Katalog

CUMHUBÎYET 13 Ekim 1974 £*& AUAtf At>AMA tM«Pi/> Df &': #WÇcNîtf HtP ORA/A KÛYPtJ, \'f RA8 A L U H MfcÜ OlAM ij$L A&A£| VE g ÜÜ SİLMc ^ vt YAU»llîAM«lîlfl'K ABDULC TURHAN SELÇUK» YEWÜN (Kitfflt MtfTtffc/itflüttu LDI VCYÖÜMÎCTLE >AttA*N AUPf(jr( <tf(?liflrâ rnKIİ 47'LJLER FÜRUZAN111 Bak Etnir» AnkarVje geîmemekte diret fşte dedl, yöneticüerimizuı lcültür ihtllAtin ya ça& yaaık yenı datrereizi d# gorurdun. U. î*srey« taşuıctunB srme. Kuçtik Esat. : ' Kerden çıkardm stmdi bu sözlerl. iyiydi, asansorü de vardı. £* ;i Hnç. k " Yenının * awn8örü nar. Ortanca, baban ! Annesi asansörde başlayan kocasına dalgl ilia asansör olsun demıyor, rahaisız olmasma . gibi ışleyen ezıci sarsıcı sözleri kökten silme iskarşın. Baba söze ksnştc teğıyle hızla kapayıvermifti kapıyı. Gel gör ki bentm fcızımr şbndilerd* ysı Kızıda bu ttir konulann açılmasını lstetrrikamı koyuvermeyen bir yeşiUik: düşkünlügü başladı bende. Annen de bıliyor y* az yeşillıkle î^yo'du kı, lier çakan yırtan »ozcUgün ardına sıyetinemez olcftun. eÜBidea gete«' ormanlar yetis jradan söMükler koyuverlyordu. f Ouerera için kuşfculu olmaruz* eereic tireceğim. Ya biz de Çankaya'ya çıktık Emine. Ha * yok, öldurdüler? Aynca hiç hiç bir î*y İçin vası da daha temız. 168 metrektarelik bir daire. kuşkuda olmanıza gerek yok. Çok ferah senin anlayacag». ] Çocuğum demişti babası, hiç hiç bir sey îstanbul'a gelebilırdiniz anne. Babamm • t demek için doğru mu. Biz çok şeyler için ku$ku ' ordaki işleriyse arada bir uçakla gidip izleyecedaydık. Bizden sormak istedigin nedir? Neyi anği duTumdst artık sanınm. Heml bu kat Wr belamıyacağımızı kest;rmi»sin kafand». Biz de o nim için mi kaîacak. genç insanlan sevip ü>ülmedik mi sandın. Yok Emine aileye karşı çıkmak çocukluğun aşamaBıliyor ki Teşvıkiye'de alındıâmda ufaeık b«nılmalan bile titizlikle deneHanen bu daire blanndandır. Sen hep kendin üzüldun sandın. şımtii annesi için, semtirtışinda.'eski önemini Durmadan anneni ve beni kendılerinizle dolu yitırmiştir. ' sandın. Bu yanhşın da bizim öğretmen olduğu Biz de gelsek burası biraz küçuk geleeek muru hatırla hiç olmazsa. Gençlerle uzun yıllar stirmüş, eğitmenlik yakmlıgımu oldu. Bir kızıin. çok şeyler öğrettik onlara. Nicin anne, Kubilây yok. Seçil yok. Beni de pek var saymayın. Sesim solugum size vaz ögTettiklerinizin do&ru şeyler olduguna mazdı. fki kişi için küçük sayılmaz burası. inanan ögTetmenlermiydiniz baba. Dogru sayAsansore girdıklerınde babası o daracık dıklarınızın pesindemiydıniz. Onları araştınyoryerde kızıntn soi ve saf koDanm otomobildeki mujdunuz. Sız« üst buyuruculardan «ögretiniz» gibi gözlertrii dikeTek, denilenlerin yararmı tarttınız mı? Ak törenin İskenceler rfo£ru IBU Emine «Jemiîtl. • baş tacı ettiği geçerli iyilik severlik anlayışınm Dogru ya da ysnh? baba, örnek olarak s(bir 8z doyumdan öteye varmadıgım görüp çıkre Bana yapîrrmş olabileceklert anlatsam, bunmazlara çarptımz mı? Eğitimdir diye çunduklalarla yetinıp daha öteye frffmethkleTtrri sanabilirrınızm boyutlannı ya da boyutsıi7İuk!annı düsınız. Oysa buıüar yapıldrfs» her iskenceye ç«slindünüz mü? Bırakm ögretmenligi bireylerin kıldiği sbylenen için ne tür alçaklıklara ginltekıl iyiıikleriyle toplumsal dUzelmeler olmayamiçtır <Kye araştırmalttan gwri kalabllfriz. înanra&ını hâlâ anlamadmız mı? Epeydir, toplumri:klanmızj yeterll bulup otesinden cayabiliT bu ^dan soyutlanmıs. iyiliklere acımalara saygım kadarıb dırebilirU. Bu ĞM bagışlatunaz bir TBB i yok benim. Çünkü duygusal izlenimlerin kolaylıştır. ' lıjh rahatlatıveriyor kişıji. Baskalannm çocuk Ne damek? ! larından sonra, kendi çocufunuza yakınmanm Hı:j{J. Î^J. ». ı ı ^ ^ 4 S İ 2 İ yenileyen vanları oldu mu baba. A» dıaptn Emine omuaîannı jBrUnıne çabasiyI9^r h e ı # coştum y m e . ^erelere attım tendüri!. Bir silkmişti. * Ankara »ksamüstüsiinde degiliz artık. tEslmm " Hadi geldik bakahm. Dftbam betıim. Anahtanm var anne. Emine sıkılaşam aralıyor. îletemeyeceği söz O yanımda mıydı hep? ler söylememek için aldıgı kararlan, yıne kendi Bilmiyordum. kişisel eşyalarım uznm stlbozacakmış giM görünüyor, toparlanıyor. re onlardayrtı. Yanl ktiçük el çarrtam demek te Emine bize otur demeyecek misin? t;yoTurn. Çikarken verdiler ya, anahtan ba$tan onlar tm akhlar yoksa onun ıçind« miyilU bfleAnnesi kurtarıcısı o gece. Bilmış yöneticl menı. Baravi »ramak istemisler» anahtsn ftutumuyla koyulanı ele ahp çözümlüyor. Buna reksinmezler. Kapılan da kırar onlar. Güçlerl epeydir Mlflenmiş silınmiş İç duyarhgın kısa iıer şeyt kapsıyormuş ya duyduğumuza göre. tepişinden yorgun düşmüş babayla. her giriştigi Emine çok hafif eğlendirici kı^maya çalısatakhktan o gece hemen cayar olmuş kızı da boyun egiverlyorlar. =e de abanan. ağırlaşan havayı dağıtmalıydı. Bek Emine yüzündeki segirmeyi, dolanan anneleren boğxmturmn yenilenmesüıe dayanamayıp sine gülümseyiş olarak yöneltmis. Bu üç kişmın hırçmlaşmaktan kaçınıyordu. bir aradalığına giderek yabMicılaşıyor Emine? Babası bu ke* arkadaydı iç«ri girdıklerimte. Ailesidirler umıtmamalı... Onlara çok sevdigi Emine'nın terkettirilmış odasınm dağmıklıgı, 19. yuzyıl romanını andınr gonuyla herkese lokanta döniisü daha sert çarpmıstı f&slerine. düssel kişiliğiyle sınırsız duygulan verecek GuYırtık afışlerm arasındaki bir düzlükte serili everadan söz açmamalı. Çünkü bir şey anlatdura.ı Che Guevera'mo lekesız güHişâ hemen mıs olmaz. Böyle olduguna gdre, niçin doğrugoz alıyordu. «Bürokratlar devrimi j'ozlaştınlardan, araştırrnalardan, gerçeğin peşmde olma yorlar, mevkıler ve yetkeler, düşünoeyı kahplaslardan sozler gctirdiğini düfünüyor. tıran...» Emine tçinden gelen bir sese yanıt ve(DfTVAMl VAR) riyormuş gibi, Cumhuriyet'in 50. Yılmda Türk Basını (197374 YUNUS NAD1 ABMAâANI VAHIŞJUSI BİRÎNCtLtĞLM KAZANAN İNCELEJIE) Önder SENYAPILI Gazeteler haber verme işlevini yerine getiremiyor Türk gazete okuyucusu, bugün, yakm yıllara göre dah8 çok dış haber bulabilmektedir gazeıesmde. Ancak, gene de yeterli oldjfu söylenemez. Aynca, dış haber konusunda gerı kalmış uike busınının çok önemli sorunlarla karfi karşıya bulunduğuna deginmek gerekır. Bu konu Türk 3asınır.m içınde bulunduğu dar bogazlar ıncelenırken, ondekı bolumlerde ayrıntıh olarak tanışılmaktadır. Bugünku durumda gazetelerının dış haber ko^ıusunda Ingiliz pazetelerının ~1965'tekı durumlarından bnde olduklan belırtilmelidır. az haber veren gazete Tercüman 1 dır. ÇİZELGE 4 StYASAL. TOPLUMSAL. EKONOMtK HABER ORAM.ARI 19.3 ır.0 40 HUrriyet 34 fi2 3S.5 Gunaydın 30 34 Tercüman 43 31,5 Mıllıyet 57 Cumlıurıypt 43 51 Son Havadis 56 Yenı Ortam Bu gücüne koşut olarak haber verme ve alma olanaklan en gelijfniî ve çeşitU olan gaıetedir de. «Türkiyenhı en bövük haber alma örgütüne »ahip bulundugu halde, bu örgütü bugüne dek tatı kapasite ile çaliftıramamıs olan «Hürriyet 9 / habere dah« çok önem verme yolunu seçmiş olmasına karşın. oranı "« 6'dan •'• ^4 e yükıeltmekle yetinmiştir. •'•3 4 lük bu artış: 6 sayfa tutarındaki haberlerin 1.4 sayfaya yüks«lmesi anlamına gelmektedir. Kurucu Sedat Sımavi'nin bol resim ilkesinin özenle korunduğu anla;ılmaktadır. Gazetenin 3.2 s*yf»sl fotoğrailanndır. Reaimli roman ve foto romanlârla birlikte bu dpğer 4.1 sayfaya yükselmektedır. Okuyucuyu yormamayı »m»çl»y»n bu tutum, gazetenin güç oku yanları hedef aldığını kanıtlamaktjdır. Bir sayfanın onda biri ölçüsünde vorum yer verümesi de <fık rt. makale gibi fikir yazılaruıa yer verilmeme«i'> öğretim düzeyi düşuk okuyucuya gore bir yönlenisi anlatmaktadır. Soz konusu yönleniş Hürriyet'in toplumun üst »lt ve alt . ort« sınıflannca okunmak üzere hazırlandıgını beürlemektedir. Milliyet'in • 15lık oranı 3^ » sayfa tutarında haber anlamına gelmektedir. Fotograflar 2.5 sayfa kaplamaktadır. Fotoroır.an v resımli romanlârla bırik*'! bakılacak ıçerık 3.6 sayfaya çıkmaktadır. Spor haberlen ıse 2 sayfa tutmaktadır. Yonım. fıkra vb. türdekı yazılar 1 sayfa tutarındadır. Borsa. maliye, vb. haberleri ise her gün yarım sayfadan az da olsa süreklı olarak gazetede yer bulmaktadır. Tüm sayılar, Milliyet'ın gerek zor okuyan, gerekse ögretim düzeyi yüksek, her tür okuyucunun ara dığını bulabilecegi bir gazete olmayı amaçladığını göstermektedir. Öteki bir deyisle, toplumun hem üst alt, hem tüm orta, hem de alt üst smıflannın gazetesi olmak çabasındadır. Daha doğrusu. İngiliz Daily Ejrpress İngiltere'de ne tse, MiUiyet d* TUrklye'd» öyle bir özelhk kazanmate uğraşmdadır: «Sınıfsu Tiirk Gazetesi» olmak. Son Havadis tüm gazete içerl ği içinde siyasal, toplumsal ve ekonomik iç ve dış haberlere • • 19 oranında yer vermektedir. Bu 8 sayfahk gazetenin 13 sayfası tutannda haber demektir. Ga zetenin tüm bir sayfası fotograf larla kaplıdır. Spor haberlerina 0,9 sayfa, resimli roman ve foto romanlara bir sayfanın onda blri ölçüsünde yer verilirken yonım, fıkra, makale gibi yazı türleri 15 sayîadan daha çok yer kaplamaktadır. Sanlan değerlerin ortaya koyduğu özelliklerin tümü, gazetenin ofset ba sım uygulayımı ıle basıld:ğı da düsünülürse Son Havadis'm popüler gazete kımliğinı almak yolunda çaba gösterdığıni anlatmaktadır. Ancak. bir siyasal örgütün resml olmayao organı durumunda bulunması, genıs o kur yığmlannc» benimsenmesine en bilyük engell olusturmaktadır. Yan tuUrak Terüen haberler ve yapılan yonımlarla yetınen okuyucu sayısı, dünyad» ve TUrkiye'de; dün de, bugün de, her zaman sınırlı olrmıstur. «Yansızlık»m bir kavram olarak varolduguna. urgulamada geçerli olmavacagına ioanmaktayız. Çağdaş insan yansı» olamaz. Yansızlık nerhangi bir g*rüsü bulunmamak; bir bakıma, çevreden, olaylardan etkilenmemek demektir. Klşînin, Bşile rın çevresüıde olup bitenlerden etkilenmemesi, bu etkllenmeye olumlu ya da olumsuz tepki gö« termemesi olanaksırdır. YARIN: Bakılacak ve Okunacak lç«rik ÇÎZELGE : 5 TÜM GAZETE İCERİĞİ İCERİSİNDE tÇ VE DIŞ SOSYAL, EKONOMİK VE SİYASAL HABERLER ORANI Sayfa «arııt 1 4?0 10 8 Günaydm 8 Tercüman 11 Milliyet Cumhur.yet 8 Son Havadis 8 Reklâm dısı İçerik 19İU 1973 46 65 76 82,5 70 79 63,5 76.5 68 7b ,5 79 K7,5 99 1965 64 63 44 69 % Siyasal «osyal Rek 1970 54 24 30 36,5 "i i m 1913 35 17.5 21 4 Ekonomık hab 1910 6 10 b 1H13 ve Hürriyet DİŞİ BOND TİFFANY JONES 1973 yılındaki araştırmava göre, Turk gazetelerınde polıs ve Iç ve Dı? haberler; siyasal, kaza haberlerinın onemlı olçude gerıledıği gozlenmektedır. Y.ğm topîumsal ve ekonomık haberler toplumunun O7elliğıne uygun olabaşlıgı al'.ında birleçtirildiğinde rak gerek Türkiye'de, cereksa elde edılen 4 sayıh çızelge ince Ingıltere'de (Guardian dışmda) lenırse, Cumhuriyet'in 1970 ynın gazetelerın spor haber^erıne gedakı üstünlüğünü açık farkla nıs yer verdıkleri izlenmeıctedir. 1970 yılında siyasal, topiunısal ve Günaydın'a kaptırdığı gozlen ekonomık haberlere gore, Tercümektedır. Sijasal, toplumsal ve man «• 14. Milliyet ro 13. Hürri" < ekonomik haberlere Günaydm jet "n 5 oranında daha çok spor °« 62, Ytni Ortam °n 56, Cumlıu haberıne yer vermekteydıler. riyet % 55, Son Havadis Tc 51 1973 yılında bu özellı^ı bir tek oranında yer venrken, bu oran Tercüm»n korumakta ve hâlâ o 8.5 daha çok spor haberi yayımîngıliz gazetelerinden Worker'da lamaktadır. Adı geçen gazetenm, % 55 ve Gaardian'da <» 5O,5tır. gazeteler içınde en az siyasal, " Türkiye'de »iyasal, toplumsal, toplumsal ve ekonomık i; ve dış ekonomık haberlere en az yer vc haber veren ve spor haberlerıne ren gazeteyle en çok yer veren sozü edilen haber turunden dagazete arasındaki ayrım, 1970 ha çok yer ayıran tutumu, sağ eğilimli gazetelerin okuyuculayıhnda "" 27, 1973 yılında % 28' nnı yaşadıklan çevTeden yıdıtdir. Her ıki jnlda da bu türde en mak (tecnt etmek) isteği olarak jorumlanabilir. Gazetelerın borsa, maliye, ticaret konularım önemsemedlkjerl ortaya çıkmaktadır. Bu konuy» ^ 15 oranında j'er ayıran Veni Ortam ıle "> 13 oranında yer a>nran Milllyet. her gün bu turdeki haberlen ayrı bir bölum nıçımuıde topluca sunan gazetelerdır. Magazin tünindeki haberlenn en çok satışlı üç gazetede yuksck oldugu gdzlenmektedır. Buray» değin tartışılan oranların haberler başh başın» el* alın dıgmda elde edildığini unutmamak gerekir. Kokende, gazetelerimız ıçın ve dış toplumsal, siyasal ve ekonomık haberlere tüm gazete içerıği içmde ne oranda yer verdikleri araştırıhnca çok küçük dcğerler elde <=dilmektedır. Bu oranlar. liç İngüiz (Times, Guarfiıan. Telegraph', bir Fransız (Le Monde\ bir Alman (Die Welt), bir Italyan (La Stampai 8 / gazetesiyle birlikte 5 sayılı çıze'.gede verilmiştır. Yabancı gazetelere ilışkin değerler 1965 yılına ilışkindir. 5 sayılı çizelge incelendiğinde, gazetelerin çoğunluğunun sayfa sayısının arttığı, reklâma ayırdıkları yer oramnm hepsinde düş tuğu; siyasal, toplumsal, ekonomık iç ve dış haberler oranlarınm Cum huriyet dışında hepsinde yükseldıği gözlenmektedir. Cumhuriyet ?ay£a sayısını ve haber oranını aynen korumaktedır. Gazetenin ana ışlevi haber v«rmektir. Oysa gözlendiği gibi. Tür kiye'deki belli başlı gazeteler, say falarınm °,.Su ile o.o2O'si arasında değisen olçüde siyasal, toplumsal e ekonomik olaylann öykülenmesine ayrılmaktadır. Yalnızca o Yeni Ortam'da bu oran i>31'e çıkmaktadır. Tercüman siyasal, toplumsal ve ekonomik olayları okuyucularına en düşük ölçüde yansıtan gazetedir. Durumu, sağ eğilimli gazetelerin okuytıculannı yaçadıkları çevreden, bu çevredeki gelişmelerden, bu çevrede olup biten olaylardan yalıtm«X ısteği olarak yorumlanabilir. Temel sorunlarla ilişkisiz spor haberlerine (futbola) daha çok yer »yırarak ve geçmişteki olaylan dile getiren bel sayıda tefrikayla, okuyucunun güncel sorunlarla ilijkisi olanak ölçüsünde kopuk tutulmaya çalifilmaktadır. "/«9,4 o. ranında iç ve dn habere yer verrn Hürriyet ekonomik yönden Tüıkiyeain en güflü gaıetesidir. Yeni Ortam 1913 16 12 12 16 8 8 21 9 9.4 8 32 21 in$ ıo 15 20 19 23 S 12.5 1 20 10 19S5 31 Tımes Guardian Telegraph Le Monde Dıe Welt La Stampa 1065 24 22 32 24 22 18 19fi5 36 u? 51 51 56 31 49 49 33 12 46 33 27 ıs MALKOCOĞLU yazan veçizen.Ayhan BAŞOGLU BANYA LUKA'NIN TOPLARI GARTH