Katalog

CUMHURÎYET 9 Haziran 1974 9. Şura yaklaşırken nayasamızın 19 maddesınin ilk dört fıkra«ı içınde belirienen vicdan özgürlüğünun kapsamını 31 mart günlu yazımda anlatmaaa çalışmıştım. Bugünkü yazıda, ortaokul ve liselers konulacaşı hukumetçe açıklanan ahlâk dersleri dolayısiyle, bu derslerin niteliği, din ve şeriat eğltimi ve vicdan özgürlüğünün sının üzerinde durmak istiyoruz. Zira bucünlerde tutucu parüler bırleşerek M. Eğıtim Bakanı Üstündağ hakkında bir gensoru açılma=ı jcin önerg? vermişler. Amaçlan, Ustündağ'ı değil, din. eğitimi yapan okuiları bahane ederek, yine MSP'den oıtaklar bulup koalisyonu yıkmaktır. Bu yeni bir oyundur. Biz ise hiç sarsılmadan memleket haynna işler başarmasını dıledığımiz koaliçyonun yaşaması için, gerek ortaklar araşmda. gerek karşısında bu kavram ların açıkiığa kavusmasının zorunlu olduğuna inanıyoruz. Aynca, 24 haziranda toplanacak olan 9. Eğitim Şurası'nın çalıçmalanna, karınca kararınca, ışık tutmavı düsünüyoruz.  EĞİTİMDE ASIL TEHLİKE Hıfzı Veldet VELİDEDEOĞLU aydmlıg» kavuşturulmazsa böyle olaylar sık sık meydana gelir durum ne olacaktır? kuk açısından bir din reformu nltelighıdedir. Hiç kuşkumuz yoktur ki zamanla bu reform öbür alanları da kapsayarak geliîeçektir. Çünkü islâmlık, temelinde ilerlemeğe açık bir dindir. Ondaki • Zsmanın değışmesiyle kuralların da değişecefi» il kesi, «Ezmanın tagayyüriyle ahkâmın tagayyürii inkâr olunamaz» biçiminde Mecelle'ye biie geçnuttir. «Kinue, devletin sosyal, iktisadl, nyasî veya hukuki temel düzenini, kısmen de olsa, din kurallarına dayandırma veya siyasi veya $ahsi çıkar veya nüfuz »ağlama amaeıyle her ne suıetle olurM olsun, dini ve veya din duyjrulannı yahut dince kutsal sayılan şcyleri ıstismar eiemez ve kötnye kullanamaz. Bu yasak dışına çıkan veya başkasını bu yolda kışkırtan gerçek »e tiizel kisiler hakkında, kanunun gösterdiğı hiikümıer uygulanır ve siyasî partiler Anavasa Mahkemesince temelli kapatılır..» Temsilciler Meclisi Anayasa Komısyonunun bu fıkraya iliskin eerekçesinde sun.ar vazılıdır: «Bu fıkranın hükmü, vicdan htirriyetinin kötüye kullanılamıyacaSmı. bir istismar kaynaeı haline eetirilemiyeceSini ifade etmektedir ki, memleketimizin geçirdiği acı tecrübelere dayanmakta ve havati bir ihtiyaca cevap vermektedir. Din ve vicdan hiirrivetini tanımanın gayesi, hiçbi zaman dini duvgulann siyasi alanda bir aldanma ve a'datma ^'asıtası haüne getirilmesi ve dinin, din bezirgânlarmın elinde "sırlet'imesı ımkftnını varatmak demek oîmadı*wa gore. bövle bir vasak kovmanm din ve vicdan hiirriyetine aykm olmadıSı. bilâkis onu kommanın ve saglamlastırmanın en esaslı bir şartı olduğu kabul edilmek gerekir.» 19. maddesinin son fıkrasının eerek metninden, eerek eerekçesinden anlaşılan şudun # Dfvletin sosval. iktisadi siyasi veya hukııkî temel düzeni. kısmen de olsa, din kurallarına davnndırılamaz. • Dln veya dinsel dnygular veya dince kutsal sayılan şeyler. sivasi veva şahsi cıkar vrva nnfuz saflama amaciylr, her ne suretle olursm olsun istismar edilemeı veya kötüve kullanılalamaz. tste vicdan özsrürlüfiinün sının Anayasanm yasaklavıcı bu iki Vuralı ıle çizilmiîtir. ihaoet eylemi 964 yıh başında tsmet Paşa'nın 3'üncü Koaîisyon Kabinesi güvenoyu aldı. Yeni hükümet «ulusal petrol politikasıxna yönelmek eğilimindeydi. İ;Ne var ki Pasa, bu ıstegını yenne getirecek vakıt Dulal madı. Adı duyulmamış bır politikacı AP'ae tierel Baş,Ran seçildi ve ardından înönü hükümeti düşürüldü. AP. Süleyman Demirel liderlîğinde ıktidara ağırlığını Koyauğu eünden başlıyarak, devlet katmda ulusal petroı oolitıkasıru bemmseyen milliyetçi genel müdür, müdür ve memurlan ya tasfiye etti, ya kızafa çekti. Türkiye'nin ulusal petrol kuruluşu TPAO (Tüikiye PetroHsrı Anonim Ortaklığı) o tarihte Ulkemızdt en razla ham petrol üreten kurumdu. O günden başiıyaıak TPAU geriledi; daha doğrusu geriletUdi. Ülkemizin oetrol düzeni, yabancı şirketlerin istemlerine ve çıkarlarına göre ayarlandı. Bu ayarlamamn Uk yasası, 1954 yılınd» çıkanlnıışia. tsmet Paşa bu kanun için: KapitüİMvon düzeni getiriyor.. demişti. Doğaldı böyie oluşu; çünkü Amerikan petrol sirketlerinın avukatı Mr. Max Ball hazırlamıştı kanur. taslağını, O sırada Bayar Cumhurbaşkaniydı ve Demokrat Partı iktidardaydı. 1960"ların ikinci yarısında hükümetinı kuran Süleyman Demirel de Bayar'ın emrinde ve hizmetinde bir nefer ıribi çalışıyordu. 12 Mart 1971 eyleminden sonra kurulan I. Erim Kabinesinde Enerü ve TaDii Kaynaklar Bakam İhsan Topaloglu idi. Ulusal petrol ugraşısının bu ünlü adı, nükümetin ilericı kanadınaa bulunuyordu. Ama 1. Erim Kabineaindeld ikilem tasa sürede cözümlendi. tlenci kanat tasfiye edildı. Eundan sonra vabancı petrol kumoar.valannın istekıenne pöre bir petrol politikasımn dışına çılîilamadı. Ve dün Cumhurıvet'te Ümit Gürtuna'nın habennae açtklandıgı ü?ere, olağanüstü hükümetlerdeki sorumlular. Ege denızindeki petrol çılarlarınusı Yunanistan lehıne enelemiş. natta hasıraltı etmlşlerdir. Yunanistan'a donük » y n millî DOlitiltanın gecerli bulunduğu bu dönemde yetkiU kişüer de hiç durmadan: Atatnrkçüvuz.. diye kafa Ütülemişlerdir. Simdi ortada acıkh bir olusum görülüyon Ecevit Koalisyonu. Ege'dekl ulusal haklarımızs koruma volunda bilinclt ve dirençlidir. Kıt'a sahanlıgımızd» donanmamız gözetiminde petrol aramav» vöntıldüt. Türk ve Yunan ordulan savaşa hazır duruma getirildııer Türlöya'deki Mobil ve BP kumoanyalan ham oetrol lthalâtıru Kisıp, üretimi yavaslattılar; ülkemize dogru vol alan netîol tankerlerini %<tri çevirdiler. Ecevit hükümeti yabana kumpanyalara dedi ki: tki hafta içinde esH fivaHar üzerinden petrol Jthal edip üretim yapmazsanız Petrol Kanununun 133. maddesindeki yetkilerimi kullanarak, nıhsatlannızı ıptal ederim. Am» tam «ynı jtünlerde ne görüyoruzî Başt» Celâl Bayar olmak üzere gaynmilB petrol poHtlkasraın «ampiyonlan hükümeti devirmek uzere Dir eyieme girmişlerdir. tutucu partilerin temsilcileri. Meclis'e bır gensoru önergesı sunuyorler. Amaçlan ve ıcayjjılan nedir? Yunanistan'la Uiskilerimiı naidir? Yabancı petrol kumpan. yalanna karsı hükümet gevsek mi davTanmıştır? Ecevit, Etce'deki Türk çıkerlannı korumakta gerekli titizliğl ml gösterememistir? Havır, hiç biri değil. Tutucular Cephesi, Ecevit Kabinesindekl MUlt Egittaa Bakanı saygıdefer ÜstUndag'm bazı işlemlerini bahane ederek hükümeti devirmek eylemine sapmıslardır. Bir raslantı mıdır bu? Ankara hükumetinin Yunanlılar ve v*bar« petrol kumpanyalanyla çatısma anında düşürülmesi. bır tesadüt mü olacaktır? On gün sonra Karakas Konferansın» hazırlanan Kabine'nln Parlamentoda güvenstzlik oyuna itllnMBl acaba düsünülmeden mi tezgâhlanmıstırT Geçmiste ve gUnümuzde, bizde ve dünyada oeynelmllel petrol kumpan\ralanvla çatısmaya gırdiği için düşürUlml'4 çok hükümet var. Bunların hiç biri raslantı değudir. Hangl mazlum filke'nrn s'yasl iktidarı ulusal yörüngeye girip iç ve dıs çıkar çevrelerinl rahatsız etmeye baslasa. defterüıl dürmek istevenler eyieme seçerler. Bugün Türkiye'de Ecevit Koalisyonu'nu düşürmek ıc*a Eirişilen hareket ihanet eylemi'nden başka bir şey değildir. Çünkü bu eyiem basarıya ulasırs» en çok aııoşıayacak olanlar. yabancı petrol kumpanyalanyla Atina Cuntasının generaileri olacaktır. 1 1 Kuralların Nitelikleri Kur'anm Türkçe çevirilerinden biri dikkatla okunduğu zaman bu kutsal kitabın içinde «ur.ların bulunduğu görülür: 1) tbadet kuralları, 2^ Tarih bilgileri, 3) Hukuk kuralları, 4 ı Ahlâk Kuralları. Bu dört tür kural ve bilgıler. kutsal kitahın içinde sistemli biçimde birbirinden aynlmış değildir: Bir tarih olayı anlatıhrken, ya da ibadet ve hukuk kuralları açıklanırken bunlarm içinc'e sırf ahlâkla ilgili buyruk veya yasakların da bu lunduğu görülür. Yani nitelik bakımından birbirinden ayrı olan bu kural ve bilgiler Kur'an surelerinin içinde iç içe geçmiş olarak birbirini des tekler biçimde yer almıştır. tslâm halkiarını bağnazlığa kaymaktan ve gerilikten kurtarmak için yapılacak en önemli is, ayrı nitelikteki bu kuralları özlerine göre ayırıp sistemleştirmek, dinsel alanda yalnız ibadet kurallarını bırakıp tarih bilgilerini tarihe, hukuk kurallarını hukuka. ahlâk kurallannı da ahlâka mal etmektir Kur'an'ın hiç bir âyetinin hiç bir sözüne dokunmadan yapılacak böyle bir ayırım ve sistemleştirme, İslâmda din reformunun temel lini olujtunır. Tarih, yazıtlara (kitabelerei, belgelere, kazılarda bulunan eski anıt ve yaprtlara dayanan müspet bir bilim dalı olmuş. tur. Örnegin, eski Mısır'da yalnız «soyut> bir «firavun» değil, adları ve sanlarıyle birinci, ikinci, üçüncü, v.d. sülâle lerden firavunlar vardır. Bu nedenle, ne Tevrat, ne Incil, ne de Kur'an'dan müspet ve doğru Urib bilgisi edinmeğe olanak yoktur bugün. Hukuk'a gelince; 1400 yıl önceki hukuk kurallannı bugünkü toplumlara uygulama olanağı yok artık. Arap ülkelerinden pek çoğu birçok noktada tslâm hukukuna uymayan yeni hukuk kuralları kabul etti. Çünkü dünya 1400 yıl önceki dünya, toplum ise 1400 yıl önceki ilkel çöl toplumu olmaktan çıktı. Hattâ çölün içinde bile, yeni koşullar yeni hukuk kurallannı gerektiriyor. Daha da gerektirecek. Toplumiarın gelijmesi nasıl durdurulamarsa, hukuk kuralları da dondurulamaz. tslâm dünyasında bunu açık açık v» yüreklilikle ilk kez ortaya koyan ve aile, miras gibi, tslâm Hukuku'nun en kutsal sayılan ve Mecelle'de bilp yer almamıı bulunan bölümlerini bile bir kensra bırakıp, Türk Yurttaşlar Yasası (Medenl Kanunu) içinde lâyik hukuk sistemini kuran adam Atatürk omuştur. Hukuk Devrimi» dediğimiz olgu budur ve bu olgu aslında yalnız hu Din Eğitimi Özgürlüğü Anayasamızın 19. maddesJnin din eğitim ve ögrenim ozgurlüğunü düzenleyen dordüncü fıkrası, bu eğitim ve öğrenimi ancak kişilerin ken di isteğine ve küçCklerin de kanunî temsilcilerinin isteğine bağlamıstır. Bu, çok yerinde bir kuraldır, çurıku devletin temel ilkeierinden biri olan layiklık ilkesini olumlu yonde desteklemektedır. Din eğıtira ve öğreniminin zorunlu olmaması aynca vicdan özgürlüğü ilkesini belirttiği gibi, 19. maddenin cKimse ibadete (...) dini inanç vp kanaatlerini açıklamaga zorlanamaz» dıyen üçüncü fıkrasının bir tur gTekçesi niteliğini de taşımaktadır. Anayasadaki durum bu olunca ve okullara *orunlu din dersleri konulamavınca. iktitfar ortağı MSP. hiç değiUe onun kimi üyeleri. ortaokul ve liselere konulacak «ahlâk dersleri»nın ramanla ve dolambaçlı voHan «din dersleri»ne donüştürülmesini amaçîayabilirler. Nitekim bir MSP yetkilisi yenl konulacak ahlâk derslerinln îslâm Enstitüleri ve Imam Hatip Okullan mezunlarınca okutulacağını söyledi. Okutulacak ahiâk konulan insanlan iylye, doğruya ve doğruluğa yöneltme amacını güden genel ve evrensel ahlâk kurallan mı, yoksa dinsel nitelik taşıvan Arap gelenekleri mi olacaktır? Somut bir örnek verelim: Erkeğin kadına kötü gözle bakmaması, onun seref ve namusunu kendi onuru sayması genel ahlâk kuralıdır. Muslüman bir kadının örtünmesi ise, islâmhk açısından, tfinsel nitelik taşıyan bir Arap geleneğidir. Bu kurala kesinlikle inanmıs kişiler için, sokakta başı açjk ve yazın dekolte gezen. kentlerde mini etek, plâjlarda mavo giyer» bir genç kız veya kadın ahlâksızdır, çunkü cnun davranışlan islâm ahlâk kurallarına uymamaktadır. Ortaokul ve liselere ahlâk dersi konulunca bu dersin öğretmeni bir klz lisesindeki, hattâ ortaokulundaki dersinde böyle bir «av ileri surerek kız çocuklarını örtünmeye teş vik eder. hattâ onlardan bazısının ana ve baVıalarında müttefikler b'ilarak kimi kızların okullara nurcu usulü baçörtü ile gelmelerint sağlayıp öbür kızlar üzerinde bir tür manevî baskı yaratmağa kalkarsa ki eğer is en basta Öz Ahlâk Kuralları Kur'andaki ahlâk kuralUn Ibfdet unsurundan soyutlandığı zaman bunların Muslüman, Hıristiyan, Musevî, ya da d:ns.z t'Utün ınsanlar için geçerli olan doğruluk kuralları o.dugu mevdana çıkar ve bunların .ayık TürK rkullarınaa okutulacak ahiâk derslerine konu olmasır.da sa. kınca sözkonusu olamaz. Ne var k: ImamHatip Okullannm. hattâ tslâm .'Cn>'itaiennır. şeriat kafasıy'.e yeti?tirilmiş me?un.ıar bv dogrultudaki ahlâk derslerinı okutmağa yet?.ıe.<h olarak hazırlanmışlardır. Önce tmam ria'.p'ıe yxudu'ttan sonra iiseye girip bi'ıre.ek Hı.Ktık îakültesi'ne yazılmış öğrencıler bile. <,en<«t nukukımu degiştiren Medeni Kanun kuraı'ar.na Kırşı çıkmaktadırlar. Birkaç vıl 'înce Dır aersınıde mirasta erkek ve kız evlatlann esıt Da. aımalanrun adalete, ınsanlık düşüncelerıne ve geneı anlâka uygun olduğundan !«ö/t.tt.ğira zaman ögrencilerden biri bana yazılı bir soru vönelterek: «Kızlar hayatta erkekler eıbı çaisa.n»\acaklanndan, aile servetinin koıunması ıçı.ı, jnıanr. erkek kardeşlerme oranla caha az tniras pavı almasınm adalete daha uygun ülac^ğı kanısmda bulundugunu» bildirdi. AraştırdjTi. ou öSrencı liseden önce îmam Hatip Okulunu» öğrenim görmüştü. O zaman bir daha anlpöım ki eenç öfrencilerin genç kafaları bu oıcuıİ3rda seria» doğrultusunda yıkanıp durmaktadir. Bv nedenle bize göre ortaoku! ve liselere KonuUeak ahlâk derslerini, layık öfrenim ile vetişmiş ögıetmenler okutmalıdır. öbür yandan tmam Hatip Okuliannt da çeriatçılık yuvalan olmaktan çiKanp «ibadet v% ahlâk önderleri» >"etiştiren Kurumıar durumuna getirmelidir. MSP iiderlerinın de bu «nlayısta olacağından kuşku duymak ıstpmîvonız Çünktı ülkede vicdan özgürlüğü ancak böVie kuııılur ve böyle korunur. Yeni Gaileler Yaratmayalım tmdi. sen devlet olarak tslâm Enstitülerinde ve îmam • Hatip Okullarında. devîetimizın bujrünkü temel düzenine avkın şerıat hukuku kurallannı gençlere ögret ve bir kutsalltk örtüsüne bürüverek «evdir: sonra bu kurumlardan. kafalan dins»>) hukuk doerultusunda vıkanmıs olarak meTÛn olan eenclcri üniver^irelere ve harp okrılarma kabul et. 10 • 15 vı! sonra devletin sosyal. «ktisadt. sivasî «/e hukiık! teme) düzeninin ne duruma gelecpgini şimdiden görmek için koramet ve kehânete eerek kalmaz: Deviet ve onun işlerini vürüten hUMlmet. devletin temel düzeninin vakın zamanda sarsılmasına dogrudan dogntya kendisi önayak olmuş ve Anayasayı «endisi ihlâi etmis olmaz mı böylece? Şeriat hukuku, tarihe mal olmus bir bilim dalı olarak Hukuk Fakültelerinin Hukuk Tarihl Enstitülerinde ve llâhiyat Fakultelerinde okutulur ama, tmam • Hatip liselerinde ve İslâm Enstitülerinde değil. Eger okutulursa buralan Rİtjride birer irtica yuvası durumuna gelir ve ülkemiz yeni kargaşalıklara gebe olur. Bu okuüar, kafalan müspet bilimle donatılmış aydın din adamlan. din görevlileri yetistirmek için açılmıştır, şeriat bilginleri yetistirmek için degil. Sının fyl çlzelim ve deıletin başına yenl gaiIeler açmayalnn! Özgürlüğün Sının Bu sınır Anayasarun 19. maddesinın son fıkrasında konulmuştur. Bu fıkrada şöyle denilmektedir: "MANASTIR'IN ORTASINDA,. OKTAY AKBAl Evet Havır Tartışma Sınai Üretim ve Talep Artış yılmaa tiyatlar"<.o 0.5 oranında artmıştır. 1974 yıl.nın sadece ilk üç ayındaki fiyaı artısıan ise N 10.5 oranındadır Fiyat artısltnrun devam edecegi konusundaki bekleyışler nedeniyle gelirlcrdeki art« ve tasarruflar pıyasaya talep olarak çıkmaktadır. 1974 yılının ilk dört ayında satışlar süratle artmıştır lyı bır tanm ürünü elde edilırse ve tarım üriinleri taban fıvatlannda önemli yükselmeler sağlanırsa yılın ikinci yarısında taıep bask:sı daha da büyüvecektır «Manastırın ortasmda var bir havuz». Görmeden geçemezdim o havuzu. O saat kulesıni. Kent dışından çekıp gıdecektik Üskup'e doğru. «Hayır havuzu görmedik> dedim. tlle d'e gormehydim. Ta çocukluğumdan bu yana duydugum Mar?stır burası! Dedemin uzun uzun anlattığı, annemin çocukluğunu yasadığı yer. Benım için gerçek mi düş mü olduğunu anlayamadığım bir kent, bir ülke. Bugün altmış beş bin kişl yaşıyor Manastırda. Adı da başka, Bitola. Obitel adıyle kurulmuş, birçok manastırı olduğundan Osmanlılar buraya Manastır adını vermişler. 1382de Türklerin olmuş. Istanbul'un alınmasından 71 yıl önce, 1912' ye dek Bursa kadar, Edirne kadar .Konya kadar Türk, en az.. 1908 devriminden birkaç yıl önce Manastır Valisiymiş rfedem. Rumeli'deki üç büyük ilimizden biri. Makedonya olaylarının en coşkulu yıllan. Enver'ler, Niyazi'ler gibi genç subaylann bir gün Sırp, bir gün Bulgar, bir gün Ulah. bir gun Amavut, bir gün Yunan çetesiyle çarpıştıkları gunler. Bunca topluluk yaşıyor burda. Hepsi birbirine düşman, hepsl kendl arasında çatışma halinde, Yine de hepsi Türklere, Osmanlı yonetimine karşı. Birleşmisler, Osmanlı yönetimi bir kalksın sonrası kolay diye.. Ruslar, Avusturyaiılar, ttalyanlar, daha başka guçler de »insice oyunlar cynamakta, dolaplar çevirmekteler. Abdülhamit saltanatı bitmış Sultan Resat çıkmıs tahta. Hatta buralara da gelmiş. Türk topraklarmı gezmiş. Manastırda bu günü hatırlayanlar var bugün bile. Yaçhlar unutmuyorlar bir Türk padişahırun kentlerine geldiği, tiyatroyu ziyaret ettigi günü. Gittik o havuzu buIcTuk. Suyu çekilmiş bir havuz. Ufacık, kupkuru. Türkülere, belleklere, anılara girmiş: «Manastırın ortasında Var bir havuz Canım havuz Manastırın kızları Yavuz mu yavuz». Küçük, modern bir kent Manastır şimdi. Bir anı Türklerin egemen olduğu günler. Bir havuz, bır kule, birkaç cami, eski yapılar, sokaklar, o kadar. Atatürk'ün idadi ögrencisi olarak bu sokaklarda dolaştığı günleri, annemin çocukluk yıllarını düşünüyorum kule parkında dolaşırken. Burda bir iki gün kalmalıydım. Oysa Heraklia'yı gördük. kenti şöyle bir dolastık, havuz ba«ında biriki re?im, bir iki kart alıp postaladık, o kadar hîpsi. Manastır kalacak gerilerde, şarkı?ı dl'.imizde yaşayacak, «Manastırın ortasında var bir havuz.» Manastır'dan iki kilometre uzakta eski Heraklia kentinin yikıntıları var. İkinci Philip zamanında yapıldığı söylenen bir yer. Mozaikîeri pek ilginç. Birçok eserleri Osmanlılar zamanında sökulüp Londra'daki British Museum'a götürülmüş. Manastır'm ünlü camileri arasında Haydar Kadı, îshak Çelebi camilerini, Yeni camiyi saymak gerekir. Haydar Kadı camisi Mimar Sinan'ın bir yapıtı O kadar bizim havamızı tastyan bir kent ki, insan hiç yabancsl'™ duymuyor. Türk nüfus çok azalmış, ama Osmanhlık damggtı bugun de butun gorkemiyle duyuruyor kendini. Manastır geride kaldı. Pirlepe, Köprülü yoluyla Üsküp'e doğru yola çıktık. Yollar çok güzel, geniş asfalt. Dostum Necati Zekeriya'mn küçük arabasında üç yolcuyduk, ben, Halman ve Üsküplü çair Mercan. Dostlarla söyleşmek mi güzel, yoksa çevreyi seyretmek mi? İnsan ne yapacağını bilemiyor. Her yan yeşil, her yan ağaçlarla süslü, bakımlı. Doğa kendi basına bırakılmamış. İnsan eli değmis her yere. Yollar düzgun, bakımîı. Turist mevsimi başlamadığı için de daha boş... Ohri'den Prespa gölü kıyılarından Resne'ye, Manastır'a, oradan Üsküp'e kadar süren bir günlük yolculuğumda Makedonya'nın turistler için de aranacak bir yer olduğunu gördüm. Özellikle Ohri ve Prespa göllerinin kıyılarındaki oteller, moteller her türlü rahatı sağlıyor. Gelip buralara bir iki hafta d:nlenme isteği uyanıyor kisinin içinde. Tarih, doğa, uygarhğın olanaklan... Daha ne i'ter dinlenmeye, yaşamı tatmaya çıkmış biri... Manastır gerilerde, Ohri daha daha gerilerde. Gece IJSküpteyiz. Mans=tır kadar, belki daha da Türk havası. anlamı, duyarlığı olan bir kent. Kendimizi hiç yabancı duymadığımız.. Eh. n kadar olacak. Bu kent tam altı yüzyıl egemenliğimizde kalmış. Kolay kolay silinmez tarihin verdiği anlam! üstlenebıldıkleri sürece, üretimi devam ettirmeye; eğer piyasada bir gelişme bahis konusu ise, üretimi artırarak dex*am ettırmeye mecburdurlar. Piyasayı kaybetme endışesı ve sabıt masraflarının yükünü asgari ölçüde tutma zorunlulugu nedeniyle sınai kuruluşların büyük çoğunlugu istedikleri an üretimi yavaşlatamaz, durduramazlar. Halen sınai kuruluşlar bütün finansman kaynaklarını üretimi devam t'iııııııuııııııııııııııııtiiHiHiııııiııınııımııııııınıınııiMiııııııııınıııııııııııııııııııııııııımınıımmııııınınıı ettirmek amaciyle kullanma durumundadırlar. Bu nedenle kısa sürede yatırımlann. kapasite artırımı sonucunu verecek giriTalepte büyüme kontroluna tabi mallar karaborte gnçlüklerle karşı ksrşıya şimlerin gecikmesi söz konusuSehirleşme harekett, yurt dı saya düşecektir. Sınaı kurulusBelli ham maddelerin dı? ve İ dur. Ç sındaki işçilerin yurda tsönderdik lar, artan talebi karsılamak için pazarlarda bulunması güçlesmisKapasite arttırımı çabalannın leri tasarruiların büyümesı k:şı daha fazla üretim yapma durutir. Hemen bütün ham maddelerin % Huknkçn t Halit Çelenk başına gelirin \iikselmesi talebi mundadırlar. tç üretimi yettrsiz fiyatı artmıçtır. Bu artıj genellik duraklaması tchlikeli bir gclls s KOTIÜ : tsmail Ouldal aevamh arttıran etkerüerdir. Son mallarda ithal tedbiıleri zama le üçbeş mislidir. Sanayi kuruluj medir: £ Sanatçı t Yılmaz Güney sylarda fiyat artışlartnın süriip nmda alınmaz gecikmeleı olur ise lan aynı miktarda ham madde sto Yukanda da değinildiği gibi % Ötrenci ı Mehmet Ali Karapekmea p.itmesi fertleri bütüı. ımkanla «şeker» konusunda oldufu gibi ku için üç be« misli daha fazla talep artışmdaki gelişmenin ö\aiar t Aziz Nesin nyle «bir seyler» almava itmek Reniş yankılar uyandıracak mal para bulma durumundadırlar. 1} nümüzdekı aylarda hızlanması ş = Ser.dıkacı : Burhan Şahin tedir. Tasarruf yapmanın, tasar kıthklan ortaya çıkacaktır. çi ücretlerindeki artıçlar ile üre beklenmektedir. Kısa sürede sı § Işt,' : Mehmet Sahin ruluuı bankalarda, sermaye pıSanayide üretim artıyor tim maliyetindeki baîka artiflar nai üretimde kapasite artırımma I 9 Haziran 1974 Pazar günü saat 14.00 te yasasmda tahvil ve hisse senedı da dikkate almdığtnda, aynı mik Halen artan talebin etkisinde ta tar malı üretebilmek için sanayi imkân verecek tedbirler alınmaz satın alarak değerlendırmemn Spor ve Sergi Sarayında nayi sektöründe üretim süratle art kuruluşlarınm eskisinden daha ise, artan talebi karşılamak güç | cazibesi kalmamıştır. Banka faleşecektir. Üretim artışı devam SÜREKLt GtÇBİRLtul izleri. sermaye piyasasında nalka maktadır. Belli «ınai kurulı^'sr fazla finansman kaynağına muh etmez ve piyasada talphi karşı I TERTİP KOMlTESt arz edilen tahvillerın ve hisse se da imkân ölçüsünöe tam kapasUe taç oldukları ortaya çıkar. Oysa layacak miktarda mal bulunma | r.etlerinin yıllık net gelirleri. fi kullanımı söz konusud.ır Belli sı bilindiği gibi sanayi kuruluşlannın sı sağlanamaz ise hosa gitmeye fııııiHiıtıiHinıııiHitiııııiHitnıiHiııııııiHnıu[iıınınııııııııııuıınnııııııııııııuııııuıııııııınııınıııııııııııııı>? nai kuruluşlarda iç ve d:« pıyasa kaynak bulma olanaklan büyük yat artışlan kaışısmda değennı Cumhuriyet 4724 cek ters tedbirler ortaya çıkakaybetmiştır. Fiyatlar daha fazla da hammadde tedarikı güçtüklci ölçüde kısıtlanmiîtır. Aynca, bir bilir. Üretim arttınlamayınca taartmadan dayanıklı veya daya. tam kapasite kullanımına inkân yanda maliyetlerdeki artışın tama lebi kısıcı yollara başvurulabilir. nıksız tüketim maıı satın almaK. vermemektedir. Şurasını unut'ns mının fiyatlara üıtikal ettirilmesi Gönüllü tasarrufa razı olmayanparayı değerlendirmenin en ve mak gerekir ki, sana; ido üreürrın nin imkânsızlığı, öte yanda fiyat ların satın alma gtiçleri cebri tadevamlı olarak arttırılması k,pa«i kontrolu uygulamasının etkisinde rimli yolu haline gelmistir. te arttırımına bağhdır. Kapısi'e maliyet ile fiyat arasındaki fark sarruflarvergilemî yoluyle kısıNastl ksraılaaacak? artırımı yeni yatırımların ^orçek (daha açık deyimiyle kârhlık) a labilir, belli mallarda tavnnlama zorunlulugu ortaya çıkabilir. Merhum Tev*ik P»ı* ve merhumt Lütfıye hanunın ojArtan talebin sanaynn gücü ve leştirilmesi demektir. Kısaca. mev zalmışt'.r. Hattâ belli sanayici ku Bunlar çok tehlikeli tedbirlerdir. lu, Akile Artun'un esi, Ayten ve Suna Artun'un babalan, cut üretim artışının sürüp ^i'me ruluşlar zarar etme durumuyla y» ithalât ile karşılanamaması Mehmet Sündüz'ün dedesi; 1. Dünya Savaşı, Çanakkale ve si imkansi7dır. Kuruıu kapasite karsılastıklarını belirunektedirler. Gelişmenin aksamasına ekonomik ve sosyal sorunlann ortaya çıkfcalinde belli mallaraa kıthklar Istıklâl mücadelesinde savasmıs »eçkin muhariplerden emek. nın sonuna ulaşıldıguiı oelli bir masına yol açabilir. li Piyade Albayı ortaya çıkması beklenmektedir. duraklama mevdana gelecektir. Güçlüklere rağmen üretim naDurakîama mevdana gelmemesi sıl artıyor? Serbest fiyatlar artacaktır. Fiyat Türk ekonomisi için önemli oİçin yatırımların da aksamatlk akla geien soru. bu kadar lan üretim artışının sürdürülrr.ası yeni kapasî;el»"nr. zama güçlük karşısmda üretimm na mer'. üretimin artan talebi fcarnında devTeye (riım«si geret!i. sıl arttığıd'r. Sanayi kuruluşlan süayacak biçimde genişletümeIŞIL YORGANCIOGLU sidir. Sanayiciler örrtimi sürrfiırnıek olnmsuz celismenin sonuçlannı 7 haziran 1974 cuma günü Tanrınm rahmetine kavuşmuştur. Iktisat Uzmanı Cenazesi 10 haziran pazartesi günü (yarın) Şisli Camiinde ile kıluıacak öğle namazından sonra toprağa verilecektir. TanNEJAT GÜZELSU rıdan mağfiret dileriz. A İ LE S t Dr. Mühendis Evlendiler Cumhuriyet 4723 8/6/1974 Istanbul I 1973i «ÖNÜMÜZDEKİ AYLARDA TALEPTEKİ GENÎŞLEMENÎN HIZLANMASI BEKLENMEKTEDİR. SINAl ÜRETİM AYNI ÖLÇÜDE ARTMAZ İSE ÖNEMLÎ SORUNLARLA KARŞILAŞILABÎLtR». T. Güngör URAS | Özgürlük ve Demokrasi için | AÇIK OTURUM ÖLÜM ŞADÎ ARTUN Cumhuriyet: 4714 Adana K A R Ş I Y A K A subemiz •••••••••••••••a ••••••••••••a FRANSIZCA VEYA İNGİLİZCE BİLİR : ; Osmanbey Halaskârgazı • Caddesinde tam konforlu 205 Ş metrekare bir daire acele ; sahibinden satılıktır. • Tel: 47 «0 8« %•••••••••••«••••••*•••• •••••••«»«•••••*.' SA T I L I K tarihinde W%9 BİN Liralık : ;.::cc.0zel çekilisiyle esırinizde ve hizmetinizde 1//94 167 7  J|4fc Cumhurivet 4725 DOKTOR TARIK Z KIRBA^^N ! Oeri, Saç ve Zühren HaıttalıUar Miitebaınıcı ] \ Istıklâı Caa. ParmsKkapı No: 66 Tel: 44 10 73 Çağda? Yaymlar .ÖLt'MSÜZ OYUNla size yıllardır yazılarmı severek. ilgiyle okuduğunuz OKTAY AKBAL'ın en seçKAYIP 15.000 ve 20.000 TL. Nunıe yetmişbes denemesini bir avada sunar. rettin Topçuoğlu ödemeli iki seFiyaü: 15 lira tsteroe adresi: Halkevi Sokak 3941 Cağaloğlu ISTANBUL nedi kaybettim. Hükümsüzdür. HAC1 DEVtRTt'RK »»»"* r\ımhnriv(>t 4726 Cumhuriyet 4715 EVINİZİN BAUKAS! * HFRKCSİH BMNKflSI Başmüdürlüğümüz Milletlerarası Servisinde boj ve boşalacak memur (lUan bılir) kadrolarının doldurulmasını teminen münferiden yapılacak sınavla yeteri kadar eleman alınacaktır. Sınavı kazananlara Personel Kanununca aylık, aynca imkânlara göre S O TL.'ya kadar yan ödeme verüecektir. O. Aşağıdaki şartiara haiz olanlann smava girebilmeleri için niifus cüzdanı, diploma ve 1 adet fotoğrafla birlikte Gayrettepe Yıldız Posta Caddesindeki Personel Servisine veya Eminönü Tahtakale'deki Şehirlerarası İşletm» Müdürlüğüne şahsen müracaatları Uân olunur. Bayan Elernanlar Almacaktır İstanbul Telefon Başmüdüriüğü ŞARTLAR: 5 • (Basın: 15839 4711) 1 En a* ortaokul mezunu oîmak. 2 35 yaşından büyük olm»mak. (Tayın Urihinde 35 yaşını doldurmus bulunmamak.) 3 Herhangi bir tahsil müesesesi ıle ilişkısi bulunmamak. (Basm: 161224720) &•••••••••••••••••••••••••••! ••