. İlk sonuçlar, hele kırık bir çene, Ali'den başkasını yıldjrırdı: ama. Ali. ırkçi önyargılarla ırk aynmının. profesyonel milliyetçilere faşistözentisi oir yönetimin at oynatnklan alanlarda döğüşmüş, bir Frazier ya da Foreman'dan çok daha srüçlü Takipler karşısında çeliklesmişti. Ali'nin inadı. onu, günesli bir Afrika sabahında Foreman'ın karsısına çıkardı. On yıl önceki Liston maçı gibi. Ali degil, rakibi favoriydi; yine on yıl önceid gibi. inanmayan kulaklara Ali' nin sekizinci raundda nakavtla kazandığı. şampiynn olduSn haberi ulastı. SchulbeTg 5?Wle yazıyor: 'Tribünlerde. gecekondularda. banliynlerde hiç çekinmeden haykırabilirsiniz... Efsanevî Ali yasamaktadırN YARIN: MtKSIKA 1968 1964 YILININ 25 ŞUBAT GÜNÜ LiSTON'LA BiRLiKTE RiNGE GiREN CASSiUS MARCELLUS CLAY, RiNGDEN MUHAMMED ALi OLARAK iNDi. Muhammed Alf, boks yaşamımn ortalarında Ingiltere Şampiyonu Henry Cooper'e nakaut oldugu anda kalınış, beyazlann dinsel yol gös tericiüğine gerek duyan tüm siyahlann gözlerini açmak için Allah senı elçi olarak görevlendırdi» gibi, «Bir boks ringinde Hilâl ilk kez Haç'ın karştsına çıkıyor; bu maç modern bir haçlı seferi. bir Cihad'dır» gibi bitmeyen telkinleri... İşte, Ali, ilk Lıston maçına böyle hazırlandı, 25 şubat 1P64 günü iplerin arasın dan geçerek ikısi boks sporuna yabancı üç silâhla Kamyoncular Sendikasının eski gorili Liston' un karşısma dikjldi. îlki. kıvamma ermış bir boks ustalıgı; ikincisı, Batı'nm büyük ölçüde yabancı oiduğu bir dinsel inanç sistemi: üçüncüsü de, Amerika' dan bilegeldiği azınlık çogunluk ilişkisîni tersine çevırmiş bir dünya rtoplulugunun üyesi oldtığunun > eni edirnlen bilinciydi. 1964 yılının 25 şubat günü Liston'la birlikte ringe gıren Cassius Marcellus Clay, aynı ringden Muhammed Ali olarak indi. Siyah Müslümanlığa ve Eüjah Mu hammed'e ınar.an, derisinin rengiyle övlinen, örgütiü siyahlığa kçndisini adayan, siyah özgürlük ve siyah aynlıkçılığı benimseyen ve sekizinci raunddakı nakavtıyla Dünya Ağır Siklet Boks Şampiyonluğunu eline geçiren hammed Ali... Mu çıklamıştı. tkinci büyük gününü 1970 yılı güzünde yaşadı; «Bemnj Vietkonglarla bir aiıp veremediğim yok» diyerek Vietnam savaşına karşı çıkalı dört. silah altına Eirmediği için bir Texas mah kenıesince beş yıl hapis ce^asına çarptııılalı üç, aynı nedenle şampiyonluğu elinden alınalı yine üç yıl olmuştu. Oscar Bonavenayla sürgün sonrası ilk maçım yapacağı o günün sabahında, üç yıl önce ünvanını gaspeden New York Eyaleti Boks Komisyonu, lisansmı geri verijordu. boksörlük lisansını...» Törenl T« konuşmayı izleyen Muhammed Ali, burada, komisyon başkanının sözlerini kesıyor ve Ünvanımı çaldınız. ama. size onu kendi ellerinizle geri verdirteceğim» diye bağınyordu. 1974 yıhmn ekim ayında Zaire'nin başkenti Kinshasa'da. Foreman'ın yerden kalkamadığı sekizinci rauddan sonra verdirtti de... Bu Ali'nin liçiincü büyük günüydü. Ali'nin Çıkması Amerika Birleşik Devletlerinin Ağır Siklet Boks Şampiyonu Muhammed Ali'ye karşı savas açmas:, Ali'nin Siyah Müsıüman olarak konuşmaya başladığı günlere raslar. Gelişmeleri adım adım izlemek ilginç olacaktır. İlk aşaır.ada, herhangi bir incelemeye gerek bile duyulmaksızın, Ali'nm askere alır.ma önceliği 1Y'den (son sıra) 1A'ya (ilk sıra) çevriliyor. Ali'nin beklenmedık vanıtı: «Beyaz adamın söyledıklerini yapmamı. haklannda hiçbir şey bilmediğım insanlarla savssmamı. kendi ınsamm burada özgürlüklerinden yoksun yaşarken başka insanlara özgürlük grttürnıemi istiyorlar. Benim Vietkong larla bir ahp veremedigim yok . Hiç degilse bana «pıs zenci» ri°miyorlar». tkinci aşamada, Alı'yi Houston'daki Askeralma Merkezi'ne. askerlik yemınini etmeye çağınyorlar. Ali'nin yani'.r. «Vicdanımın en uzak köşeler'ne kadar inerek durumu tarttım. Hem böyle bir çağrıya uymak, Ali'nin Müslümanlığı Benimsemesi I ı Üç yıl önce «Boks sporunun yüksek çıkarlanna ters düştüğüne inandığımız her hareketi için bir boksörun unvaranı elinden Muhamrr.ed Ali, 33 yıllık öm alabilirız» diye konuşan komisründe, üç onemli gün yaşadı; il yon Başkanı Albay Edwin Doofjnçtir, üçünde de maç yaptığı ley, ABD Yüksek Mahkemesı'nin halde, bunlara «maç günü» diye kesin karan ve artık Vietnam'ı miyoruz. Örnekse, 1S64 yıiında istemeyen bir kamuoyu karşısın yaşadıgı ilk büyük gününde. T'ye da şöyle diyordu: «Komisyonukarşı 1 favori sösverüen Sonrıv muz herşeye ragmen gerçek bir Amerikalı gencin tilkesine ve Liston'u boks tarihinin en büyük ulusuna karşı görevlerinin j'apsürprizlerinden biriyle yenerek agır sıklet şampiyonluğu ünva ması gerektiğina inanmaktadır. nına el koymuş, ama, bunun *as Ama... Ama .. Şey .. Beliren bakınlıgı daha sürerken, Hıristiyan zı durumlar karşısında, mahkelı*ı ve eski kölelik adını bıraktı melerin kesin kararına uyarak, gmı, İslâmiyeti benimsediğini a eski şampiyon Cassius Clay'in Hiç kimsenin kendisine kazanma şansı tanımadığı ilk Liston maçına ha^ırlanan 1960 Altın Eldivenler ve Ronıa Olimpiyat şampiyonu genç Cassius Clay'in kampmda ona güver.lerini hiç bir zanıan yitirmeyen iki kişi vardı; biri genç boksörun spordaki geleceğini heykeltraş gibi şekiilendiren Arjgeio Dundee, öteki de tüm beyazların ve uzlaşma cı siyahlann can • düşmanı, Harlem'de siyahlığın resoıi sözcüsü Malcolm X'di. Bu iki kişi, birlikte, Ali'nin bedensel ve düşünsel eğitiminı tamamladüar. Dundes'le koşma, jimnastik, golge boksu ve ip atlfima .. Malcolm X' in «Benlik ve kişilikleri güdük GARTH TiFFANY JONES VESEM OE TABIİİ (İ AMDia BUTUN )NSAMÎ>K İ S1NI 1STİYOC UMAM B u SACTU DENEN AOuM SUCJBSİL TEULİOLÛ9İLIB.ONU lubTUSUN «İL. /VM P İC BUN'