Katalog

CTTMHURİYET 18 Kasım 1974 VYAMK MEYDAN., DA E$,f :TÎH 3iR ><WA>. 0AUAI> ABDULCANBAZ TURHAAI SELÇUK ( f TOMl}üL KOCAlAfA ) OLÜMİ... ^ / / N / KAÜlLAfİlNDAN KÛPKAN LAfi, İlili 1 > (# ^ \ ^ \f İ ^5 DAĞLAR KRALI Yazan: Edmond About 2 4 Evet hanımefendl oydu. Daha doğrusu yazdlğı mektuptu Bu sabah ış mektubunu j az dırırken onu dınledim ve bedava kurtulmamı zın yolunu da buldum Acaba kardesimze Hacı Stavros a \uzonbeşbm frank gondermesmi yazar mısınız' Yuzbın sızln ıçın, onbeşbm de benim içın Ve mumkunse bu raıktarı buraya guvenılir bırıjle, orneğın Dımıtn ıle vollasın Sızın sevgılı Dımıtrımz elivle, dostunuz Dağlar Kralı'na ovle mı' Çok tesekkur ede1 rım bayım Ve blzi yuzonbeşbın frank karşı 7 lığında bedava kurtarıyorsunuz oyle mı Evet bayan ovle Dımıtri do*tum değildir. Hacı Stavros lse kafamı kesmekte bır an bile tereddut etmejecektır Bırakın da anlatayım Verdığinız paraja karşılık Kral'dan bır makbuz ısteyeceksınız Kralın makbuzu mu' Evet Kral'ın vereceği makbuz sirin bir kuruj vermeden kurtulmamzı sağlayacak. îyi geceler bayım' Daha fazla zahmet etmeyın Bu garıp ulkeye geldığımızden bu \ana herkes tarafından so\ulu\oruz Pıredekı gumrukçuler bızı sovdular. Blzi Atina'ya goturen arabacı da soydu Hancımız soydu. Dostunuz olma\an orta hızmetçlnız haydutla rın kolları arasına attı Bıraz otede ıçen butun bu ba\lar da hırsız Sız Yunanıstan'da rastladığımız tek namuslu kışısmız ve şımdi kalk mış bana neler anlatnorsunuz' Yoo hayır bajım' Havır' lw geceler' Allahaşkına HanımefendV Hakkımda ne du?unur=enız dusunun ama bırakın da devam ede>ım Paranızı nasıl geri alacağtnızı an latayım Peki ulkenın tum jandarmaları bızi buradan kurtaramaz'îa ben paramı nasıl gerı alabılınm kı' Demek Hacı Stavros artık Daglar Kralı degıl İM geceler bavım Gosterdıçı nız gayretı unutma\ acağım \e haydutlara sıze oğutleneni hakkıyla yenne getırdıgıniıl scnlejeceğım îyi gçceler' Kadın benı omuzlarımdan lterken o^le^i ne cırlak bır sesle ijı geceler dedl ki, bir an ıçın muhafızlanmızın uvnacağından korktum Çadırıma dondum Yattım Gunun ola\lan bırden gozumun onunden geçmeve baş ladl Sabah bır Borvana Variabılls bulmak için \ola çıkmıştım ve basıma neler gelmıştı Bır turlu u\ku tutmuvordu bır yandan ha\dutları, ote \andan Mary Ann'ın guzel gözlerını duşunmeve başladım Nasıl daldığımı hatırla\amı\orum Sabaha karşı uyandığımda çadınmm tavanmda bır demet çıçek gordum ha%ır olamazdı Gozlerıme ınanamnordum Benım bır tekını bile bulmak ıçın bu\uk zahmetlere katlandığım Borvana Vanabılıslerden oluşan koca bır tfemet sarkıjordu Hangı rastlantı on lan buraja belkı de bana mezar olacak çadıra getırmıştı7 Bunlan Hamburg bıtkı bahçesıne nasıl goturecektım' Şaşkınlıgımı ustumden atamadan kalktım O sırada kulağıma bır cenaze ajınının «esleri çalındı Ne oluyorduk' Daıremiz bir gun onceki durumundaydı. Bayan Sımons ve Mary Ann hâlâ derin uykulanndaydılar Onlann çadınnın tavanmda da benlmkının aynı bır buket duruyordu Bırden hatırladım. Rumlann 1 mayn bayramınd'a çıçek sunmak geleneklenydi Demek kı, bu ender Boryana Varıabllisler Hacı Stavros'un armağanıydı Cenaze mar;ı hâlâ devam edıyordu. Kralın daıresine gıden merdıvenı tırmandım ve bır gun oncekilerfnin hepsıni golgeda bırakacak şasırtıcı bır olayla karşıl&^tım Büyuk çamın dıbinde bır mıhrap Jcurulmuştu ve bır gun once tanıdığımız papaz şatafath glysılerıyle, dıni bir torene başkaniılc etmekteydı. Bır gece oncenin ayvaşlannın bir kısmı ayakta, bır kısmı dız çokmıis, papaz efendıyı huşuyla dınlejen kuçuk bırer azız olmuslardı. Hepsi kendinden geçmışti Kralın çubukçusu elınde bakır bır tepsi sıralar arusında dolaşıyor ve bıtevıye sesle, hep aynı şeyi tekrarhyordu. Bağışta bulunun baylar. Kıluey* veren Allaha vernu^ sayılır. Kuruslar yagmur tanelerl pbı dU$Ujordu tepsıye Bakırın bakıra çarpmasıyle hos bır ses yayılıyordu çevreye. Bu mtiminler toplantısına kat.ldığım da nepsı benı kılısenın ilk donemierını anımsatan bır ıçtanlik va sofulukU selâmladılar. Mıhrabın onlinde ayakta duran Hacı Stavros, bana yanında yer gosterdı Elmde buyuk bır kıtap tutuyordu. Duaları yükselc sesle okudugunu gorunce ne denlı sa^ırdığımı kolaylıkla tahmın edersinız. Haydutlann kralı şımdı papazlık edıyordu. Çımdı belld Diraz guc ınanacaksınız ama, davranısları son derece ıçtendı Gene de kendı kendune sormadan edemedım Burada kim kandırılıyor acaba'' Ayın oğleyı bırkaç dakıka geçeye kadar surdu Bır saat sonra mıhrap kaldınlıruş, hay dutlar yenıden içmeye koyulmuslardı. îyi kalp li ıhtıyar da onlarla bırlıkte ıçıyordu Hacı Stavros yanıma gelerek, mektubumu yazıp yazmadığımı sordu. Kendısıne hemen yazacağımı sayledım. Kral müretkep, kamış \e kağıt getırttı. Jonn Harris'e, Knstodul'e ve babama yazdım Knstodül'den eski dostu Hacı Stavros'a onbesbm frank bulmanın ne denlı olanak dışı oldugunu bıldırmesını nca ettım John Harris'ın bir dostunu bu durumda bırakmayacağını bılıyordum Ona vazdığım mek tupta, «Benı kurtaracak bır tek kışı varsa, o da sızsiniz diyordum Ne şekilde davranacağınızı şımdıden kestıremıyorum ama sıze bütun kalbımle guvenıyorum Çünku oyıesıne delı bır adamsınız kı Benı kurtarmak ıçın onbeş bın frank bulacağınızı sanmıvorum Bu meblağı cımrı Bay Mennay'den odunç almanız gerekecek kı, o da vermez Üstehk sız de boyle bır pazarlıgi kabul etmeyecek kadar Amenkahsınız Onun ıçın ıstedığuuz ?ıbı nareket edın. Isterseruz krallığı yakıp yıkın. he yaparsanız, yapın hepsıni daha baslangıçtan kabuı edıyorum. Ama kaybedılecek vaktımia yok. Bunu bılin Kafamın gıttıkç« hafifledıfıni belkı de ayın sonunda artık omuzlarımm ustünde olmayacagını hıssetmeye başladım bile.» (Devamı var) PORTEKİZİN BAHÇELERl Sosyalıst ve komünist partilerinin etkinliğine akıl erdirmek pek kolay olmuyor GENERAL ŞEHRE GİRDİ General sehre girdi davullarla zurnalarla Ama insanlar nerde, ciçekler hani° Halk nerde, halk, Dursun yol bo>u ayakta omuz omuza, alkışlasın generall? Bu sesmzlik ne? Dunyada mıyız, a\da mı? Ne y»na. baksan ölü dolu, yalnu Slfi!. Jof* Gomes Ferreira (Çev.: A. KadırA. Tlmuçin) Yanm yüzyıllık acunasız rejimden sonra Szgürluğun tadını yndumlamaya başiayan Portelriz halkı her gun akın akın gosteri alanlarına giai>or. sına kolay kolay akıl erdıremez. Neden mı' Çunku, Salazar yarun yuzyıla yaklasan acımasız yonetımı ıle, degil komunıstlen sosyalistleri en küçuk l.beral davranışlan bile yasaklamış onlara en kuçuk bır vaşam alanı bırakmaTiış U nıversıtelerde Marksızm yalnızca eleştın olarak oki'tulmuş Mark sıst kıtapların basımı jok edıl mış nerede ıse, Marksıst termı nolojı sozluklerden çıkarümak ıstenmış ve bır çok noktalarda ujgulanmıs da Surgun, toplumcular ıçın en hafıf ceza sayılmış Salazar'ın gızlı polısı açık \e kapalı bır yığm cmayet ışlemış, ınsanlar durup dururken kaybolmuşlar, dokulen kanların hesabı sorul maz olmuş Salazar yepjenı kendi «Yenı Devlet» anlayışına ujgun bır ku şak yetıştırmış (') Bu kuşaktan pohs yonetıcılerı polısler, gene raller, subaylar, sarı sendıka baş kanları kendı egıtımınden geç mış ogretmenler ogrencıler gar drvanlar ı.e daha bır yığın kış kırtıcısı ile papazı ıle insan çı karmış ortaya Butun bunlara karşın, bır ge cede değışen yone'ım, general Spmolayı da urkuten bujuk bır «sol» guç yaratmış Yakın şeçmışınde ne bır îspan ja ıç şa\aşı gıbı bır savaş ne de bır dıs savaş bulunmajan Por tekız ıçın gerçekten ustunde o nemle durulacak bır noktadır bu Devnk başkan Marcello Cae tano suruldugu Brezılya'da yenı gorevı olan Gama Fılho Unıver sıtesı Dekanlığında zaman zaman bu ışe şaştıgını belırten demeç ler vermektedır Portekız'ın gızli polıs örgutu (GDS)nın ulkedekı boylesıne guçlu bır Marksıst gelısmeyı gor memış olması olanaklann ıçın de mıdır' Konuşabıldığım ınsanlarm pel' çoğu bu gelışmejı bırden ortaja çıkış olarak nıtehyorlar voksul luğun son kertes'ne gelmış olan ınsanlann bır teDkı«ı ımış gi bı gostermek ıstıjorlar Açıkça sojlemek gerekırse Portekız Komunıst Partısının ul kenın dort bır janından bo\le sıne desteKİenmesını açıklayabı lecek bılgılerım yok Gerçı hukumette >er alan Konunıst Partısı nın genel sekreterı, Alvaro Cunhal ın bu ıştekı paM buyuk Otuz yıllık sıjasal yasa mının hemen hemen tumu jeraltı çalışmaları ıle, hapıslerle sur gunlerle doludur Tarıh açısmdan bakıldıgında, bellı b'r bırıkımden, ışçı sınıfınm Dilınçlenmesm den soz edılebılır doğal olçuler ıçmde dogrudur da bu Ne var kı, Portekız ın geçırdığı yaşam bojle bır fışkırmajı açıklayacak guçte gorunmajor Portekız de saşılacak şeyler o> lesıne bol kı, ınsanın şaşma duy gusu yeterıncp doyabılır IsATO' ^ a bağh ustelık de jırmı beş jıl• dır bağlı, kopması olanaksızmış pbı gorunen bu ulke'de deUet • onetımınde komunıstler soz scj leme kararlar alma \etıusıne sahıptırler NATO nun kuruluş nedenlerı nın ılkı ve en onemlısının «komu nıstlere karşı» ozgur dunyayı ko rumak oldugu duşunulurse ışın tuhaihğı buaz daha çıkar ortaya. Komunıst bır bakan kendı part.sını, kendı düşuncesinı yok etmek ıçın savaşacak bır orduja «ıierı» komutu vermek gıbı bır terslığe nasıl duşecek?.. Portekız'de Komunıst Partısınden daha guçlu partı Sosyalıst Partısıdır Portekız ın gelecegı bıraz da (eğer yenı bır faşist dar be olmazsa) bu partının ellennde olacaktır. Sosyalıst Partı, genış halk yığınlarının gi'.tıkçe artan sevgisinı ayakta tutacak guçte görunttvor Sosyalıst Partısının başkanı ve Dışışlen Bakanı Mano Soarez, geroekçi bir tutumla birçok konularda «şeytan«ı uvandırmaktan kaçınıyor Nevzaî ÜSTÜN Çeviren: Ali Sirmen Yarım yüzyıllık faşist rejimden sonra Soarez, birçok bakımlardan Portekız'ın en guçlu kışılerınden bırıdır. Bu arada unutulmaması gereken, ama hıç unutulma rcıası gereken bır nokta var Butun bu duşunceler butun bu var sayımlar, bütun tas8nlar Bır yerde gelıp durabılır O «\er> bır karşı devrımdır CIA nın çıkarcı güçlerın davranışı ıle orantılıüır Aslında her tümceye soyle baslamak gerekır «E*er veni bır faşist darbe olmazsa • Soarez birçok bakımlardan en giiçlü kışı demıştık Evet ovledır. Sosyalıst Partısı Avrupa demokrası anlayışına daha bır vatKin gelmekte çıkarcı guçlerce Komü nıst Partısı'ne oranla daha «ehlenı şer» sayılmakta ve halkçaı daha kolay gorulmekte Soylennlere gore, ordunun eenç subayların eğılıml de Du volda bır gelışme ıçmde bulunmakta Portekız dekı guçjen sıralamtlt istersek şoyle Dir »onuca ulasırız sanıyorum 1) Sosyalıstler 2> Komunıstler 3) Merkez Halkçı Demokratlar 4) Devlet Konseyi 5) Askeri Komıte (Genç ıu« bajlar) 6) Cunta (Altı yüksek rütbslı subaydan oluşan euç) 7) Savunma Başkanlıgı 8) Tutucular 9) Kihse 10) Maoıstler 11) Brezılya ornegı bır yonetımden yana olanlar .. 12) CIA 13) Kapıtahstler 14 > Tarafsızlar tstenırse bu lıste yırmıve kadar uzatılabılır Çunku ben Lırbondan ayrılacagım gun ellıncı, e\et ellıncı partının kuruluşu " hallca duyuruluyordu Butun bu kuruluşlar bırbırlen ıle surtüsms ıçındedırler Her bın ayn «yn tek başına kendı dedıgi olsun ı»temektedır Ekonomık guçlukler, dıs ödemeler dengesının bozukluğu, ışsızlık bu surtuşmeleri gun geçtıkçe daha da çoğaltıyor. Liman başı boş dolaşanlarla doludur. Si yasal bunalım son noktasına gclmedıyse bile yaklaşmıştır. Sıyvsal kararları kımın alacagı, kım(Devanu 7. sayfada) ED Kırk yıllık o korkunç baskıdan sonra, Salazar ın, Caetano'nun baskısmdan sonra, aalanan ozgurlugun kapılarından gorunen ılk şey şudur. Şaşüacak şey şu dur Komunıst Partısı ıle Sos yalıst Partısının guçlerı însan aklı bellı bır çızgi Us tunde duşunurse, bu partilenn boylesıne \aygın ve etkın olma MALKOÇO6LU yazan veçızen.Ayhan BAŞOGLU BANYA LUKA'NIN TOPLARI D.Şİ BOND XuNl, EILEBIKN BA£Kfl>LARl M\ RAALAVlP NBHRC ATTt ONO?OWU ÖLDUB/VAEYE Mf TÎFFANY JONES <»ı>ar*A k/ c o * v E.N IVfSf jhJ «1Bİ EVSTAMA.BfCABOO <|M * O l A N <SÖUV> fSE T/LU&tNlN au3 i GARTH P iffi ^ Vılı 1 • •