Katalog

'CUMHURÎYET 20 Temmuz 1973 40 YTL ÖNCE CUMHURÎYET 20.7.1934 AMERİKA'DA MCRtKA Birleşik Devletlerinin güneyindeki on bükümettt bir aydan beri bajlayan kuraklık, korkunç bir derecede devam etmektedir. Gazetelerin yazdığma göre kuraklık ve açlık tırpandan geçiren bir felâket halini almıştır. Bu hükümetlerden çoğu Misisipi nehri havzasmda ve özellikle nehrin Miıuri kolundadır. Amerika'nın en ma Tiyalro ve mfizilıaller I tası'mn «Hastalık Hastası» (I« malade tmaglnaire) oyunuyla ka tılması, başta övülecek bir davranıştır. Özellikle Moliere'ın bu Unlü komedlsinın, güzel bir Türk çe ile ashndan çevrilmiş olması, aym zamanda bu oyunu Moliere oyunlariyle tanınmıs konuk Fransız rejisbrü Roland Pietri' nın sahneye koyması, dekorlan ve kostümlerini de gene Fîansız sanatçısı Jean • Denis Malcles'in hazırlamasj bu oyunu guç lendirmlştir. Oyunun seylrci tarafından sevilmesinin ve tutulmasının başlıca nedenl lse, bütün oyunculann başarısıdır. DON KIŞOT Dale Wasserman'ın llbrettosu Uzerine Joe Darion'un müzik sozleri ve Mitch Leigh'ia beste KURAKLIK mur bir bölgest elan buralan stanbul Festivali, geçen yazışimdi bir çöl manzarası alraif ve lanmızda beUrtüglmiz TUrk Amerika'nm iktisadi buhrantm «çoksesü mü2lk» besteleri, bir kat daha arttırmıyhr. Dün Türk operası ve TUrk balesl gelen telgraflar söyledir: «Misubblümlerine kıyasla, Türk TiyB^ ri ile Rocheusses dağlan ır«»mrosu açısmdan bir yenilik getirda 10 eyaJet dahüinde ölüm vamedi. Ancak Devlet Tiyatrolan, kalan, kıtlık ve bulafieı hattaŞehir Tıyatrolan, Kent Oyunculıklar alıp yürümüstür. Ist göl ı lan üe GUlriz Sürurî Engin gede 120130 Fahrenhait, a«ağı Cezzar Tivatrosu topluluklannın yukarı 5540 dereceyi bulmujtur. katılıjı, Festivale tiyatroseverler aç^ından da renk kattı. A Bir Festivalin ardından Selmi ANDAK / «FATtH»: Devlet Tiyatrolarmm îstanbul Festivali'nde, ilk kez evvelce Istanbul'un Fethi"nin 500. yılddnü münde oynanmış olan Nazım Kurşunlu'nun yazdığı tarihsel «Fatih» piyesini tekrarlavışı üzerinde söylenecek pek söz yoktur. Şehir Tiyatroları îstanbul Festivali'ne îstanbul Belediyesi Şehir Tiyatrolan ıki oyunla katılacagmı bildinnişti. Amma Vasfi Rıza Zobu'nun eşinin ölünıü uzerine dogan talihsızlik, Bedia Muvahhıt'üı de 50. Sanat yılında başrolü oynayaca gı İbnürrefik Ahmet Nuri Sekizinci'nin yaztüğı «Hissei Şayia» piyesinin ojnanmasj olanağını ortadan kaldırdı. Şehir Tiyatrolan, Festival'de gene klâsik bir Türk piyesi olan Feraizcizade Mehmet Şakir Efendi'nin yazdığı «İlk Goz Ağrısı» nı oynadı. Müşfik Kenter"ln mizansenl ve Doğan Aksel'in dekorkostümleri ile başariyle sundu Kent O i yunculan.. İkıncı oyun olarak Asude Zeybekoğlu'nun Türkçeleştırdıği Gabnel Arout'nun Anton Çehov'dan uyguladığı «Insan Denen Garîp Hayvan» Müşfik Kentar'in çok başanlı mizan seni ve Meral Taygun ile Müşfik Kenter'ın başanlı oyunlariyle gene ilgi çekti. «Keşanlı Ali Destam» Haldun Taner'in Türk sahnesine ölümsüz olarak kazandırdı ğı ve müziklerim Yalçın Tura' nın hazırladığı «Keşanlı Ali Destanı» adlı müzikli oyun. Festivalde. ev^'elce fazlaca oynanışı nın ve özellikle mevsim sonunda tekrarlanışınm da etkisiyle ilgiy le karşılanmadı. îstanbul Şehir Tiyatrolan, Açıkhavtfda temsillerine «İlk Göz Ağrısi» ile yarın baslıvor îstanbul Beledivesl Sehir T!vatrolan vaz temsillerine vann akşam Açskhava Tiyatrorosunda ba^laiacaktır. 2129 Temmuz ıle öll ve 12 Agusros aksamlan da verilecek temsılleT ıçın Feraizcızade MPhmet ^abir Efendinin İLK GÖZ AĞRISI komedisi hazırlanmıstır Önceki vıı Şehlr Tiyatrolan'nda sahneye tonan bu vıl da îstanbul Festivali için Rumelihısannda ovnanan eser Türlc tıvatro edebiyatının llk telil eserlerinden birdır Vasfi Rıza Zobu'nun sahneve koyduğu 5 tabloluk komedı. Keroal Tözem tarafından sahne için yeniden düzenlenmis dekor ve kostümleri Aydogmus hazırlamıştır . Yüzyıl önce lstanbulun. kadın erkek ilişkilen ile evlenme mfiessesesini eieştiren komedi. Çöpçatan Akile Dudu'nun uzerine kunılmus eüzel bır ovundur.. Başlıca roileri şu sa natçılar Daylaşmaktadırlar: Saltuk Kaplsnpı Gfllen Kıpçak, Şaziye Moral Nüvit ö z dogru. Vildan Gürelman. Sukan Kahraman Dogan Sevsevil, Türker Tekın. Nozahat Tanyerı, Rıdvan Çelebı Avşm Atav. özen Tutucu. Güı Vergon Ned ret Euer. Serpil Suev Tuncer Se\i, Taner Erhaı. Hikmet EU dek, Yasar Ünlüer Sülevman Balçın, Sezal Altekln. Cevat Dayıoglu Osman Göraen. Bakı Kıper. Metm Çelıkel. Mustafa Aslan, Zetd Yıldınm. Bedia Ener. Nilgün Oznan. Ova Oçakaçan. Hikmet Körmükçü, Betül Ann... BULMACA 78 9* Devlet Tiyatrolan j îstanbul Festivali'ne Devlet ! Tiyatrolan'mn katılı?ı. aslında bu kurulus için bir fedaklrhk «ayüır. ÇünkU, kadrosu geniş olan ve tumeleri oldukça külfetli «ayılan bu büyük kurulusumu| zun, zaten yaz aylannda gerek ı tstanbul'da, gerekse Anadolu' j nun çeşitll bdlgelerlnde yaptıgı , oyun turnelerl, her zaman kalaı balık seyird kitlesiyle karsılaamakta. hatta bazan bu oyunlara yer bulmak bile güçleçmektedir. Bu nedenle. Devlet Tiyatrolan' nın îstanbul Festivali'ne katıhşı, bu kuruluıa kentimizin llk uluslararaaı sanat şenliğinde yer alrna onurunu kazandırmakta ve Festival'e de, en güçlü tiyatro topluluğumuzu programma alabilmek olanagım sağlamaktadır. Nıtekim Devlet Tiyatrolan'mn Festival'deki oyunlan Rumellhl•an'ndakl «Fatttı» piyesl ve «Mançalı Adam • Don Ki?ot» mü zikali dısmda, özellikle Harbiye Tiyatroıu'nda, büyük başanyle oynanan Moliere'ln tHastahk Hastası» fcomedisi'nin • kapalı •alonun bunaltıcı sıcsğına ragmen gördügü genis rağbet, dik kati çekicidir. Devlet Tiyatrolan herzaman Istanbul'd* ilglyl* karşılanmaktadır... «Haetalık Hastaat»: MoU^re'in 300. ölüm yıldönümü anılarak, Devlet Tiyatrolan' nın t»tanbul Festivali'ne, dunya tiyatrosumm bu büyük hiciv us SOLDAN SAĞA: 1 İç basıncının artmast yüsünden bir şeyde yarümak veya öfke sıkmtıdan havasızhk gibl hallerde dayanamayıp ta^mak fazla tepki göstermek. 2 Arap yanmadası Güneyıncle önemli bir liman şehri ve bir EtnirMk Maddeyl meydana getlren en küçük parça. 3 TERSİ m.asallann inyan kahramanı TERSt llerdeki alacak paraya karsılık Odenen çekilen bir miktar para. 4 TERSI ince nazik olmayan kimsa manasına veya ehlilesmemtş anlamına Akıl. S Narnluda bulunur Resim •eya htrtta İle yapılan tsaret ya da t«acil ettirilen ticarl mala dair isaret. 6 TERSI Yugoslavya'run liderl TERSİ ilave. 7 Yama Kimyada kriptonun iimgfii. 8 Bir zamanlar Avrupa'da moda olmuş bir tezyinat uslubu. 9 Yuksek bir klmsenin herhangl bir soru ü»erıne oradakilera söyledigi sözier Afrikada bir asalet Unvanı. YUKABDAN AŞAĞIÎA: 1 Bir arada ayn ayn birkaç binası olan bir müessesznin bu binalarmdan herbiri veya içkili eğlence yeri. 2 Lenf'in kalele ri olan boğum yerlerındeki ken disinin rahatsızlığı ve iltihaplanması Bir nota 3 Hasta lıktan üâc gıbi seylerle iyilestirme Elektrikte dırenç biriml. 4 TERSÎ Holandanın işareti Bir hsyvanm erkeği. 5 Bir yel Bir hayvanın erkegl. 6 Ruh ve akil yetıîerinin saçma sapan ve ayıp sözler söyleme saldırma gibi sekillerde asın tezahürler ile bir çeşit deli. 7 Ced Bir spor dalında eri silen derecelerin en üstünil. 8 Bır şejin som olmak gerekirken oyuk sekllde bulunan ic tas mı (Küçük dış glbi) 9 Kasabın bıçak bileme âletl Notada duraklama l$areti. DlN'KÜ BULMACANIN CÖZÜMÜ: SOLDAN SACA: 1 Şaskın. Fa. 2 Alaska, Id. 3 rakaS, Ole. 4 LN, Mahlas. 5 Aya, İt. 6 Tabas bus. 7 Ofls, Is. 8 Nane, XIti. 9 Set. treM. YUKARDAN AŞAĞITA: 1 Şarlatan. 2 Alanya. Ai. 3 Şak, Abone. 4 ksaM, Afet. 5 ıksA, Si. 6 Na. hiMbeT. 7 Oltu, LR. 8 FİLA, Site. 9 Adese. Sim. leri ile oluşan «Mançalı Adam • Don Kişot» adlı müzikaU evvelce defalarca Jzledigimiz İçin, bu oyun Festıvale yeni birşey getirmedi. Amma tüm oyunculann ortak başansına bir keı daha tanık olduk. Kent Oyunculan Bu topluluk Festival'e iki oyun la katıldı. Arkeoloji Müzesi'nın bu oyun için orijinâl biçimde uygulanan dekoru içinde Jean Anouilh'in «Antigone» nunu; Orhaa Veli Kanık'ın çeviriai ve Kent Oyuncuları 1 20 Ağustosta Rumelihisarı'nda Kent Oyunculan, 1 Afustos aksamından itibaren Rumelihlsar'da yaz temsillerine başlayacaktır. Kent Oyunculan, 110 Ağustos tarihleri arasında Jean Anouilh' in, «Antigone» ad!ı oyununu tem «ıl edecektir. Orhan Veli Kanık' ın dilimize çevirdîği oyunu. Müş fik Kenter sahneye uygulamış, dekorlannı Doğan Aksel hazırlamıştır. Oyunda başlıca rolleri, Müşfik Kenter ile Meral Taygun paylasmıştır. Kent Oyunculan, 1220 Ağustos tarihleri arasında da Anton Cehov'dan Gabriel Arout'un oyunlaştırdıgı «İnsan Denen Garip Hayvan» adlı oyunu temsll ede ceklerdir. Asude Zeybekoğlu'nun çevirisinl yaptığı oyunu sahneye uygulayan Müşfik Kenter, Meral Taygun ve Kâmran Ytice üe birlikte başlıca rolleri paylasmaktadır. Eyüboğullan'nın Yazma Sergisi Bedri Rahml ve Eren Eyüboğlu'nun yazma sergisj 21 Temmuz 1973 Cumartesi günil saat 18'de Kalamıs Maoolya Sokak No. 8 deki atölyelerinde açılacaktır. CUMHURBAŞKANI KORUTÜRK, .ÎLK GÖZ AG RISI. NI ÎZLEDÎKTEN SONRA, AKTÖR SALTUK KAPLANGI'YI KUTLARKEN.. RADYO ISTANBU Ü W.S5 Açüis ve program M.OO Haberler 06.05 Kur'anı Kerim açıklaması ve yorumu 06.30 Günaydın 07.00 Koye haberler 07.06 TUrküler geçici 07.20 Bir ozel tanıtıcı reklam programı 07.30 Haberler 07.40 Oüntia prograrnlan 07.45 SaBah müziği 06.00 Çevremizde bugün 08.10 Ünlü yorumculardan 08.30 Beraber şarkılar 09 00 Hafif Batı müzljl 0615 Hayatın içtaden 08 30 Şarkılar 06.45 Sabah türkülerl 10.00 Haberler 10.05 Arkası yann 10.35 TUlun Korman'daa şarkılar 10.40 Haflf Batı müztgl 11.00 Türküler.ve oyun havalan Mtlzlk demeti 11.40 Afife Ediboğlu ve Orhaa Şener'den şarkılar 12.00 Haberler 12.10 Recep Blrgit'den aulular Küçük orkestTs 12.40 Türküler geçidl 13.00 Haberler 13.15 Yemek müziği 13.30 Reklam programlan 14.00 Gülseren Guvenli'den şarkılar 14.15 Fehmi Ege Orkestrası 14.30 Türküler geçldi 14.45 \>yun havalan 15.00 Haberler 15.05 Bağlama takımından oyun havalan 19.20 Ritm ve melodi 15.45 16 00 16.30 16.45 17.00 17.05 1720 17.50 19i» Şartalar Küçük konser Şarkılar Bir topluhık Haberler Günden gun» Kadınlar fa»U Reklâm programlan Haberler CUMHURÎYET EKONOMİ özel sanayi Amerikan ve Alman sanayiinden çok kredi kullanıyor . • Türkiye'de özel sanayi kuruluşlarının kullandığı kredi, öz sermayelerlnln %96'sına eşlt Ozel sanayiln kredi bulm» T« kullanma olanaklanmn Baü Alman va Amerikan sanayiilerinin kredi ımkânlariyle karsılastınlması, sanaviin kredi kullanma nisbeti bakımındaa Batı Alman ve Amerikan «anayilrJ çok geride bıraktıguu gdstermektedir. TUrkiye'deki özel sanayi kuruluslan öz sermayelerinin yüzde 96 8i kadar yabancı kaynaklardan yararlanırken bu oran Amerika Birleşik Devletlerinde yüzde 60, Batı Alm&nya'da ise yüzde 38 cevresinde kalmaktadır. TUrk özel firmalarır.ın kullandıfı yabancı kaynaklar arasında Tergi borçlan da yer almaktadır. TUrkiye'deki firmalann finansman kaynaklan arannda rergl borçlan yüzde 5 lik Wr kısmı sağlamaktadır. Batı Alman rırmalan böyle bir imkândan yoksunkea Amerikan flrmalan devamlı olarak kaynaklanmn yüzde 11 cevresinde hazineden vergi alacaklısı durumundadır. TUrk özel anayiin flnansman imkânlariyle Batı Alman ve A rnerikan •anayilerinln yabancı kaynak kullanma oranlannm kar şılastınlmasiyle ilgili çalışma Banka Kredi Slttemirdn Yeniden Düzenlenmesi Projesi'nin hazırlıkian arasında yer almaktadır. Sözkonusu proje çalışmalanna bir Genel Politika Komitesi ile bir de Teknik Çahşma Grubu halinde 1958 Haziranmda baslaamı» ve 1970 yılı Mayıstnda son verilmiştir. Zamanın Planlama Te«kilâtı Müsteşan Turgut özal'ın başkanhgtndald YORUM Ekonomide seçım kararları • ••'nın »özde geçı? hükümeti. iki »ürpriz karan yürürlüğe l l l s f k o y d u . Bunlardan birı sergılendi. Bedelsiz taşıt ithall ••• ve kambıyo düzeniyle ilgili olanlar. DlSerl, kamuoyuna duyurulmaya değer gönilmedi. Duyması gerekenler nasıl olsa haberdar olur. Merkez Banka;i. fizel sektörün kredl imkftnlannda 800 mılyon liralık bir gelisme sagladı, son günier içinde. Hükümeti, sözüne inanılır bır kurul olarak kabul edenler için bu son karar tam bir sörpriz. 1$ çevrelerinln kredi vı para darlığı lddialan karsıstnda Hükümetin tututnu açıklandı. Kredt darlığınm olmadıâı, her şeyin normal geliştigi tlân edildi. Enflasyonu, daha da k5rüklememek İçin spekülatif faaliyetlerin kredilerle desteklenmeyeeeSİ flerl sürüldC. Bunua anlamı şu: Eğer varsa, iflaslar vatınm furyasından payını almak isteyenlerin riski çok büyük girisımlerl ve dogrudan doğruya spekülatif faaliyetler pcşinde kosanlarla flgili. Bu gerekçelerle Hükümet. kredi konusunda herhangi yeni blr adımdan yana olmadığını bellı ettl. öyleyse, bu son kredi genislemesinln anlamı neT Bir tek anlamı var: AP. teçimlere kadar t» çevrelerinln ıstedifi her tavizi vermeye razı. Köprüyfl geçinceye kadar slrin görünmek için ne yapmak gerekirse onu yapacak îş çevrelerinin bazı keslmlerinin AP'den ve özellikle Demirelii bİT demokrasideri soğumu» oldugunun iyice farkında Seçimden hemen 8ncekl zaman içinde, bundan böyle bu çevrelere ne kadar anlayıçh olabileceginı göstermek tstiyor. Büyük kitlelerin geçim derdini büyütme pahasına. Ama bunlara da çok tist düzeyden d« oUa mesajını gönderdi. cSeçim. eeçim derdine çare olacak» dedi. Hangi taraf inansın? Enflasyondan boğulan halk mı, yoksa enflasyondan vazgeçemeyen <s çevreleri miT tkincı karar, isçilerin bedelsiz ithalât düzeninden yararlanarak otomobil ve yatırım araçlan Retirme tmkânlannın genisletilmesiyle ilgili. Bunun sürpriz iavılması. artan dövi* rezervlerini eritmek lçin son d'erece perakende bir girişım olmasından üeri geliyor. Yoksa. bu karann verli binek ta$ıtı üreticilerini rahatsız etmesı ihtimal dahüinde deSil. î$ çevreleriyle baglancı kuvvetlendirmek tsteyen. onlann bir kesiminın askercilik oynadıSını düsünen blr AP'den verll imalâtçıları rahatsız edecek bir karar yaten heklenemez. Bedelsiz ithalât, 1960 öncesinin dövia sıkıntılan içinde memurlara büvük ımkânlar saglayan bır mekamzma olarak frelişti. Yurt dışma sta.i için çiden memurlar, biriktirdikleri dövizlerle, erümrüjHLnü Odeverek binek taşıtı eetlrmeve başladılar. îçerde arzın sımrlı olması. tthalStcı kftn ödenmemesi nedeniyle getirilen otomobiller prim vaptı. Fakat 7.arnan geçıp Türkiye'de özel taşıt vapımı başlayınca bedelsiz ithalât fcosullan sınırlandı. Yerli üretimin ilk zamanlannda verli taşıtlara talep varatmak için. Memurlann avantati ktiçüldü ama zaman. memurlann politik agırlıgmı eritmisti. 8imdi, ısçiler kanalıyle bu kapının tekrar ve alabildigine açıld:*ır.a bakarak verli üretimin taletı sorunundan kurtuldugunu düşünmek mümkün degü. Aradan seçen zaman İçinde Türkiye'de diğer degısiklikler de belir2inle":tl Otomobt! alabileeek olanlar da katlara avnldı Artık Renault. Murat veya Anadol'un dısında taşıt istevenler önemli ölçüde Orta memur, orta avukaf. palazlanmış esnaf. tüccann aracı verli Uretim. Sanayicınin, ithalâtçının. büyük tüccann. büvük avukatın ve bunlann eş ve çocuklannın taçıtlan i^p en son model lüks ifhal malı taşıtlar Bu iki pivasa bu fkl snıbun dünvalan eibl bıriblrinden avrı. Biribirini etkilemelprine tmkar vok Dolavısıyle de son karann verli üretimi w>r duruma sokmasi ihtimali. Karann blr vanı. hUksUn de lüksü tüketim araçlan oeşinde kosanlan hoşnut edici Tab11 bunlan eetırpcek olan işçl ve ailelerirJ de. Secimlerden önce bir ta<la ıkl kuş Etkisi ve vaygınlığı ölçü«ünde Fivatı ise biriker dövizlerin bir tasmının bir miras vedi zihnivetivle eritilmesi. Bir de işcilprin avni karıaldan yahnm araclan «eHnnesi konusu var. Dieertnden az önemli de&il En çok 120 bin lira karşılıgı yatınm aracı getirilecek ve vatınm vaoılacak. Sanavlleşme için. Bu. hangi zamanda vapılıvor? AP'nin Oylarols kabul edilen Dlanlann 5 milvondan Micük ratınmlan ekonomlk savmadıgı ve teşvige Ifivlk eörmedigl bir «amanda 5 mflvondan küçtik vatınmîar ekonomlk savılmazta. Isdlprin 120.000 liralık vatınmlan nasil olur da ekonomflr «avılır' E»PT ekonomlk ise daha küçük yatınmlar neden tesvlk Imkânlanndan yararlandırılmazî HUkümet. AP"nin seçim sansını artırmak içir her türm imkftnlan kullanmaya kararh eörülüvor. Btı vüzdpn önümüzdeM Uc ayın yenl sürpriz karariara eebe oldtıSu r#IH oluvor. Simdilik, sürprizlerin sürpria doğurması endişesi söz konusu degü. 19.30 19.40 19.55 20JS5 21.00 21.15 21.40 22.00 22.45 23.00 Dln! gohbet Saz eserlerl Raöyo tlyatfO»tt Bir varmı» Wr yofaau» Haberler Deyl;ler ve esıiler Şarkılar Reklam programlan Haberler Bestedler • Betteler ö>'ktUer 23.45 H a l J Batı muzigl . 24.00 Gece için müzik 0055 Haberler 01.00 Program ve kapanı? TABLO I. SANAYİ KURULUŞLARINDA BORÇ • ÖZ SERMAYE ENDEKSI Os Sermaye 100 100 100 100 Türkiye A.B.D. B. Almanya Türkiye (Yenl kurulu?Iar> Kısa Vadell Toplam Borçlar Banka Kredisl 96 43 13 & A m 38 25 135 KrfdiU Muba>alar 4 13 19 TJınn VadeU Difer BanksKredisi Berçlar 31 18 14 30 İS 34 32 50 TABLO II. SANAYİ KURULUŞLARINDA KAYNAKLARIN KULLANILIŞ ENDEKSLERI Sablt kıymetler Türkiyt A.BD. B. Almanya Türkiye (Yeni kuruluşlar) 100 100 100 100 İSTANBUL H. 16.55 17.00 17.05 17.30 18.00 18J0 19.00 19.30 30.15 21.00 21.30 22.00 22.10 23 00 23.30 24.00 00.53 01.00 Açılış ve program Haberler Dtekoteğimizden Küçülc konser Gençlere müüik Senfonlk mOzik Çetitll mOzlk Günümüzün melodilerl Akşam konseri Besteciler ve yaşantılan SiMnge Singers toplulugu Haberler KBM dinleyld isteklert Caa müziği Majrlno Marini toplulugu Gece lçîn müzik Haberler Program ve tspaıuş Toplam Cari Aktif kalemler 101 50 54 133 Stoklar 42 18 27 42 Mttfterilet 31 19 16 49 Difer Cari Aktiflcf 28 13 11 42 ANKARA 05.55 Açflt* w program Ofl.00 Haberler 06.05 Kur"anı Kerim, açıkla06.30 07.00 07.05 07.30 07.40 08.00 08.10 15.00 15.05 15.25 15.40 16.05 16 20 16.35 16.50 17.00 17.05 17.35 17.50 19.00 19.30 19.55 20.25 20.40 20.55 21.00 2i.İS 21.30 22.00 22.30 22.45 23.00 23.45 24.00 00^5 01.00 ••«. ması ve yorumu Gunaydın Köye haberler Oyun havslan Haberler Sabah mUziğl Ankara'da bugün Mehmet Derya ve Güzlde Kasacı'dan sarkılar 08.40 Çesitli Müzik 09.00 Hayatm içinden 09.15 Türküler ve oyun havalan 09.40 Arkası yarıa 10.00 Haberler 10.05 BeklamUr 10.10 Solmaz Dölen'den şarkılar 10.30 Çe?itli rnüzik 11.00 Türküler 11.30 Konser saati 12.00 Haberler 12.10 Nazmiye Coşkun'dan türküler 12.30 Beraber ve solo şarkılar 13i» Haberler 13.15 Hafif müzik 1350 Reklfim programlan 14.00 Öğle konseri 14.15 Ali Şenozan'dan sarkılar 1450 Gençler için Haberler SelâhattİD Erorhtn'dan turküler Turhan Ozek'teo çtrkılar Çeşitll müzik Küçük konser GÜneri Tecer'den çartalar Şahin Gültekln'den türküler Hafif müzik Haberler Yurttan tetler Günden güne Reklâm programlftn Haberler Ünal Narçın ve Ayten Zenger'den şarkılar îsteklerlniz mikrofonda Silâhl: Kuvvetler saati Osman Türen'den türküler Bir varmış, bir yokmuş Haberier Plan (îenince Klâsik Türk Müziği Toplulugu TBMM Saati Türküler Haberler Barok müzflc Haflf müzik Geee ve müzik Haberler Program ve kapanı» Genel Politika Komitesi'ne belli başlı bütün büyük bankalann genel müdürlen ve bu arada »imdikı Başbakan Naım Talu da katılmıştır. Yerli ve yabancı uzmanlann görev aldığı Teknik Çalışma Grubu'na ise Bülent Ya»cı başkanlık etmiştir. Teknik Çalışma Grurju Türkiye ile llgili bUgileri TUrkiye Smai Kalkınma Bankası'yle ilişkisi olan 123 firmamn blinçolanndan sağlanmıştır. Elde edilen sonuçlar Batı Alman ve Amerikan endüstrisine aıt bilgilerle birlikte tablo 1 de görülmektedir. Tablodan da anlasılacağı gibi Türklye'de ortalama olarak bir sanayi kuroluşu 100 lirahk öz sermayesfne çesitli kaynaklar dan borçlanarak 96 liralık yaban cı kaynak ilâve etmektedlr. Bu 96 birimlik yabancı kaynağın 43 biriml kısa vadell; 18 birtmi uzun vadeli olmak üzere 61 büimi banka kredisidir. 31 birimlik diğer yabancı kaynaklar kalemi içinde 5 biriml Hazıne'nin vergi alacağıdır. Türkıye'de özel sınai firmalann kredili mübayaa şek lmde biribirini finanse etme alışkanhklan Batı Alman ve Amerikan sanayüne göre son dere ce azdır. Buna mukabil söz k o nusu iki ülkede sanayiin kendi iç fınansmanı oldukça jüksek bir düzeye ulaşmaktadır. Tablonun en alt suasinda Türkiye'de 1963 • 1967 yıllan arasında kurulmuş olan özel Eanayı fırmalarmdan 31'ıne ait bilff.lere dayanılarak yabancı kaynak kullanma oranı gösterılmektedır. Tablonun ilk sırasındaki bilgilerle bunlann karsılaştınlması, zaman içinde özel firmaların yabancı kaynağa dayanma alışkanlıklannın arttıgını ortaya koymaktadır. Türkiye'de ortalama olarak her sanayi ku Bedelsiz ithalâtla ilgili karar Tekel'in planlarını altüst etti Elmde bol miktarda ihracat kabiliyeti düşük tUtün bulunan tüccann baskuıyle HUkümet, bu tütünlerin Tekel Genel Müdürlügü aracıhğıyla pazarlanmasını kararlaştırmıştır. Dünya fiyatlannm çok altmda fiyatlarla elden çıksnlabileeek bu tütünler dolayısiyle serek tüecan rnemnun etmek ve gerekse Tekel'i zarara sokmamak için Tekel Genel MUdürluğü'ne elde edilen dövizlerle «lüks tüketim araçlar» itbali yetklsi verilmistir. Böylece başta lüks o'omobii jribl talebi fazla olan ithalâtın yurt İçinde satılmasıyla elde edileeek pelirden tütün tüccanna verilecek kısım çıktıktaa sonra Tekel'in bir miktar ksr edecegi hesaplanrmstır. Fakat treçen hafta açıklanan bedelsİJ! Ithalât kararlanyla Tekel'in planlan alt • Ust olmuş ve bu «operssyondan» larar etme ihtimali ortaya çıkmıştır. Ju bulunan tütün tüccarlan HUkümet üzerinde, bu tütünlerin aluıması ıçın baskı yapmıştır. Bu baskı karsısında bir «hilei senye» bulunmuş ve Tekel Genel Müdürlüğünün, tüccann tütünlerini «yeddi emin» sıfatıyla satması akrarlaştınlmıştır. Haziran ayında alman bu karara Eöre Tekel, veddi emin srfatıyla ellnde bulundurdugu tütünü dış piyasaya satmava çalısacaktır. yüksek kârlarla satılabi'.ecek lüks tüketim aracı, lüks otomobiller olmuştur. Tüccann zararmı karsılamak için böylece bır kamu örgütüne bir nev'i spekülâtif faaliyet yetkisi verilmiştir. Bazı yöneticilerin, böyîe bir çığırm açılmaması konusundaki uyanlanna karsılık bu yoDa, Hazine'nın kâr edeceği ileri «Urülmüstür. Fakat. bedelsia ithılâtla ilşili olarak geçen hafta içinde alınan ve açıklanan kararlar, bu kâr ihtimalinl tamamen ortadan kaldırmıştır. Çiinkü, Batı Avrupa'da çalışan işçilerin bedelsiz itbalât düzeninden yararlanarak otomobil getirmelerivle ilgiH sınir •• ln> kânlar büvük ölçüde «renisletflmiştir. Yeni kararname İle zaten devam eden işçiler kanalıyle lüks otomobil ithalinin iç pivasadaki taİPbi karsılayacak düzeye çıkacagına kesin Rözüyle bakılmaktadır. Bu durumda Tekel Genel MüdürlüSU spekülâ'if kârlan yüksek yeni ve büvük lüks tüketim maddeleri bulamadıSı sürece, tütün tüccannın stoklannm satısı Işinden nrarla cıkma thttoaliyie kartı karsıya gelmia Spekülâsyon Kararın, şimdıye kadarki uygulamalara uymayan tek yanı bu olmamaktadır. Tekel Genel Müdürlügü, tütünlerin saüşıyle elde edecsgi dövizlerle tüccann maliyetinin yüzde 50'sini ödemeyi üstlenmiştır. Yalnız, miktan konusunda bir tahmın yapılamayan bu tütünlerin dış piyasada, ancak oldukça düşük fiyatlarla elden çıkanlması mümktindür. Bu durumda, Tekd'in üstlendi8i büyük riskin karşılıjtı olarak Tekel Genel MüdürlüSüne elde edilen dövizlerle talebi yüksek ve büyük kârlarla iç pivasada •atılabilecek olan lüks tüketim maddeleri tthalâtı yetkisi veriltnjsür. PJlaünülen v Çorlu Malmüdürlüğünden Hükümet Konağı ihUyacı İçin tahmini 160 ton Unyh kömüru kapslı zarf usulü ve eksiltme suretıyle satın alıracaktır. Tonun muhammen bedeli 220 TL. olup tamanu 33.0OOJM TL. dır. Geçıd teminatı 2475 TL. oluc ihalesı 13.8.1973 Pazartesi günü saat 15'de Mal Md da vapılacaktll. Zarfların en geç saat 14*e kadar Komlsyon baskanüğına verilmeal, postada vak) gecikmeler ve lcanuna uvmıyan zarflar kabuı edilemez. Isteklilerin Ticaret OCası »•sfkası ile Komisyona müracaatları şartnamesi Mülı Emlik Memurlugunda görUlebülr. (Basın: 1963i S823> ruluşu 100 liralık öz sermayesıne 96 liralık yabancı kaynak üâve ederken yeni kurulmuş ftrmalar ortalama olarak 100 liralık öz sermayelenne karşılık 135 lira kredi sağlamaktadır. Yeni fırmalar eskilenne gore hem daha çok banka kredisi hem de mübayaa kredısı kullanınaktadır. Aradan geçen 56 yülık zaman içinde özel firmalann kullandıklan yabancı kaynaklann daha da artmıs olduğunu gösteren işaretler bulunmaktadir. Bunlardan bıri 1968 yılında başlayan tahvtı çıkarma polıtikasıdır. Tahvtl yoluyla özel sanayiin borçlanma kapasitesi genışlemis durumdadır. Dıger ışaret ise 1970 yüından sonra hızla gelışen dövize çevrilebilır mevduat hesaplandır. Avrupa'dakı para krizı dolayısiyle Türkıye'ye sığınan spekUlâtif paralar birden bire özel sanayiin kullanabıleceğı yabancı kaynak mıktannı arttırmistır. Aynı çalışma, bu imkânlann nastl kullanıldığını yine karşılaştırmalı olarak ortaya koymakUdır. Tablo H'de görüldügü gibi yerli özel sanayiin topladıgı kaynaklan, Amerikan ve Alman sanayiıne göre, daha az bır oranda sabıt sermaye yatv nmlarına baglamaktadir. Yerli firmalar her 100 liralık sabit sermaye harcamasına karşılık 101 liralık kaynağı stok muhafazası, müşteri finansmanı gibl cari aktiflere baglamaktadır. 100 liralık sabit sermaye harcamasına karşılık cari aktiflere aynlan kaynak miktan Amerika'da 50; Batı Almanya'da ise 54 liradır. Tab'onun son sırasından anlaşılacagı gibi yeni kunılan firmalarda bu oran daha da artmıs ve her 100 liralık sabit sermayeye karşılık cari aktiflere bağlanan kaynak miktan 133 11raya çıkmıştır. özel flrmalarm Almanya jrtbl finans sermayesinin sanayileşmeye flncüîük ettigi bir Ulkeden daha çok krediye davanması oldukça anlamlı Rörünmektedır. Bu durura, daha çok başkasının kaynaklanna davanarak faaliyetini surdüren özel sanavii eenel kredi hacmindeki dalgalanmalara karsı son derece duvarlı bir hale getirmektedır. Kredi hacminde laman «aman ortaya çıkan daralmalar, bir çok firmamn faaliyetini durdurmasına yol acabilmektedir. Tütün alma Mevcut yasalara göre Tekel Genel MüdürKitü'nün tüccardan tütün alma yetkisi yoktur. Tekel, ancak üreticiden tütün alabillr. Buna ragmen elînde satıa kabiliyeti oünayan tütün stp