Katalog

CUMHURfYET 30 Ocak 1974 ugüne dek ülkemiKle hep «sağ» öttıdar olmuştur, yıınıtumlennden yonetımlennarn çı kurab'lırız vergı karşismdakı futumlarım Ge çen yıl yıne bu sutunlarda konuyu ayrıntılı bır bıçımde ortaja koymuş, şu sonuca ulaşmıştık Vergı duzenımız, dıleyenının dıledığı kadar vergı verdıgı bır asamadadır henüz Bu goruşumuzun hemen ardından ozel kesım dıle geldı once Izmır Sanayı Odası Başkanı «Bır çok kımsenm ya da kuruluşların yaşaması hayatıyetını devam ettırebılmesı ıçın vergı kaçırmaga mecburdur» dedı (Yenı Ortam 10 2 1973) Daha sonra Istanbul Sanayı Odası Başkanı « Vergı kaçakçılıgı onlenememektedır» dıje yakındı (Mılhyet 21 10 1973) Nasıl hatırlamazsın rahmeth Şefık Hocajı fınan)' Hanı «herkes vergı kaçınyor» gıbilerden bır soz efıydı de kıyametler kopmuştu ozel kesımde, Hoca da Bakanlıktan çekılme zonında kaldıydı îsereden nere\e' B Olaylar ve görüşler Sağ'da Vergi Politikas: Ahmet BAYRAK MAIİTE BAKANLIĞI BAŞ HESAP ÜZMANI rununceye değın Arttınna zorunda k»ld>Snı«da da fıyatlar, dıyelım, yuzde 70 mı yukselmış sız yuzde 10 artırırsınız kat sayılan, taban fıyatlan saat ucretlerını ve boylece toplumun bu tabakalarında oluşan mıllî gelınn yiızde 60 mı sessız sedasız şovlece, tıcaret ve sanayı kesımıne aktarıverırsımz Işte budur orta sağ da vergımn yerı, ışlevı hanı artışlı tarıfeh arazi verfisinî bneren ünlü profesorun, bılgısızlığını de ortaya koymuş olursunuz Toplumun Uen kesunlerınden gelen tepkılen karşüamak ıçm yarım yamalak tedbırler taşıyan tasarılar hazırlatırsımz, bekletıp yasama donemının bıtımıne getırır donem aşımına Ugratırsmız onlan, sonra, bir kez bır kez daha hazırlatırsımz yenı baştan, bır kez bır kez daha donem aşımına ugratir, ışı uzatıp dunrrsunuz boylece Ama ozel kesıme daha çok kaynak aktarma ıle ılgıh yatmm ındjrutu, vergı bagısı pbı tedbırlere gelmce sıra, vergı yasaları da ne kı, Anayasa da yıldırim hizıjle değişıklıkler yapar seçım bıldırgesmde de «Anayasamızın vergi maddesının yenı şekli karşısında vergı teşvık tedbırlerı en etkılı bır şekilde uygulanacaktır» dıyerek mujdenızı de verırsıniz ozel kesıme Hatta bu ışı oylesıne bır hızla yürütürsünüz kı hanı şu ozendırme tedbırlerme karşı bar bar bağıran Ortanm Solu var ja, ona bıle toparlanıp «Sırası mı şımdı Anayasanm vergı maddesını çekıştırmenın» gıbılerden bir çıft lâf etmeğe bıle vakit bırakmazsınız Sonrası var, vergıcılıkte en onemlı iş örgüt ve personel sorunudur Bu sorunu da şöyle çozersınız Bır personel polıtıkası izlersıniz, ıyıcene jozlaştınrsmiz vergı daırelennı; mall yargı katlannı (mercı) en ilkel bıçımde kurar ovlesine sürdürürsıinuz, Anayasayı degıştırerek, hukuk kurallarını zorlayarak güvenlık mahkemelermı kurarsınız da hanı şu bıldığımız mahkemeler düzeyınde bir vergı mahkemesı kurmayı aklınızdan bıle geçirmezsınız Inceleme elemanlarınm sayısmı artırmamak ıçin alıslannı çok sınırlı tutarsmız, aldıklarınizm da kamu kesimme gıden yollarmı kapatır ozel kesıme gıden yollannı açarsınız, yetıştırır yetiştınr ozel kesıme aktanrsınız, en verimlı çağlannda Vergj ve malıye polıtıkasmın hazırlayıcısı, yapıcısı durumundakı yüksek derecelı gorevlılert ayda 3 4 bın TLye çalıştınrsınız, sonra lütfeder Avrupaya gonderir ayda 15 20 bm TL ıle 3 4 yıl sırtustu yatırırsınız Bunu gelenek halıne getırır boylece vergı polıtıkasmın ıplermı de ehnızde tutmuş olursunuz Işte vergı duzenı boyle kurulur boyle çalışti'ılır orta sag bır polıtıkada Bır de sos\o ekonomık felsefesını japarsmız bu ısm, dersınız kı gelışmekte olan ekonomılerde geregı gıbı vergı almanın olanagı joktur hele bır kalkinalım ondan sonra \ergıyı alırız geregı gıbı Ne zamana değın surdurulür bu vergı duzenı9 Ekonomıde sanayı kuruluşları bellı sermaye buyukluğune erışmceje, tekel aşamasma varıncaya degın Açıklayalım tşletmeler buyudükçe vergı kaçırma olanaklan gıderek azahr oransal olarak Öte yandan daha da buyumek, devleşmek ıçın vergı kaçırmaga da gerek yok artık daha etkın araçlar vardır bu asamada bulunan sanayı kuruluşlan ıçın Tekel fıvatlarıyla pıyasayı somurmek ozendırme tedbırlerı vb vollardan devletçe toplanan vergılerı kendılerıne aktarmak Anlayacagınız vergı kaçırmak yenne bır tur vergı almak sonuç olarak Bovle olunca ya>gın bır vergı kaçakçılıgı buyuk sanayı kuruluslanrun çıkarlarıyle çelışır Kuçuk ve orta boy ışletmeler vergı kaçırma kolavlıklanndan öturu, büyuk ışletmelerle yarışnakta onlarm tekel koşullarını kırmaktadır Öte vandan devlet, kuçuk ve orta boy ışletmelerden geregı gıbı vergı almalıdir kı bu vergıler bmoık sana\ı kuruluşlarma değışık vollardan bolca aktarılabılsın Tekel aşamasına gelmış buyuk sanavı kuruluşlannm egemen olduğu Izmır ve Istanbul gıbı kentlerimızın Sanavı Odalarından son günlerde vergı kaçakçılığından vakmma seslerının yukselış nedenlerı bunlardır kanımızca. Goruluvor kı orta sağ ın vergı polıtıkası kendı mantıgı felsefesi ıçınde son derece tutarlı ve bılınçlıdır Bu feKefe beğenılır ja da beğenılmez o avn bır konu, bu yazmm otesmde kalır Yalnız bu ışın bir yonu vardır tutulduğum takıldığım1 Yaşadiğımız çağ kımsenm kımseden bır şeyı gızleyemedıği bır bılinçhlik ve açıklık çafıdır Bovle bır cagda bır sıyasal ttıtumun saklanmasmda ortulmesmde ne gerek var ne yarar, ne de olanak Orta sağ kalkınma felsefesını ve volunu ortusuz gızlısız açıklıkla ortaya koymalıdır Örneğın demelıdır kı bız kalkınmayı ışçının, memurun koylunün sıründan jterçekleştıreceğız: kalkınmanın bır başka yolu, bır baska olanağı voktur Bövle sovlemenin zararı yok yaran vardır Hem demokrasmın açıklık kuralma uyulmuş hem de kalkınmanın şerefı gerçekten yükünü çekrnış olanlara bırakılmış olunur Bır baska jazimızda orta solun vergı polıtıkasını belırtmeğe çalışacağız Hayırsever uygarlar talanmız arasında havırsever kışı çokmuş Adı >arm lara kalsın dıye koşebaşında bır sebıl, ya da kasaba mejdanına bır mescıt oturtan buyuklerımızın anılarına şu'ada burada raslamak kolaydır Bu gelenegı zamanımızda surdurenler de var ama kısacık omrunde adam kazıklamak, ukranın hakkını yemek devlet malmı vürütnek ustune zen gınleşenlerın adamakıllı palazlandıktan sonra hayırseverhge vonelmelerıne ne denır' Yalnız bızım vaşantımızda değil, uluslararası yaşamda bu ısm raconu avnı bıçımde süregelıjor Batı'da «voksul ulkelere vardım» polıtıkası geçerlıdır tkmcı Dunva Savaşından son^a zengın Batılı ulkelerın tumu ha.ırseverl ğı bemmsedıler Gazetelerdekı fotoğraflarda sınemadakı dünya haberlennde ve televızv onlarda görürüz, Çesıtlı aluslararası kuruluşlarda çok cıddi bazı adamlar az gelıs>rrış ulkelere yardım sorunları ıçın toplanır konuşurlar. Kravatlı gozluk uygar tutumlu mısterler mosyoler lordlar, fonlar sık sık soz alıp derler kı Gelışmıs ulkeler az gelışmışlere yardım etmehdır Bu hayırsever uygarlan duıledıkçe bız mazlum ülkelerın sat ınsanları tarıfsız duygular ıçınde kalır, emsalsız b r coşkujla Batı dunyasına bağlanırız Nasıl bağlanmı>alırrj kı1 yardım oradan gelıyor, demokrası oradan gehjor u\garlık oradan gelıyor Eger aramızdan bıri çıkıp da E\ ümmeti Muhammet, dese bu adamlann gosterişine bakmavuı, bu açıkgözler aslında bızi kazıklıyorlar mallarımızı ucuza kapatıvorlar sonra da hayır«ever postuna burunuvorlar; gerçekte yaman bırer sömürucudürler Böyle konuşanın hemen üstune vanr zavallı vatandaşımızı haın rezıl kornunı^t ılan edıp ıçen atar, genel af çıkacak dı\e gun savdırırız Evet sımdiye dek bır omur boyle geçti. Taaa ki Pellahlar Bız petrolumüzü ucuza satmayız, djye aj aklanıncaya dek iıimdi apaçık ortaya çıkan bir gerçek var Meger Batı'nm refahı şu yoksul Ortadoğu üstUne kuruluvmus Luks mutluluk tuketım havırseverhk, yardım ve buna benzer gosterıler uzerıne gozlenmızı kamaşııraıı Koskoca Batı dünyası şımdı bırbınne gırıyor Çunku Arab.r petrolunü ucuza kapatıp somurmek, sonra bu somuruaen doğan zengınlıkle joksullara yardım tıyaKası çınae hajırseverlık pohtıkası yurutmek Batıhya ozgu bır nurnaalıkmış Uluslararası koskoca bankalar vardım ıonUn ve çeşıtli Kuruluşlardakı gozJuklu kravatlı uygu; 'utumlu mısterler. mosyoler, lordlar, fonlar şımdı uygnr dıinvnvı sdran ve sarsan bunalımın hesaplan ıçmdeler Ve şımdı entarılı Arap şeyhı uygar Batılıva dıyor KI Istersenız sıze yardım ederız, «kar^ılıklı ısbırlıfei ve vardjm» anlayışı içinde sorunları çözümlerız. Nasıl' Bız aslında pstrolu gene de ucuza satıvoruz ama aracı kumpanvalar çok kâr edıyorlar Aracı kumpanyaların karlarmı kısın, petrol sıze ucuza gelır Sonra sız de bıze gerçekten vardım edın, sanayıleşmemıze katkıda bulunun, bız de sıze petrol verelım, elbulığıvle u\garıaşalım. Haklı değıl mi Arap? Somuru üstune kurulmuş uygarlık, somurü olanaklan kısıhnca bunalıma gırer. Somüruyü tumuyle kalcurdınu mı, sdmiirüye davanan uygarlık yıkıhr. Yenne sdmurüsüz uygarlık kurulur Hayırseverhk iyıdir ama, yoksulu somurup, fıkarayı kazıklayıp, sacı bıtmedik yetımın hakkıru aldıktan sonra koşebaşına sebıl mahalleye mescıt yapıp cenneıe varmatc ıçın çabalamak da hayırseverhk değıldır BaL uvgarlığı şımdiye dek bu tur bır «karsılıklı yardım ve ışbırkğı» masahyla yoksullan uyutuyordu Unutmayalım kı uyuttukları arasında biz de vanz Dunyanın bugun çektığı mazlum ulkelenn uvamş sancılandır Arap «geceler gebedır» demış, günle oırlıkte nurtopu doğacak evrene. Ne Zamana Değin A Felsefesi ve İşleyişi Pekı vergı kaçakçılığmın yaygmlığı, yofunluğu valnız bugune ozgu bır olay değıl, suregelen bır durum neden onlemenın bır jolu bır olanagı duşunulmemış bugune değın7 Duşunulmes.ne duşunulmuş de boylesı bır vergı duzenı uygun bulunmuş Art nıyetlerınden mı, değil jalnız ınandıkları, doğru bulduklan bır kalkmma felsefesınm yapısından, ıç mantığindan; o kadar. Bıra7 açalım bu konujıı Sag ozel kesımın ağırlıkta bulundu^u onculuk ettıgı bır kalkınma bıçımınden yanadır Ne var kı bu konuda bır guçlufu vardir sağırı ozel kesımın elınde yetesıye sermaje bınkımı vokmr, kalkmmada olan ülkelerde Kendısınden beklenen ışlerı başarabılmesı ıçın, ozel kesıme olanaklar sağlanmahdır Bunun da yolu ozel kesımden olabıldığınce az almak olabıld'ğınce çok vermektır Bır başka sovlevışle ozel kesıme çok kazanmak fakat az vergi odemek olanaklarını, yollarını açmaktir Bu ıkı yonlü ışı bılmçle ızleyeceğmız bır vergı pohtıkasıyla kolayca gorebılirsınız Bakmız nası! Vergı duzenınde kaçakçıhk kapılannı ucretler ıçın sımsıkı kapatır sanavı ve tıcaret kesımı ıçın de ardına kadar açık tutarsmız Bdylece tıcaret ve sanayı kesımınden gereğınden ÇOK az vergı alırsımz gereğınden çok az vergı aldığınız ıçm de butçenız açık verir dogal olarak, açığı para keserek kapatırsınız Bu, enflasvon demektır Enflasyonda fıyatlar yüksehr: ancak, butun fıyatlar aynı oranda yukselırse bunda kımsenın vararı zararı olmaz Ojsa amaç bu değıl, amaç tıcaret ve sanayı kesımıne daha çok kazandirmak Bunun ıçın de tıcaret ve sanayı kesımınde fıyatları bırakırsınız yukselsın Buna karşılık maaşları dondurursunuz son çızgısme gelmınceve ücretlen vukseltmezsıni7 greve gıdılın ceye, taban fıyatlarını arttırmazsıruz seçım go Nasıl Kurulur Iyı de bu duzen nasıl kurulur, nasıl işletlhr dıye duşünebılırsınız Kolay, once çoğunluğu ozel kesım yanlılarından oluşan bır Reform Komısyonunu kurarsınız, onlar otunir Batmın en ılerı kurumlarını (teorılerını) yansıtan vergı yasası tasanlarını hazırlar sıze Bu tasarılarda vergının geregı gıbı uvgulamasım sağlayacak ceza ve güvenlık tedbırlerı de vardır gönlnürde Ama gerçekte avm tasariya bu tedbırlerı uygulamada ışlemez hale getırecek capraz hukumler de koydurursunuz Örnekleyelım, agır ağır cezalar koyarsınız vergı yasalarına ama öyle bır kanıtlama (ıspat) duzenını getırırsıniz ki birlığmde, suçu saptavabılen ınceleme elemanına ask olsun ortalama kar yuzdelen esasını getırirsınız ama saptanmasını meslek kunıluşlanna bırakırsınız kı ışlerıne geldığı gıbı duzenlesınler, servet bıldırımı kuraJmı koyarsınız, ama yaptınmlarını (mueyyıde) oylesıne hafıf tutarsmız ki dıleven bevan eder, dıleven beyan etmez servetını Işte bu turden vergı yasalanm yaparsmız, uzaktan baktığınızda Batı ülkelennı imrendırecek bır vergı vapıtı eğılıp yokladığınızda dışı kalay ıçı alay bır nesne Arada bır çapraza gelir de Emlak Vergılerınde artışlı (müterakkı) tarlfelerın uvgulanmasını ongoren kurallar gıbı ılerı teknıklerı yasalaştırmiş olabılırsinız, kaygılanmavın, gununü kollar punduna getınr nesnel vergılerde artışlı tarıfenm uygulanması vergı ılkelerıne ters düşmektedır, dersınız ve yasayı daha uygulanmadan değıstırıvenrsinız Ve böylece Kaldor'un, Açık Olrnalı r ECEVİT İŞ BAŞINDA... OKTAY AKBAL Evet Hayır Kültür îşleri ve Siyasal Partiler on aylarda ülkemızın ve ulusumuzun bugununu ve gelecegını yakından ılgılendıren sorunların yanısıra kultür Te sanat sorunlarına değm düşün ve gorüşlerm, ozellıkle Cumhurıyetımızm 50 jıldonumu jaymlarında, gunluk basında ve obur etkılı yayın organlarında genı? olçüde yer aldığmı gordük Bu sevındınci bır gehşmedır. Bız de vazımızda kültür yaşamımızın sorunlannı ve ulke yonetımm de soz sahıbı ıkı sıyasal partımızın kültür ve sanat konularına ıhşkin tasanlannı mcele! çaiışacağız >, cev.t Kabmesı bır haftadır ış basında Buna gerçek anlamıyie Ecevıt Kabmesı demek doğru olmaz Bir orta* hukümettır bu Türkıje gerçeklerıne soldan bakan CHP ıle sağdan bakan MSPnın bır protokolae bırleşan duşuncelennın uygulavıcısı bır hukıimettır Ne vapacağı, ne yapmayacağı o belgede vazılıdır Oldukça kapalı yuvarlak cumlelerle yazihdır. Ama CHP'nin, MSP'nın kabul ettığı gorüşler orada açıkça gorulur Daha once de yazdığım gıbı CHP • MSP ortak ıktidan kendme ozgu nıtelıği bulunan bır vonetimdır Büyuk yığınların ozlemle bekıedıgı, her umudu onda aradığı, bulmak istedığı ortanın solundakı bır CHPnm Karaoğlan dıye sımgeleyıp benımsedığı Ecevıt m gerçek ıktidan değıldır Kabıned» jer alan kışılere bakjvprum Tek tgk duruyorujn ustlerınJe Basta Ecevıt* Bır vaz«Mwr^?aır bir gazetecı Kısacası bır meslekdaşımıa, Yıllarca nCÜyasarlığı yaprmş, bu alanda ün kazanmış tşte Ataç ın 1955 te fıkra yazarı Ecevıt ıçm Gunce smde vazdıkları «Bav Bulent Ecevıt günümüzün en ustün Turk vazarlanndan bın Daha genç oldugunu düşünup de «Yarın buyuk bır yazar olacak» demıvorum hayır, şımdıden olmustı.r Hem de dunkü büyük vazarlanmız gıbı değıl Dünkü ^azarlanmız okumazlardı bır takım yerlesmış düşuncelere, onvargılara saplanmış kımselerdı Bay Bulent Ecevıt oyle değıl, okuyor bu^unku acunda neler duşunulüvor, neler soylenıyor, llgılenıvor hepsıne, oğrenmeye çalışıvor» Ecevıt ıçm on sekız \ıl once Ataçın verdigl bu yargıya ne ekle\ebılınnV> Belki şunu, yazarlığın dışında polıtıkacı, parti lıderı şımdı de Basbakan olarak ulusuna en yararlı hızmetleri jap'ığırı yapmakta oldugunu, daha yıllarca da yapacağmı . Kabmede ver alan adlara bakıvorum önce bıldıkler, tanıdıklar Orhan Eyuboğlu Istanbul dakı Trafık Müdürlüğunden berı olumlu davranıslanyle ılerleyen bir poütıka adamı, ıyınıvetlı, anlavışlı olgun bır kışl Turan Güneş dış polıtıka alanında Turkıveyı geregı gibı temsıl edecek yetenekte bır değer. Denız Bavkal yaşının çok ustunde gerçek bır devlet adamı olgunlugunu bır bilım adammın van tutmayan gerçekçıhğıyle bagdaştırabumış bır aydın Cahıt Kayra dürüst bır yüksek memur tıpmın olumlu bır örneğı Sonra Orhan Bırgıt, bır meslekdaşımız bır arkadaşımız daha Yıllar vılı basmrfa muhabır, sekreter, vazar olarak çalışmi"! gazeteler dergıler çıkarmış Yüksek oğrenim vıllarından berı CHP ıçınde Hatırlı>orum daha 1954 tekı CHP «eçım toplantılannda takdımcı olarak yaptığı konusmaları Sonra 57'dekı adajlığı, 61'den berı de «uregelen mılletvekillığl, şımdı de Turlzm ve Tanıtma Bakanlığı Sonra otekıler, yıllann CHP lı c ı Ferda Gulev, Alı Topuz, Mustafa Ok Ahmet Şener Yılmazmete, Bırler, Çevıkce . Genç bır eğltımcı olarak tanıd'ığımız Mılli Eğıtım Bakanı Mustafa Üstundağ Bovle bır kadrodan bır ortaklıgın sınırları ıçınde v apabıleceklen en yararlı işlert bekleyebilirız Hepsını beklejen bır yığın ış var «orun var Her sev v arım her şey havada, her şey boşlukta Her bakan 'ureklı bır çalışmanın, çabanın en olmak zorunluğundadır Başta Eğıtım Bakanı Üstundağ Son jılları acı amlarla dolu Turk oğretmenlen, ozell*vle CHP'nin temel ılkelerıne vakınlık duvduklan ıçın ezılen, horlanan, durmaksızın kıyılan Ataturk devrımcısı oğretmenler guvenle, umutla bekliyorlar Nevi' Sıcâk bır elın, bır ılglnın, bır jakınlıgın var olmasını, kendı lerını korumasım Evet, bır haftadır Ecevıt • Erbakan ortak kabine«ı Turkıvenın jazgısına egemendır Karşılıklı odunlere dayanan bır kabıne bu Hıçbır zaman bu gerçeğı unutmamalıvız L'mut kınklıklanmızı buyutmemek, bır sure sonra «bojle mı olacaktr» dememek, kı.smemek, kınlmamak ıçın Ortanın solu ılkelerıne dajanan bır ıktıdarın ısbaşına gelmesı, ancak gelecek genel seçımden sonra olacaktır, olabılecektır. Ecevıt kablnesıne başan dılemek bır gorevdır. E S «ŞİYASAL" İKTİDARLARIN ETKİSİNDE KALACAK OLAN KÜLTÜR BAKANLIĞI YERİNE, ÖZERK GU^ ZEL SANATLAR KURUMU'NA, AYDINLARIN DİKKATİNİ ÇEKERİZ.» Turan Erol 1901 • 1985 yılUrı «rasında kurulan koılısyon hukumetlerı sırasında kultur üjlcjurıçın Kulj tur Ba^anlığı çozumdnden dık^ katle ksçırnld»., ik$ıdarların) CHPIi kanadınca kultur ışlerının Mılli Eğıtım Bakanlığından alınması Sakıncalı bulunuyor, bu alandakı uygulamaların şım dilik uzmanlardan oluşturulacak sureklı ja da geçıcı danısma kurullannm goruşleriyle vu rutulmesl yeter bir gelışme sayılıyordu. Ama çok geçmeden 1965 yazında Dorduncu Koalıs>onun APTi Mılli Egıtim Bakanı, ıleride bakanlığa donuşturul mek uzere Kultur Musteşarhğını «ıhdas» etti Bugun Başbakanlığa bağlı bır orgut olan bu Mustesarhğın başına 1971 yılında I. Erım Kabinesi zamanında bır bakan oturtulduğunda oteden beri KLltur Bakanlığı kunılmasında jarar umanlar çok sevındiler ama sevmçlen uzun surmfdı, beş avlık bır deneyimden sonra btlındıği g1bı, Kultur Bakanlığı kaldırıldı ve Amerıka'dan getırtilen ve basından ve TRT'den buyuk des tek gorduğu halde kişısel kararlara dayanan uygulamalanvIe ışleri karıştıran ve bakanlığı koklestiremeyen bakan, tezelcfen geldıji yere dondu. Şımdikl durum nedlr' 14 Ekim 1973 jenel seçimlerı dolayısiyle yayınladıkları bıldirgeden AP*nm Kültür Bakanlığı kuracağını oğrenmış bulunuyoruz AP'sı bövlece kultür ışlerıne onem verdığını mi belirtmek ıstemiştir. Bir Bakanlık, ozellıkle KUItür Bakanlığı içinde bulunduğu hukumetın, dolayısiyle şu ya da bu ıktidann pohtıkasını güçlendırıcı uygulamalara yöneltilebılir Kültür etkinhkleri ve kültür kurumları istenırse siyasal amaçlar ve çıkarlar ıçm zorlanabılır. Oysa yaratma eylemi içtenliğe dayanır tçtenlığın yok olduğu hatta zedelendığı yerde sanatçının venmi yapmacıkh, dalkavuk ça, tnançbiz bır nesne olur Yaratıcılığın ılk koşuludur, ıçtenlık Özerk Kurum Bu durumu böjlece saptadıktan sonra, CHPnın onerdıği sısteme bakalım CHP «Ak Gunlere» adıjle ja>ınlanan seçım bıl dırgesınde tümden başka bir yön tem onermektedır CHP Genel Başkanı Bulent Ecevıt ın kalema aldığı bıldırgenın «Sanat ve Kultur» başlıkh bolumunun ılk paragrafında, ekonomık ve sosyal gelışmenm amacmın Insanları doyurmaktan ve rahat >aşatmaktan ıbaret olmayıp, ınsan yaşarrutun çjaBevı bakımdan zengınleştırılmesıne ve vuceltılmesme yonelık olduğu, kışılıksız, yaratıcı ve vapıcı guçlerı yetermce gelışmemış ınsanlarm oluşturduğu toplum larm sağlıklı ve mutlu olamıyacağı belırtılmektedir Bu nedenle «tnsan ve toplum yaşamanın manevı alanda da zengınleşmesme ve yucelmesme katkıda bulunmak uzere sanat ve kültür çahşmalan toplumun butün kesimleruıe yayılmalıdır Bu çahşmalarda devlet katkısıru ve onderlığını, herhangı bır siyasal mudahaleve ve baskıya yer bırakmıyacak bıçımde saglamak uzere CHP iktıdan ozerk bır Güzel Sanatlar Kurumu kuracaktır. Bu kurum gereken yetkılerle, olanaklarla donatılacaktır » Bu metm venı CHPnın ozgurlükçu ve halkçı nıtelığıne koşut bır kultür ve sanat polıtıkası ız leyeceğmı bıldırmektedır öte yandan yenı CHP ozgurlukçü olduğu gıbı ulusçudur da Bu ulusçuluk, Turk halkmın ekonomi jonünden kalkınmasmı ve ba ğımsızlığını amaçlavan bır ulus çuluktur Bu nedenle bıldırgede çağdaş sanat yaratıcılığmda ulu sal nıtelık ve ozgunlük sorununa değınılmemış olmasını doğal karşılamak gerekir Yoksa ongörülen ozgur, «Sıyasal müdahalesız» varatıcılık ilkesıyle çelışkıye duşülmuş olurdu Ulusal nıtelık, ja da halkla özdeşleşmış yaratıcılık sorununu sanatçılar kişısel duyarlıklariyle çozumleveceklerdır Kultür ışlerının yürütülmesı ıçm de orneğm tngıl f tere'dekı «Arts Consul» ya da f ozerk radyo ve televızyon kurumu gıbı bır kurum önerılmektedır Sanatçılann, yazarlann, düşünürlenn, tum aydınların ve Kül1 tur Bakanlığı yanlılarının, CHP nm özerk güzel sanatlar kurumu tasansı üzerme düşünmelermde yarar goruyoruz «ım ve iletisım araçlarının yaygınlaşması, lnsanlarımızın yaşan* gorsşlerınde ve biçımlenıv Yenı Turk devlefmin. sıyasa de, olav lar onundekı davrave kültür programı sayılan Ke' ^tiışla^ında görunur H«ği$neler malızm'ın baslıca ıkı dayanagı yaratıyordu Cumhunyetımizın tarıhinde, tkincı Dunya Savasıvardı Bılımde ve düşünde aklın nm sona ermesınden 1960 jıhegemen olması demek olan Batı uygarlıgı ıle Turk halk kultürü. na kadar olan bu donemde, 1960 Bu programın hedefmın Batı tan sonrakı planlı kalkınma ve uvgarlığı ıle Türk halk kültürü sanayıleşme surecım hazırlamı? nün bıreşımı (synthese) ru ya olduğu soylenebılır. ratmak olduğu soylenebüır Bby1961 Anayasasıjle Turk toplulece XIX Yüzyılm başlarmdan munda çağdaşlaşma atılımı ve beri süregelen «Avrupaıleşme» ulusal b.Ilncın de guçlendığinl akımı çağdas uygarlığa katılma goruyoruz. Sanatta ojkunmeılkesıne dönüşür ve buna Türk den ve jınelemeden kurtulmaHalk Kültürü ogesı eklenır nın, ozgunluğe ulasmanın, uluNe var kı bır süre geçmışi sal kultur kalıtımıtun çağdaş tümden yadsıma ve Avrupa kül yaratmalardakı payının ne oltur kurumlarmı öykünme bıçı mak gerektığı, çağdaş yaratılamınde kendını gösteren Batılılaş rın yığınlara nasıl ıletılebılecema ve çağdaşlaşma hareketi yı ği sorunları bu aşamada onem ğınlara mal olmakta gecıkıyor kazanır Ilglnç olan bu tartışmaların daha çok Batı kulturu du Halk ıçınde Kemalızmın onculuğunu yapacak kurumlar ve ıle yeüjinış ajdmlar, sanatçılar arasında vavgınlasma«ıdır araçlar yaratılamamış, yaratılan Boylece Kemalızmın kuramsal kımı kurumlar da (orneğın Halk evlerı, Koy Enstıtulerı) sonra auzeyde kalan programı tarıhın akışı ıçinde ve olavların ıt dan yozlaştınlmış ya da yok mesıvle Turk halk bılıncıne mal edılmıştı Bır egemenlık savaşı olma joluna gırer koşullarının ve çok geçmeden buna eklenen bır dunya savaşı koşullarmm etkısiyle hemen hemen kapalı bır toplum nıtelığı Devletin Katkısı ne bürunen Türk halkına layık Bu aşamada, kuitur alanında ve pozıtıf bılımlere dayalı ılkoğ kı etkınlıklere devletın katkisi retımm goturulmesı bıle başlı nasıl olmalıdır sorusu ortava başma dev bır sorundu Bütun atılır. 1960 • 1965 yılları arasındallartyle guzel sanatlar da halk, da kalkınma planına koçut olatan uzak bır «elıt» ın uğraşıydı rak kultur kalkınması konusun Ancak Ikıncı Dünya Savaşı n da da planlama çalışmâları vapılması ulkenın a\ dınlarınca odan sonra askerlık, sıyasa ve ne suruluvordu O yıllarda Mı!ekonomı alanlarında kurulan uluslararası yenı ılışkıler nede lı Eğıtım Bakanlığınca toplanan nıyle Batı teknolojısı butun urun danısma kurulları devletin kul lerı ve araçlarıyle ülkeye yayılır tur ışlerı alanında vapması ge 1 reken islerı ve onlemlerı saptaen toplumumuzun yapısında ılk Yıne o vıllarda kıpırdanmalar uyanmağa başla mağa çalıstı dı Batı yasama düzenmin ku sanat kurumlarmda gorevlı olrumları, dıllen ve sanatlan ya sun olmasın butun sanatçılar a rasında Kultur Bakanlığı kJşamamUı yoğun bir etkı altma almıştı Çagdaş uretım araçları, rulması, genel ve mesleki oğ1 hızlı nufus artışı yığınlan ıç ve retım dışıncTa kalan islerın Mı lı Eğıtım Bakanlığından alınadış göçlere zorluyordu. Bır vandan goçler ve kent rak Kültür Bakanlığına ver'.lleşme hareketı, bir yandan ula mesi goruşu yaygınlaştı >n *"* ACI BtR KAY1P Tokat eşrafmdan îslamoğullarından merhum Mustafa Bey ve merhume Munıre Hanımın oğulları, merhum Lütfl ve Kâzım Bey ile Nurettin tslâmoğlu nun kardeşleri, Muammer Çağatav'ın ağabevi, Nerrrun îslâmoğlu'nun sevgül eşı, Munıre ve 4rmağan'ın bırıcik babalan, Bakırköy Tapulama Hâkımi SAMİ İSLÂMOĞLU 28 11974 Pazartesı gunü Hakkm rahmetıne kavuşmuştur. Cenazesı 3011974 Çarşamba gunü (bugun) öğle namazını muteakıo Şışlı Camıınden almarak Zıncırlikuju'da ebedl ıstırahatgâhına tevdı edılecektır. EŞt VE ÇOCUKLARI Cumhurıvet 818 BAŞSAĞLIGI Şirketımizın Sağlık Memuru, çok değerlı arkadaşımız, Emeklı Dz Kd Assubayı, (RECEP EFENDİ) mesai MEHMET RECEP IRMAK'ın anı kajbınd'an duvduğumuz uzuntC sonsuzdur Merhuma Tanrıdan rahmet, kederll allesıne başsağlıgı dllenz. RABAK A.Ş. UMtM MÜDCRLÜK Men«upları (tlancıhk 5635/830) I L A N Borçka İlçesi Göktaş Belediye BaşkanhğmdanŞ 1 Bır adet 12 Kw. 380 V Trıfa?e elektrık enerıisı uretebılecek komple dızel jeneratör grubu 2490 savılı kanun gereğmce kapalı zarf usuluvle sa'm aHnac."Ktır 2 İhale 18 2 1974 gunu saat 14 dp B°'edıye Er.cumenl huzurunda yapılacaktır 3 Isteklılerın mezkur jenerator grubunu kac hraya verebıleceklenne daır hazırlayacaklan teUıf mektuDlannı ıhale tanhıne kadar Belediye Başkanl'ğma sunaıalan gereiir. 4 Postadakı gecıkmeler kabul edılmez Keyfıyet ılan olunur (Basın 10776) 814 liİVR ABONE KAYDI 9 ŞUBAT GÜNU SONA ERİYOR. ABONMAN ŞARTLARI Yakuz 1. ciK 175, Ikl cilt birden 325 flra. Bu bedel karşılığında, ıstersenız fasıkullerınız ve cilt kapaklannız postayla göndenlır, ıstersonız cıltlerınızı cıltlenmlş olarak merkezımizdsn alabilfrsinız Yalnız i. cııt 185, Iki cilt birdan 345 lira. Cilt başına 10 lıra paketposta masrofı da dahıl olan bu bedel, tomomtonan cıltlerının cıltlenmış olarak adreslerıne gonderılmesını ısteyenler ıçındir. ANStKLOPEDtSt PARANIZI YATIRMAK VEYA POSTAYLA GONDERMEK İÇİN SON GUNU BEKLEMEYINİZ. ABONE KAYIT ADRESLERÎ Posta havaiesı Kaynak Kıtaplar Cağoloğlu, Çatalçeşme Sok 30/3 istanbul (Telefon 229549275136J Grup abonmanları konusunda telefonla bılgı alabılırsınız. Bızzat kayıt Devrım Kıtabevi Cağaloölu, Babıâlı Cad 2224 kaynak kitaplar işblrliğl CumJıurıjet 816