Katalog

CÜMHURÎYET 8 Eylül 1974 EÇEN hnftnki yszımın bişiıgını bu h»ftı ds surduruyorum. MBhkemelerin bajîiTrmzlıgı v» hAkımlik jTÜ'encesı Ukelerinin »ozde kalmnmısı ıçın A1 H8 . a = 3 ikı onemlı kurala ver vermıstir: Tflk•ek Hâkimler Karuln ve Teftiş. • Birincisi, yargıçlarn butun özluk lşlerinde ksrar verme yet*;sıne »ahip bır Yuk«*k Hâkimler Kurulu kurulmasını ongoren 143 ve 144 maddeîerrieki kurailardır Yurııtme orgaT!i yani hukume', varg'çların Ö7İuk lşlerınae ka^ar verrre vetkisine sah'p dejildır. Sadeee gerekli gorulen dıirumlarda Adalet Bakanı bır yargıç hakkında d:sip!ın kovusturma'sı açılma•ını veyâ Yuksek Hâkimler Kurulu'nca venlen disiplın ve me«lekten ç'karma cezalan ile Ilaıli karsrlann bır kez daha ir,celenme<>mi YukseK Hâkirrler Kıırulu'nrtan İMevebihr. Acfalet Bdkamns tanınmıs olan bu vetkımn ikincı krmı, yanl disıphn ve meslekten çiK»rma cezalarıyle ilg:lı kararlarm bır kes daha Incelprımesını Yuksek Hâkimler Kurulu nrian isteme yetki«i, Anavasanın 144. maddeMne. 12 mart 1971 müdahalesinclen «onra, 2!) evli.1 1971 tarih ve 1488 sayılı va<a ile eklenmiştir. Yargıclık guvenceM ve aziolunmazlık ilkesı Yukse* H?kırıler Kurulu karçısında da korunmu<, 144 maddenir» ikincı fıkrası bir vargıcın Yuk«ek Hâkimler Kurulu'nc» metlekten çıkarlabılmeiirl. bu knnudaki karann Yuk«ek Hâkimler Gen»l Kurulu'nun salt çojunluğuyle alınması koçulnna ba«Iamı«tır. • îkincisi. mahkemelerin baSımsırlıgı ilke»1nın d»netimde de korunm»<ım or.gnren 144. madripnin »on fıkrajındaki kuraldır. Buia £"• re, vargıclarırt der.ptımı \e haklar'ncîaki =nruşturma, Yüksek Hâkimler Kurulu'na bağlı ve «ürekli olarak eorevli müfettis varcıçlar eliyle» yapılır. Mufettij yargıçlar, vargıç ve cumhuriyet savcıları ile bu mesleklerden sayılanlar •ra'ndan Yuksek HAldmler Kurulu'nca atanır. Bu madde >lne 2n e\Iul l<)71'rie 1488 «avılı yasa ie bu duruma konulmmtur Bunun olnmIn vönü, turekli bir müfettis vargıçlar nvıesse«»sının oneorilme«i ve bö\lece var«ın'n denetim=iz bırak!İmaTa«;ıdir. Olumsaz vnnü i«e, mufetti? vargıçlarının. vargıç ve savcılardan başka blr de «bn meMekten «ayılanlar arasından» «eçileceeine üVkın olarak komılmııj olan ksvıttır. Çünkü «bu me«!ek'pn sayılanlar.» nıtelemesi, genn bir yoruma ve bövlece hukuırıetın vsreı denetimine nnıdahalesine olanak «sglamaga elverı«li esnek bır deyimdır ve bu de olumsu7dur. G Olaylar ve görüşler x4nayasa Yargıçları Korur Hıfzı Veldet VELİDEDEOGLU bövle ol ınca YL'<<>'< Kurulu nun disiplın ve ceza l«!erınriek.ı kararlannın kesın olması kuralı. Arrf\asanın: «ldarenin her türlii i^lcm \e eylemlerine karsı >ar?ı voln açıktır» d'»en 114 madde^r.lp çplı = mf'te \e «hukuk rievlctl» vapı«ım zedelemektplır Parlâmertonun tasarrufları Arvavasa Mahkerre«inde hıı kumetin ve idarenin hütun »vlem ve i=!emleri rie Dariîtay'ria denelinıe baglı < lacak. buna kar'ihk, Yuksek Hâkimler Kii'ulu'nun ldari nltplık ta^ıvan riisıplin kararları bovle bir rienptım riıeında kalarak anrak A^fal^t Bakanının i'teTU ürerıne, vine Yuk^ck Hâkimler Kurulu'nda bir ke? riaha ineelenpbilecektir' VprdiSı kararı incclevccek nlan mnkam \\n» avnı ıdarî kurul oiriueuna Eore, 144 maririeOP \ apılan bu değı=:klık i'tcr ıstcmer ınssrır hdt.rma: «Kaadi ola dâvarı v» muh/ır dahi şâhit Ol mahkemenin hükmune derler mi adalet» beytırl Ketırmek'e ve az once bPİırHİKİmız gıbi, hukuk devlrti ilkesinı renrlencktedir. Bunun kaldırılması vc Yuksek Hâkimler Kurulu'nra vcrıİPrek H1 = ]r)lın karsrlarına ka^ı. e«k'ritn olduju gibl. DanıstaN'rfa vargı denetımi kap'«mın açitmaiı g^raklr Ostelik, yargıçlarm nitelı^ıer. atanmalan haV'an \e ödevlerı. aylık ve ocUneıclwı, me'irkıo r ile:lennelerı, gorevlerının ve\a a':ev \erlî vır:n CPCirı veva surekh olarak dpg'tııılrrpsı ha .!dr " d a dısinün ko\Ti?tuıu!m?l= arıirrn<:ı ve 'l1S'p'.m c?7ası verılmp=;!. gcrevleı vir ılgıh surlcsrdan dolayı soruçnırma vapılmaı /e varzılanrralaniR karar vprılmesı. me^İPkfn r ksnlmav> a^re^fıren suclu'.uk veva \ctersi7hk d ırımlan ^e ba^ka 07lük ışlen. Ana;a?a'nın . İ4 m,"idesı avnrmra «Mahkerrıelerin ba*ımsi7İı*ı »lası gi>7c:.'JT.(ie bulundurularak» ö?el bır ^asa ile duzpnledıf'ne gnre, nasıl kı devlet eö.ev.ıler'nın bunın o^lıık islerinde ıdarece venlcek khrarlar Danıştav'm vargı denetimine baÇiann'ıs '«e varpcların nzlılk islerinde Yuksek HaKimleı Kııruluıra vrrılecek kararlann da a.nı aeretıme t«?h olmav, Anavasamızın teneı ükelennden b " i ptan e«:ihk ve hukuk devlef i'ıceSinın bır efr»g.aır. Bu nedenle 1J4 mfader.n ne. eskı riıirumuna jretınlmesı gereklıdır gerçeklesfiren 15 mart 1VÎ3 gün Te lfofl ««iv.li vasanın 3. (ıkrasında goruvorıız Çunıtu 011 rnadde ile kurulan Uo\let Güvenl:k Mfhkfmtıer! r Anavasanın tenıeı ılkelerind?n bıri olan \* z, baSımsızlıtmı ve yarîn butunlugunü tKjzmuş varî^çlann at?nnasında Anavasava uvmavan vontemler ge'irmıstır Yar«ıçlann atanması vetkasının Vüksek H^ıtımler Kuıulur.da oldugunu ve bovlece Anovasamızda vargı bağımsızhğının yerleşmıs bulıu.dugiınu az once goıdıı.i Sozünü ettıjHmız 1.^ mart 1473 taııhlı vasa ile Anayasanm 136. maddpsıne 1 eklenen dorduncu fıkra, yen kurulan Devlet Guvenlık Mahkemelerınde DU vontemı deS'ştırmij, ve «u kurah ko>*muştur: «De%h'l (iıirenlik MahktMnes. B*çkan.ıjı üvelijı. \eriok itveliîı. sa\cılıjn ve ı«a>c: T»rdımcılıs:ı al;ımaUrm<ij RakanUir Kurnlunc» her bo< ^er için bir mısli ada* ciıster<lir Bu aoaılar sraMtıcl.ın Pr\lrt (.mcnlii; >İjhkeın~Kİ hikımlPrınin atanma<ii Yükspk lUkimlcr Kurulunc^: savrı te yardııncılarının atanması ¥ttk<«ek Savnlar Knrulunca: askerî hakimlprden üe, »f<*ek BTC TC »a\cı vardımcılsrının atanmaları ise örel ksnunda cösterilen u'iule eöre vapılır.» Oon'.luyor kı sad«v>e ou tıkra bıle Uevlet G\\ ver'.ı.< .Mankemeiep.ee. urekh olarak kurulan olaeanüstu mBhkeme niteiıjini verm«kte. Anayaiamızın temel ılkeierinden biri oıan varfı b:rH4ı ve bütUnlııgu nınhkemelenn bafımsıîlıjı ve hakımhk temınatı ılkçler'nı bozmak'adır. Söyle kı: Devlet Gıvpnlık Mahkemeler.ne vapılacak bnşkan. uye ve sa\cı ?tsnıalannd» Bakanlar Kunı'.uns bir misH sriav gnsterrr.e vetkisinın tanınrr.ası ve Yük«ek Hakn.ler Kurulu'nun ancak bu ariavlardan bırını atatnakla zorunlu tufulması huÂumetm vanı vu:utme ontanmın v^rgıya müdshalesınden başka bır yonde yonımlanarns* Bovlere m8hkemelerin bafeımsızlığı 1!k»si lhUl pd:lmı=tir ve vapılsn bu değış'.klık Anaytsanın özüne de. steüne d» avk'.rıdır Anavasa'nın 1 '.6 maddesine eklenpn beslncl fıkra :1e Devlet Güvenlik Mhktmelerine vaflan afdmaların ü<, \ıl'ık bır sure ile sır.ırlnnmssı. hos^ı Eitmey=n var;ıç!ann hıikümetç* de»;ştirilm»sı o'anajını sRAinnakia. hu ıse hçm mshken^lprn basnneırl «• nem ds hakıml:k r»mına*ı ılkelermi ortadsn kaldırmakta, D"vln GUvenlık MahkPmelpnne nu nedenle de o'.aganılstu bir nıtelık vermektedir. Dahası var. Bu maddeve eklenen UçüncU fıkraya gore. Devlet Gilvenlık Mahkemesınin dfirt asıl uypsınden ıkıil. ixi vedek Uvesınden de btrisı askerı hâkimler arasından, savcı yardtmcılarır.dsn bır kısmı is« yine askert btkimler »ra nndan atanır T« dBrdüncü fıkranın aon cilmlerine jor» «Bu atanmalar, öıel kanunlannda göst«rilen uıulc söre vapılırjı BaşKa blr devımle, Devl»f Güvpruk Malîkemelerunn asker Uyeleri VB Mvcıları, Bakanlar Kurulunca göstenlecek aday1»' arasından YUksek Hâkimler Kunılunca veva Yuksek Savrılar Kurulunca degll, özel vasasır.a gnre askeri makamlarca aranacaktır Bu tural, b?Jın ^ız varsnva valnız Bakanlar Kuru'.unun de(r\. askPr! mercılenn de müdahaîe etmesi olan»ğını sa*l?.mı? olması bakımından. Anayisamn yarjn bafımsızlıfci ve hâkımlık reminatı ilkelerlne avkırı dtişrnekte ve Devlet Güvenlik Mahkemelennin olaganüstü nnel.ğini katmerleştirmekteciır. Oysa bu mahkerneîer, Anavasenm Onsflrdfl(W nnrm«l vargı sistemı ıcınde ve v ıkarıda saydıfım'7 ılkeier 7edelepmeks:7in birer nzmanlık: mahkemesi olarak kunılabıltrdl Biüim Itırasımız, v }'.ın'»''in kıınüma^na karçı doîi. Anavnsamn var£i konu^unria kovdııŞiı ılkeler ıhlâl »dılprpk fcurılınasına kar«ıdır B17 o'.ı duçürfomı^ dana bu marıkpmeler 'rurulmadan önce açıkladık (Cutnhurıvet. 22 el:ım 1172). Nehir sklden kaiabalann göze çarpan köselerlnd» nalbtnt bulunurdu. Büyükçe kentlerın lstasvon me>danlannda, çarşılarırvda, dızivl» fayton bek.erdi. Askerlıkte lüvarl ıınıfı gözdeydi. ütobüı, kamyon, otomobille ulaşım ülkeje yayıldıkça; faytonculuk, arabacıhk, toplumctan sllinıyordu. Zırhh araç, tantc; süvariyi ortadan kalrfırdı. Bu durumda ne yapsın nalbant? Son nalbant bir giin musalla tasına yatacak, ve blr mesletî daha silinecek b8ylece yaşamm defterlnden... 19fiO'larria Amerika'da bir küçük dert vardı Uamiryolu kumpanvalan tüm sebeke makaslannı blr me>"kezden e'ektronık dı'izenle yönetmek olanaSmı saglami'lardı. Karayollarının rekabetl karsısında zaten bunalan demiryolu kumpanyalan, lfçiden tasarruf etmek için can atıyorıardı ama, hat makasçılan ne olacaktı? Demiryolu sendıkaldrı patronlara karşı direnivorlardı: Maka«çıları Işten çıkaramazsınız! Çatışmanın «onucu ne oldu bllmıyorusn; »ma nice öykulrre, romanlar» konu olan hat makasçısı da ilerde bir gun yok olacak; bir yanı yeşil, bir yanı kırmızı vanan feneıivle bırlıkte... E=kı çocuklann pek hoşuna gıoen bir kışı daha bovlece geçmişin anüarına katılacak. Devl°tin kurduju »üt endüstrisl, yavas yavas TnBhal'e sutçılernı ortadan kaldınyor. Sut üretmek, ya de uretıler =utleri toplayıp bilım?el denetlmden geçinp 'PTII/I»dıkten sor.ra dağıtmak, artlk bir merkezdea yone"îıyor. Her Sabahm kbrtnde mahallenın başından dm+ıüı.muz: Taze iüüuüüüt... diye bagıran aıtma sörmemıs •*• fin vankıst bile unutulacak blr laman tonra... Ya mahalle kalaycılarıT Bır vakıtte haylaz çocuklar: ÇopçC mü olacakun, kalaya mı olacakıın, ne halt olacaksan ona karar ver, lent okuldan alalımt. diye azarlanırdı Şindl Almanva'da çopçü olmak li<» ve flnivorsite hltirmi'iler için bile özlenır blr düştur ama; «ırtırda torbatı, yuzund* is karasıyla lokak tokak dolasan kalaycı ortalıkta pek gorünmüvor. Çünkü alümlnyum, bakır tencerevi mutfRktan kovuyor. Bakırcılar çarsnının eonu ne »arr.an c"'ir, bıl»mevız. ÇaSımızm ln«anı «bakır tencerede lyi j'emek pışer» vargısmdan U7ak!asıp: Hakır, diyor, en ıyi ıletkendir. Ojsa eskıden mutfaktald o.r.ı pırıi tencereler, valnı» kalaynnın ustahjım değil, ev hanırnının örenli ternızhğirıl sprgılerdı O ev kadmı kı. sokak tâpi3intn Cnünü terrızlerken yuzu açılmasın dıve be'az Dasort'lsunü dişYrının araEina sıicıstırır, katı toprajh önce ıslahp sonra habire §üpürurdü. Curümü» ve kararmış ahş«ıp evıerln jüzü, sardunyalann vardımıvle renklpndınlirdl. Ama hp.psi bitecek bir pün!.. Ne ahsap ev dv,ana«ık çımentoya, ne de basörtüsil satılacak dükkftrüarda.. Ba?örtusunü ve çarşafı canlandırmak ıster>*nler de sıünecelt toplumdan... Çarşaf tartışmasım ve Kırsfet Kanununu içeren k^ğıtlar saranp solacak mahzenıerde; ancak tarihçiler:n merakiı gözlerine «ergüenecek, tarlh Oncesi kalıatılar gibi... Köspbaşındakl terel pvsl fabrikalarma, mAhalle bakkah btUiik magazava isçi vazılacak... En uzak kasabamn çarşısında en loş dHksana sı£ınmı^ yaşlı aktar, zencefil, karaniil, meyankökü. zaJtkum, kırmızı oiber. tarçın ve nıce baharst satarken musterısi a7alacak, azalacak, azalacs.lt... Her saban dUkkjr.m kapısını açarken aktarcık: Bıtlyor arttk blrim l^lmlz.. dlve dilştlnecek. Avuç lçl kadar yerde yemeni d'kere* çolugunıı. çocuğtmu ^eçindirmeye çahsan eskıci. PetroKımva urünıennden çıkarılıp fabrıkalarda Uretilen »vakiibüan komşusunda gördüfü zaman yüreglnden vurularAfe; gerçek bir düsman e:bi bakacak dostunun Hvaklanna... Kövltl, esnal, ev kadını; ışçi olacas.. TOccar, HhalAtçı, ıhracatçı; memur olacak.. Bır yandan endLs'rıifisme. b;r vandan otomasyon behrlıyecek gelecejtuı tnesleklerini... Geçmışın amiarı eski kitap sayfalan arasındakı eül rapraklsn gibi solacak; gelecefcın umutlan. babçenıızdeJtl köklü afaç gıbi bUyüyecek, gökyüzüne dojîu... E İptal Edilmeli Bvı nedenlerlp Anavasanın varıı si"=*pmint o'duSu ıçın onın Ö7iıi"£ avkın duşen bu dejli«iklijfin Anavasa ^îahkemesince mutlaka İptal ertilme<1 serektıîı kanısmda\nz Gerçi Anava^ani" 147 madr°>:ır!in hlnnr;l fıkravnda. 20 »viıil ı«7l gün ve H . < savı'ı vasa i'.e P < vsoılfln deSi<='kiıkle Anayasa'd» vaoılacak deftı'îklıklerın Aravs^n Mahkeme^nce pnrak usul ve n ftl i r ^"k;! \onii"ripn 'n"p'prphıl f" ' '' 'ön;İT'jş lsa de, dojfrudan dofpıva bu detısıklik dahl, Anaya»anın ö*üne avkırıdır ve dnlavnslvle htıktılcun ytlksek ve kutsal il':elerıne avkındır Ve bu nedenle de, bizım kanımızca. bu degıSikliK dofrudan dogruva geçersısdir. Zira Anavasamızın bugiın vürürlükte bulunan 8. maddesi aynen şöyl» »Kanıınlar \nava<a\a »vkın olama*. Anavasa hOkSmlert. vasama. \iiriitme ve vareı Oıranl»rını. Idare makamlarını ve l.isilerı baîlavan temel hnl 1 k kuralarıdır.» 1 Bn Anavasanın amaçlanndan bıri. onun başlangıç bolümunrip: «Huk'ik dcvlermı bu'ün hiıinıki ve snsval tem°llerıvle kumak» d»vım!vle belirİpnmiştır. Anavasa Mahkemesı de do(Srudan dogluva hnkuk devletmi gerçeklestırnp Körevini ytlklenmis ve Anavasa ile baflı bir vtıhsek varjn 01^ «anı oldufiuna aöre. Anavasanın rjzunp aykın ve rtolayısıvle devle'ın «hukuk devleti» nırelijhni b o zuru Anavasa degışıklıklerını de hem usul, hem de esas vönınden ınce'.evebıMr Duruma bu açıdan bakılınca, Devlet Gurenlık M^hkemeleri içtn 136. maödeve eklenen fıkralarda ver alan ve Ana^ vasamızdaki vargı bütunlügünü. yarsrının bagımsızhgını ve hâkımlık temtnatmı bozan kurallan ıptal etmesı kaçınılmaz hukuki bır zorunluktur. Zaten dikkat rdilirae tırmrn urtrüliir kı. 1H71 den «onra rapılmıs olan Ana>asa dcjisikliklerl orelliklt. ParUmpnlnvu ve idare\i vargı denetltnine tnjlaıan kurallarla Idfiinln hak. özrfirlük re dokunıılmazlıklarını rfivenre altına alan kıırallara vönrlmhllr Ru dPîUlkliklerin kaldırılmasi iCİn mücadrlr rtmek. blitiln n»muslu Tiirk hakukcularına dü«en kulsal lıir tnre\dir Gelecek haitadan sonıak1 vaznnda yargıçlav ra lllşkln ribür ilkeler ve «Askeri Yargı» Uzerüv de duracagım. Denetimsiz Bir Kurul 144. madffede vamlsn olum«u7 itn biri«i rle. Yuk«ek Hâkimler Kurulu kararIsrın'n ke«ln nldu£una llifkin olarak bırıncl fıkrada EerçekleVinlnrns olan deCl«iklıktir Gerçı. rl»ha once behrtıldiSi «ibl, diMplın v# e»7a kararlarının Yuksek Hakıml»r Kurıılu'nr» btr ke? daha lneelenme<ıni Arlal»* Baksnı bu Kurul dan i«ttyebilır ve mahkemeler bai'm^udır: vsreıclık guvence>ıi de vprrlır MahVem»l»rin denetlenmesi. Yuk«ek Hâkımlfr Kurulu'nca ataracak mu(e'tı«ler elıvle yapılır Butun hunlar guzel kurallardır Ne vsr kı, Yüksek Hâkimler Kurulu hır yargıç hakkında dniplın ve\ a m»slekten çı^arma kararı verirken, vargı mercn olarak deiıl, bir idari di«ıplin mer«l olarak gorev yapmak Yargıyı Zedeleyen Yaraı Mercii Mahkemelenn baîıms.7İı?ı VP râkırr.1ılc »emlnrtı iikp:ennı zedeleyen bır dP?ış.kliîi de. Anayasa"nm 136. maddesme altı fıkra eklenmjsınl YASALAR DA ESKİR.. Oktay AKBAL pvet BİR TÜKK BİLGlNİ: BÎKÛNÎ ayın llhan Seiçuk oa/ar gunku jjüzel ya/ısında Bıruni' nın bırçoklarımızca tanmmadıgından vakınarak L'NEKCO'nun Gorüş dergısmin bu büyülc bılgine.ayrılmış son »ayısına ılp m S çekiyordu " Derjnyı aldım ve okuyunca donakaldım. Neden böyle oldugunu anlatabılmpm için, biraz gerılere uzanmak gerek. Ytice kurtarıcımız Mustaia Kemal, bir (rtln masasındaklleıe. ATATÜRK sovadını alacegını söyler Onlann «Butün dünva hatta tarıhin Mustaia Kemaı ad>na ahştığı» bioimındcki karşı çıkıslannı sdyle vanıtlar En ünlü Tiirkler. Ibni Sina.. E\ Birunj gjhi vabancı adlarla tanınmışlardır, bunların Türkliiğünü ı»bat için ujrasıp durmnruz Bu duruma bır son vermek gerekir. Ben baslıvorum (1) tşte bu guzeı vanıt benı bılıredıgım Birunî've ogrenmeve yoneltmiştı. Gorüştüğüm kısılerın de bu konuda Dilgılennın olmavışı necıenıvle igıenriıltlpnmı yurttaşlarıma aktannavı do*ru bulmuştum Yalm çalısmam bır dergıde vavmlandı Yazımın sorurda. bu gorKemıı Türk'un doğustınun bınıncı \ilimn Tarıh Kurumunca kutlanmasmı dılemı^fım. Ya7.ımı o sı.aıaıda Cum r'urbaşkanl >ı Genel Sekrete'i olan Sayın Cıhad Mpan Iarır. Kurumuna ulaşürrnıs. oradan da kendısine, geçen vıı bu torpn ıcın hazır.ığa bAşlanıldıfiı u\elere ve UN'ESCüvi 4 hvlııl 197 ^ sunü büvuk TVRK b'lım adamı Bîruni'nın do£ı.munun bınıncı yılında dünva büvtiklprı arasın. da anılması ıçın vazılar gonderıldıfeı bılriırılmıs'ir 1973 vılında bu anma torenl nın vapüdıgı kamuovuna dııvu rulmadı Övle sanıvorum Kı Goruş der gısı bu anma torenmi yansıtmaktadır. Bu durumda dpr<nyı baştan sona okuyunca neden donakaldığımı anlatabılırm Hâyır S a«alar T«nn vapm dejildir. 1n«anlann duşundüSu, vazdıgı, uvgulaiıgı birtakım llkeier, kurailardır. Insanların • • p \aşayısında birtakım duzenleyid uyarılar, gdster• >u l geler, kısıtlamalar gereklidır. tlk çağlardan bu vana birtakım hukuk adamları bu tlkelerı, kurallan saptar, baçkaları da uygular. Bunlara ya«a. eskı devımle kanun adı verıllr. Yasaların anlamı, niteliğl çağın havasına gore degışır. Soylular sınıfı egemen i«e bütün va^alar soylularrfan \ar.adır. Ken'=ovlu!ar ijbasmdavta kentsoylular yapar >a«a]arı, lc»ndi çıkariannı korurlar. Emekçi «ınıfr. sa ıktidarı ele geçiren, o zaman da emekçt vıeınlarının varan gozetilecektır. Hangi ıdcolojı, hanjı fel'efe eeemen olursa olsun. ya«alar vardır, o'acaktır. Yasalara uymak herkeı içın zorunludur, kaçınılma7dır. Y GEREĞİ KADAR TANIMADIĞIMIZ BÎR TÜRK BİLGÎNÎNÎ, DOĞUMUNUN BtNİNCÎ (1000) YILINDA UNESCO'NUN ANMASI VE TANITMASININ DIŞINDA BtZ DE ANMALIYDIK. Dr. Rüştü ERGUN Dergide yurdumuzdan bir tek yazarın yazısı yontur. Bu yargımın ıçınde Tarlh Kurumu da ne yazık ki bulunmaktadır. Anısı için yapılan pulların ortasınriaki birkaç satırda, «Blrçok filke ElBiruni've sahip çıkmakudır. Takat FIRiruni e\ren«el bir bllgin ve bilim adamı olarak tiim tılııslann ve her çajtın mahdır». rİPrı'dîğını çnnınce, derjrıde Ulus'un söz konrsu edılmevecejine ılışkın bır ılkenın bemmsendı*ı «anılıvor Ama, s*ckin bir Fransi7 Do*ubılımcısı Peder Jacques Boılo, «ElBiruni doğustan tranlıvd» demektedir. Bu !v.7e, bır bılim adamının ıılusunun so? konıısu pdılmpmesmın \ apılamavacağm eöstermektedır. Ne var ki bu şerçegı ortaya koymak guç oldugundan bihm «damlannı kerıdf.erıne mal etmek i";*even ü)';pler çojalmaktadır. Bızde Biruni üzerinde çok derin bılgısı olan Dir tarıhçı vardı: Prof. Zei.ı Velıdi Togan. Bu bilgın Biruni'nın Kıtâb alSaydana adlı vapıtının Konva'da yaşayan Tebnzlı he'tım T jrahım Gazanîer hattı ile vazılmıs asıl Arapça ni<sha«ını. B'irsa'da Kursunlu camısı kıt?plı»ır.rla bu.arak bılım dunyasına tanıtmıştır. Blrfinl'yi 3nlBm?k için Almanca öSrenmiştır (2) tslâm Ansiklor>edısımn Biruni bolumunü, değerll Gftkbilimcl Fatfn Gokmi'n fl# birllkte yazmıştır. Ben bu ansiklopedıden birkaç bblum aktaraeagım: Toğan'ın verdığı bilgıyc göre, Biruni Far« v* Arap değildır. Çünkü, kendisine Arap riilinde sö vülmü? olmanın Fart dilınde ovül mü| olmaktan daha tatlı feldığini «öylemektedir. Sayd.ına'nın ön scizünde »ana di linın» bılım dılı olmayan bır dıl oldu&unu. btınunla kitap yazama dıgını: Arap ve Fars dıllcrinın İM kendısıne vabancı olup onları son radan oğ'endığmı ve bj »ebepten bu dilleri kullanmakta zorluk ç»k tığini> anlattıgına g&r* de Arap dcğıld r Buna karsılık. kıtaplarında kul landığı Turkçe sozcuklerin kulla nılıslartndakı doğruluk. blrbırle rini nn?rlık; Kiiçük yaşlannda Harzemssha, tiryaklar, merhemler, mumja gptıren ikı Turkmen ihti^ara rasladığını hatırladığını yazma?ı. kendısinuı çocukluğunda Türkçe bılmekte oldugunu gösterır, bu durumda kendisinin asıl olarak Türk olduğu savı ileri «ü rülebılir. Tarıh Kurumu da LTNESCO'ya ve ujeleı.ne yazdığı mektuplarda buyıık TÜRK bilim adamı Blruni dediğine gore onun da bu konuda dayandığı kaynaklar var demektır. Bütün bunlara karşın LTNESCO'nun düzenlediti anma törenınde smrdumuzdan birinin çıkıp da Biruni hakkında yazı yazmamıs olması çok acı verıyor Derginin ortasına, Blrunl'nin yapıtlarmdan bölümleri kaptayan Kuçük Antolojı konmuş. Bunlar arasında Birunî'nm Arap olmadı ğuıı ksnıtlaması bakımından ilgınç, ama dil bakımından gerçeğe uymayan bölürn de şu: «Dünyanın butun sanatları Arap diline özgüdür. Bu dll yürelderimizde >er ^tms. güzelliği içimıze ışlemıştir. Oysa lnsanlara en fuzel gelen dil, ner gün kullandıkları ıçın. kendi dilleridir. Ben kendi an a dılıme bakıyonım da bu dille sanat vapma ya kalkarsak, geregınden fazlîi (de trop) ve tuhaf kaçar diye dUsünüvorum Ama avnı sanatı Arapça'da kullanınca, doğal ve Ama ha^>n Mnntaiene ne divor' «Benım kendi vasamalarm, kenr.ı mahkemem \ar kendımi yarsılamam ıçın, ben bajka'ira ripgıl kenrii mahkememe bı«vıırerum gerektîgınde » Top um ya«alarından on< e tkendl» yasalarımız. kendl Iç mahkememiz agır ba<malıdır elbet. Ama toplum yasalanmn rtısına çıkmak olarak sev mıdir? Bılıvor=unuz, lşte falarvca ya*a vuz Mİ once hazırlanmıs hem rie bambajka ko^ulların egemen olduîu bır ülkede. olduîu gıbi almn Turk toplurruına mrçuldrrsva kalkışrrmiz. tutmııs mu tutmamif mı, bellı dp£ıl' Yarım yuzyıl geçmis ararian Bir muhssebeMnl yapnıamah mı bu yı«anrı? Yarar mı «afilariı. vnk<a zarar mı? Neresı i'lıyor, nere=i bo5İukta kahvnr' Mademki bir kl$i re denll a%riın, ol;un, yctl'kin, saiînrplı olur«a oUıın toplumu duzenleven va^aların eline bırakmı« kendinl bugüniınu, yarınını, muTlulugunu. huzururu; b' lev«e o va»slar caia yakı«"nalı, cai'n E^frdıSı gerreklere uvmalı, ters du«memeli insartoğlunun Meklerlne, ozlemlerıne .. «Bır u\e«i olduğunuz toplumun va«alarına korukorüne bovun ecmek cerekır mı'» dıve soruvordu Dıdemt «Znr bir SPV rie£"Mır bunu vapmak; ama hu va^aların kotiı olrfiıîu lavını İlerı suru\or«ani7 vıne d» <u=acak mı<ini7? Yasa uvgulavıcılar nerden bıleceıc U'EU ariıcı vasanın kotuluğünü, k!rn«p se* çıkarma?«a? Hele bu kn*u \a c alardan bın o yasalara «Mırmava kalkışan blr m=ana olurr cp/s«ını vermısse, hu \asanın yumruîu altında e?ılmek mı gerekpcettır?» C^İriaş uvgarlık •ıifmnk'a'1' arlı \cnlrn çeşitli duşüncelprın tarti'ilmaı oıtsmını vara'mı^tır Bu ortamda n?r sey giıuşulur enıne bovuna Hiçbır sey yurttaşın elestınsınden urak kalamaz Gıınumu7Ün avdın, b^linçli vıırttası. Montaıene'ın «kendi öz yasasma, oz mahkemesi»ne verir \aşama«ının. evlemının. diı«i:rce«inın he«abını. ivivı kotuvu once kendi \asalarnle çözumler. Caîdaç toplumların nılinçll birP' ıni toplurn lasalannrian once tken'fı» ya=aları hplırler, onun vnunu ç:7er: Kısı de janılır, \ anlı<lıklara riüsebilir elbet Klnre toplumu \oneten belırlı k'irallann dı=ında, u'tunde kalamaz. kalacajîını ıdylevemez tvi de olsa kbtü de oUa o yataların ba«kı^ı altındadır. Ama Dlderot'nun yazdıgı eıbı bır va=a in«anların eerçek mutlnlııîuna t«*r« dü«uyor«a. vanlı«a, çsâdısı t«e, bO7iık=a, kotüvse bunu açıkça srhlemek, duîünce«ını belirtmek zorunda degil midır' Bu, bır sorevdır de a ^ ' e a Çunkü yasalara uvmak kacınılmaz b;' 7orunluk<;a. yasalan tartıçmak, eleştirmek d> bir yurttaflık bnrcudur. Ya^Pİ^r va«lanırlar, zaman na«ıl ln'anları i?e va gfTrk«\z hale £etırır<e ov'esıne Yaslanmış va^alar zararlı, yanlıs uvgularralara. ter« kotu «onııclara «urjkler toplurriarı. H'cbır ?PV elli yıl, yüz yıl el ripŞdirılmPden. daha dngrusu riaha ıvıje, riaha vararlıya dogru değlstınlmeden riurana' Bak'n u\carlı5ın \arattı5ı araçlara her gun venllp^ıyor. her gun dana lleri bır aşamadan »pçıvor. Yıldan yıla, nerrlcvse avdan aya! Teknık alanda hovledir. nive hukuk alanlnda hovle olma^ın"' Her şev d'eSİ$nor, insanlar en başta . Dols\ıule toplumlar da TiKklve elli vıl öncenm toplumu muriur? öv!p\se, rij e dırenmek vsrım vıi7vıl oncenin bırtpkım ça£dı«ı va«alarını korumava, laklamaya, zorla yaşatma; a ç?lı«mak çabası, nije? Adalet BakanhSında bir altknrul. adı •Medenl» olan ama çafim çois gerı^ınde kaldığı Kin hıç de «uvgar» «aMİmayan bır \as?\a >enı bır canlılık. bi' gercekçılık. blr va;ama gucu katma\a çalısıvor Medeni Ya«a'nın aıle btr'ıgını korumaK ıçın knnulmus birtakım maddelen busun aıle bırlıgint bozmakta. Da' ?alamaktariır o maddeleri çagın cerceklerine uvdurmak eer"klıdır Ujman hııkııkcular btıtun hun'arı rfüsunup bır an once yeri bır va*a\ı Mec'ıse sunmak görevıni yu':lenmışlerdır Bovle bır «\enıden eo/den gpçırme» ıslemı ötekı va^alar lçin rie uveulanmalı rierım hen Bır toplum, bel.l anlaMslara. bellı soru=l»re hellı v=»alaım ka'lıfiına fsplanarak, takılarak. korırıre haclararak <1e5İl, svırekli decı^ımlerle a*'İ!iıUrla riaha 11 r e , daha dogruja, daha guzele dogru harcanan çabalarla llerler... VEFA Sevgıli eçim Bay gilzel oluyor. Ovsa Arapça benim ana dilım degıl » (Bu »on »atırdan, U i u s a ı Egltim Bakanlıgı Yayınlarından Olan Coğrafya söziügün'tfekı.Tai.* runi'jn Arap Cogralyacısı gösterme ratıFî*lı*Hiıa düzeltilmestlçın vararlanılmasını dılerım.) Şımdı gelehtn yukarda, gerç«ğe uymaz dPd.gım bölürae: Zekı Veuoı. ınceledıgı bılgin'in f;;ii;ııiiiüiııııııııiiiııııııiMiiBwııııııuıııııiiii(iıuıUüi.ııtiisı«w »ovle dedığını bıldirıyor: «Biruni. Arap yazısının bitışık hartlerden tesekktll etmesi ve sesliler içın ayrı haıi kullanılmaması nedenıyie; buna şarkhların Ushıh ve mukabeledekı ıhmall eklenince, bu yazının ciddi ve 11mi lîlerde kulıanılması güç oldu^unu. ve eğer Arap yazısının MALl ANALİST Uo M*il Anallit olaraK yetl»tlmmpı Uzere bu sakıncası olmasa ıdı, Oreıba I aıus, Paulus. Galenos ve Dıoskorıdes gibı vazarlann yapıtlanndakj Yunanca adlar kolaylıkla Arapçaya naklolabıleceguıı söylemiş ve bu halln, bılım için buyük bır sakınca teşkıl ettıginı, froje Ckonömlstl Olarak şarkta dıkkatsızhjn genel bır bela olup bu vüzden Yunanca yapıtlar çevnhrken çevırmen ve müstensihierce bo?u!dugunu, bu irıbı koşulıarda Arapçava çevrılen yapıtlan bılıp bılmemenın e?ıt oldugunu. yanl bunların bıhm«e! dejerı olmadıftnı anlatMüracaat lahiplerinin mıstır». Is. Ar.s Cut, 2, Sayfa, 1 Sıyasal Bılgıier, Iktısat. lşletme, Ortadoğu Teknik ünl638 versıtesi Idarı lhmler Fakultelerinden, Bogazıçı UnıverDergı'yi kuıannaya hakkımız ııtesi ış ıdaresı \eya ıktısat bölumunden, lktısdrt: ve olmadıgını bıliyoruz. Hıç degilTıcarî llımter Akademıierınden veva bunların mundüı se Tarıh Kurumunun bu törene yabancı fakulte ve>a iuksek okulların bırınden mekatıldıgının bîr b°İTtısıni görezun olmaları. medıeımız ıçın u;gxinuz. 2 Askerlık gorevini bitinnıs bulunmalan, Ataturk'Un uzaklara ışleven görüşu ile dılimmn bılimsei çalıs3 tkonomırt Yardımcılığı ve Mali Anakst Yardımcılıji malarda da veterli bır düzeye içın müracaat edeceklenn otuz yaşuıı geçmemig oluljşmış oldugunu anamafca âa maları, mutluvuz. 4 lngılızce, Fransızca veya Almancayı iyi deıecede bılmelerı şarttır. (1) Gönülal Kmct Nolrtalama f Yardımcılık için müracaat edenle:den du»um.«rı yu1%1 Ankara. karıdaki şartıara uyanlnr yajsrıcı dılden ve mesleki konulardan yazıiı ve »ozlü sınava. Mali Anahstleı mu(2) To;an ZekJ Velldl: Hatmlar lâkata tabi tutulacaklardır. Yazıiı sınavlar 11 Ekım 1970 • tstanbnl 1974 cuma fünü yapılacaktır Yardımcüık ıçın adaylıkları ksbul edılenlere inu.han konuları MaÛ AriKİıstlık için müracaat edenlere mülâkat tarihi ve yerı bırer mektupla bıldirileccktır. 1 Sınai Yatırım ve ( I Kredi Bankası A.O. { g j Mali Analist Yardımcıları | Ekonomist Yardımcıları Alınacaktır Samuel Tosunyan (Namı dığer HARI, Pelıt pastdhanesı ortaklanndan) vefat etmıştir. Cenaze merasımı yarın i ty'.u1 1974 Pazar< tesı saat 13 3n da, Ferikdy Surp Vartanins trmenı kilıses^nde icra olunacaktır. Kederli Eşı YEKA.Nt 111 TOSUMAN K:,,.itin ttcalar vt rıitseUıl cnııc mrıiın «Ittra;. lır ttlefnli WM:ttt«, lııct s,., n ıımıın rcı»ı:il ıcıı ayrı bır ccrcl liımnz, cmzt ıslırnı ısletnenız » c ı f t (ler, iiı ıııtlermızı »!)lısır:: VEFATLAR İCİN Tel.' 47 20 06 Ügililenn 3 Ekim 1974 tarıhine kadar Be\r,ğlu lstıklâl Caddesi No: 1l)g Kat: 3 dekı Bankpm.z Peısoneı Mudürlüğüne jahsen ve>a mektupla başvurmaiarı nca olunur. Müracaaüar gizli tutulacaktır. Hcrış 1F9 7083 1 L A !\ ISLÂIM CENAZE İŞLERİ WT Ivtın iMuıittleler »Utr.er* i r ılmık izerc yıtrt ıcl, jırl «ısı, j«n #ı|in<ap y«r(ı t w « « uk[ Titılif. ( i a i ı lt( Mitnıe tmn ıtıittir De»irmenli (ERBAA) BeJediye Başkanlığından MERSİN BELEDİYESİ ELEKTRİK İŞLETMESİ MÜDÜRLÜĞÜNDEN g 1 Işletmemızce 4768 sayılı kanuna göre kapalı zarf teklif ıstemek suretı>le 1 adet YUKSEK İRTIFA ELEKTRİK BAK1M ARAC1 yaptırılacaktır 2 Işın muhammen bedelı 130.000 TL. olup geçici teminatl 11.250 TL. dir 3 Bu işe aıt sartname ve ıh»le do=vası bedelsiz olarak lsletme Mudürlüğunden mesai saatleri dahilmde temın edılebılır 4 Ihale, U eylul 1974 salı gunü saat 16 00'da elektrık ısletmesi binasında satınalma komiyyonu önilnde yapılacaktır. 5 thaleve iştirak edeceklerın usulüne uygun düzenleyeceklen kapalı zarf teklif mektuplannı; ıhale saatınden 1 saat evvelıne kadar Satınalma Komı=>onu Başkaniıiina veımelerı gerPklidır 6 Postsdrf <âv iı ..n"ler ve telgrafla japılan müracaatlar muteber degddır. 1 g s 3 = ımiHirumHTfiTBUJiMwırami!HîfHî"rmHi(iHTiTtînJHMtiınnıınnnmnımıırtiinnr!iınıııııuı»ıiHiiiJiuııınnıııı^ | Istanbul Yüksek Denizcilik | 1 Okulu Mudürlüğunden I 1S74 1975 ders yılı için üniverjitelerarası Seçme Sınavında 370 ve daha yukarı Fen puanı alan Devlet Lıse mezunlarından 22 yajuıı bitirmemış tLÂN 1 t § jj§ s g I D o c a D O | İ | i İ Aday kayıllan 9 ilâ 20 ejlül 1974 günleri saat 09 00 17.00 arasında yapüacaknr. Aday kaydı için puan kartı aslı, liîe dıploması ve n ü fus c u z d u u ile «Okui Kayıt Eürosu» na müracaat edılmelidir. (Basın: 22101 7095) Ügrenci Alınacaktır ( {§ ş ğ = ğ t 1 Beledıyemiz sınema blnasının Z. sısım lnsaafı 2490 sayılı kanunun Jl. maddeaj geregınce Kapilı zarf usulı) ile ihale edılecektır. 2 Işın «eşıf bedeü 23«.127^5 Ura olup geçîcl teminatı 13.056,38 llradır. 3 Ihale ı ıu.1974 Sah güntl saat II t« Beıedlye Enoümenl huzurunda vapılacaktır. 4 Ihaleve ıstırak ıçın ısteklllerin: a) 1974 yılj Tıcaret üdaıı sresikas . b) Teknık personel oevannarnesı ve Tokat Bayındırlık MUdürlütunden yeterlın bPlges ve *ekUl nıektubu c) Bu ışın benzerı ve kesıf oeaelı sartar bır ışi yaptıklarını göstenr ış bitirme belgesı. 5 Bu ışe aıt ihale dosyası ner gün rresal saatleri ıçınde Beledıyede görülebılir 6 Teklil mektuplarmın 14'M sayıi. kanunun 32. maddesi uyartnca hazırlanrriiŞ olması ve en geç i0 9.1974 Cünü saat 17 ve Kadar BeleOiye Ba»kanliSına makbuz mu/cabılinde \erllmesı şarttır. 7 Postada vaki gecikmeler ve teİBrana yapılan müracaatlar nazan ıtlbare alınmaz. Basın 2'Î1397O99 (Buın: 3188»7106) wııııııuıuııııi!iuınıııııııınııiıiıııiffliıısn!inıııınıınııııınıınıiiTisıınııııw