Katalog

CUMHURİYET 16 Eylül 1973 44 Dünyada Bugün Kuzey Avrupa 1 Demek olmuyor,, ve bir dramın anatomisi ERGUN BALCI yapan hükümetlerin dikkatleri üretim araçlarının, fabrikalar, büyük topraklar, raadenler ve yabancı sermaj'e ile bankalar üzerinde yoğunlaşır. Dönüşimün kaderini belleyecek, ekonominin kilit noktalan bunlardır. Fakat atilımm hızmdan ürken kendini emniyette hissetmeyen crta sınıf (ki, Şili'de nüfusun °345'i) varlığım tehlikedte gördüğü an ülkeyi altüst edebilir. Küçük toprak sahibi üretimi arttırmaz, fınncı ekmek yapmaz, kasap et satmaz, bakkal mahnı halka arzetmez ve kamyoncu sefere çıkmazsa ülkede ekonomik hayat felce uğrar, giderek büyüyen sosyal huzursuzluğun doğurduğu kargaşa ve çatışmalar birbirini kovalar.. Şili'de de böyle olmuştur. Dr. Allende'ye karşı en sert tepki, en güçlü direnme küçük burjuva kesitinden gelmis. ülkeyı kargasaya iten büyük gösteri ve grevler bu sınıl tarafından düzenlenrr.iştir. Şon kamyoncuların grevi ise bardaçı taşıran damla olmuştur. Kamyor.culann bu seferki grevleri cfe, geçen yılki biçimde geliçmiş, greve kısa süre sonra küçük dükkân »ahiplerl, küçük işletmedler ve doktor, ya da mühendıs gibi meslek sahipleri katılmıstır. Küçük burjuvazi, kapitalist ülkelerde sanayi burjuvazisi tarafından tasfiye edilmek tehlikesiyle karşı karşıya olduğundan, genellikle bu kesitle sola dönük bir mücadele içindedir. Ama kendi varhğına solrfan bir tehlike ihtimali belirdiği an, solun büyük düşmanı kesilir. Lenin 1921 yılında Yeni Ekonomik Politikası d.^P) ile küçük işletmeleri iade etmiş, küçük toprak sahiplerine önemli tavizler verraişti. Cezayir'de Bin Bella'yı devirip iş başına gelen Bumedyen'in ilk yaptıgı iş, bu liderin gerçekçi görüşten yoksun bîr sol anlayışı içinde bir çırpıda millileştirdifi küçük işletmeleri sahiplerine ıade etmek olmuştu. Peki Allende bu gerçeği bilmıyor mu idi? Hayatırun 40 yılını poUtika sah nesinde geçirmis, Marksist Başkanın bilmemesine olanak yoktu. Nitekim şöyle demişti Allende 1971'de «Le Monde» gazetesine verdiği demeçte: «Iktısadî bakımdan programııruz üç alanı kapsamaktadır. Bırincisi devlet kesimi, ikincisi özel teşebbüs, üçüncüsü ise iki kesimi de içine alan iktisadi faaliyetlerdir. Tüm ekonomimizi sosyalize etmek niyetinde değiliz. Unutmayın ki, ülkemizde bir sürü siyasi parti vardır.> Buna rağmen Aliende. orta sınıfı kazanamamış, madenler, fab rikalar, büyük şirket ve bankalar gibi ekonominin kilit noktalarıru pek güçlük çekmeden millileştiren Marksist Başkan. alt basamaklarda takılıp kalmıştı. îşte bu noktada karşı mıza küçük burjuvazinin sol kanadında yer alan çoğu üniversite öğrencilerinden kurulu ihtilâlci soı (MIR) örgütü çıkıyor. Lenin'in «Bir çocuk hastalığına yakalanmış sol komünizm» diye niteledigi bu örKütün eylemlerı, kanunsuz toprak ve faonka ışgallerini teşvik etmes:, Allende yönetimini «Reformist bir hükümet» olarak küçümsemesı orta sınıfı kuşkulandırmış, Marksist Başkana güvensiziikle bakmasır.a yol açmıştır. Şilideki talihsiz | denemede küçük burjuvazinin \ sol kanadı, sağ küçük buriuvaziye yolu açmış, bir yandan Was hington, öte yandan muhalefet partileri tarafmdan sürekli kışkırtılan bu kesıt açılan yoldan yürüyerek sonunda Marksist Baş kam devirmiştir. Öte yandan, koalisyon ortaiları arasmda komünistlerin ıhmlı tutumuna kar şı, sosyalistlerin muhaleletle her türlü diyalogu reddetmekte ısrar etmelen Allende'nin manevra yi teneğini kısıtlarken, orta «ınıfm kuşkuiarını bütün bütüne arttırmıştır. Bu oluşuma. iktisadi natalar | ABD'nin emperyalist faaliyeüeri, | krediierin kısıiması, bakır fiyat1 larının düşürülmesi, faşıst «Vaj tan ve özgürlük hareketinin» l tedhis eylemlen eklenince ordu içindeki cuntaya yol açılmış, yasalara uygun olarak işbaşma ge ; len bir hükümet yasaları çigne. I jen bir darbe ile devrilmiştir. ! mi getirmiş, kongre önüne dikilmiştir. Peki Allende. kongreyi kapatıp ülkeyi yönetemez mi idı? Şili Başkanı bu koşullaraa 3^ yıl dayandı. Yukardaki yola baş vursa idi 3,5 ay dayanamaz ve ülkesini kanlı bir ıç savaşın ıçine iterdi. Ayrıca tüm dünyada sağcılann eline güçlü bir silâh. verir, «Îşte bu solcular böyledir. seçim, demokrasi lâfıarı ile milleti uyutur. sonra dikta kurarlar» deme olanağını saglardı. Şili denemesine bakıp, «demek olmuyor • sonucuna varmak, kanımızca acele bir yorum olur Bu deneme, kongrede çoğunluga sahip bir liderin yönettigi ve Washington"un can damannır. bulunduğu bölgede yer almayan ülkede başarıya ulaşabilirdi. Allende. «Ben sılâna değil. oya inanıyorum» derdi. Tarih. talihsiz Başkanm bu sözlerini dogrulayabilır. Isveç'te seçim var Ssveç'te bugün genel seçimler I yapılıyor... İsveç'i kırk yü• dan beri yöneten Sosyal Demokratların, iktidardan düşmesLnin de söz konusu olduğu bir seçim bu... Belki zayıf bir ihtimal; hatta gerçekleşirse, buna «Sandıksal KarşıDevrim» bil? denilecek. Ama yine de, Şili türü «karşıdevrim» e yeğ tutmak gerekir. Bir haftayı aşkın süre Kuzey Avrupa'da kalan bir Türk'ün, izlenirnlerinden etkilenmemesi clanak dışıdır... Diyelim ki, çarşı pazar d'olaşıp. tüketim toplumunun verilerine ahştınız. Hatta Kopenhag'ın seks kulüplerini gezip, kadm erkek ilişkilerini bile iki günde daha değişik açıdan görmeye başlayabilirsiniz. Fakat Isveç'in sosyal güvenlik sistemini bir Tüık, bir haftada kabul edemez. Bu yüzden de, clsveçliler mutlu değil; devlet çok vergi alıyor» biçimindeki sesleri kabuilenebilir. Gerçekten de, îsveç gayrisafi mılli hasılasuun yüzde 42si vergilerden oluşuyor. Hele bir «Katma Değer Vergisi» var ki, neye sürseniz elinizi, bu vergiyi ödemiş oluyorsunuz. Musluğun ağzmda kesilen bir tersine kaynak vergisi bu... Kurtulmaya imkân yok. Her ülkeyl olduğu gibi isveç'i de gezerken Türkiye çıkmaz akıldan. îsveç'i bugünkü duruma getiren yöntemin büyülü değneğini bulmak istersiniz. Sonra bu değneği Türkiye'ye söyle bir dokundurup, yeni bir Türkiye yaratmak... Gerçi bazılan değnek meğnek değil, doğrudan kahn bir sopa öneriyor. «önce disiplin ve ahlâk..» gibi görüşler... Bir Alman genci, geçen yaz Türkiye'de geçirdiği günleri anlatıyordu: «Sizde Hitler'i amma da çok beğenen var» demişti... tsveç'in kalkınmasındaki büyülü değnek, başlangıçta üç an* ögeden kurulmuş. llk hızı almak için, endüstrileşmek için, üç ıınsur sartmış. Bunlar da, «Doğal Kaynaklar», «Enerii» ve «Sermaye» olarak gösteriliyor. Üçünü bir araya getirince ka1. «Demek olmuyor». Şili'de Dr. Allende'nin trajik sonu, yukarıdaki yargıyı ön plana getirdi. Yıllardır zihinlerde tfüğümlenen sorun, Salvador Allende'nin beynine sıktığı kurşunla çözümünü bulmuş görünüyor. «Demek olmuyor». Demek az gelişmiş bir ülkede, geleneksel demokratik yollardan ayrılmayarak parlamenter sosyalizm kurulması olanağı yok. Şili deneyinin, ilk bakışta sağcı ya da solcu, ardniyetli ya da iyi niyetli herkesin aklına getirdiği yorum budur. Satfe, ilk bakışta apaçık görünen böylesine bir genellemeye gitmeden son derece dikkatİi davranarak olaylarm üzerine titizlikle eğilmek gerekir. Kim devirmiştir Dr. Salvador Allende'yi? Salvador Allende'yi Şili orta sınıfı, özellikle küçük buriuva kesiti devirmiştir. Gerçi bu smıfın bürük burjuva ile uluslararası sermaye tarafmdan kışkırtıldığı, Washington'un yoğun faaliyet ve baskısı ile işin çığnndan çıktığı ileri sürülebilir (ki. bu tez doğrudur). Fakat Dr. Salvador Allende'ye bld'ürücü darbeyi küçük buriuvazi vurmuştur. Bir ülkenin hayati ekonomik atılımlarında küçük burjuvazi büyük rol oynamaz. Böyle dönemlerde dönüşümü Yunanistan'da genel seçimler ı Temmuz 1974'ten evvel yapılacak ATİNA Yorgo Papadopulos hükümeti, Yunanistan'da 1 Temmuz 1974'ten önce genel seçimler yapılmasına karar vermiştir. 200 sandalyeli mecüsin 180 milletve kili seçim yoluyla göreve gelecek, 20 milletvekili de iktidarca atanacaktır. Parlamenter demokrasiye dönüş programında, Eylül ayı sonuna kadar sivil bir siyaset ada mının yönetiminde, tamamen sivillerden meydana gelecek bir hükümet kurulması da öngöriilmektedir. Bu hükümete başkanlık edecek sivil siyaset adamı, 1967 yılındaki askeri darbeyle yı kıian rejim ile. 1 Haziran'da Cumhuriyet ilânı sırasında «albay lar rejimisnin vaadettiği parlamenter demokrasiye dönüş arasında köprü sağlıyacaktır. Siyasi gözlemciler bu görev için israrla, darbeden önceki hil kümetin iktisadi koordinasyon ba kam Spiros Markezinis'in adm dan nöz etmekteyseler de. hiçbir resmî kaynak Markezinis'in gelecekteki bir hükümetin baskanlığı görevine getirilebileceğini henüz doğrulamamıştır. Sivil bir hükümetin kurulması 21 Kisan 1967'deki darbeyi gerçek leştiren askerlerin siyasî hayattan çekilmelerine yol açacaktır. SAYIN DOKTOR VE ECZACILARA SANDOZ Bugün sandık başına Chrysler'de gidecek olan Isveçlilerin 130 bin işçi Kralı dün gece öldü «;reve başladı STOCKHOLM Genel seçimler için bugün sandık başına gidecek olan İsveç'liler, çok sevdikleri 23 yıllık kralları Gustav VI. AdolTun ölümünü dün gece üzüntüyle ögrenmişlerdir. 1950 yılında tahta geçen Kral 90 yaşmdaydı. tsveç halkı tarafından çok sevilen Gustav VI. Adolfun 26 gün önce gastrit ülser hastalığı nedeniyle midesinin yansı ameliyatla alınmıştı. Bu operasyondan sonra dogan yan etkilerle durumu ağırlaşan kralı kurtarrnak mümkün olamamıştır. Adolf, Stockholm'un 400 mil kadar Güneyindeki bir liman şehri olan Helsingborg'ta tedavi ediliyordu. ölen İsveç Kralımn yerine, toj runu Prens Carl Gustav, îsveç ı Anayasası uyarınca ülkesinin | kralı olmuştur. Yeni kral 27 yaşmda ve bekârdır. mokrat Partisi ile sosyalist olma j yan üç ana muhalefet partisi ara sındaki çekişmeden, Sos5al Demokratlann çok az bir farkla dahi olsa, galip çıkacaklan tahmin I edilmektedir. (AP) ! DETROİT 130 binı aşkın işçinin Cuma gece yansı greve baş ladığı Chrysler fabrikalannda, 1974 modeli bütün otomobü ve kamyonlann ımalâtı durmustur. Grev, dev şirketin, Amerika ve Kanada'daki en az 85 tesismde üretimi felce ugratmıştır. Chrysler firması, 1972 yılında 2.26 milyar dolar ciro yaprnış ve Amerika ile Kanada'da 2 milyon 100 bin otomobil ve kamyon satmıştır. Şirketin 188 bin hissedan bulunmaktadır v e işçi sayısı 170 bine yakmdır. Gre\ri yürüten Birleşik Otomobıl İşçileri Sendikası (UAW) ise, 1,5 milyon üyesi olan dev bir işçı kuruluşudur. Sendika, Chrysler firmasında 115 bini Amerikada ve 15 bini de Kanada'da olmak üzere 130 bin işçıyı temsıl etmektedir. J Birleşik Otomobil Işçileri Sendikası (UAW) Başkanı Leonard. Wodcock, yeni dönem toplu sözleşme müzakerelennın çıkmaz a girmesi üzerine grev kararı aldık lannı ve derhal uygulamaya geçtiklerini söylemiştir. (ai.p.) HİPERTANSİYON TEDAVİSİNOE BÜYÜK Bütün Hiperransiyonlorda AŞAMA İsrail, Suriye sınırına yığınak yapıyor KAHİRE «El Ahram» gazetesi, İsrail'in, Suriye sınırına binlerce asker ve zırhlı araçlar yığmaya başladığuu bildirmiştir. İsrail birliklerinin Suriye sınırı boyunda toplanmaya başlaması, iki taraf hava kuvvetleri arasında Perşembe günü Akdeniz üzerinde meydana gelen çetin hava kapışmasını izlemiştir. Suriye'ye göre bu çetin hava çatışmasında beş israil ve sekiz Suriye jet uçağı düşmüstür. (a.a.) Brinerdiri ( antihipertonsif) üçlü bile»im: DİHYDROERGOCRİSTINE CLOPAMİDE RESERPİNE 30 Drajellk Blister arz Ambalajlarda Piyasaya edilmiştir. (Reklimcılık: 2086) 7294 «Demek olmuyor» j Seçimler îsveç'teki genel seçimlerin, da ha önce yapılan kamu yoklamala rmda, mücadelenin çok çetin ge çecegini göstermektedir. Başbakan O!of Palme'nin Sosyal De Mehmet BARLAS (Devanu 7. Sayfada) Şimdi gelelim yazımızın başm; daki genellemeye: «Demek olmu | yor.» I Bu sonuca varmadan, Şili de j neyinin kendine özgü son dersce önemli iki özelliği üzerinde dunnak gerekir. Buincısi, Şili' de girişilen denemenin Washington'un can damarmm bulunduğu \ bir bölgede yer alması, ikincisi | kongrede çoğunluğu saglayamayan Allendenın yönetimini azın, lık hükümeti ile sürdürmesidir. Şili sisteminde kararlı bir kongrenin muhalefeti ile karşılaşan Baskamn manevTa yeteneği kısıthdır. Böylece Allende'nin tüm girişimleri kongrede baltalanmış , tır. Başkan, anarşiye karşı sert tedbirler mi istemiş, kongre hemen karşı çıkmış, yeni bir teklif . Soförkrimizin rüyası ğerçekleşti! JBMIM %0J hidrolik direksiyonlu AUSTIN ve MORRIS kamyanlanniintal efff BMC Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2yi! boyunca en zor yol ve yük şartları altında denedikten sonra, burunsuz ve hidrolik direksiyonlu olmasının yanı sıra birçok üstün özellikleri bulunan TM150 tipi kamyonu imal etti. BMC Sanayi ve Ticaret A.Ş. bu yeni kamyonu Türk nakliyeci ve kamyon şoförlerinin istifadelerine sunmaktan eurur duymakladır. DUAUMMSUZ TM150 kamyonunun üstün teknik özellikleri: AUSTİN genel dlttrtbütörü: . BMC TM 150 kamyonu "Şoförlerin rüyasmdaki kamyon" • Burunsuz foför mahalti: Can güvenliğî sağlayan. tamamı çelık saçtan mamul, geniş gormc sahasına sahip, yüksek ve sabit mahal. • Motor: 120 HP gücünde, 6 silindirlı, tropikal sogutma sistemiyle mücehhez Dizel motoru. »Şanjnmn: 5 ileri, 1 geri, senkromeçli. 'Diferansiyel: BMC çift hızlı ağır hizmet tipi. • Süspansiyon: Mükemmel süspansiyoa sağlayan geniş yapraklı makaslar. önde teleskopik amortisör. »Frenler: Üstün emniyet sağlayan, hava basınçlı servohidrolik sıstem. • Direk.viyon: En ağıt yukte dahi $oföru yormayan, üstün manevra kabiliyetini haiz, mafsallı ve hidrolik yardımcıh sistem. mŞasi; Takviyeli, son sistem heksagonal traverslerle mücehhez, güçlü, ağır hizmet tipi, • Lastikler: 10.00x20 ebadında. »tstiap haddi: 8.454 kg. ve 2 yolcu. • Azamî yüklü ağırlığı: 12.334 Kg. m Net kasa boyu: 5.55 metre. Gazi Bulvan. 4749. İZMİR Tel.: 39 780 ( Santral) MORRİS genel dlttrlbütöru: Anadolu Makine Endustri ve Ticaret A.Ş. Büyükdere Cad. 18, ŞisliISTANBUL, Tel.: 46 611819 (Santral) Otomobilcilik ve Ticaret A.Ş. urunsuz TM150 kamyonunu, tımtr Enternasyonal Fuarındaki BMC Pavyanunda görüp ineeleyebilırsinir. (Manajans: 2479) 729!