Katalog

CUMHURÎYET 27 Ocak 1974 Karar vermek için ipuçları.. lyelim ki, günlerden bir gün, çok önemli bir polıtık görevı yuklenmek zorunda kaldınız. Vereceğıniz her karar, ülke içın hayati sonuçlar doğurabılecek!... Dünyada Bugiin ün tasarladığı «Bir ucu New York'a, diğeri de Moskova'va donuk> kendi «Yıldırıcı» nükleer gucunü kurmah mıdır? • Amerika'daki siyasal buhran, giderek yoğunlaşmakta ve Nixon'ın geleceği karanlıklaşmak tadır. Kirli malî ilişkiler ve kanun dışı dinleme yöntemlerinin şekillendirdiği Watergate, ABD Başkanını sıkıştırıyor. Eğer Nıxon istifa zorunda kahrsa, bu, Amerika'da iktidar den gesini Beyaz Saray'ın aleyhine ve yasama organı olan Kongre' nın lehıne değiştirecektir. Acaba, Amerikan muttefiki olan ülkeler açısından. bu gelişmenın uzun kısa vadeli sonuçları ne olabilir? 9 Kuzey komşumuz Sovyetler ile Çın arasındaki ideolojik anlaşmazhk aıtmaktadır. Bu arada gerek Mosko\a'daki gerekse Pekin'deki yonetici kadrolar içinde bazı göıüş ayrılıkları da dikkati çekiyor. Dış hâberler Dış basından Geleceğin ilk yılı rap ülkelerinin petrol ambargosunu ilân etmeleri tlzerine, haklı bir telâşa kapıl«n ülkelerin başında Batı Avrupa ülkeleri geliyor. Ucuz ve yaygın bir enerjı kavnağı olarak petrole eeniş ölçüde bağımlı bulunan ve fcendi Karnaklan bulunmadığı için petrolünün tümünü ithal eden Batı Avrupa ülkelerı, kendlleri için ıktisadi çöküntü vıllarının başlari!ğı endışesi İçinde bulunmaktaüırlar. Petrol ambargosunun başlamasından çok daha önceleri bile, Batı Avrupa ülkelerinin iktisadi gelişme hızı düşmekteydi. Enflasyon, işçiler arasındaki huzursuzluk ve grev hareketleri, siyasî çalkantılar. geleceğe fearşı güvensızlik bu ülkelerin iktisadî kalkınma çabalarmı büyük ölçüde baltamaktaydı. Şimdi bütün bu dertlere bir yenisi eklenmiş ve Arap ülkeleri, bir yandan petrol üretımini düsürme karan alırken bir yandan da petrol fivatlarını aşın şekilde arttırmı^lardır. Bu şartlar altında Batı Amıpa gelecekte ne ıribi sorunlarla karşılaşacaktır? Bazı uzmanlar, Batı Avrupa ülkelerinin bugünkü şartlar karşlsındakı ortak sorunlarını ?öyle sıralamaktadırlar: 80 bin nüfuslu Abu Dabi şeyhliği 32 Mirage» uçağı satın almıştır. Suudi Arabistan ise son olarak 38 Mirage uçağı almıştır. Bir Mirage uçağınm fiyatı, yedek parçası ile biılikte 4,5 milyon dolardır. (61 mılyon IL.). Suudî Arabistan'la varılan anlaşma gereği, Fransa önümüzdeki 3 yıl içinde bu ülkeden 27 milyon ton petrol alacaktır. Gelen haberlere göre, Kral Fay sal. Mirage uçaklarmdan başka Fransa'ya 250 tane tank siparış et miştır. Ayrıca, Nijerya da Fransa'dan 18 Mirage uçağı almak istemektedir. Kuveyt ise Parıs'e 24 Mirage sipariş etmiştir. Öte yandan Fransız yetkilileri Irak ve Cezayir'le de silâh satımı konusunda görüşmeler yapmaktadırlar. Basra Körfezinde şimdiye dek iki ülke Fransa'dan silâh almamıstır. Bunlar da İran ile Katar"dır. (ASSOCİATED PRESS; Fransa 1973'te 22 milyar liralık silâh sattı PARİS Petrol fiyatlarına ya pılan zamlan karşılamak için Fransa, petrol üreten ülkelere si lâh satışım büyük bir hızla arttırmaktadır. Savunma Bakanınm açıklamasına gore Fransa, 1973 yılında dışarıya 1,6 milyar dolarhk (22 milyar TL.) silâh satmıştır. Özellikle «Mirage» uçakları ile tanksavar roketleri Arap dünyası tarafından en çok aranan silâhlar arasındadır. Şhndiye değin Fransız hükümeti OPEC üyelerinin (12 ülke) yarısına çeşitli silâhlar satmıştır Bir yetkili, cFransa'nın petrol alabilmek içm paraya ihtiyacı vardır. Petrolcü ülkelerin ise parası vardır ve silâh istiyorlar. demiştir. Yapılan hesaplara göre, Fransa'nın bu yıl petrol ithalâhna harcayacağı parayı karşılaması için ihracatını 3,5 milyar dolar (49 milyar lira) arttırması gerek mektedir. Son zamanlarda özellikle Basra Körfezi ülkelerine yapılan silâh satışlarında büyük bir artış kaydedilmiştir. Nitekim D Â Boyle bir durutnda yurt içi gelişmeler kadar, dünya olaylarım rfa yakından izlemeniz gerekirdi... Insan, yaşanılan zamanın bir kesitini ahp da, gelişme?ini sürduren onemli olaylara bakınca, karar sorumluluğunun ne kadar ağır bir yuk olduğunu kolayca anhyor. Iç ve dış polıtik ge'lUmeleri ekonomik oluşumlarla bıriestireceksıniz ve bundan ülkenin ulusal çıkarları doğrultusundaki bir yaşama alanı saptayacaks:nız. Bakın, şu anda dunya polıtikasında gelişen ve henuz noktalanmalarına epey zaman bulunan çok önemli sorunlardan bırkaç tanesi şoyle: 0 Sovyet Amerikan Uişkileri, çok yanlı bir Eörünüm içindpdir. Özellikle Ortacfoğu bolgesinde bir banşçı içbirlıği şeklinde behrlenen bu ilişki. nıifuz alanlannın pavlaşılması konusunda, küçuk devletler açısından tehlikeli oluşumlara gebedir. Sovyet Amerikan dengesinın, Akd*eniz'den daha Güneye kaydığı oteden beri biliniyordu. Son Mısır tşrail anlaşması ile Suveyş Kanalının açılmasına engel kalmamıştır. Bu demektir ki, özellikle Hint Okyanusura giden yol, gerek Sovyet gerekse Amerikan Akdeniz filoları için kısalmaktadır. Bu gelişim, öncelikle Basrs Körfezinin yeni bir mücadele alanı olacağını gösteriyor. *!k elde, Amerika'nın Iran'ı silâhlandırması, Ingilizlere ait Hind Okyanusu adalannın askeri üs olarak Amerika'ya devri gibi sorunlar çıkıyor Oıtaya. Acaba, bölgedeki uluslararası deniz geçitleri de, bu arada taraflarca ele alınacak mıdır? # Yirmi yıldan berl geçerli olan nukleer savaş stratejileri, gunümuztfe yeniden ele alınmaya başlanmıştır. Bilindiği gıbi NATO'nun ve Amerika'nın bundan önce «Topyekun Mukabcle» srkasından da «Esnek Mukabele»ye dayalı nükleer caydırma teorileri, yeni bir görüse terketmijtir yerlerini... ABD Savunma Bakanı Schleisinger. geçenlerde bunu «Yeni hedefimiz Sovyet nükleer ü'leri olacak» şekltnde açıkladı. Bu açıklama, acaba Amerika'nın nükleer hedeflar tisteşinden Sovyet şehtolerinl çıkârdığı ânlarhına mı gelmektedir? Eğer öyle i«e, De Gaulle'ün 1960'lardaki endlşesi haklı çıkmaktadır. Yani Amerika New York'u, Sovyetler de Moskova' yı «Nükleer Savaş. Dışı» llân, ediyorlarsa, Avrupa'nm güvenliği yeniden ele alınmak zorundadır. Ya da, Avrupa De GauüV Irak:"Petrol sorunu B.M.'lere gitmeli,, BAGDAT Irak Devlet Başkanı Ahmet Hasan El Bekr, petrol tüketici büyük ülkeler üe petrol üreten ülkeler arasında bir toplantı yapılmasinı öneren mesajını önceki gün cevaplandırmıştır. El Bekr petrol sorununun B. M. çevresinde gömşülmesı gerektığını bıldırmekte ve Irak'ın görüşlerini şoyle açıklamaktadır: 1 Petrol sorunu yalnız petrol tuketıci büyük ülkeleri ya da bü>lık olçüde petrol üreten ulkeleri değil, petrol tüketen bütün dünya ülkelerini ılgılendırmektedir. Bu nedenle petrol üretım vçfıyatmm saptanmas: işlerinin düzenlenmesi için yapılacak bir toplantıya bütün dünya iilkelerinin katılmaları gerekir. 2 Petrol fıyatlan konusunda Irak hükümetinin tutumu açık ve kesindir: Irak, petrol f;yat!arınrn kısa sürede bu şekılde arttırilmasım eîeştirmiştir. Çünkü Irak hükümeti, belirli çevrelerin bunu üretici ülkelerin çıkarlarını zedeleyecek, tüketici ülkelerle ilişkilerini bozacak biçimde kullanacaklarına inanmaktadır. Ayrıca bunun, ellerindeki büyük olanaklarla dünya ekonomısıne egemen olma gücüne sahip tekelcı ülkelere ve çevrelere yarar sağlayacağı kanısmdadır. Irak Cumhurbaşkanı, Başkan Nixon'a cevabi mesajını şoyle sona erdirmektedır: «Bütün bu nedenlerden dolayi, dünya ekonomısıni belırlı bir ülkenin tekeline vermeyi, hayatî onem taşıyan sorunları çozümsüz bırakarak bir tek konuya eğılmeyı amaçlayan önerilerı hıç bir şekılde kabul edemeyız. Çunkü, kanımızca bu durum, bazı ülkelerin vesayetıni ya da tekelırıı herhangı bir şekılde kabul ettirme anlammı taşıyacaktır. «Sonuç olarak, bu sorunun ve mesajımda belirttığım hayatî onem taşıyan öteki sorunlann en ıyı şekılde Birleşmiş Milletler ve ılgılı kurulıi'îlar çerçevesınde görüşulebıleceği ınancındayız.» (a.f.p.) 1974 yılı bütün Batı Avrupa için bir durgunluk yılı olacaktır. Enflasyon baskısı artacak. bir çok Batı Avrupa ülkesinde hayat pahalılığı >oizde 10 veya daha büyük bir oranda yüksele* cektır. Batı Avrupa ülkeleri için en tcuvvetli tehlıkelerden biri de resesyon ihtimalidır. Uzmanlar bunun tnıvveth bir ihtımal olduğunu belirtmektedirler. Resesvonun gerçeklesip gerçekle?memesı petrol arzı ile petrol fiyatlannın gelecekte ki durumuna, iş adamlan ile tüketicilerin tutumlarına ve hükümetlerın izliyecekleri para ve mall politikaya bağlı bulunmaktadır. Resesyon ister gerçekleşsin ister gerçekleşmesin, lsslzHk hemen bütün Batı Avrupa ülkelerinde anacaktır. Ekonomidekl büyümenın sıfıra düşmesi, yeni ış olanaklanm ortadan kaldıracak ve çaiışma vaşına gelen binlerce insan iş bulamıyacaktır. tşsizlik artar. hayat pahalılığı yükselir ve fazla mesai olanakları ortadan kalkarken kışı başına düşen gelirler azalmağa baslıyacaktır. Özellikle otomobil. çelik ve lâstik sanayilerinde çalışanlar bu durumia karçılaşacaklar ve gelirlerinin azaldığını göreceklerdir. Hayat sartlannın güçleşmesi sosyal sürtüşmeleri arttıracak ve sınıf çatısmaları hızlsnacaktır. Sosyal bilimciler Batı Avrupa'da ilk kez bazı demagoglarm halk kitlelerini peşlerinden sürükliyebileceklerini ıfade etmekt* ve kamuoyunu bu konuda uyarmağa çalışmaktadırlar. Meselâ Brejnev'in dış politika uygulaması ile ideolog Suslov'un konuşmaları oldukça farklı. Pekin'de ise, «Kültür thtilâli» günlerini hatırlatan oluşumlar var. Örneğin. «Halkın Günlüğu» gazetesi, besteci Beethoven'i «Ka pitalıst ajanı. şeklınde suçlamaya başladı. Sinologlar (Çin uzmanlarıi, Pekinde, Çu En Lay ile Mao nun eşi Çiang Çing arasında bir iktidar kavgası olduğunu söylü yorlar. Ayrıca Çin ordusu içinde ki tasfiyeler de dikkati çekiyor. Moskova ile Pekin'deki iktidar anlaşmazhkları, uluslararası yumusamayı nasıl etkileyebilir, sorusu var önümüzde... 0 Son petrol buhranı, uluslararası para sistemindeki aksakhk ları yeniden su yüzüne çıkarttı. Fransız Frangınm dalgalanmasmı, îspanyol Peçetası da izledi. Batı Avrupa ve Japon ekonomileri istikrarsızlık içinde; fakat Amerika'yı da buhrandan uzak tutmuyor gözlemciler. Bu durum, az gelişmij ülkeleri daha da büyük bunalımlara ve enflasyona itecek midir? 0 Dünya solu ve özellikle Sos yal Demokratlar, son ekonomik bııhran açısından görüşlerini yeniden ele almaya başladılar. In giliz İşçi Partisinîn hazırladığı seçim bildirgesinde, hafif bir sola kayış dikkati çekiyor. Fransa' da, Sosyalist Komünist Partileri İUlfakının ortak programı da elden geçirüiyor. Pakistan'da Butto, «îslâm Sosyalizmi» adı altında, büyük mülileştinnelere gidiyor. vb. B u r î l a r ğftA,' ^ J ^ önemli gelişmeyi yaşıyor ya. Yurt içi sorunlar da aynı yoğunlukta.. Eğer falcılık imkânı yoksa, geleceğe dönük kararlar, ancak bu gelişmeler izlenerek verilebilir. ' Kısacası, kolay değil karar sorumluluğu. Batı ülkelerinin Arap petrolüne olan bağımhlı TVM EJJEIÎ^İ Kaçınılmaz son Batı Avrupa genel bir resesyondan kurtulabilir mi? Uzmanlar, Batı Avrupa'nın res«s.yondan kurtulabilec«ğini, ancak bunun için akıllıca davranmak gerektiğini söylemektedirler. Araplar petrol arzı bakımından karanlıkta kalsn noktalan aydınhğa çıkanr, Batı Avrupa hükümetleri daha köklü tedbirlerle sorunlan çözümlemeğe çalışır ve her $eyden önemlisi Batı Avrupa kendine güvenini kazanırsa. resesyon tehlikesinin ortadan kaldırılmaması için hiç bir sebep yoktur. Tsbii bu görüşü paylaşmıyan ve resesyonun, Batı Avrupa için kaçınılmaz bir son olduğunu savunan uzmanların bulunduğunu hatırlatmak da yerinde olur. flvusturya meclisini kanştıran dava Son günlerde Avusturya'da meclisı kanştıran ilginç bir dava söz konusudur. Bay Frıtz Neumeister mali yolsuzluk suçu ile 1961 Şubatında tutuklanmış, Mayıs'ta kefaletle serbest bırakılmış, 1962 Temmuzunda tekrar tutuklanmış ve 1964'te Viyana bölge mahkemesin de dâvası başlayarak 5 yıl hapse mahkum edılmiştir. 1963 yılında Neumeister Avusturya hükümetıni Avrupa Insan Haklan Komısyonuna şikâyet etmiştir. Neumeister geçici tutuklanma süresinin insan haklan konvansıyonunun 3. ve 5. Maddesini çiğnediğini ıleri sürmüştür. tutuklamaya karş* tazminat teklif etmiştir. Ne var ki, Cumhurbaşkamnın bu teklifi Millet Meclisı'nde tepki uyandırmış ve 22 ocak 1974'te bu konuda Meclıs'te gönişme açılmıştır. Batıda Arap petrolüne en bağımlı iki ülke: Danimarka ile İtalya Bir enerji petrolüne büyük ölçüde bağımlı bulunan Batı ülkeleri, ham petrol fiyatlarının önümüzdeki dönemde de arttırılmasından kaygılanmaktadırlar. Bazı Arap ülkeleri ham petrolü varili 11 ile 12 dolar arasında satarlarken, avnı miktar ham petrol için Cezayir 16.5 doW^ Libyk'isH 20 dolaV fiyat talep .etmekt*dlrleri «Bu tek tek ülkelerin petrol liyatlanna ilişkin politikalarının. petrolün daha da pahalılanmasına yol açaeagı Batılı çevrelerde yaygın bir kanıdır. Bir enerji kaynağı olarak, Batı ülkeleri arasmda Arap petrolüne en çok bağımlı iki Ulke Danimar ka ile ttalya'dır. En az bağımlı göriinen. ise Amerıka'dır. Danımarka'nın enerji kaynaklan içinde petrolun payı °o 92'dir. Danimarka bunun yüzde 72'sini Arap ülkelerınden sağiamaktadır. Italya'da ise bu oranlar "a 79 ile "n 59'dur. Amerika'da petrolün enerjı kaynaklan içinde payı yüzde 45 civarındadır. Amerika, bu miktarın yalnızca yüzde 5'ını Arap ülkelerınden sağiamaktadır. Batı Avrupa Clkeleri arasında, en dinamlk bir iktisadi yapıy» sahip olan Batı Almanya'da bile durum iyimserliğe yolaçacak nitelikte değildir. Petrol ambargosundan çok önce hazırlanan bir rapor, Batı Alman ekonomısinin büyüme oranının 1974 yılında yüzde 3 düzeyinae kalacagını göstermekteydi. Bu da 1973 yılına kıyasla yarı yanva bir »zalmayı itade ediyordu. Yeni hazırlanan bir rapor ise. Batı Alman ekonomisinin 1974 yılında sıfır büyüme oranında kalacağını göstermektedir. Bu tahmin gerçekleşirse, 1974 yılı içinde Batı A'manya'ds içsizlik oranı iki misli bir artış kaydederek yüzde 2.7'ye yükselecektir. Bu da sadece Batı Almanyalı işçıleri değil, bu ülkeye işçi ihraç eden diğer ülkeleri de etkiliyecektir. İngiltere'de durum Petrol bunalımmdan önce de eiddi iktisadi güçlükler lçlnds bulunan Ingiltere'nin durumu ise en iyimser gözlemciler Urafından bile «kritik» olarak nitelenmektedir. Ülke ekonomisindeki büyüme azalmağa başladığı sırada petrol ambargosu ilân edilmif ve maden işçileri greve gitmislerdir. Bu iki gelişme tngütere'nin durumunu daha da ağırlaştırmıçtır. Bu gelişmeler olmasaydı Ingiliz ekonomisinin 1974 yılı içinde yüzde 3 oranında büyüme kaydedeceği hesaplanmaktaydL Şimdi ise büyüme oranının nfırda kalacağma muhakk&k nazan Ue bakdmaktadır. l lngiltere kadar umutsuz ve ağır olmamakla birlikte, Ortakpazar ülkelerinin genellıkle aynı tür ııkıntılan çekecekleri tahmin edilmektedir 1974'te. Bazı uzmanlar Batı Avrupa ülkelerinin bu sıkıntılarının geçici olduğunu söylemekta ve bir . iki yıl sürecek bir geçiş döneminden sonra, yeni enerji kaynaklannın bulunacağını iddia eünektedirler. Bu görüşte olanların kanısına göre, Batı Avrupa bu geçiş döneminde sıkıntılar çekecek, sncak bir süre sonra sıkıntı çekme sırası, yeni enerji kaynaklan bulan Batı Avrupa karşısında, elindeki malı satmakta güçlük çekecek Arap ülkelerine gelecekür. 1STANBUL PETROL RAFİN Mehmet BARLAS BAŞSAĞLIĞI Birlcik eşim, sevgili babamız, PtLOT Petrol ihracatçıları Afrika ülkelerine 200 milyon dolar veriyor HARTUM Sudan Dışişleri Bakanı ve Afrika Birlığı yedıler komitesi yöneticisi Dr. Mansur Halid, önceki gün Hartum'da yayınlanan bir bildiriye göre petrol ihraç eden Arap ülkelerinin, petrol fiyat artışlarmdan etkilenen Afrika ülkelerine faizsiz 200 milyon dolar borç vermeyi kararlaştırdıklannı açıklamıştır. (a.f.p.) MAKİNE VE KIMYA YÜKSEK MÜHENDİSLERİ ARAMAKTADIR Rafineri'de Kompüter uygulamalan konulannda yetiştirilmek üzere : • Askerliğini yapmış, • îlgili konularda literatürü takip edebilecek dereceda îngilizce lisanma vakıf, • Tercihan Boğaziçi veya Orta Doğu Üniversitelerinden mezun • Aldığı dersler içerisinde "Bilgi İşlem" konulan bulunan namzetlerin 8 Şubat 1974 tarihine kadar mülâkat için TütünçiftlikİZMİT mevkiindeki İPRAŞ Petrol Rafinerisi Personel münasebetleri Müdürlüğüne şahsen müracaatları. Not: Evvelce müracaat edenlerin tekrar müracaat etmemeleri. Time YÜKSEK DENİZCİLİK OKULU VEYA DENİZ HARP OKULU MEZUNU Kaya KÜNELGÎN 26.1.1974 günkü elim uçak kazasında şehit olmuştur. Acımıza iştirak eden bütün dostlanmıza teşekkür eder, kazada şehit olan kader arkadaşlarının ve yolculann yakınlanna Tanndan sabır dileriz.. Fatma KÜNELGİN, Ayşe KÜNELGİN, Zeynep KÜNELGÎN, Elif KÜNELGİN Uzakyol Güverte Zabiti İLE AYRICA Profesör Sabahattin 3 Kerimoğlu'na i Teşekkür Kard'eşim Kaplan Yanık'ın geçirdiği buyük rahatsızlığı erken teshis ve erken tedavi ile bütün ailemızi sevindiren Sayın Profe?or Sabahattin Kerirooğlu'na candan teşekkür edenz. ALAETTtN ÎANIK (Cumhuriyet: 739) Yakınyol Güverte Zabiti ALINACAKTIR Gemflerünizde istibdam edilmek fizer* elemanıar aranmak tadır. 1) Dolgun Ocret verilecektir. 2) GenLj aosyal hakJsrdtn ıstifade etme İmkânı m r > etıttur. tsteklüerin Ist rındıklı. MedijS Mebusan Cad. No: 95* deki Personel Müdürlüğüne gahsen veya bir dilekça ila müracaatları nca olunur, OJt. DENtZ NAKLtTATl TA.Ş. UEN'EL MÜnÜRLtlC.t) (Basın: 10471 720) Cumhuriyet Ajans Maya: 22 716 . nivr: ABONE KAYDI 9 ŞUBAT GÜNÜ SONA ERİYOR. PARANIZI YATIRMAK VEYA POSTAYLA GÖNDERMEK İÇİN SON GÜNÜ BEKLEMEYİNİZ. ABONMAN ŞARTLARI Yalnız 1. cilt 175, İki cilt birden 325 Ilra. Bu bedel karşılığında. isterseniz fasikülleriniz ve cilt kapakJarınız postayla gönderilir, isterseniz ciltlerinizi ciltlenmiş olarak merkezimizden alabilirsiniz. Yohiız 1. cilt 185, iki cilt birden 345 lira. Cilt başına 10 lira paketposta masrafı da dahll olan bu bedel, tamamlanan ciltlerinin ciltlenmiş olarak adreslerine gönderilmesini isteyenler içindir. ABONE KAYIT ADRESLERİ Posta havalesi: Kaynak Kitaptar Cağaloğlu, Çatalçeşme Sok. 30/3 istanbul (Telefon: 229549275196) Grup abonmanları konusunda telefonla bilgi alabilirsiniz. Bizzat kayıt: Devrim Kltabevl Cağaloğlu, Babıâli Cad. 2224 Httrriuet kaynak kitaplar işbirllfll (Cumhuriyet 740)