Katalog

CUMHURÎYET 25 Ektaa 1974 KLİN zijiA OZAMAtfLA&DA VffttM t* ^ KAVNAĞiNA UlA^n ( TfTİKTEYpı' SıSKM4>. KAftN H&fcTTlf. O <KÎNÜ İYt O'NSİNPtM ÛUNUÜ, ÖN«M <W# yMWi2 PffrıU&tt ru. CrOZfTLEDı',,. ÖHA gcNZı yfNtfltpl <r£lcNLtfc . KAİ>/NUW/M CN 47'LİLER FÜRUZAN 121 Tepyeni sözeüMerîe örulü bir evrenin Vapıları açılıyor ona. îşçîliğin ve sermayenin uç noktaya varnuş yasalarım yaşayarak öğrenecek. tletişim bunlarîa kurulacak aramızda. Ben onu. o beni öğrenebilecek ortama doğru kayacağız artık. O beni, ben onu bfleyeceğiz. Sorduğu bir soruya verdiğim 3etersiz yanrttaki ek sikliği o zaman kapayabileceğim. «Jfiye oldu bütün bunlar» dedi bana. Halkı bilmçlendırcne çabarnızın uçlara değin ulaşamazlığmı, bumm rioğal olduğunu anlattım. Başını salladı «Ta Haydar?» dedi. «Kardeşimiz olur, iki yıla yakm ki uğramadı bizim yanlara. Mektuplarmıia da tek kelam yoktu obnuçtan bitmiîten. «Yanıtlsyamadım. sustum, •Canım sıkma Eraine g*lm> deyıp gonülledı beni. Karfilıklı bekleştik öyle. Sonra coftuk, neler neler çözmedık birbrrnmzin ağzından geçnuşle ilgili. Annen Hamm'la ba ban Mıirsel. kızkardeşlerin odaya dohjftular soyleşi sürdiikçe. Yaralanm iyıcil kabnklar bağladı, irm kaynaklanm kurudu, Dirim, Kurban'ta girdi yeniden yanıma. Ku( olup da gelıp göreydm ücimiri. Onu biıim ünlü Erzurum kol tuğuna oiurttum. Bihrsin »en de ya o yerinden cviıamarı. B=»sta kasketinı çıkarmadı. ÇıkardıÂında sen cldun. Elbette sen değıldın ya, öyl* olandı. Bu görüntünün bana verdıği duygunun soylenemcyen. seft olmayan sözcüklerle içımi do nattığmı bildim. Yerli yersiz güldük. Senin beni sıkea uyardiğın «hele sö/unun ardını önünü bıleydık hanımean, aldın gidıyorsun»lu konuşınaiarıma gırıştım. Her şey guzellendi. Ar.nemleri bile Kurban'a kötü geçemedim. Babamla annemin öğretmen olduk'arını söyleyince Kurban saygıyla doğruldu. Kenan öğretmenle tclâl oğretmen oluverdiler sanki bizimkıler. Oysa ne denli azdır îclâl ve Kenan oğretmen benzerlerınm sayıları, sen de bılirsin ya.. Açıklamadım, gonlüm elrermedi. Onlar îimdi azdılar ja. ileride de az olacaklannı kanıtlamazdı bu. Söylemedım bir şey. Çünkü bçnim bu sava?a ginşımin. yetıytirme yanhşlığîna bağlanacak köklerle yetineeek yanları aralmıştı. Geçmişteki aile çatı$ma!armı önemseyecek jeşı da geçiyorura azar azar. Nüveyre öğrctmenle Selahattin oğretmen ve benzerleri işini bir yana koyarak onların da yanlışlannı besleyip çoğaltan asıl değer emek ilişkilerini anlatmaya giriçtim. Bundan ötütü ailem ıçin pek bir şey demedim. O ki Kenan öğretmenin .okut bu çocuğu. demesiyle bıtna sıvanmıştı. Ve o okuyanın Kurban'ca anlaşılmayan nedenlerden ötürü mahpusta oluşuna bile olgun bir tutumla anlayış gösteriyor, ne Kenan öğretmenden ne okumandan kuıkulanmı yordu. Bizimkileri sergilemeye giriçmek yanlıştı açıkçası. Anamın küçük cömertliklerle, iyilik severl'k adı altında geçiftirdiği insanhk sorum luluğunun sıradanlığını açıp sergileyemezdim. Ahlâk satıcısı bu kişilerin asıl insanca ahlâkm kökune inemeyislerinde y»tan binlerce yıllık fi zofrenik dengesızliği tanımlayacak zamanımız daha ileride olacak. Kurban'a bizun kahraman olmaya davranmadığumzı «nîattım. Yurtseverli ğin kahramanlık değıl. en doğal tutum olduğunu iki Uç sözle aktardı; çok sevdik agabeyin Kurban'ı bil. Almanya işçisi olan akrabamız, Alman irtibat bürosunun okuma sınavı için ezber lediği parçayı bana gururla utancın karıjtıgl tutumuyla okurken yajlanoım sanki. Yıllardır tıkanıp kalmıt, basılmış. akrabaca yakmİLk dedikleri o ıhman feyin aramızda boy attığını gör düm. Gözlerim yajardı. .Hadi hadi. deme. O okudukça, ezilmeler acımalar, haksızlıldardan kurulu basknn geriye iten geleceği gördüm. Kur ban'ın bir ilkokul öğrencisi dikkatiyle titizlendıği okuma parçasmda neler yoktu ki. Sömürge cilerin yerli baskı guruplan aracılığiyle yükaek ten atan sesi duyuluyordu. Agabeysinin örttügü tedirginlığmi tuttum bildim bu gece. Biz onlan yetennce tannnıyoruz. Sen bile dersem kızraa emi. Bana neyi gösterdi Kurban büiyor musun? Hayatın o gulümserken kahpece vurulup düşen, anında filizlenen ana damarını gösterdi. Ağlarken gülenin korkunç güerünü, başa çıkümazlıjım hatırlattı yeniden. Okuduğu «trende yüznumaralar ve atılacak çopler> bölümünü dinlerken g.yimiyle gözlerindeki pırılhyle, kasketiyl» çizdiği göruntü aneak bir film kamerası araeüığıyle aktarılacak bütünlüirteydi. Kurban ezik değildi, ezilendi. Bu aynmı geürdi bana. Tek po tansiyelin onlar olduğunu söylemenin yetnıiyeceğini. onlan tanımanın gerekirliğini saptadı. Şarlo'nun güldürürken ağlatıveren yiizünü çizdi. Daha da önemlisi ardımda bıraktığım güvencesiz, yumuşak başlı olmaktan 8te, çıkarım ederini bulamamış tanıslanmın Errurum'dan, Kars'tan ve büyük kentlerin ne yapıp da g*Çtndiği belirsiz kişilerinden kurulmuj insanîar dızisinden bir »özcü olarak çıkmışçaydı karjima. En önemlisı.... Eminc yazmajn keeti. O £ok tanıdığı bir seyin dışanda oluıtujunu seziverdi. Karın kokusuydu burnuna çarpan. Her yan örtük de olsa, o, haı karlar ülkesfaıin kıztydı an lardı. Yüreği diri bir dalgalanmayla ısındı. tstanbul'a me\simin ilk kan yağıyordu. Mektubu daha »onra sürdürmeyi yeğledl. Ayağa kalktı pencereye doğru yürüdü. 1973 1974 Istanbul ÎSRAÎL NOTLARI KÖYKENT UYGULAMASI İSKAN SORUNUNUN ÇÖZÜMÜ İÇİN DÜŞÜNÜLMÜŞTÜ en ilgınç denemelerden biri de, Türlriye'nin artık früncel programa aiınmış olan köykent çalışmaları. Ecevit hükümetinın işbaşına gelmesi ile sosyoekonomik sözlüfc genişlemeye başladı TUrtaye'd*. Yeni karramlar, yenı kesimler ilk anda sosyal demokrat nitelikte bir defişimın habercisi oldular. Ortaya atılan kavramlardan en 11(rtnçi re be'ıki de ne fazla bel bağ lananı köykentler. Yıllarm s o runu Anadolu'ya ref&h götürmek HT. Ama bu amacın araçlan kesinltkle saptanmamıjtır pefc bupüne degin. tşte Israıl'de benzer bir deneme, bundan aşağı yukarı yırmi yıl önoe bBîlatılmıştır. Israil'de ilk köykentın kurulduğu yer Kır vat Gat'dır. Rusiın savıları y;rmidokuza ulaşan köykentler İsrail'de,Turkıye"deki gibı toplumsal kalkınmanın araçlan olmak dü?ifficesınden çok, iskân dlişün cesinden doğmuştur. Sadece tarımı değil, aym zamanda kentlerl de Ulkenin her tarafına yaymak gerekmekte, yeni elde edilen topraklar Yahudı vatandaşltrla doldurulm*hdır. Bunun için trereken, tanm ve sanayi kesimi yanmda, hiımetler kesimlni de, Ulkenin en uzak yerlerine (ötUrmektedİT. Hatta çöller»... »osyal hizmet kesimlerine agırlık verilmesi ele alınan ilk işlerden biri olmuş. Fakat sosyal hizmet lerin ağıruk kazandığı yerler kır sal komunler değil, diğer ikinci tip kentlerdir. Bugün yirmidokuz köykenfte sekiz bine yakın aile oturmaktadır. Bunlann yüıde otuzikisi hizmetler, yüzde ellidördü sanayi, yüzde ondördü de tanm kesiminde çalısraakt&dır. Bunun anlamı, giderek sanayıin önera kazanmasıdır. Tanmla baş layan gelişme, ekonomik mantıga uygun bir gelisim göstermis ve Israil'de kırsal alanlar sanayileş meye baslamıçtır. Köykentlerde y&şayan halkın en önemli özelli YALÇIN DOGAN gi de, nüfusun yüzde altmısüçünün yas ortalamasmın yirmidört dolayında oluşudur. Bir merkezde toplanan, yoğun laşan mal ve hizmetler daha son rakı asamada o bölgedeki diğer merkezlere ya da alanlara gönderilmekte ve toplumun aynı anda kalkınması, «nimetlerden yararlanması» sağlanrnaktadır. Bu sos yal adalete yakın bir tavırdır da aynı zamanda. Herhangi bir boş luk ortaya çıkması, ekonomik ge lişmedeki; dengesizliklerin engellenmesi vergi alınmaması ile ger çekleştirümek istenmis. Nitekim Israil'de köykent'te oturanlar hila vergi ödememektedırler. Fa kat bu uygulamanın yakında ba?layacağı söylentiler arasındadır. Halk bu denemeden çolc mem nun kalmış olmalı ki, dofum ora nı bu bölgede diğer bölgelert oranla da'.ıa yüksektir. Ortalam» doğum oranı tüm îsrail için yüz de 3J2 iken, köy kentlerde aynı oranın yüzde 4.1'e yükseldigi görül mektedir. Kısacası, tsrail'dekl köyVtent denemesi, yeni atılımlar arefesm dekı Türkiye'ye katkıda bulunacak nitehktedır. Oradaki deneyimden yararlanmak Türkiye îçir. son derece olumlu sonuçiar verebılir. B İ T T İ 32 ayn ülkeden... KiryatGat Belediye Baykanının Terdiğl bllgiye gör», ilk baş ta çok güçlük çekilmijtir bu düşünceyi uygulamak için. En büyük engel finansman olmuştur. Aynca, yeni kurulan köyler» dışardan gelen Yahudilerle, savaş tan kaçan îsrael asıllıların yerleş tirilmesi, sorunu biraz daha artır mıjttr. JpönkÜ yerSşürilenlerin heHM^%tıt«ıu otua&t ayu Ulke den gelmışlerdir. İlk anda bıuılarm yerleşmeleri İçin yirmidokuz köykent planlannuştır ki, bu rakama bugîln ulaşılmış da rumdadır. Bu amaçla once su sorunu çözümlenmek istenmiştir. Israil'de bufün çölde su bulmak olanagı vardır. Köykentlerın kuruluşunda ana düjünce 967le cnetlenebilir: Bu sistem ayn merkezlere ve ayn amaçlara hızmet eden üç ay rı kademeden oluşmalıydj. Buna göre, birinci kademe, aynı zamanda merkez olan tek bir A kö yü, ikinci kademe beş ya da altı köylük bir gruba hizmet eden ve birleşik bir köy yapısı gb'steren B merkezi, üçüncü kademe ise, bu birleşik yapılara hizmet eden bölgesel C kentinden oluşacaktı. Her köy, mevcut seksendoksan ailenin ana okulu diizeyinde eğıtim ve diğer günlük ihtiyaçların karşılanmasına hizmet edecek kapasıtede kurulmuştu. C kenti yö netim merkezinin banka, konser, tıyatro salonu, okul eibi lcuruluş lan içine alan bir ticaret ve kül tür merkezl olmalıydı. «Kırsal alanlann geliştirilmesi programı» adı altında tarımsal üriınlenn yetıştirılmesi ön plana alınmıştır. Yanı amaç tarıma dayanan yeni bir topluluk yaratmak tır ilk anda. îkinci olarak, kırsal komunler kurulmuştur. Komünlerin her biri kend; içinde özerk bir yönetime sahiptir. Bunlar bir tür köy biçimindedir. Aynı şekil de, ikinci a.'amada, kırsal komünler sosyal niteliği ağır basan örgütler (ya da kentlerle) destek lenecektir. Başka bir deyimle, kır sal komunler ve kentler bir aşamanın iki ayn bölümünü oluştur makta ve birbirini desteklemektedirler. Üçüncü ve son aşama ta nmsal üretimin bütün o bölgeye dağitımıdır. Üretilenler önoe sadece o bölgeye dağıtümıştır. Artan, ulkenin tamamma gönderilmıştır. îlk başta, bazı sanayi gıri şimleri de planlanmı? olmasına kar?ın biraz da iskftn nedenlerin den ötürü, gelijen kesim tanm olmuştur. tNLO KÎRYAT. GATDAN GÖRtNLS GAT ÎSRAİLTîE KÖYKENTLERİN KURLLDUĞU It.K TERDIB B İ T T İ (Bu tefrika gazete için kısalttlmi{trr.) DİŞİ BOND MALKOCOĞLU yazan veçızenrAyhan BAŞOĞLU \^ BANYA LUKA'NIN TOPLARI TİFFANY JONES ĞINYOLCİJLAC BtNMEJCTBD:Q GARTH Köykentler Ekonomi ile birlikte bajta sağ lık ve eğıtim gelmek üzere, bazı Kayıp Oğretmen DİŞ TABİBİ ORHAN TÜZÜN Saat 13.30 19.30 «•nıatya Cad. No.: 400 A LT Cumhuriyet Keıat Hamit Aziz Napol> on 24 Arar 22 Ayar 1 N 505508 765775 510515 490495 600820 7371/ 7400 6770 6800 T A K V 1M 15 EKİM CTMA Gurveı Ögle tkındl Akşam Y sı Imsak 7.20 12.58 15^3 18.15 19.46 5.33 1.04 6.42 9.37 12.00 1.31 11.22 KAVIP ilkokul diplomamı kaybetlim. venioini alacağımdan eskisinin hükınü yoktur. Şener Parmakn* Cumhuriyet 8400 KATIP Ihliyetımi ksrbetttrn. HukUmsuzdür. Mehmet SEVAL FAHRt ERSOY bir aydan ben kayıptır. Görenlenn nçagıdaki adreM . bildirmelerı nca olunur. Adres: Ofretmenler Dernegi Telefon: 11715 BLRSA Cumhuriyet: 8403 rel.: 21 « «2