Katalog

DÖRT CUMHURIYE1 20 Kasım 1975 Büyük Usturalar $akir BALKI 55 Pelvan1» görmeve geldik'. Hoplamamak içın kendimızı zor tuttuk Tanm agızla ben Canım vuzde yuz sız şaşırıp buraya gelmışsıniz, dedim. Yahu arkadaşlar, Pelvan Nıyazı sızuı ılçede, Kul Ibrahım Beyin konağmda değıl mT Buraja geldığını işittık' Yok canım, yalan . Onun keyfi gıcır . Hâlâ balayı yapıycrmuş Bu ışten sızın haberımz olınazsa kımın ohır, Sıyasetçı? Bız ışıttık kı Pehan Nıyazı buraya gelmıa. Seçim var y», »day olmak ıçın gelmış 1 Belkı Pelvan îvıjazi Vali Bevin yanına gıtımştır. Sız yıne oyle bılm, Pelvan konakta Surmegoz'ün dıbtade! Siyasetçi, Hasan Bas&n'ı gorünce kaba tabır, uyuı oldu bırden Ona yan yan bakmava başladı Ben Zınltıcı Hamıt olarak ışı kızıştırmak istedim: Bak Sıvasetçı, dedım Hasan Basan da burad»'.. Sınırınden dışlenni gıcırdattı bır süre, ses etmedi. Kalnenm ıçınde polıtıka gırla gidıyordu. Polıtıkasıı «u bfl» içmek mumkun değıldı Tarıhçi Hıkmet az buçuk arkadaşımdı. Gelip yanıma oturdu Eski günlerden açtık Söz geldı dolaştı yıne politikaya takv ltp kaldı Tanhçi Hıkmet dırseğmı masaya dayadı, sol yanağını a\ucunun ıçıne alıp başladı .çını dokmeve • \h Hamıt Bev kardeşım, dedı derdımiss çok büyük Bu dert bızi zamansız oldurecek Hayır kalmadı ilçeden.. Hep bı«i ayıphyorlar. Tüm vebal bızdeymış' Daha ne edelun yanı' Bu Zampık Zeynel ı biz ilçeden attık ama adamın tozu toprağı mı kalmış kı, hâlâ yakamua bir türlü kurtaramadık gıttı Adam hırsız kediler gıbi evden eve dalıp duruvor Hamlt Bey . Ayı c*mbazı bunun yamnda solda sıfır kahr ^h bu Cami Yaptırma Derneği' Bu belayı onlar başımıza sardıl&r .. Bi» de erkek mıyiz canım' Fermani'nin kansı ytne kayıplara kanştı. Buraya bır mim koy, Hamit Beycığım benım. Sük»e Dürdane kayıplara kanşmadan iki saat once ılçeye Zamptit gelmış Bu Dürdane bır süre once il'e çulu serdıgi vakit oh demıştık, artık bunlar ilçeye donmezler. Neyse canım, fazla uzatma>ım. Zampik Zevnel'in ilçeye geldığint goren Safi Bey, onu yaka paça etmek İçın ardına düşmüş Bızım Safı yı bılırsın, asüdı mı bırakmaz Zampik yürümüş, o da arkasından CÎA ajanlan gıbi onu fzlemiş Zampik Zevnel dalmış Fermani'nm evine Aradan beş on dakıka geçmış bızım Safi bır duvara çıkmış. Duvardan vandaki evın balkonuna atlayacakmış Oradan da Fermani'nın evıne gınp onlan uvgunsuz durumda yakalayıp ıkısini de yak» paca, don gomlek ılçenın alanma getırecekmış «Ya Allah, tutmayın benı • deyıp tam balkona geçıyormus ki, bıri «os«nnd«n vakalamış Yavaş yavaş donüp bakmış kı, ne gorsıin, onu ensesınden yaka paça eden Zampik Zeynel değıl mıymış kı\ Bu» gıbi ter dokmeye başlamış bızım Safı Bey, karşılık Terememış bir süre Düş goruyorum sanmış Hemen davranmı* Zampik Zeynel «Sen, demış, hıç utanmıyor musun Candarma Kumandanının evini gozetlemeve" > Önce Safı taş kesılmış, sonra gozlerı kararmış, üzerıne atlıyormuş Zampik Zevnel'ın bır de gormuş kı, hemen dıbınde Candarma Kumandanı dıkilıyormus. Tekrar taş kesılmış bızım Safı Canım dert bır değıl ki, hele benı iyi dınle Hamlt Bey, nerede bu Zampik Zeynel, Pelvanı aradığımız numara, Zampik Zeynel'ı ortadan kaldırmaya geldık, biz Anladın değıl mT Tarıhçı Hıkmet bevm anlattıklan az da olsa benl saşırttı Bu idamla baş etmek ne mumkun Adam anlatü ben dınledim. Sanki dert küpune duşmuştüm Onu bıraz sevmdırmek ıçın hazırlıklarımızdan dem vurayım dedım, sonra vazgeçtım İlçeden gelenlerın bağınp çağırmalarını guçlukle yaüştırdık. Onlan ilçeye gondermek bıle bir sorun olup çıktı. Ben Zırıltıcı Hamıt olarak ona buna akıl saoyordum son gunlerde Sankı bende çok akıl vardı da Yıklıc kahvesırun dıbı mı çıktı ne, Huijflt *>arti pmrü bpl\indU Hir gür eksık olmuyordu Baktık ki, her kafadan bir a » raza. W ses çıkıyordu, bız de yavaş yavaş kalktık. Pestenkarenı Celalı'ye okkalı bır mektup yazdık ya, görümuz ırakta kaldı Mektup bekhvorduk durmadan. Bır postacı mı geçtı, hemen peşıne katılıyorduk. Gunler geçtı, haftalar geçtı oala bır cevap alamadık gıttı. Yahu dedık, bu Olalı Beyin elı kanda olsa yıne nezaket ıcabı bıze bır ıkı satırük bır karsılık verirdı Bır arkadaş «Hele bır ıki gün daha sabır edelım, gun doğmadan neler doğar» dedı Ona uyup oyle yaptık. Bekle babam bekle Bır ıkı gun sonra vardım Caml Yapttrma Demegıne. Hodukoglu oturmuş derdıne yanıyordu Ne oldu be Hodukoğlu, dedım senın yazmış olduğun mektup haja gıttı galıba' Pestenkeran den ne ses var, ne de seda.. Halh hallı guldu Yahu Hamit Bey dedi, bu adamın az işi mi w W Hel« gab'rlı olun canım onun da bır bıldıgı vardır, az adam mı Peatenkeram'1 Tüm yük üzerınde onun Hele hele bır ıkı av geçsın d« oyle .. Sen ne so\luyorsun Hodukoğlw, bır ıkı ay geçti mi vanp teslam olalım Zampik Zejiıel' Her şevı bır kalemde deftenne uyduran bir adam içın, bır ıkı mektuba karşılık vermesınin sözü mü olur' diyeceksın, dogru bu Ama düsün kı onun da bır yığın memleket içi var, defü mı" Elbette var, alt tarafı bir mektuba karşılık Tereoek Bu kadar sallaması benı huylandırdı, Hodukoğlu! Bız boyle karşıhklı tartışıyorduk pat dıye içert Kamazan Efendı girdı. Bızı gorunce Selâmünaleykum beyler. dedi Ben ayağa kalktım. Buyur Ramazan Efendi, dedim, gel otur, derdimU büyuk' Oturdu yanımıza Durumu ona anlattık içUnlikle dinledi bızi Pestenkeranı den soz ettik Ona gondermis oldugumu» mektubun müsvettesmı okudum Dınledı, dmledı Soora güldü. Durdu, bakındı, tekrar guldu Bu adam neye guluyor dıye bız de bakınmaya başladık Yıne gulunce, bızım Hodukoğlu kızdı Ne o Ramazan Efendı, dedı, seni bın mı pdıklıyor d» bu kadar sınuyorsun' Bu sefer bır kahkaha atmaz mı' Hodukoglu'nun saçlan kırpi densi gıbi oldu Hele guldugunu soyle de bız de bıraz srtlldim'. diye bağınnca, derlenıp toparlandı Ramazan Efendı Neden bu kadar gulüyorum büıyor musunu» kı'.. dı?e güldü Hodukoğlu tam hodük oldu. Ramazan Efendı Yahu arkadaçlar dedi yazmıs olduğunuz mektubu dınledım Boyle mektup yazılmaz Ona guluyorum ben, mektubunura guluyorum Benım bıldığım Pestenkeranı ye bojle jağlı ballı mektup mu yazılır' bonra bu Zampik Zeynel bu kadar goklere çıkarılır mı tuç' Yahu siz aklınızı peynır ekmekle mı vedınız' Sız benım kadar bılmezsınız bu Pestenkeranı Beyı". Ona bövle mektup jazarsanız sıttın sene bir karşüık aUrsanız, bana ne dersenız deyın Yahu ben o adamı lyı bıhrtm ha, sevmediği merkabe bır dırhem ot \fnnez Boyle mektup mu yazılır" Hodukoğlu nerede ise Ramazan EfendıTun boğazır» sanlacaktı Yuzune kotu kotu bakıjordu Bana bak fazla dırdır etme, sen de yaz da bır gorelım. Bakalım neler yazacaksm'' Senın akhn ermez boyle ıslere' Kulak ver Hodukoğlu, sen bu Ramazan'ı o kadar yabandan sanma Ne olacak yanı, yazarım ışte Mektup yaz demekle benı mı ürküteceksın sen' Bır mektup da ben yazayım da oku . Bır dene hele, kolay mı yazmak' Pestenkeranı gibi bir büyuk adama sen mektup jazacaksın ha? Guldurme *** Ekonomide Teşvik Tedbirleri Cahit DENiZ Selim ÖNEN GÜMRÜK MUAFlYETİ KAMU İÇİN BÜYÜK KAYNAK KAYBINA YOLAÇARKEN, GİRÎŞİMCİYE EK FİNANSMAN SAĞL1YOR Gümrük muafiyeti uygulaması, bir de sermaye sahıplerınin yapacakları yatırımlara bağlayacaklarî sermaye hisselerini olumlu yönde etkilemektedır Yatırım finansmanı krediyi gerektiriyorsa kredi maliyetlerinin olumlu yönde düşürülmesi de gumrük muafiyeti uygulamasımn bır sonucu olarak ortaya çıkar SÜIeyman Demırel'in 12 Mart öncesi hükümetlert donemınde gumruk muafiyeti uygulamasıns ozellıkle ağırlık venlmıştt 1968 ile 1974 temmuzuna dek 20 milyar liralık muafiyet uygulaması gerçekleşti Kalkınma Planları hızlı bir ekonomık gelısmeyle bırlıkte ekonomıde de yapısal bır degışık lığın gerçekleştınlmesıni ongormüstür Bu amaç ıçerısmde s^navı sektoriı, ekonomının hız'ı gelıjen bır sektorü olacaktı ve ekonomımızın dışanya karşı olan bağımlılıgının suratle or f adan kaldırılması amaçlanmıştı. Bu amaca ulaşmak içın devlet sanajı sektonınun kendısıne dusecek gorevi yürütebılmesı ıçın ozel kesımın japacağı vatırımlann teşvık ve desteklenmesıne yonelmış çeşıtlı teşviK araç larını yürurluğe koymuştur Bu uygulamalara yonehk olarak KaUcnma Planlan ve Yı'lık uvgulama programlannda be hrtılen saha sektor ve alt seVtüf ajao^ennda esonomiilın» «eroklenne gore yatınm yapro«4.r» bultman ozel kesım devletm denetımı altında desteklenmektedır. Bu yazımız kapsamında incel.veceğımız konumuz tesvık urgulamalarında en onemlı re en etkin destekleme tedbırlennden binsi bulunan Gümrük Muafıyetıdır PlanU kalkınma dönemt sonrası yapılacak ve devlet destej: re denetiminde yurütülecek tüm vatınmlar belli bir proje yapılabılirlık esasına bağlanmı?lardlr Yıllık programda belırlenen saha ve sektörlerde yatınm vapmayı programlayan ginşımcılenn yapacaklan yatınmm ekonomık mali ve teknık ettıtlerını ıçeren vatırımın vapılabiürlık raporunu mcelemek vs uygun gorülduğu takdırde onan mak Uzere ılgılı resmi kuruh.' ve Bakanlıklann onaylanna sun ması gerekmektedır 6*ntl lıjrik belgtsi Bu yatınmlar oncekt yülarda DPT'ce, daha sonralan da Sanayi ve Teknolojı Bakanlığı T»ş vık ve (Jvgulama Genel Müdiirlügünce ıncelenerek onanır vey* reddedılırler Incelemeler ekonomik bakırı dan kurulus yen, yaratılaca: ilive iş gücü oranı istihdam, katma değer, ıhracat durumu, malıyetlenn bünyesı, talep analizleri yatınmın sermaye yapısı ddvız tasarrufu ve dış pazarlardakı rekabet edebilme gücu açısmdan yapılmaktadır Teknııc etüdler açısmdan ozellıkle kapa sıte büyukluklen, bu kapasıte^e gore yatınmda öngorülen ma kıne ve sabıt yatınm parkı, bu vatınmda kullanılacak teknolojının o Uretim dalmdakı dığfr altematıf teknoloulere gore durumu ve Ustünlüklere gore yapılması gerekmektedır Olumlu karşılanan vatınmlar ve yülık programda o sektorde vatınmm gercekleştırilmesi halınde uvgulanacak teşvık araçlan belırlenmektedır. Uygulanaca< teşnk araçlarının kapsam ve sırurlan dzel sektorün yapmı« olduğu yapılabilırlık raporundaki bılgi ve harcama rakamlanvla ilgıli projeksıyonlara dayandınlarak genel bır teşvik betgesı verılmektedır Gınşimcınin yararlandınldığı teşvık araçlarının projedekı bılgilere dayandtnlarak belirlenen cms ve tutarlan ileride bu yatırımla ılgili meşru ve kabul edılebilır g»r çek v« neden doğmadan genislettlememektedir Bu kabul edilebılır neden \e gerekçenm ıl« kapsamlan konu ıle ilgüi mevzuatta açıklıkla ortaya konulmuştur Ozel Sektore yararlanma sınırlan behrlenerek verümekte olan teşviK belgesınm kapsamında program uygulamasının olanak tanıdığı kadar, gıımruk muafiyeti gumruk taks:tlendırılmesı, yatınm mdırımı, orta \adelı kre dı teşukı ozel dış kredıler sağ lama olanagı bunun yanında alı nacak vat'nra kredılen de varar lanılacak \ergı resım harç ıs tısnası gibı desteklenn bır kıs mı veya tamarrı bulunabılmektedır Ek finansmın kıynağı Gümrük muafıjetı uygulaması vatınm yapan ozel serma>e ıçm \aDlaraK \afnmin finansmanı bakımından da onemlı ve etküı bir araçtır Zira gümrük muafl jetınden j^ararlanmak bır jatı rım ıçın kendı kendıne yaratıl mış fmansman kaynağı olma nı teııgıdır Bu olanak gınşımcı ıçın gorunmeyen bır fınansman kay nağıdır Bır gırışımcı yapacagı \atırımın japılabıhrlık araştır masınm hazırlatırken ben nasıl olsa bu jatırımda gumruk mua fıvetı teş'ık aracında jararlana cağım auşuncesı>le yapacagı ıt hal makme \e tesısatı harcama ları \e gumruk masraflarını soM.ıtlajarak duşunemez Bu redenledır kı bır jatınmın gerek tırdığı sabıt yatınm haroamala rı belırlpnırken tutarlar gumruk lü \e gumruksüz olmak uzere ıkı ajrı alternatıflı oluşturulurlar tınm kadar, gümruk muafiyeti almadığı halde de gumruklu uı tar kadar harcarna yapması gerekecektir Bu açıklamamızı rakkamlarla ornek'ıvecek olursak Bır yatırımda tthal edılecek makınalar dışındakı dığer sabıt yatırım har camalan 4C 000 000 Ithal edılecek makına v» techızat harc »ması İU 000 00ü İthal edılecek makıne \e techızatın gvımruk ^IulUerı har camayı gerektıren bır jatıruıun, 20 000 000 Toplam sabıt yatırımı «Gum ruklu» 90 000 000 Toplaın sabıt yatırımı «Gum ruksuz» 7(1 IKK) (100 olacaknr Dolavısıyle bu yatınm muafıyetten >ararlandığı takdırde Mrraı Dolayısıvle yatınm gumruk mıljon liralık bır harcama tasar muafnetınden vararlandıgı tak r.ırde gınşimcınin yapacagı har rufu sağlanuş olacaktır Mevzua'ta çeşıtlı sektorlerde cana tutan gumrüksüz sabıt ya ÇAGDAŞ YAYINLARI YAKINDA CIKIYOR Bir llüııya Melih Cevdet Anday Fiyatı: 20 Lira îsteme adresi: ÇAGDAŞ YAYINLARI Cağaloğlu Halkevi Sok. no: 3941 1 İSTANBUL yapüacak yatınmlann gümruk muafıyetınden vararlandınlması o '.atınmın rantabılıtesının yükseltılmesmı ve yatınmlarının art tınlmasını. sonuç olarak da bu yatınmlarla uretılen mallann fı yatlarının dış pazarlarda rekabet edebılecek bır duzeyde düşük tu tulmasını amaçlamaktadır Sermare hissesl açısmdan Bu amaçla sağianııan u>gulama desteğının yatınmcı yonun den yatınmın finansmanı açısmdan da buyük bır önem taşıdıgı goruluyor Gumruk muafiyeti kendı Kendıne doğan bır rır.ans man kaynağı ozellığı yanında, bır de serma\e sahıplennın ya pacatdarı jatırımlara bağııjacak ları sermave hısselennı olumlu ^ond9 genış olçude etkılemekteoır iukarıda rakkamlarla örnek verdığımız yatırımda oz kaynak kredi ıiışklsıni °o40, ' . 60 ılışkısınde sağlanacagı varsayrmda >aörtm harcan»lan, tmansmaa kaynakiannın dağüımını şo\le basıt olarak şematıze edebılirız Gumrük muafiyeti olmaaıgı takdırde bu jatınmın fınansman tablosu, Oz kaynak 36000000 Kredi 54 000 000 Toplam Y. Harca. 90 000 000 sekunde olurken, gümruk muafıyetınden yararlandığı takdırde, Oz kaynak 28 000 000 Kredı 42 000 000 70 000 000 Gumruk muafiyeti 20 000 000 Top Yatınm 90 C00 000 olmaktadır Bu basıt orneğımızde gorülecegı uzere yatınm muafıjetten yararlanması halmde gırışımcı yatırım harcamalarında muafıvetten vararlanmadıgı dunıma gore, kendı oz kavnaklanndan 36 28 mılvon 8 mıljon daha az oır harcama yapabılecek başka bır ıfadeyle bu tutardakı sermavesının >atınm sonrası işletme sermayesı olarak kullanabılecek \e ya bır başka yatınma joneltebı lecek. Kredı maRyeti Bunun yanında yatınmın finansmanı krediyi gerektirıvorsa, ortaya kredı malıvetlennın olumlu yonde düşürülmesi gıbi ek bır yarar da sağla\abılecek tır Zira yukarıdaki orregımızde muafiyet mgulaması ile o yatınmın 54 42 mılvon 12 mılyon daha az kredıvle realıze edılmesı sağlanacaktır Dolayısıyle daha az kredı kavnafı ıle herhangı bır vatırımın realıze olunması kredı borçlarırın ıtfa (odeme) duzenınde ana pıra taksıtlerın azalmasıvle bır odeme rahathğı sağlarken düşecek olan kredi faızlenni \3tınra safbası ve vansıyacak olumsuz etkılerınden de fırmayı korumuş olacak Yıne avnı orreğımızde bu deJhndığımız kredı malıvetlerını tesıs uzenndeki olumlu etkılenni rakamlayacak olursak karşı mıza şbyle bir durum Normal bır orta vadelı kredıden yararlanılması bu kredmın 5 yü sureli eşıt taksitlerle ödenen % 14 faız masrafıyle sağlanan fon oldugunu varsayarsak, durum tablo I'deki eıbl olur. Bırinci yılın yatınm döneml dahılınde olduğu düşünülürsa daha az kullanılacak bu kredi tutannı yatırım masraflanm 168 000 lira, dığer yıllarda da İşletme donemı başlandığı düşünulurse bu donemlerde de sırası>le 135 UOU 101000, dığer \ı 1larda da 67 000. ve 29 000. lıra ılave harcama veva masraftan fırma antılmış olacaktır. Miktar olarak Elımızde bulunan ve Devlet Planlama Teşkılatınca hazırlanan teşvık belgesi alrruş ozel sektor yatınm projelerini yatırım takip formlanna dayandınlarak hazırlaoan uygulama sonuçlarından öğrendiğimize göre. 6zel sektorte 1968 yüından 1974 ternmuz ayına kadar 132 adet proje çeşıtli araçlardan yararlandınlmak Uzere teşvik belgesi almıştır Bu 1320 proje lçuı 74 1 milyar liralık sabıt sermaye yatınmmın yapılması programlanmasına rağmen, D P T 'nın genel degerlendirmesme göre teşvık belgesi iptal edılen veja finansman sorunlannı çözemediklen içtn çok az harrama vapmış, gerçekleşme şansı zayıf 24 6 mıljar lıralık teşvık belgesi alnuş yattnra bulunmaktadır Bunun dışında yatmmı tamam lanmış ışletmeye aluımış veya halen uygulama safhasında olan yatınma bu donem ıçerisınde 49 milyar harcama vapılması beklenmektedir Belırttıgımız degerlendirme va diger kavnaklardan bugüne kadar gtımrük muafiyeti aracından vararlanma olanaklan ile ı!sı!; saglıklı bır kaynak sağlayamadık AncaK u%?ulamada yatınm har camalan içerisınde makine ve donanım harcamalanna lsabet eden ortalama harcama tutanndan hareketle genel bir yaklaşımla tesMk belgesine bağlanan ve gerçekleşmesı beklenen 49 5 mılvar (ıralık \aklaşık 1040 tanesının yanı 'ı 70nın muafıyetten vararlandıfı ve yatırım harcamajan / ithal nakıne pavı oranının ™« 40 oldugunu varsavarak Dugıine kadar yararlanılan yaklaşık 20 milyar tutanndaki muafiyet uvgulanmasmın gerçekleştıfıni anlıyoruz En nımser olasılıkla bu rakam'n 15 mılvar lıranın altına düşmesıne olanak yoktur Furada kamuva buvuk dejjerlerde kavnak kavbına neden olurken gınşimcıve, sortınmeyen fakat etkili bır kavnak \aratan uvgulaman'n ışlevışıne de eğılmek istıyoruz YARIN UYGUIAMA TABIO 1 Bın lira DevTe başı boş 1 Tıl 12 (HJ 2 4(10 9 600 14 168 2 îıl 9 soo 2 400 7 2fl0 i Yıl 7 200 2 400 4 81)0 4 Yıl 4 800 l 1IKI ödenen borç Kalan borç Fais nisbetı Faız yukleri S Tıl 2 400 2 400 14 14 135 14 101 2 4110 14 67 29 GARTH 5u TiFFANY JONES Z1B BAyAN DQfcN. NE.R^W / 8\R BUOALA MAtCTAP I'CINİ UAZIELANJ NÇ. , A.UTIKJI C O Z M E K \STiyO; RAMATSIZ ONA BEN 1CARAP VHBECEGiM GARTI4 BLPAYA uıRl'NCE ttuM. SU BfR. e.M\QO\Q £DILA4EK: ISTEMIVO Z