Katalog

CUMHURİYET 19 Temmuz 1973 Dünyada Bugün Dış haberler Macomber'in çok önemli konuşması (II) Buyukelçısi, Macomber, geçen hafta sonu yaptığı konuşmada Batı itttfakının yenl dunya çartlanna gore ayarlanmasını zorunlu kılan gelışrneleri sıralamıstı Ve şımdi Amenka, bu ıttıfakın rolunun jenıdea tanımlanmasım lstemektedır Turkıye de bu ittifakın üyesidır Bu bakımdan, Amenkanın ye nı dıinya şartlan açısından ıttıfaka karşı izleyeceğı polıtık prensıpler, bızı de yaKindan ılgılendınyor. Bu prensıplen, AED Bü yılkelçisi şojle sırahyor • Müttefıklero karşı taahhütlerimızden vazgeçmıveceğız Buna karşı onların da ortak savunma çabasma adıl şekılde katümasını beklemektevız • Muttefıklenmızin çıkarlanna hiç bır zaman ısteyerek zarar vermıyeceğız ve onların da bızım çıkarlanmızı gozönüne almalannı Umıd edcrız. • Enerjıyl buhranı, çevre Hrlenmesı ve para sorunu gıbi ortak problemlenn çozümü ıçuı isbirlıği yollan arayacağız Bay Macomber bunlan sıraJa dıktan sonra Turkıje ile olan ilışkılenn de bu prensıplere dayanacağıru hatırlatıyor ve yenl ıttıfakı tanımhyor «Işbırlığı, iyl niyet ve lyi tanımlanmış bazı sınırlar içınde ıredenı bır şekilde kendt çık&rlanna hızmet * Goruldüğtl gibl, yenl Amerikan dostluk poUtıkasının temell «karşılıklılık» tır. Bay Macomber, TUrk Amerikan dostluğunu bekleyen gelecegi anlatmaya devam edıyor « Bırbırl ile konuşan ıkl arkadaşı hatırhjorum Bıri cuğer» ne, onun ıçın yaptığı butün ınu kemmel şejleri halırlatıyordd Arkadaşı bir an duşundü ve >u cevabı verdı «Evet, bunlann hepsı doğru. Fakat son zamamaıda benım için ne yaptın'» «Turk Amerikan üışkilennın bu dereceye kadar bozulabıleceğı ne ınanmamakla beraber, bazı gergınlıkler kaçınılmazdır Bunlan ne şekılde ele alacağımız, belkı de gelecek on yılm Turk Amerıkan dıplomasısınde en önemli görev olacaktır « . Bır tehlıke, önemsız problemlerın binkme ve sayı ve ağırlık bakımından huzursuzluk jaratabılecek hale ge'me eğılımıdır Kanımca, bunlann varlığı kabJİ edılmell ve bunlarla ılgılenılmelidır » Bu elimlelerln meslekten yetişme bır dıplomft*tarafından tnzırlandığı hatırlanmca, Macomber konuşmasının bnemi daha ivi anlaşılır saruyoruz. «Sen son zamanlarda benım için ne yaptın?» sorusu Bıriken ve huzursuzluk eğilimi yaratabilecek problemler dizisi Sankl bır uyan Dostluğu kurtermak için son bır çaba gıbı Macomber, Washıngton açısından bu durumun çıkar yolunu da gostenyor: « Hıç birtmlz her zaman btltün fikırlerimızın gerçekleşmesinı bekleyemeyız Fakat, her ıki taraf, dürustlük ve iyl nıyete davanan samıml blr mukabelede bulunmayı ümld etme hakkına sahlptir » ABD nln yenl BUyükelçisı, konuşmasının sonunda sıyasal c.üren anlayışmı da açıklamaktadır* « . Amenkan tanhi, bır «,ok bakımlardan temsılî hukumet konusunda eşsız bır deneme olmuştur Gerek farklı gorüşlenn, gerekse reformun mumıcun o'duğu eağlam ve kıymetlı bır gelenek meydana getırdık Türkıve rle bulundu^um kısa sure ıçei'smde, burada da, her ınsanın kendi vekar ve kendı değennı bıldığl ve yetenek ve vazgeçılmez şansmın da yardımı ile kendisi için Bwşe Petrol bunalımının Concorde uçakları yapımını tehdit ettiği açıklandı LO\DR4 Petrol sanayıi yetkıLlerı, dunva uçak şırketlerının çok cıddî bır yakıt bunalımı ile karşılaştıklannı, bu bunalım nedenıyle Concorde başta olmak Uzere bır çok buyuk projeden vazgeçme zorunluğunun doğmasının muhtemel bulundugunu açıklamışlardır. Yetkıli kışıler ta rafından yapılan bu açıklamanın, Batı Avrupa uçak sanayiı çev relerınde panık havası yarattığı bıldınlmektedır Yapılan acıklamada ozellıkle Concorde projesının ıptal edılebileceği bıldınlmıştır. Petrol sanayu yetkıhlennın ifadesıne gore, aşın tuketım, vatınmların ıhmal edılmesi ve sıvasî etkenler yakıt sıkıntısının butun sıddetıyle patlak vennesıne yol açmıştır. Bunun sonucu olarak ortaya çıkan baskılar ıse, bılet fi yatlanna zara >apılraasını %e bazı seferlerın iptal edılmesını ka.çınılmaz duruma getırmıştır. Yet kılıler son olarak Pan Amerıcan şırketının almağa başladığı bazı tedbırlen, sozlerıne ornek olarak vermışlerdır Açıklamaya gore Pan Amencan pılotlarına sefer sırasında uçuş hızını düşurmelen ve inlşe geçerken sadece ıkı motoru çalıştırmaları emredıl mıştır Petrol sanayiı yetkılılerının bu açıklaması, ünlıl havacılık dergısı «Flıght Internatıonal» tarafından da doğrulanmıştır. Dergıde verılen bılgılere gore, 1970 1973 yıllan arasmda uçak yakıt ı fıyat lanna yuzde 30 ile yuzde 110 oran lan arasmda zam yapümıştır. «Flıght Internatıonal» önümuzde kı yıl yenı ramlar yapümasının muhakkak oıdugunu bıldırmektedır. lırtmi} ve Concorde projesı ile ügılı olarak beslenen endışelerın yersız olmadığını soylenuştır Bu ıhtımalın gerçekleşmesi halınde Concorde'u bırlıkte ımal eden Ingılız Fransız uçak sanayu bu juk bır darbe yemı$ olacaktır. I Binlerce Libyalı, Mısıria birleşmenin gerçekleşmesi için Kahire'ye yürüyor Dış. basından "Barış gerçekleşebilir , , srail Başbakanı Golda Meir dışında, çagımız dunyasının en nuiuzlu Musevı lıderının, «Dunva Yahudı Kongresı» nın Başkanı Dr. Nahum Goldmann olduğu rahatlıkla ıddıa edılebilır. Halen 78 yaşında olan Dr. Goidmann kısa bır sure once Newsweek dergısıne Ortadoğu sorunu ve banş ihtımalleri konusunda bır demeç vermıştı Aşağıda Dr. Goldmann'ın bu demecıni bulacaksınız Sorn: Ortadoğu'da banşı sağlama ihömalleri sizce kuvroül midır' Bu konuda ne düşunuyorsunuz? Cevap: Ortadoğu barışı konusunda bir yıldır iyimser görüsleri paj laşıvorum. uluslararası gelismeler ve Sovyet • Amerikan yakmlasması, bır banşa ulaşılmasmı kolaylaştıracaktır. Bu İM ülkejçtenhkle arzu ettıkleri takdırde, Araplarla tsrail'i etküıyebılır ve banşı gerçekleştırebilırler Soru: Peki bu arada îsraıllılerle Araplann söz haklan konusunda ne duşunuvorsunuz? Cevap: Sunye, trak ve Libva'nın herhangi bir uzlaşmava karşı kovacaklarım bıhyorum Ancak şımdihk bu Ulkeler henü» kararlı değıllerdır Lubnan İle Ürdun'un ise banşa ulaşılmasıru «abırsızhkla bekledıklennden emınım Ancak bu konuda son sftzü sovlejecek olanlar Mısırlılardır Sah«en Mısır halkımn sırtlanndan bır anlasma olmadıkça Ortadogu^a barışm gelmesıni şıddetle istedığınden emınım Buna karşılık Mısırlı yetkılıler, halkın bu isteğının gerçekle«;ebılmesi içm hıç degıl^e îsraıl'l tanımalı ve bu ulke ile bir banş anlaşması tmzalamalıdırlar Sorn: Genellıkle tsrail'ın uzlaşmaz bır tutum içinde olduğu •öylenıyor. Sız bu konuda ne düşunuyorsunuz? Cevap Dunya kamuoyunu bilmiyorum ama tsrail kamuovu banşın gelebılecegıne ınanmıi.or tsraıllılerin çoğuna gore, Arap dunyası îsraıl devletmı tanımak nıvetınde degıl Bu nedenle da îsraühler bazı konularda sertlık gostenyor ve tâvız vermege yanaşmı>orlar îsraıl kamuoyu banşm gerçekleşeceğı konusunda *na edılebüecek olursa, işlerin çok daha kolaylaşacağından emınım Soru: tsrail'ın dış polıtıkasuu yıirütmek size bırakılsaydı neler vapardınız1' Cevap: Her şeyden bnce, barış için ödenmesi gerekli bedell kafamda saptardım Övle samyorum ki, insanlar sahip olmak ıstedıklen şevler ıçm bır bedel odemek zorundadırlar Banş konusunda da durum a\nıdır tsrail, bır barış anlaşması karşılıgında bır bedel odemek zorunda olduğunu kabul etmehdır. Bugün Golda Meır m bıle, bır banş anla^ması kar<:ılıgında ne gibi tavızler verılecegi konu«unda kesin fıkırlert olduğunu sanmıjorum. Kısacası îsraılll lıderler bu konuda henuz hazırlıklı değıllerdir. Sonr Daha başka neler yapardınız? Cevap: Bu konuda fazla aynntrya girmeyi gereksiz buluyorum Soru: Ruslar ve Amerikahlar dısında bir banş anlaşmasını sağlavacak başka etkenler de bulunabıleceğine inanıvor musunuz? Cevap Ortadoğu sorunu konusunda Avrupalılar da endise beslıvor ve bolgede banşın saŞlanmasına karşı ilgi duvuvorlar. Enerjı bunalımı nedenıyle Almanlar tngıhzler ve Fransız'ar endjşelenni açıkça bellı etmişlerdır Hem zaten enerfi konusu belki Amerıkalılardan çok Batı Avrupalılan llgilendmr niteliktedır. Hıç değılse tehlıke Batı Avrupa için daha yakındır Bu nedenle •vakın gelecekte, Baü Avrupa'da hıç bir Ulke Ortadoğu banşı sorununa ılgısızlık pdsteremıyecektır Sorn: Bır sure önce vaptığımız blr konuşmada îsrail'in belirli bır sıyasî «tatü\e sahıp olması gerektığıne inandığınızı belirtmıştınız Bundan amacınız nedır' Cevap: Musevnler, dunvada hıç bır ulusun çekmediği sıkmtıları çekmışlerdır. Bu nedenle tsrail'in varlığımn garanti edilmesı sarttır Bu garantınm Araplar tarafından bile venlmesi gereklıdır Geçmışm acı anılan ile dolu tsrail halkımn bu garantiler olmadan, daha yumuşak bır dıs politikayı destekliyeceğıni sanmn orum Sorn: Son olarak Sovyet Musevilerinin durumlan üe ilgill görüslerınızı oftrenebılır miyız' Cevap: Sovyetler Bırlıgi belld blr miktar Musevınln tsrail'e eöç etmesme musaade edecektır. Ancak Sovyetler Bırliğınde bulunan butun Musevılere serbest goç hakkının tanınacagına lnanmıyorum Bır tiefa boyle bır şey eşıtsızlik doğuracaktır. Musevılere tanınan haklann kendılenne de tanınmasını lsteyen dığer bazı azınlıklara ise. Sovyetlerin serbest çıkış hakkını tanım ası bahıs konusu olamaz. Bu bakımdan Sovyet Musevilerinin tümüne Israil e yerle«me hakkının tanınacagına tnanmıyorum. Bu arada bır konuya daha değınmek isterim. Sovyet yetkilileri bu izni verseler bıle, Busva'daki milyonlarca Musevı'nin tsrail'e goç etmek isteyeceklermı sanmıyorum Orada hayadanndan memnun Museviler bulunduğu bir gerçek Bunlar neden yurt değiştirmeğe kalkışsmlar Üstelık bazılannın iddıa ettiği gibi, sosyalızmın Museviler için yaşanması imkansu şartlar yarattığını kabul etmljorum. . I Yüzde 110 zam Aşırı tüketim Mehmet BARLAS (Devamı 7. Sayfada) „ ^«S33S£gg£Ş2?^Xi H4SHİNGTON Amerikan vatandaşlarının ve Amerikan firmalarının yabancı ulkelerde seçımleri etkılemek uzere herhan gı bır Amenkan resml kurulu şuna para \ermesmi jasaklavan kanun teklıfi, Senato Dı? llışkı ler Komısyonunca kabul edıl mıştır Tasan, bu vonde teklıfte bu lunan ftrmalann yetkılılen ile bu tıp vardımları kabul eden resmi kuruluş vetkilılerınin beş yıla kariar hapıs ve 10 000 dola ra kadar para cezasına çarptınl malannı önçormektedır Bılındığı gıbı, uluslararası te lefon ve telgraf çırketı «ITT» Yü rutme Kurulu Başkanı Harold Geneen, 1970 yılmda Şılı'de s » C'njlŞnŞâJY*001" Allende'nin kac lanmasını dnlemek için Ameri WASHİNGTON Amenka, kan Merkezi îstıhbarat Teşkılft Bırleşık Devletlerı Temsılcıler | tına (CÎA) onemli mıktarda pa Meclısı Dışışlen Komısyonunun ra teklıl ettiğini itiraf etmışti Ortadogu bolgesi ile ılgılı alt ko j mısyonunda yapılan gorusmeler ( de, Amenka Bırleşık Devletlen nın Basra korfezı Ülkelerine yap tığı sılah satlşmın Sovyetler Bırlıgının aynı bolgeye olan sılah satışının bes katı olduğu açıklan mıştır. Goruşmeler sırasında ya pılan açıklamalaar gore, 1970 yı lmaan bu yana Amenka'nın tran'a sılah ve askerı malzeme satışının 3,7 mılyar dolara yuksel ( diğı ve Suudî Arabıstana verıl mesı taahhut edılen sılâh ve as j kerî malzeme bedelının 2 mıl yar dola r olduğu kaydedılmış Ur. BAĞDAT Irak haber ajan sının bıldırdığme gore, Irak MılAçıklamalarda, ayrd süre ıçerıli Konseyı (parlamento) yılda sınde Sovyetler Bırhğınuı bu bol ıkı donem toplanacak ve sadece geye (Irak a) 1 mılyar dolar lık mali ışlerle meşgul olacaktır sılah sattığı belırtılmıştır Ihtılal Komutanlığı Konseyınm I 1970 tarıhlı bır kanunuyla Mıllı Konseym kurulması ongorulmuş, fakat konsey bugune kadar top lanamamıştı Irak haber ajansı, geçıcı anayasada vapılan son değışıklıkler le konseyın toplanmasının sağ landığını bıldırmıştır. AMSTERD*M Hollanda Mer Konsey uyelerı, sıyasî, ıktisadî ve sosyal çevrelerle, ılencı kez Bankasından açıklandığına mıllî guçle arasından Ihtılal Ko gore, iskonto haddı yüzde 5,5 den muta Konseyı tarafından atana1 yuzde 6 ya yukseltılmıştır. (aa) caktır. <aa) I Amerikan firmalarının yabancı ülkelerin iç işlerine müdahalesi yasaklanıyor KAHİRE Bmlerce Lıb\alı, Mısır Lıb>a bırlesımuıı bır an Concorde'un durumu once saglamak ısteğıvle Kahire\e dogru beş gun surecek bir Petrol sanayı yetkılıleri, karşıBir ihtrmal yurujuşe başlamıslardır laşüan yakıt bunalımına, kaynak. Yuruvuş habennın vavılmaPetrol ve uçak sanayu yetkıli ların azalraasından çok >atırımlalerıru bu guç gunlerde en çok en sından hemen sonra, Mısır Devrın ıhmal edılmesmın >ol açtıgı kanısındadırlar. Bu açıgın kapa dı;elendıren hususlardan bırı de, let Başkanı Enver Sedat, Lıb>a Devrım KonseM Başkanı Albay tılabılmesı \e venı petrol kaynak petrol ureten ulkelerın, başlıca Muammer Kaddafı >e bır mesaj laınm bulunabümesı ıçın en az gehr kaynaklan olan petrolun uv ollamıştır Mesajda, «Yuruj u10 yıllık bır zam an a ıhtıvaç ol retımını bugunku duze>de tut şun bır an once durdurulması» riugu hatırianacak olursa, karçı ma kararı almalandır. Bu ülkelaşılan sorunım oneraı kolaylıkla lerın, sıyasi bır sılâh olarak kul lstenmektedır Sedat «Tanh oanlaşıhr Bır Ingılız uçak sana lanmak bahıs konusu olmaksı nundekı sorumluluklarımızın ağırlığını omuz arımızda duyuj ı >etkılısı petrol tuketım kapa zın, kendı petrol kaynaklarını ko >oruz. Bu vuruyuş buvuk tehlısıtesı vuksek uçaklar ımal etmek rumak amacı ile boyle bır karar keler \e karısıklıklara neden ten vazgeçılmesının bu nedenle alraaları mumkundur olabüir» demektedır kuvvetlı bır ihtımal olduğunu be<DIŞ HABERLER SERVISİ) Mesajda daha sonra bu \ uruyuşun «Bırlesmenm ve devrımın duşmanlarıra» açık bır kapı yaratacağı uzennde de durulmaktadır Yuruju» Libya'nm Tunus ile olan Batı sınırından başlamıstır (THA) • Para bunalımı (Fransız kankatıirü'» ABD, Basra Körfezi ülkelerine en çok silâh satan ülke Az gelişmiş ulkelerde gıda maddeleri üretimi azabyor t.^o. CENEVRE DUnya gıda re tanm teşkılatınuı (PAO) bır yetkilısi, gelışmekte olan ulkelerde yıyecek maddesı Uretımının azal dığını soylemıştır. Bırleşmış Mılletler ekonomık ve sosyal konseyınde konuşan Charles Weıtz, Bırleşmış Mılletlerın gelışmekte olan ulkelerdekı yıyecek maddesı uretımını 1980 >nlma kadar her yıl yuzde dort oranmda artırmavı tasarla dığını, ancak bunu gerçekleştırmek şojle dursun geçen ıkı yıl içınde bu ulkelerde tarımsal ure tımın yuzde 1 oranında duştugu nu soylemıştır (aa) ABD gıda ambargosu AET içınde tepkiye yolaçtı..* BRtKSEL BrUksel'â* toplanmış bulunan Avrupa Ekonomık Topluluğu yetkilılen, uy gulamakta olduğu gıda maddelen ambargosu nedenıyle, Amerika'ya kızgmlık duyduklarmı belırtmeye karar vermışler, ancak bunu gidermek ıçm ne yapılacagı konusunda herhangl bır karar a varamamışlardır. AET Tarım Bakanlan düzeyinde yapılan ve ıkı gunde toplam olarak 17 saat suren gorüş melerden sonra, Amerikan ambargosunu protesto etmemeye ve durumu kabullenmeve karar vermışlerdır. Buna karşılık AET Yürütme Kurulu bastemsılcıs'.nln, soya fasulyesi ambargosuyla ilgıll olarak ABD'ye gonderılecefi açıklanmıstır BUmdıği gibi Avrupa'da tüketflen proteinll gıdalann yüzde 60'ını olusturan soya fasulyesi geçen aydan bert Amenka tarafından ihraç edümemektedır Ancak AET Tanm Bakanlan, «Durumun ne derecede cıddı ol duğu» konusunda da bır goruş bırlağine varamaroış ve bu nedenle de ne yapılması gerektığı konusunda bır karar alamamışlardır. (a,a. THA) BEYRtT Ortadoğu Haberler Ajansı nın bıldırdığıne gore, devlet alejhınde faahyetlerde bulunmakla ıtham edılen 10 kısı, dun Kuzey Yemen'ın başkentı Sanada kurşuna dızılmıştır Özel bır mahkeme, kurşuna dızılenlerm cınayet, mayınlar verleştırme, evlen ve araçlan bombalama ile sılâhlı hırsızlık suçlanndan mahkum olduklarını bıldırmıştır Geçen bır hafta içınde, Kuzey Yemen hukumetı son kurşuna dızılen 10 kışıden başka, ozel mahkemede vargılandıktan sonra 14 sabotajcınm da ıdam edıldığını açıklamıştır (THA) Kuzey Yemen'de 10 kişi kurşuna dizildi John Kennedy hütüplıanesinde Baskanın telefon ve biiro koTuısmalarının bantları bulundu VVALTHAM John F Kennedy kütüphanesının mudunl Dan Fenn Jr, kutuphane arşivlennde yapılan araştırmalar sırasında 1962 EylUlunden ıtıbaren başkan lık telefonlanyla yapılan gorüşrıelere aıt 68 ve 1962 Temmuzdan başlayarak baskanın burosundakı toplantılarla ılgılı 125 band bulundugunu açıklamıştır Fenn ın açıklamasma gore, söeü geçen bandlann hemen hepsı I «son derece nazık» dış polıtıka ı ve ulusal güvenlık konulannda kı goruşmelen kapsamaktadır (aa) irakHa parlamento faaliyete geçiyor Nevvsvveek Hollanda iskonto haddini yükseltti Kurt VValdheim Mozambik katliamı konusunda bilgi alacak BtRLEŞMİŞ MÎLLETLER Bırleşmış Mılletler Genel Sekreterı Kurt Waldheım, Mozam bıktekı Portekız asıcerlennın sıvıl halkı toplu şekılde öldurduk | leri konusunu ortaya atarak, dun yada genış yankılar ujanmasma yol açan rahip Adrıan Hastıngs j ile bır görüşme yapacaktır. , (THA)| Başkan Nixon Cnma günü hastaneden çıkıyor İRA Kuzey Irlanda'da yeniden saldırıya geçti BELF\ST Kuwy îrlanda'da Ingılız yetkılılerının «gücünü kırdık» dedıkleri tRA komandolan, onceki gece yeniden kanlı saldınlara baslamıştır. Belfast ve çevresınde patlayan bombalar, üç klsinin daha ölmesıne volaçmış ve şehrin çeşıtli kesımlennde sılah sesleri duyulmuştur çerdekllerin dısan kaçmak ist« rneleri sırasındaJd panlite isa bır kişi ölmüs ve en aı 18 klşl da çesitll derecelerd* yaralanmışlardır. öte yandan İRA'nın yetküilen de Salı gUnü üd tngiliz askerinin ölümüyle sonuçlanan ve Belfast'ın Lower Falls yöresinda olagelen patlamadan da ken dılerinin sorumlu olduğunu ve bunun, «ÎRA'run venl saldın ey lemJermın başlangıcı olarak kabul edılmesi gerektıgınl» belirtmışlerdır. (THA) WASHtNGTOV Geçen hafta vıruse bağlı zaturree hasta lıgına vakalanan Bırleşık Amen ka Başkanı Nıxonı tedavı eden doktorlar, Baskanın, Cuma gunu hastaneden taburcu edılecek ka tlk patlama ulr bann dısında dar ıyıleştığını açıklamışlardlr. park. etmış bir otomobıldeki Doktorlar tarafından once yameydana gelmış pılan bır açıklamada, Nıxon'ın bombadan ateşının normale duştüğü bıldı1 re bann girisi çokerek yangm rılmışti. (THA) | çıkmasına sebcp olmuştur. 1 Türkiye tş Bankasmın yılın ikinci çekilişinde 8145 talihliye dağıtacagı zengin para ikramiyelerinden kazanarak yazdönümü sevincine katılmak için tasarruilannızı 7 Eylül akşamına kadar îş Bankasmda çoğaltmız. ISBANKASI paranuın... Istikbalinizin emniyeUdir Venl AJans