Katalog

CUMHtTRfYET 1074 DAĞLAR KRALI Yazan: Edmond About John Harris halime gülüyor olmalu yanında Forıni olmasaydı ona gösterirdim bea. Dort topu varmıs. H;a ben aamanmda onun gibi yırmı topa karjı cıktım. Ama Itızım elinde ne yapabılınm Sevgill yavrum. Bayım, onu tanıyorsunuz değü mi? N» den daha önce bana Kristodülün evinde kaldı fınızı söylemediniz? O zaman sizi bedavadan sahverirdim. Sizlerle ahbaplık etmesini istiyordum. Alraancayı, ögretımeliydi. Onu bir Alman Prensi ile evlendirmetf niyetindeydim. Dimitri Kral'm sözünü kesti. Hacı Stavros, Bay Kermann'ın durumu iyl değil ve bu çetenin ortasında pek güvenlik için de oldufcunu da sanmıyorum. Onun için bir a a önce buradan gitsek iyi olur. Kra! benden gitmeml, a m ı herkese Mslere Irarşı iyi davrandığını söylememi istedi. Ayakta duracak halim yoktu. Ama hlç bir acı, hiç bir güçlük bana burada durmaMan da ha beter görünmüyordu. Her an özgürlük ile arama yeni engeller gireceginden korkuyordum. Hacı Stavros beni yerden kaldırdı yürtlmeye basladık. Tam o anda Mustakas gözleri çakmak çakmak karşımıza dikildi. ÎCereye gidiyorsun Kra], Sayın Lord yemegimize büyü yaptı. Hepımiz lâr.etli cehennemiikler gibl kıvramyoruz. Onun yüzünden ölecegiz. Ama o bizden önce geberecek. Biltün umutlanm o anda yeniden suya düatü. Kralm boynuna sarıldım. Kral olduğunu göster! Cevap bile verme onlara, l&fla kaybedilecek vaktimiz yok. Yiirüyüp geçslim. Acele etmekte çıkarın var. Bil ki zarnan kaybetmek senin için de tehlikeli. Beni bırakmf.k zonındasın. Kızın John Harrls'i seviyor. Buna emiriim bana itiraî etti. Dur bakalıra. önce geçelim, sonra konuşuruz, dedi Kral. Sonra beni yavaşça yere hırakıp, adamlarına döndü: Siz deli misiniz, Sajin Lord'a dokunan:n caaına oiurura. Ne büyüsü saçmalayıp duruyorsunuz? Ben de sizin yediklerinizi yedim. Bakın bana bir şey oldu mu? Bu yigit delikanlıyı bıra>:ın gidecek. Benim dostum o. O anda, birden yüzü yeşerdi, bacatları ütremeye başladı. Yanıma oturdu, kulağmıa eğüdi, Ne ihtıyatsızhk. Bizl »ehirledifeınlıi n«den söylemediniz? Dedi. Hacı Stavros'un elini tutfum, soğuktu, suratı yeşermişti. boncuk boncnk terliyordu. O anria bütün cesaretimi kaybettim. Adamın hareketsiz başmı bıraktım dızlerimin üstüne düştü, ben de buz gibi dondum kaldım. Mustakas üzerime dogru şe!*yord\ı. Haw Stavros uc ise, parmağını kıpırdatacak oalı yoktu. Arada sırada hıçkırıyordu. Adamlan ise hıçkınkları şeflerinin can çekişmesi olarak kabul ediyorlar ve onun birkaç dakikaya kadar öleceğini düşunüyorlardı. Amk ontarı rejslrrina bağlaywı bütün korku, çıkar. umut, mlnnettarlrk bağları kopuyordu. Yunanlılar, yer yüzünün en dik kafalı insar.landırlar. Gerektiginde daha güçlünün önünde boyurt etmesini Bu TÜRKİYE'NİN İLK BÜTÇESl Emin ÇÖLAŞAN Çeviren: Ali Sirmen büirler, y» da kendilerinden daha becerlkll Mrınin ardından (iderler, ama keodılerıni koruyan ya da zengin eden reıslerinl hiç bir asaman •fietmezler. Otuc yıiıyıldan daha farla bir 1amandan beri, bu ulus bencil ve kıskanç birimlerden oluşrnustur. Bunlar sıluştiklarında bir araya gelirler. ama bolücü, olay çıkancı egilimlerini her zaman korurlar. Onlan bir birlik içinde eritmek hiç bir uısanın harcı değıldir. Hacı Stavro», altmış Tunanhyı sonsuza dek bir arada tutarak, onlara komuta etmenin raümlrün olmadığını pek acı bir şekilde nnladı. Içlerinden en palavracısı, en korkagı savaşlarda hep saklanacak yer arayıp, zalerden sonra bayrafı en onde götürenleri, Koltzida ilert •tıldı, Krala Iftnetler yağdırmaya onun kendilerini sömürdügünü felâketlere sürükled'ginl Böylameye başladı. Sonra arkadaçlarına dönerek, îşte ihtiyar bunak ölüyor, herifi de «erbest bırakmamıaı istiyor. Cünkü fidyeyi almış, ; sank parayı mezara götürecek moruk. Yagma yok! Beni takip edin arkadaşlar sizi zaferden zafere koşturacagırn. Bütün ulkeyi yakıp yıkacağız. Atina'yı fethedip, Saraym bahçesine kamp kuracagız, dedi. Topluluktan bir alkış koptu. Ancak, damaRoglar sater ka»nmaya yüz tuttuklan zaman hemen çevrelerinde bir kıskançlık çemberi de yaratırlar. Nitekim, Koltzida'nın şpf olmasını hazmedemeyen bir fasım haydutlar tekrar Hacı Stavros'un çevresine toplanmaya ve saldırganlarla aramızda bir duvar meydana getirmeye başladılar. Bu arada karşılıklı atışmalar oluyordu. Mustakas bizden yana geçmişti. Onüç, ondört Mşıydik şimdi. Dimitri kargaşalıktan yararlanarak. cephaneliğe koşup gerekli silâhlan aldı. Üstelik iki taraf arasında farkettirmeden beruttan bir çizgi çekti. Bizden yana ç.kanlar Mar> Ann'm çadırının bulundugu yeri giivenlik altına alarak. isyancıları Kralın karargahına dofru püskürttüler. Çekişmenin en çidf'.e;li anında bir tabanca patladı. Inre barut seridı cızırdamaya başladı ve sonunda kayalar büyük bir gürültil Ue parçalandılar. Kargaşahktan yararlanan taraftarlan Krah »min bir yere götürdüler beni de ayaklan dibir.e attılar ve yıkılan kayaların meydana getirdiği savunma mevzilerine geçtiler. Patlamanın verdiei saşkınlık peçer gecmez Koltzida'nm adamları cephaneiiğe koştular. Ama geç kalmışlardı. Artık ne bulurıarsa onunla d ö ^ ş m e k zorundaydıL.r. Karşı taraf sayıca Birden ustündii, ama savaş teknıgini hiç mi hiç anlamıyorlardı. Bü tun bildikierı. kaba guçle baukatı varmsk ve bizi köşeye sılusnrmak, boğfızlamaktı. Bizimkiler :se, onlardan daha akılL olmamakla birlikte, daha tecrübeliydiler. Çarpifma «Jevam edericen, Kral ellerime sanhp yalvardı: Ne olur beni mırtar Sayın Lord. s«n dolctorsun zehirlen«nleri iyi etmeyi bilirsin. «Utvsmı varı Kurtuluş Savaşı'nı en çok finanse eden de yine fakir Türk köylüsü oldu 192O'de hazırlanan ilk bütçe 16.178.486 liralık açıği ile, Türkiyenin geleneksel bütçe açıklarımn da başlangıcı sayılır. llk bütçenin geiirlerinin yaklaşık olarak yüzde 6O'ı tarım kesiminden ya da tarıma bayn yan sektörlerden sağlandı. çîn hınm sansyide kullanılması söz konusu değildir) ve fert başma günlük tüketimi üç bes grs mı geçmeyen Uızdan, devletm 0 / tüm geiirlerinin cı 8'i oranında 3.500.000 miiyon lira gelir elde etmesinin nedeni; tuzun geniş bir halk kitiesini ilgilendiren 7.arurî ihtiyaç maddesi olmasıdır. Yerine başka bir tüketim maddesi koyula madığmdan, vergiden kaçınma veya vergiye karşı direniş de söz konusu değiltiir. Zaten tuzun sa tış fiyatı vergiden kaçmmayı veya vergiye karşı direnişi gerektir miyecek kadar düşüktür. 23 eylül 1920 günü tuzun ?atış fiyatına zam yapılmış, tuz ocaklarında tu zun küoşunun 3 kurustan satılma 51 ksrarlaştınlmıstır. Kilosu 3 ku ruştan satılan tuzîarla gelir bütçesinin °i> 8'i oranında gelir sağlanınBSi, Anadolu'nun ne kadar verimsiz lroynaklarla savaş gider lcrini karfilamakta olduğuna en güzel bir ömektrr.. Aynı incelemede Müderrisoğlu ilk bütçeyle ilgiH olaraV şu yargılars varmaktadır; • 1920 yılı bütçesi. devlet har camalannın izlenmesine dayandıgı, bu nedenle zaman zaman Meclls'teki görüsmeler sırasında harcamalann son durumlanna uygun rakam düzeltmeleri yapıidığı için bu yönüyle yuvarlak rakamlarla bir kesin hesap niteliği Uşımaktadır. Bu bakımdan bütçe rakamları bnem kazanacak, gelecek savaş yıltannda bütçe hazırlama oUnağı bulunamayınca, 1920 yılı bütçesi rakamlarına fasıl ve maddelerine gore harcama yapılmasını öngören ıvans kanun ları çıkarılmak zorunda kalınacaktır..» Sonuç Büyük Millet Meclisinin llk bütçesi olan 1 2 yılı bütçesi 9U hiç kuşkusuı bugünkü tnlamcia modern bir bütçe degildir. Bu nedenle bütçe teknıklert yönün rien incelenmesi ve elestirilme. sı, günümüz bütçelertvle ksrşılaştırılması gereksizrfir. Hattâ denilebilir kl: 1920 vılı bütçesl, o günlenn koşulları altında bile eksik hazırlanmıs bir bütçedir. örneğin kurtulus savasına önemli katkıda bulunan lç ve dış bağışların bütçede yer alm» ması bu konuyu araştıracsk olanların karşılaşacaklan bir eksiklikUr. Ancak. yine de 1920 yılı bütçesi Türk Kurtuluj Sava sının nangi nlanakiarla eerçfkleştiğini gösteren ve Bzgürlüğü müzün çok güç koşullar altında kazanıldığını kanıtlayan bir belgedir. Bütçe görüşmelerinin yapıldıgı, 1920 ve 1921 yıllan Meclis oturumlarının zabıtları gerek milletveltillerinin, gerekse hükü met üyelerinin bütün olanaksızlıklara karşın ne denli inanç lı olduklarının, sorumluluk ve yurtseverllk duygulanndaki yüceli'in pınl pırıl belgeleritlir. Kurtulus savaşımızı her y5nüyle Türk toplumuna lletmek» le yükümlü olan kuruluşlanmı» zın matbaacılık kavgalanndan, 1000 temel eserlerle uğra$matctan, kijisel çekişmelerden fırsat bulduklan takdlrrfe biraz da böy lesine belselere egilmelerirl beklemek ve yapacaklan araştırmalardan vararlanmak kuşkusuz heptmİ7İn hakkıdır. 1920 yılı Mltçesi pder toplamının 63.018.354 lira olduguna daha önce deginmiştik A:,TII bütçenin gelir toplamı ise bütçe kanununda farklı görünmektedır. Büt çenin metin bölümünün ikinci maddesi gelir toplammın 51.388.626 lira oldugunu belirtmekte, ancak daha sonraki bölümlerde gelirler toplandıgında bulunan rakam 46.839.868 lira olmaktadır. 4,5 mılyon lira dolaylarındaki bu farkın nereden geldiği anlaşıloıamakla beraber. gelirler toplanınca elde ediîen rakam olan 46JJ39.868 liranın doğru olması gerektiği akla daha yakın gelen olasılıktır. Bu durumda ilk bütçenin açıgı 16.178.4B6 lira olmaktadır. Türkiyenin geleneksel bütçe açıklarımn 1920 yılmda hazırlanan ilk biitçeyle ajnı yaşta oldugu da böylece ortaya çıkmaktadır. ıdlk Bütçe»nin gelir bölümleri de giderlerde oldugu gibi Osmanlı bütçe sısteminden esınlenerek haarianmıştır. Ankarada Danıştay olmadığı halde gider bütçesinde adı nasıl geçmekteyse gelir biitçesinde de ömegin; «Fırat ve Dicie vapurları işletrr.e hasılatı», «Mısır ve Kibrıs vergıleri» gibi Ankara hükümetıni ilgilendırmeyen ancak İstaubul bütçesinde bulunan fasıllar açılmış, gelir hanelerine (0) rakamı konrauştur. 1920 yılı bütçe kanununa bağlı (B) işaretli cetvelde devletin gelirleri 10 ayn bölümde ele »lınmıştır. önemli bölümlerin toplamı ve genel gelirlere oranı şöyle sıralanmaktadır. Oelina Cinri Vasıta&ız verjiler Vasıtalı vergil*r Tekel geiirleri Devlet Malları Gelirlari Çejuli gelirler Topiam gelirler içindeki türlerî ise funlardır. Vergi veya G«lir Aşar Gümriik Vergisi Hayvan Vergisi Tuz tekeli Bina ve arazi vergileH Gelir Vergisi Topiam gelirlere oranı *.'t 26.589^56 57 10.438.895 21 4.783.244 10 2.015.650 4 1.758.443 3 pay oranı en yük«eV nlnn verfi ve gelir Tutan (TL J 13.641.079 10.361.221 5.783.586 3.500.000 2.540.689 2.083.756 Tutan fTL .) Topiam gdirlere oranı % 28 23 11 » 5 4 Tanma dayah gelirler Tablodan da görüldüğü gibi 1320 yıluıda gelirlerin yüzdc 78'ini 6 ana vergı olusturmaktadır. Ayrın tılı olarak incelendiğinde, ilk büt çenin geiirlerinin yaklaşık olarak yüzde 60'ının tarım kesiminden ya da tarıma bağlı yan sektörlerden elde edildiği görülmektedir. 1930lerin Türk ekonomiâ heoıen tümüyle tarıma dayalıdır ve devletin tarundan elde edilen geliri \ergilemesi daha kolaydır. Köylii tarlasıyla. ürünüyle, hayvanıyla bütün fakirliğine rağmen en iyi vergi ka>Tiagıdır. Bu nedenle de bütçe verilerine dayanmak kaydıy la. kurtuluş savaçımızın en çok fa kir Turk köylüsünün katkısıyia finanse edilm'.ş oldugu savunula bilir. Günümüz bütçelerinde önemli yeri olan gelir vergisi ise ilk büt çede genel gelirlerin sadece yüzde dördünü meydana getirmekte dir. Bundan da, örneğin ticaretle uğrasan kişilerin savaş günlerinde vergi ödemeye pek yanasmadıkl» rı sonucu. yine bütçe verilerin» dayanmak kaydıyla ortaya çıkmaktadır. Tur geliri tlk bütçede tuz geiirlerinin de önemli bir yeri vardır. «Kurtuluş Savaşının Malî Kaynaklan» adlı incelemeşinde Sayın Alptekin MüderrisoSlu bu konuda şuaları yazmaktadır: «Tarım dışı devlet gelirlerinden geniş halk kitlelerini en çok ilgi lendireni, hiç kuşkusuz tuz teke linden elde edilen gelir olmaktadır. Yalnızca yemeklere tat vermek için kullamlan 10 günler i BİTTÎ T. C. BAY1NDIRLIK BAKANLIĞI Karayolları Genel Müdürlüğünden Merlne v» Tasra örgütümüzde Teknlk Hlzmetler Sınıfında çahştırümak üzere D«vlet Memurlan Kanununda va aşagıda belirtilen nitelikler: taşıyan aynca yan ödeme de verilmek suretiyle ILLER BANKASI GENEL MÜDÜRLÜĞÜNDEN DiŞi BOND Personel Alınacaktır Kadro Adedl 30 15 Tenl mezun olanlann Aylık Brüt Basiangıç dereeesi Tutan (TL.) ögTenlm Dnrnmn ( ( ( ( ( ( ETMOANNH« STUAOT 8/II 8/1 8/II 8/1 8/1 2640 2560 2640 2560 2640 2560 2640 2560 înşaat Y. UUh. Inşaat Müh. Malane Y. Müh. Maiana Miih. Jeolojı Y. Müh. Jeoloji Müh. veya Jeoloğ Maden Y. Müh. Maden Müh. Makine, Elektrik ve îüşaat Yüksek Teknikeri ve Teknikerleri Alınacaktır Bankarmz teşkilitında teknlk Hlzmetler Sınıfinda çalıstınlmak üzere aşağıda yazılı şartlara haiz olanlardan 657/1327 sayılı kanuna göre aylık ve synca yan Ödeme verilmek suretiyle makine, Elektrik ve İnsaat Yüksek tekniker veya teknikerleri alınacaktır. ARAN AN ŞABTLAH: 1 Türk vatandajı oLmak 2 Kamu haklarından yoksun olmamak 3 Askerliğini yapmış olmak 4 Herhangi bir müesseseye karşı mecburi hizmetie yflkümlü bulunmamak. 5 Görevini yapmafa mani bir hastalığı olmadığını tam teşekküllü Devlet Hastanesinden alacağı raporla tevsik etmek. 6 40 yaşından yukarı bulunmamak. 7 Yapılacak mülâkatta başarılı olmak. îsteklilerin Bankamız Personel Dairesi Reisliğine blzzat veya yazüı olarak müracaat etmeleri hususu duyurulur. (Basın: 26572/9802) s ı ( 8/n s/n 8/1 < TİFFANY JONES ÇALIŞTIRILACAKLARI YERLER: Merfcezde 4 ay stirell bir kursa tâbi tutulduktan sonra. Merkes ve Taşrada ihtiyaç duyıuan yerlere nakledilecektir. EN SON BAŞVtRMA TARlHl: 8.1.1975 cuma günü saat 12.00'ye kadar. Bundan sonra yapılan müracaatlar ve postadaki gecikrneler kabul edilmez. BAŞVURMA YERf: Karayollan Genel Müdürlügtl Sltesi (A) Blok 2. Kat 210 No. lu Oda Tücetepe/ANKARA, Telefon: 18 52 00/310 Dilekçe (Porm dilefcçe Merkea re Bolge Mtldürîüfc lerinden alınabilir.) b) 3 adet vesikahk fotogral c) Nüfus hüviyet cüzdanı aslı veya onanmı? 6rnefi d) ÖfTenim belgesi aslı veya onanmıç öme{1 e) Saglık raporu t) Saveüıktan alınacak İyl hftl kağıdj (tmtlhan gllnüne kadar tamamlanabilir.) g) Askerlikle ilgisi bulunmatlîfını belirtir belge (tmöhan gününe kadar tamamlanabilir.) SINAV $EKLt: MUlfikat ve başvuranlanrt sayısı bos kadro sayısmdan fazla oldugu takdirde vazılı vanşma sınavı. SINAV YERt VE TARİHÎ: Genel Müdürlük Merkeönde 8.1.1975 çarşamba günü saat 9.30'da. a) BAŞVURMADA ARANACAK BELGELER: ISTANBUL VİLÂYEH DAİMİ ENCÜMENİNDEN: Okul fnşa ve Tamiratı Yaptırılacak 1 Kadıköy, Fiklrtepe Mahallesınde 2 dersaneJl ek okul binasının 600.000 lirası 1974 kalanı fla 1975 bütçelerinden ödenmek kaydı ile 1.225.313.30 lira çevresinde inşası. İlk teminatı 50.510 liradır. 2 Kartal Küçükyalı merke/ ılkokuiuna ilâve ınşaatın 500.00U lirası 1974, kalanı da 1975 yıiı bütçelerınden ödenmek kaydı ile 1.01«.31V!» ııra çevresınde vaptırılması îlk teminatı 44.240 liradır. 3 Patihte Aveıbey ilkokulu kalöri/er tesısatı ikmal ınşaatı ile bahçe tanzinıınİTi 2HH142 4S lira çevresmde yap tırüması. îlk teminatı 15.596 liradır. 4 GaBiosmanpasa ilçe?indekl Büyük Fuatpasa îlkokulunun 212.346.88 lira çevreslnda onarımı llk teminatı 11868 liradır Keşlf bedelleri ile îlk temınatları yukarıda vazüı lşler 20 Arahk 1474 Cuma eünü saat 15.00'rie Sultanahmet Yerebatan Caddesindeki ö?e] tdare binasında toplanan Uaımî Encümentte ayrı ayn kapslı 2arf suretivle ihale edılecektir. Şartnameieri fsfanbııl Bsvındırhlt Miidürluâiirıfjpn rflınncaktır tsteklilerin ilk terr.inat makbu? veva mpRtubu 1974 yılı Tioaret Odnsı ve«ıka«ı ve avrıca ^aıtnamelerınde vazılı kevttlara uvulnrak Pk«iltmp1en i sür evveline kadar (tatil sünlen harlc) Vilâvpt Mskamms nınrar'a^tla alınrti!? yeterlik heleeierini havi olarak haiirlayacakları ka palı ?arfları ihale ctinü «aat 14 "(l'e kartar Da'ımi Knrıımene verm?ler1 \%7\vr\r\\r 'Rn^'n 2fi(W(i '<w GARTH (Basın: 28462) 9819 İLÂN Izmir 1 numaralı lcra Tetkik Mercii Hâkimliğinden: Sayı: 974/BOO Alaeâklılan ile Konkordato akdetmek üzere* mehıl talebinde bulunan tzmir YeşiHere Caddesi N o : 346'da deri sanayii ve konfekuyon ışi ı;e ıştigal eden USur Kurtay'a îcra ve tflâs Kanununun 2H5. 286 ve muteakip maCdeleri gereğince alacBklıları ile Konkordato akdetmek Ü7ere İKÎ AY MÜHLET VERİLMESİNE. 2.12.1974 tanh ve 974/500 esas 974/403 sayı ile karar verilmiştir. K = \ fivet üsn olunur. (Basın: 1 5044 26631) 9820