Katalog

CUMHURÎYET 30 Kasım 1974 ABDULCANBAZ DAĞLAR KRALI Yazan: Edmond About Hayır, doksan bin. Rahip, getirdigi para üstünden kilise hıssesini hemen kesmiş. Sıze çok gibi görünen bu meblâğın yirmi bin fr»nkı dahi benim cebime girmeyecek. Masraflanmız azımsanacak gibi değil, çok ağır yükümlülüklerimiz var. Düşunün hissedarlar, bu yıl uzun süredir sözü edilen sakat kalanlar için bakımevi projesinin gerçekleştirilmesine karar verirlerse durura ne olur? Artık arkasınrfan bir de haydutluk yüzünden dul kalanlara bir bakımevi yaptırmak gerekecek. Her yıl ateşli hastalıklar ve çatışmalar yüzünden otuz adam kaybedince bunun yol açtığı masrafın ne olduğunu düşünebiliyor musunuz? Yok yok, bu kez kazanmak bir yana kendi payımdan bile para eklemem gerekecek. Hiç bir işte kaybettiğiniz oldu mu? Bir kez. Bir şirketten elli bin frank almıştım. Sonradan astırdığım kâtiplerimden biri paralarla birlikte Selânik'e kaçmıjtı. Açığı kendi cebimden ödemek zorunda kaldım. Benim hissem yedi bin frar.k tutuvordu. Demek ki zaranm kırk üç bin olmus. AIB« par»mı çalarv salak bunu pahalıya ödedl. Ona acem cezaM verdîm. Asmadan önce, bütün dişlerıni sokturup, kafatasına çaktırdım. Sırf iyi bır hrnek olsun diye anlıyor musunuz? Gaddar değılım. Ama bana zarar veriluıesine de tahammulum yoktur. Düşündüm ki bu kez, seksen bin frank k»ybettiğinı oğrendiğlnde kafam palikaryadan. çok uzaklarda olacaktl. Hacı Stavros konusmasım sürdürüyordu: Peki dönüsünüze kadar ne yapacaksınız? Kuşku*uz îngilizlerin yokluğunu hlssedeeeksiniz. Kaldığmız yer de size çok büyük görünmeye baslayacak. îsterseniz, Rahibin getirdiği AtİDa gazetelerini okuyun biraz. Ben hemen hemen hiç okumam. Gazetecllerin parasını öd'ediğim içln haberlerde ne yazılacağını çok önceden bilirlm. Gazeteleri size bırakıyorum. Yine de içterinde ilginç blr ieyler görürseniz bana da anlatm. Fransızca yazılmış olan «Umut» yabancı!*n uyutmak amacıyle çıkıyor olmahydı. Gazete, hay dutluk haberlerini yalanlıyor, her tenha köşede gördüğü köylüyü haydut sanan, her toz bu.utunu çete yerine koyan eteklerine takılan yalılardan aman dileyen saf gez.gincilerle alay ediyor, yollann emniyetinden söz ediyordu. Hacı Stavros'un dostlarının etkisiyle çıkan Palikarya gazetesi ise Kral'a övgüler düzüyordu Gazetenin bildirdiğine göre, yüzyılımızm tek ye nilmemiş adamı, Skrironiyen kayahklarına fanlı bir sefer yapmış, olağanüstü döğüş çıkarmasına rağmen adamlarının gevşekliği yüzünden başarı sağlayamamış, önemsiz birkaç kayıp vererek çekümişti. Ama bu olay Dağlar Krahnın mesleğe olan aşkını öldürmüj ve O'nun, bütün ömür boyunca şan ve şerefle kazandığı servetiyle krallar gibi yaşayacağı Avrupa kentlerinden birine çckilmesine sebep olmu$tu. «Artık diyordu Palikarya, herkes dağlarda istediği gibi gezeb:lir. Bankacılar, tacirler, yabancdar, gezgineUer için Osmanlı tmparatorluğunda Milliyetçi Hareketler Dr. Stefanos YERASİMOS Üyesl Vincenne» Onlversitesl öğretım Çeviren: Ali Sirmen 36 korkacak bir îey kalmamifttr. Çünkü dağlar Kralı Şarl Kent gibi, şanın dorugundayken ıstıfa etmiftir. Resmî gazetcde ise funlar yazıhydı: «Bu ayın 3'ünde pazar gecesi saat beşte, içinde yirmi bin frank olduğu halde Argos'a götürülen askeri para tandığı Dağlar Kralı namıyla mâ ruf, Hacı Stavroa çetesinin saldırısına uğramışlar, fakat kahraman Binbaşı Nikolaidis komutasındaki jandarma kuvvetleri olağanüstü bir direnme Ue düşmanın saldırısmı kınp, haydutları süngü hücumuyle geri çekümeye zorlamışlardır. Haydutlar çahşma sırasmda büyük kayıp vermişler, bir kısım yaralı ve ölülerini savaş alanmda bırakarak geri çekilmişlerdir. Güvenlik kuvvetlerinin kaymlan ise son derece önemsizdir. «Aynı gün, Majestelerinin kuvvetleri bir zafer daha kazanmışlardır. Birinci savas alanma on fersah uzakhkta, Kastiye köyü civarında Parnes tepelerinde Birinci Jandarma Alayının ikinci taburunun üçüncü bölüğü, Hacı Stavros kuvvetlerini bozguna uğratmıştır. Kahraman Yüzbasj Perikles'in raporuna göre, burada da Dağlar Kralı, jandarmaların ateşi altında kalmış ve büyük kayıplar vermiştir. Bızzat Hacı Stavros'un da va ralanmıs. olduğu belirtilmektedir. Ne yazık ki. bu büyük sefer birliğimize pahalıya malolmuş, on jandarma eri ölmü« ya da ağır yaralanmıştır Bunlar arasında, savaş alanmda can vererek en yüksek mertebeye erişmij olan Evelpides Subay Okulu mezunu yetenekli bir genç subay Spiro d« bulunmaktadır. Böylesine üzücü bir kayba karjı artık, güvenliğin her yerde tam olduğunu düşünmek sevindirici olsa gerek.> Çok kötü basılmış olan Karikatür dergisinin kapağında ise birbirleriyle kucaklaşmış olan Hacı Stavros ile Perikles'in resimleri göriilüyordu. Karikatürün altında ise şunlar yazıhydı: NE DE GÜZEL ÇARPISIYORLAR Karikatürü okuyunca gülümsemekten kendi mi alamadım. Demek ki, Perikles'in sırrını bilen tek ben değildim ve yakında yüzbaşroa^ ştfru maskara sırrına 45n«cekü. ''^»SSR • Gazeteleri kapadım. Içime yeniden bir sıkıntı doldu. Evet kaçıp kurtulacak, bu sekılde Mary Ann'in saygısını kazanacaktım. Ama gelecekte kayınvalidem olacak olan Bayan Simons benim hesabıma bir onbeşbin frank da veremez mıydı? Doğrusu kadın fazla sert davranmıştı. Pe ki ya dostum John Harris hâlâ yardunıma kosmak için ne bekliyordu sanki. Beni bu kötü karamsar düşüncelerimden uyandıran Hacı Stavros'un sesi oldu. Anlasılan canınız sıkıhyor. Tabiî okumaktandır. Ben hayatımda bir tek kitap kapağı açıp da uyanık kalmayı başaramadım. Neden burada geçireceğiniz son günleri daha iyi değerlendirmeye düşünmüyorsunuz? Sanırım dağlara bitKi toplamak için çıkmıştmız. Öyleyse ne bekliyorsunuz. Sizin yanınıza iki adam vereyim. Istediğiniz gibi çiçek toplaym, bitki toplayın. Eğer ülke nizde olmayan bir bitkiye rastlarsanız. Ona benim adımı verin ve nerkese gösterin. Dağlar Kra lının ülkesinde topladığmız bu bitkiyi. IDrranu var) Emperyalizme karşı gerçekleştirilen ulusal devrim Türk milliyetçi hareketl ba?langıçta, imparstorluktaki dığer uluslann hareketlerine karşı bir tepki olarak ortaya çıkmaKtadır. Bu nedenle başta, imparatorluğun kalıntılarından mümkün olaru kurtarmayı amaçlayan bir savunma hareketi olacaktır. Çok ulusluluk ilkesıne yaslanmakta ve Osmanlı milliyeti tıknni one sürmektedir; Turk mıliıyetıni görmezden gelmekte ve Batı Hrlstiyan uygarlıgına karşı, birhk ve uygarlak unsuru olarak Müslümanhğı öne çıkararak u'.usların eşitliğini yüceltmektedır. Bu aşüriuş görüş ve uluslarm eşitliğı ile Muslümanlığın eşıtlıgi düşünceleri arasındaki açüc çelişki bu harekete, yukanda sozü edilen küçük burjuvaziden kiynaklanan bir grup aydından öteye yayılma olanağı tanımamıştır. Sonunda bu düşünce. ani bır kopmayla ve Batılı gilçlerin müdahalelerırü bnlemek amacıyle, liberal bir görüntü saglama gabasındaki bürokrasinin bir bblümü tarafından ele alınacaktır. V'e bu hareket, temsili bir sıstemle hükümeıe katılmak isteyen çuç sahiplerinin de desteğiyle 1876"da ilk anayasal rejimi ortaya çıkaracaktır. Sarayın çevresine toplanmış olan geri kalan bürokraM, elçilılderin de desteğiyle DU dtfneyl kısa sürede gömecek ve yorins Sultan Abdülhamid"in kişisei rejlmini getirecektir. yanmasına katkıda bulunacaktır. Ama milliyetler ilkesine bıle dayanamayan Abdülhamld rejimi, ulusal bir hareketi başlatmaya 'a raftar olm&yacaktır. Böylece Rus emperyalizminin PanSlavızmıne karşı, halilelik unvanını yeniden yükselten ve onu Müslümaıılı£uı Papalığı düzeyıne yükseltmeye çalışan sultanın ahlâki otontctine dayanan Pan • Islamizmi kabul ettirmeye ugraşacaktır. Bu hareket de, Asya'dakı ezilmış Müslüman halklann btiyuk bır bolümünde ulusal bilincin dofimasına katkıda bulunacak ama, kitlelerle gerçek bir bağlantı^ı olmaksum yönetimin yüksek çev relerinde ortaya atıldıgı için Osmanlı ruhuna hiç bir yenil'.k getırmeyecektir. Artık oıellikle Müslüman topraklarda kalmış ıınparatorluğun kalıntüannı Müslüman bir maske ardında kuriarmak için yapılmış gizli bir le^abbustür bu. Emperyalizmin Ortadoğu'daki çıkarlan Islâm dâvâsından daha agır basınca son düşler de yok olacaktır. Buna paralel olarak, direniş hareketi, ünlü «Jön Türkler» adıy la yer altında hazırlanmakiadır. Temel çekırdek küçük ourjavazinia. aktif kesıml olan ordu tarafından oluşturulmaktadır ve rejunm baskısına karşı or'ak düşmanlıgın ardında çeşitli eğilimler toplanmaktadır. Çok ulusluluk düşüncesi hâlâ yaşamakıadır, ama ilk kez milliyetçi bir nareket biçimlenmekte ve bu arada ı?anlslâmizm milliyetçi karşüığını Boğazlardan Ortaasya'ya kadar giden bir Türk Imparatorlugu yaratılmasmı amaçlayan Pan • Tuık çültlk Pan • TÜrkizm ya da Turan « h k akımmda bulmaktadır. Jön Türkler Avrupa uluslarından ve Balkanlarda kurulan devletlarden esinlenen bir milliyetçl burjuva devrimini gerçekleştirmek ıscemektedirler, ancak eksik 'jlan burjuvazinin kendisidir. Hareket ender Türk tüccarlar ve dlusal destek yoklugundan zorunlu olarak ittifato girdiği Yahudi ourjuvazisi tarafından desteklenec'k:, ama yine de her zaman genı^. bir taban destegmden yoksun kalacaktır. Elindekl ordu sayesınde kolayca iktidara geldiğinde de eraperyalizmin ve yardakçılaru.ın elıne düşecektir. Darbeden sonra ulusal bir burjuvazı yaratuıa girişimleri de sonuçsuz fcalmıştır. Birinci Dünya Savaşı öncesinde, milliyetçi burjuva devrimi girişiminin başansız kaldıgı s<iylenebilir. Çözümü getiren savaş Soruniann ve sürüp giden beürsizlilderin büyük bir oorimünü savaş çöztimleyecektir. Imparatorluk, Müslüman • Türk unsurun büyük çogunluk olmadığı büıün topraklannı kaybeder. Milliyetçi sımrlar savaşı saza^ıan lar tarafından kendisine zorla ka bul ettirilmiştir ve üstelik ou sınırlar içindeki topraklar da bıiyük batılı güçler tarafından stkı bölgelerine ayrılmıştır. Turicije' ye ulusal toprağı ve onu savunma zorunluluğunu kabul etttren de yine emperyalizmdir. Sava^ın bir diğer sonucu da, ülkenin üzerindeki ekonomik emperyaiizının geçıci olarak ama gerçekt»n kalic ması oimuştur. Savaşm ılânıyls birlikte ittifaka bağlı kişiler ve sermaye çekilip beklemeye baflayınca, hükümet bundan yararlanmış ve ülkenin elini ayagını bağlayıp emperyalizme teslim edıime si demek olan kapitülâsyonian kaldırmıştır. Savaşın sonunda Alman etkısi de yıkılacaktır. Tabii kl bu durum geçicidlr ve bansla birlikte batılı giiçler tam bır sSmürgeleştirme tasarısiyle bırliıre geleceklerdir, ancak onlann e»*s çalışma alanı olan Istanbuı kendi ulusal devrimini yasamaya ba»lamış olan ülkenin geri kalan öölümünden kopmuştur. 19191922 Türk BağımsızlıU Sa vaşı. kapitalızm öncesi bir tmIaratorluğun geri capılarına kar $ı «on: emperyalizme Karşı gerçekleftirileD iik ulusal burjuva devrimidir. Dönemin ulusal ve uluslararası kosulları. emperyaliz min hem ekonomik. hem de a«kfri bakımdan tasfıye edilmeslnl uilamaktadır devrime. Bütfln ulusal sımrlar savunulmus, yabi.ncı şirketler müıîleştirilmiş, yenlleri alınmakaızın bütün dıs borçlar ödenmistir. Ama burada da temel giiçsüzlük. bir ulutal burjuvaarinin yoklufcudur. Hareket DU oasarısını ülkedeki ıki temel ulusal pücün, ordunun küçUk burfuvaziden Relen ilerici kanadının ve Anadolu'dakı büyük toprak sahıpleri ve eşraHn ittifakına borçludur. Her kov !ü emperyalizmın saldınsını ken di öz varhgına bir tehlıke olarak pörünce nalk arasınds fiili bir üestek saglamıştır, ama askeri zafer kazanılınca eşral egemen s.nıf olarak benrmıştır. Meselelerin bılıncmde olan vöneticı grup. amaç olarak oır ulusai bur juvazı varatma caba^ındaaır Ya btncı unsurların mallarma el ko nulması alanı boş oırakıyordu « e devlet, rekabet edebilecek du• rvma geldiğinde özel s<>rmayeye aktarmak üzere ülkemn sanayileşme hareketinı Kendı üzerine aldı. Bu da dogal olarak, sonunda. burjuvazinin gelişmesinl enEelleyecek olan ekonomiyı yönet mek ve ıçeliştirmekle vükümlü bir burjuvazinin oluşmasına yol açtı. îkind Dünva Savaşından scnra emperyahzm az geüşmış bir ekonomi ve yabancı girişimlerin yardakçısı rolünü oynamaV» gönüllü bir burjuvazi bula caktır. O zaman emperyalizmın mekanizması yenıden aynı vöntemlerle kurulacaktır; ancak bır farklılıkla «Kornpraoor» burjuV£zi sınıfı bu kez "milli»dir. Kapitalızm oncesı vapıların dayanıkhhğı sonucu mr donüşumle, Usmanlı Imparatorluğurun ilkel egemenligı altındak; halklar bır ulusal bilinç kazanmışlar ve Türk halkınaan önce devrimlerinı gerçekleştırmışlerdır. Diğer uluslann bu vükselışı hızlanarak, MUslüman TUrk unsurun alevhıne olarak gerçekleşmiştir, ama ou olgu emperyalızmden bagımsız olarak ele alınamaz. Uluslararası dengenın doğrudan sömüreeiestırmeyı önledifti bır ülkede emperyalist sön.ürü. bır nalkın diğerlen üzennde egemenlıgıne dayanan bütün bir sıstemı kurmak ve ısletmek zorunda kaimıştır. Sömürünün kendisı oır vana bırakıiırsa bunun sonucu emDervalizmın kendisını ebedi aracı olarak sunnıasmı ve bütün kârlara el Kovmasını saglavan bir dızı çatışma ve kin olmustur Ulusal devrımlerın tamamlanmasıyle bu sömürü zincırl vıkılnuştır. Her halk »endı gerçek düşmanıyle kar;>ı «arsıva kalmış tır ve gereksiz Kınler agır agır silinerek yerlerinı ortak mücadeleye bırakmaktadıriar Çeviren: AZİZ OKAY SON MAKİNA VE KİMYA ENDÜSTRİSİ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜNDEN: Türklerde Ulusal duygunun uyanması Bu sırada 18771878 TürkRus Savaşı, çok ulusluluk düşüne sanlmarun gereksizliğinı gosterecek ve Müslüman Türk halkın geıeceği sorununu kesin olarak ortaya koyacaktır. Balkanlaıdakı ulusal çekirdekler, Rum, Slav ve Müslümanlann iç içe olduğu bölgelere yayıldıkça, isgalcı devle'lerin buralan «miüUeştirmesi», Müslüman Türk unusurun malının elinden alınması ya da yok edilmesi durumunu ortaya çıkarmaktadır. Bu katı deney özellikle halktaki ulusal duygunun u Plâket Kompozisyonu Yaptırılacaktır 1. 2. 3. 4. 5. Kurumumuzun tarihçesini, yaptıgı hizmetleri sembolize edecek plâket yaptırüacaktır. Konu ile Ugili şartname, Ankara Tandoğan meydanındaki Genel Müdürlük Alım Müdürlüğünden temin edilebilir. Plâket için hazırlanacak proje ve maketler en geç 12 aralık 1974 perşembe günü saat 12'ye kadar Alım Müdürlüğünde bulundurulacaktır. Postada vâki gecikmeler kabul edilmez. Kurumumuz 2490 sayılı Kanuna tâbi değildir. MAKtNA VE KİMÎA ENDÜSTRİSİ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜK (Basın: 26082) 949C DiŞi BOND Bi eysevanm MeydanLarousse Meydan Gnzctfcilik ve Neşriyat Ltıl. Şti. Sultanmektebi Sok. 2325, Cağaloğlu İstanbul Tel.: 27 93 10 Manajant: 2982 9490 îlgi alanınıza giren her konuda neyi, ncrde bulacağınızı bilmclisiniz. Mcydan Laroussc Büyük Lugat ve Ansiklopedi, çağımız insanının. her soruya cevap arayacağı eksiksiz bilgi kaynağıdır. TİFFANY JONES 1K 1 GARTH \ n >i Bütün büyük kitapçılarda.,, Meydan Larousse: 12 cihte 12.000 sayfa, S00.000 madde, 2.000'i renkli 52.000 resim, }ema ve harita. ,' MEAUAH^N 1 C£2A»> OU J riâr Sosyal Sigortalar Kurumu KADIKÖY ŞUBESİ MÜDÜRLÜCÜNDEN 1 Şubemizin 1 yıllık kalorifer yakıt ihtiyacı bulunan 50.000 kilogram FuelOil, kapalı zarf usulü ile 19.12.1974 persembe saat 14'de Kadıköy'deki Şubemiz Satmalma Komisyonunda ihale edilecektir. Buna ait şartnamelcr Müdürlüğümüzden ücretsiz olarak temin edilecektir. 2 thaleye iştirak edeceklerin hazırlayacakları kapalı zarflar ihaleden 1 saat öncesine kadar Komisyon Başkanlığına vermeleri veya bu saatten önce Komisyonda bulunacak şekilde posta ile göndermeleri gerekir. 3 Ihaleye iştirak edecek firmalann ihale tutarınm ilk 50.000 TL. için •« 7,5, geri kalan bakiye için ".'» 5 geçici temi/ natı Müdürlüğümüz veznesine yatırmalan ve alacaklan makbuzun veya bu değerdeki banka teminat mektuplarını teklıflerine eklemeleri strttır. 4 Kurumumuz 2490 sayılı ihale Kanununa tâbi olmayıp, ihalt yapıp yapmamakta veya dilediğini yapmakta serbesttir. (Basın: 25811) 9498 Teknisyen Alınacaktır Başmüdürlüfümüz telefon santral hizmetlerinde çalıştınlmak Uzere 5.12.1974 gtlnü saat 14.U0'de yapılacak sınavla teknisyen alınacaktır. AşağıdakJ şartlan taşıyanlann 4.12.1974 günü akşamına kadar diploma, nüfus cüzdanı ve bir fotoğrafla Yıldız Posta Caddesındeki Personel Servisimize müracaatlan ilân olunur. tST. TELEFUN BAŞMÜDÜRLtlGÜ ARANAN ŞARTLAR : 1 18 yaşindan Küçük 30 vaşından btlyilk olmamak. (Tayin tarihinde) 2 Sanat Enstitüsü veya Teknisyen Okulunun Elektrik, Elektronik, Tesvlye veva Motor bölümü nıezunu olmak 3 Askerligtni vapmıs veya enaî bir yıj tecıllı olmak. (Tecilll oianlardan elektrik veya elektronik mezunu olmals şartiyle en fazla 25 fcişi ahnacaktır.) 4 Herhangi bir Ogrentm kurumu ile Ugll. oulunmama*. 5 Sınavı kazananlanlan lşe alınanlara Personel Kanunu na göre avlık vc 800 liraya kadar van ödeme »eriUr (Basın: 25583 a503> OOr E.B. NSPİS OTE< SEVS1Ü/V» yara