Katalog

TTCMHURİYET 2 Kasım 1973 BULMACA 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 56 7 8 9 1 ~| I I I I I • YUKARIDAN AŞAGlYA: i Dort beş kışı ıle çalınıp dinlenılen klasığe yakın a l » franga havalar çeşıdıne verılen ısım (karraa soz). 2 Ona uzaktan konuşma aracı ıle haber ver karşılığı ıkı sbzlu bır emır. 3 Vucutta ortaya çıkan hastalık belırtisi katı şışkınlık, halk arasında hıç adı geçmezken bırdenbıre adam olup raeydana çıkan. 4 Ölmek istedığı içın oldıirucü mad de yutan anlamına ıkı soz 5 Gemş saha ve meydan, eski savaşlardaki savunma yerlerınr den 6 Romanya parası, eşyarun satış değennm yansı, gu zel sanat 7 Tersi taze genç olmıyanlara venlen sıîat, geo metnde bır şekıl. 8 Gemı istasyonu. Henüz hayatta oian zıplayıcı haşerat karşılığı ikı soz. DUNKÜ BTJLMACANIN ÇÖZÜMÜ SOLD4N SAĞA: 1 Noelağacı. 2 Aksamafc. 3 Zaılolan. 4 It, En, Dev. 5 Kafa, Iaşe 6 Ararat, Es. 7 Dalamak 8 Akamaz, Aİ. 9 Nan, Ege. YCKARID4N AŞAĞIYA: 1 Nazıkadam. 2 Oka*arak. 3 esl, Falan. 4 Lalearama. 5 Amon, Amaa. 6 Gal, ıtaZ. 7 Akada. 8 Neşe, aG. 9 ış, Vesüe. CUMHURİYET EKONOMt • 12 Mart döneminin son hükümeti olan AP CGP koalisyonu Hyat artıs yarısına seyird kalırken ilk 9 ayda dokıınıa fiyaüarı%71.6 arttı. TOPTAN FİYATLAROA ART1S YÖZDELFRÎ II DOKUMA MAOOaERl FİYATIARI ABTlS VOZOEIEBİ BOOKUZ AVLIK h CENEL RYATLATOA ARTIS rüHOELEftl V A EVLÜL AVI B D0><U2 AYLIK I •Th SOLDAN SAĞA: m 11 n 1 Bır sayı (ıkı soz), 2 Bır çeşıt akarsıl (çoğul), 3 Bir renk, gerçekte mevcut olmıyan ve kafada canlandırılır dunımda bulunan 4 Dayanık: ilı, temızlılc duşmanı yerleşıp kalmış leke. 5 Nefes ıle ha(rekete geçır anlamına bır emır, bır soru takısı 6 Şıdde te başvurmak suretıyle başkasl Mn elmden ai karşılığı ıkı soz IU emır. 7 Tersı saklı olmıyarak ve herkesın gozu onunde •alamına bır soz, apansız 8 ifidsırler ve dJencıler (bir dı^n edebı>atı terımın'n normal çoğul şeklı ) 9 Onun ko peğı acaba hangı tarafta anlamma :kı söz. RADYO İSTANBUL 0S5S Açılı? ve proeram o«oo Haberler 12 25 Oğle muzlğl ve yorumu 06 30 Gunaydın 07 00 Kove haberler 07 05 Turkuler geçldl 07 30 Haberler 07 40 Gunun programları 07 45 Sabah m ızıği 08 00 Cevrenızde bupun 08 10 Unld yorumculardan 08 30 Beraber sar tılar 09 00 Barok muzık 08 15 Hayatın ıçınden 09 30 Saz eşerleri 09 45 Sabah tjrkulerl 10 00 Haberler 10 05 Arka^ı vann 10 25 Muzlk demeti 10*0 Okul radvosu ıı 4n Turkuler \e oyun ha\a"ıarı 12 00 Haberler 12 10 Sarkılar 12 25 Haflf Batı muzıgl 12 40 Turkuler gecidl 13 00 Haberler 13 15 Yemek nuzlğl 14 00 14 15 14 30 14 45 15 00 15 05 15 20 15 45 16 00 16 30 16 45 1700 17 05 17 20 1900 19 30 19 40 19 55 20 55 2100 21 15 2140 22 45 23 00 2^4S 24 00 00 55 0100 Sarkılar Fehml Ege orkestrası Yavuz Tapucu dan türküler Sarkılar Haberler M Ceihanlı'dan turkuler Rltm ve melodl Oyun havaları Kuçuk konser Çarkılar Edvard Arl» topluluğu Haberler Gunden güne Kadınlar fasll Haberler Dınî sohbet Saz eserlerı Radjo tivatrosu Bir varmıs Bır yokmuj Haberler Deyışler ve ezgller So'ısUer geçldl Haberler Elll vılda Turk bestecıU» Haflf Batı muzlgl Gece içln muzık Haberler Program ve kapanıı Haendel rkemarO ve Vaclav Smetacek vo Prag Senfonl Ork <Ste ) Rachmamnoff Senforl No 3 La Mlnor Op 44 Eugene Ormandy yo. Phıdelphıa Ork Kodaly Galanta danslarl . Antal Doratı vo Macar fllaımom Ork (Ste ) Bodrlgo* V^fftstVe Ork içln konsef ser^KSdı. Nıcanor Zabaıeıa Chari») ve Ernst Maerzendorlfai • yo Berlin rad\osu senfonl OrıC (Ste ) 22 45 Kapanış. Oykuler Talu Eylül ayına ait fiy at indekslerini kullanmadı 1971 1972 1973 1971 197? 1*572 1973 Mustafi AP . CGP hukumetının başı, Başbakan Naım Talu, gorevden ayrılışı dolayısıyle yap mış olduğu basın toplantısında, hazır olmasuıa rağmen eylul ayına aıt fıyat endekslerinı kul lanmamıştır Her ayın son haftasmda derlenen bır ay oncesıne aıt fıyat endekslerı, bu kez, Tıcaret Bakanlığmca ekım ayı mn 18'ınde hazırlanmıştır Agus tos ayına aıt endekslerm baskı aitmda tutulduğu ızlenımını ta şımasına karşılık, eylul ayında toptan eşya fıyatlan genel endeksınm yuzde 4 4 arttıgı gorulmuştur Buyuk tuketıci kıtlesını ılgılendıren dokuma mad delerı toptan fıyatlarında, ey lul ayında saptanabılen artış ıse yuzde 15,9'u bulmuştur. 1969 SEÇİMİNDE TÜKETİCİ (1968^ = 100) FİYAT iNDEKSLERl Ankara Istanbul Ağustos Eilul Ekım 106 2 106 4 107,7 107,7 107 2 107 9 Izmir 107,4 109,1 107,3 Adana 105,2 109,7 109,2 Burs.» 108,3 109 8 110,0 Antaly» 107,4 107 0 108,9 Başbakanlık donemıne rastladığı anlaşümaktadır. Aslmda ıstaUs tık bakımdan geçerlı yöntem olan yıl ortalamalan veva yıhn bılınen aylannın ortalamalan karşılaştınldığında son uç yıl ıçındc artan bır fıvat artış yuzdelerıyle karşılaşılmaktadır. yılında tekstıl ürunlen fıyatlarının tam ıkı mıslı olması gerekmektedır. 1973 yılı eylul ayındakı bu görulmedık fıyat artıslannı seçım atmosferıne bağlamak eğılımi vardır 1973'den oncekı seçım yılı olan 1969 yılına aıt endeks ler, tek başına seçım faktoninun boyle bır fıyat artışınm ge rekçesı vapılamayacağını ortaya koymaktadtr. Tabloda, 1969 yı hnın seçım aylan sayilan ağus tos, eylül ve ekım aylarına aıt bellı başlı şehırlenn tuketicı fıyat endekslerı gösterılmıştır. Devlet Istatıstık Enstıtüsü yayınlanndan alınan bu tabio yuz de artışlan değıl, endeks rakam larını vermektedır. Buna göre, 1969 eylulunde sadece bır tek ilde, Adana'da tuketıci fıyatlannın evlul ayındakı artış oranı vuzde 4'e yaklaşmiştır Dığer bü yuk ıllerdekı fıyat artışlan ya sabıt kalmış ya da çok az oy namıştır Bu durumda, fıyat artışlannm nedenınm seçım değıl seçımden beklenen sonuçlar olduğu anla sılmaktadır Seçım platformuna Sinldığinde, bazı çevreler ıçm en ıyı ıhtımalın ancak bır AP . CGP koalisyonu olarak belırmo sı koalısyonun bilınen guçlukleı, seçımlerle bırhkte kamuoyunun baskısuıın artacağınm bel lı olması, fıyat artirma varışml hıziandırmıştır 12 Mart donemi nın son hükümett olan AP^X3P koalisyonu da, bu yansa seyird olmayı tercıh etmıştır. Görülmedik artışlar Dokuma maddeleri Üç yılda fiyatlar Eylul ayına aıt fıyat endeks lerının bellı olmasmdan sonra 12 Marttan bu jana gerçekleş tırılen fıyat artış yuzdelerı gra fıkte gorulmektedır. Buna gore Bırıncı Erım Hukumetı zamanında, 1971 eylul ayında, top tan eşya fı>atlarında az da oisa bır duşuş sağlanmıştır. Melen'ın Hukumet Başkanlığı sırasmda, 1972 eylul ayında, aynı endekslerde az da olsa bır artış olmuştur Buna mukabıl, 1973 eylul ayında toptan eşya fıyatlan genel endeksı yuzde 4,4 o ranında yükselraıştır Talu, Tıcaret Bakanlıgı sırasmda, Bırmcı Erım Hukumetının 11 ler kanadına karşı açtığı kampanjada fıyat artış karşılaş tırmalarmı \nlın bellı ayları arasmdakı fıj at endekslerınm oran lamasına dayandırmıştır Istatıstık ^ontemierı bakımından en geçerlı yontem olmamakla bırhkte, beüı b ı r tezı ıspatla Talu zamanında Graf kte, toptan fıyatlar genel endeksınm artış vuzdelermın ya rında. onemlı bır sanayı ürunu olan dokuma maddelerı toptan mak ıçın bu yol seçılmıştır. Bu fıyatlarının artıs yuzdelerı de jolu seçenler, bır gün aynı yo gostenlmıştır 1971 eylulunde az netımın kendılerı ıçınde kullanı da olsa duşen, 1972 eylulunde labıleceğmı duşunmemıştır. Gra yuzde 1 oranında artan dokuma fıkte, Talu'nun benımsemış ol madelen toptan fıvatlarınm ar dufu yonteme gore, 1971, 1972 tış oranı 1973 eylulunde yuzde ve 1973 yıllan toptan eşya fı 15,9 olmuştur 1973 vıunm ılk >atları genel endeksırun 9 ay dokuz avı sonunda dokuma lık artış yuzdelerı bulunmakta maddelerı fıyatiarındaki artış yuzdesı ıse yuzde 71,6'yı bulmuşdır. Bunlarm karşılaştırmasıntur Eğer vıan ılk 9 ayındakı dan, son uç yılm en yüksek fıtempo devam edecek olursa, 1973 yat artış yuzdelerının Talu'nun İTÜ 20 00 20 00 Radyosu 20 26 20 38 20 51 Frekans Modulâsvonlu Kanal 42 99 5 Mhz Açılıs ve klasık Batı muzl gl dınlejıcl ısteklerl pro 21 13 gram ı Tschaı"sowsky «Fırtına» Ork. içln fantezl N Rakhlm yo Senfonlk Ork 2150 Vıvaldı Gıtar konçertosu Do major Hermann Leeb (Gitar) ve Joiuı Sr,astw!l >o Anglian topiuluğu (Stc ) W|)l Smetana «"Vîoldau» senfonlk Slır Vaclav Tallch vo Çek Fjlartnonl Ork u, Glazuno v • Kcman konçertosu, La mlnor Op 82 Ida 12 Mart'tan sonraki fiyat politikasından sanayici ve toptancılar kazançlı çıktı 12 Mart donemının 14 EkiTi seçımlenyle sona ermesı, geçen 2,5 yıllık surede ujgulanan fıj a t politikasından en çok kazançlı çıkan kesımlerın saptanmasına olanak vermektedır. Ekonomıde ortaya çıkan fıyat hareketlerının gorece durumu, sanajı uriinlen fıyatlarının tarım Jtij atlanndan; toptan fıyatlann da perakende fıyatlardan daha hızlı arttığım gostermektedır. lanndan daha hızlı arttığı anlaşılraaktadır. Tablonun bırıncı bolumundekı ıç tıcaret hadlenmn devamlı duşme efılımı gostermesı bunun ışaretı olmaktadır. Tarım ve sanayı kesımlen arasındakı ıç tıcaret hadlerıjle ılgılı bılgılerm ortaya koyduğu bul guların bırı de, taban fıyatlarırun yukseîtüdığı 1973 yaz ajlarındakı gehsmedır Tablodan da goruldüğu gıbı, taban fıjatlannın Zarar görenler yukseîtüdığı ılk ajlarda, ıç tıcaHer hangı bır ekonomideV.ı ret hadlerı tarımının lehme bır mutlak fıyat duze>ındekı değış dazelme gostermıştır 1973 jılımeler, ışçı, memur gıbı dar ge nın yaz avlannda, az da olsa, talırlılerle ışverenlerın gelır \e ka rım fıyatlan sanayı urünlerı fı^atlarından daha hızlı gelışerek zanç durumlannm degışmesınm tarım ve sanayı kesımlen ara ışaretı sayılmaktadır. Hızlı bır sındaki değisim oranmı tarım şekılde fıyat artışlarınm olduğu bır ekonomıde, ışçi, memur ve lehme çevırebılmlştir. Fakat uykuçuk kojluler bu fıyat artışla gulanan polıtıkanın doğal sonucu rına ayak uyduramadıkları içm, olarak bu dunım fazla uzun sur nı oranda artması hal'nde toptancıların kânnın perakendecılerden daha hızlı gelıştıgının ışaretı olmaktadır. 1973 yılının ıls aylarmda toptancılann durumun da daha hızlı bır gelışme saptanmaktadır. Aynı ayın Eylul ayına doğru, perakenaecıler, fı> atlarını toptancılardan daha hızlı artırarak durumlarını duzeltTieye çalışmışlardır 1973 yılınm ortalamasmın, 1972 \ılı ortalamasıyla karşılaştmlmasının ne sonuç vereceğını şımdıden kestırmek munmun olmamaktadır Karsı aştırılan kesımlerde gıderlerın avnı oranlarda artması hallerınde ıç tıcaret hadlennın bır kesım lehme gehşmesı, dığer kesımden ıç tıcaret hadlennı lehıne değıştıren kesıme bır Seçim sonucu YORUM Quo Vadis Talu? İKİNCİ PROGRAM 06 55 07 OO 07 30 08 00 08 30 09 00 10 00 1100 113ı 12 00 13 00 14 00 14 30 15 00 Açılış ve program Pedro Lavagna yonetımindekl or'testradan Ttango Arjantınler Hafif muzık Latın melodıleri Sabah konseri Sevilen melodller Plâk dolabı Bobby Solo söyluyor Çigan muzığl Ogle konseri Solıstıer Topluluklar Gençler İçln muzık Çftıincv Jones orkestrası Besteıer Bestecüer 19 19 20 20 20 22 23 23 24 00 16 16 17 17 18 OO 30 00 15 30 OO 00 30 00 50 OO 30 00 30 00 Sergıo Mendes And Brasil 6 Mlna sojluyor Diskoteğunızden leîrneler Bir topluluk B i r >orumcu Cat Stevens soylüyor Hafif melodller Uç sehrın sanat haberlerl Turk hafif muzlğl Gece konseri Istekleriniz Dans rauzığl Caz dunjası Gece \e muzık Program ve iapanıs Kaynak transferi N EVTROn Radyo ve Televizyon Fabrikası Televizyon imalâtında pratiğiolanT yüksek elektronik mühendisleri, 4940 69211176.213909 (Çıçek Reklâm 1565) 8951 elektronik ihendisle 12 IVIART DÖNEMİNDE ÎÇ TICARET HADLERİ Gıda Maddelerı Iç Tiearet Hadlerı (Toptan t ı d a / Tuketicı Gıda) 1971 1972 1973 9" 8 97 7 95 3 96 6 99 2 1018 101 6 96 0 99 6 98.3 99 1 96 7 98 5 100 5 97 7 95 3 93 2 100 0 92 8 97 6 95 0 93 5 96 6 961 92 0 93 7 93 4 92 6 94.3 94 8 97 6 962 95.2 97 5 arıyor.. Aylaf Ocak ;n7.7r.7..77^..T. ...r.r. Şubat Mart Nısan Mavıs Hazıran Temmuz Ağustos Evlul Ekım Kasım Aral k Ocak Aralık ortalaması . . ekonomıdekı gelışme dolayısrjla kasbeden toplumsal kesımlerı oluşturmak*adırlar. 12 Mart'tan sonra uygulanan ekonomık poh tıkamn bır sonucu hızlı fıvat artışlan bıçıminde kendısını gostermış ve dolayısıyla ışçı, me mur ve kuçuk koylulerın ekonomık durumlarınm zayıflamasına yol açmıştır Fakat bır ekonomıdekı hızlı fıyat artışlarınm tek etkısı, i?veren ve ısçı, memur ve kovlulenn durumlarının değlşmesınden ıbaret kalmamaktadır Ekonomının çeşıtlı kesım veya işkollanndakı fıvat artışları aynı hızla ortaya çıkmadığı ıçın. toplu olarak ışveren kesıtnı ıçınde de kaybeden ve kazanan alt kesımler or taya çıkmaktadır Gorece (nısbi) fıyat hareketlerınm ızlenmesı, genel olarak ış âlemı ıçınde hangı alt kesımlenn kazarçlı ve>a kayıpla çıktıgını ortaja koymaya ımkân vermektedır Turkıvede 12 Mart'tan berl ızlenen ekonomık polıtıkanın sonucu olarak ış âlemı Içınde sanavıcı ve toptancılann daha kazançlı çıktığım gostermekted r Tablonun bırınci bolumü, gı da ve sanavı unınlerı fıyatlarının bınbınne oranım vermektedır Kabaca tanrr ve sanayi kesımlerı arasmdakı değışım veva iç tıcaret hadlennın gelışımj gos teren bu oranlardan 12 Mart sonraM dopemde sar^vı ürunleri fıjatlarınin tarım ürunleri fıyat Toptan Eşya Fıyatlan İç Tiearet Hadlen (Gıda / Sanayi) 1971 1972 1973 95 0 85 7 84 0 92 7 87 3 89 7 92 8 80 0 89 8 94 5 88 2 88 6 94 5 884 88 6 92 8 83 8 85 2 83 8 78 4 84 6 83 7 80.2 83 6 82 5 80.3 79 4 83 9 80 9 82 3 81.8 85 5 845 88 7 84 0 Randevu için Telefonlar â S ! • 1 Balmumcu Motorlu J. Tabur Karargâh binası çatı onanm ışt 2490 sayılı Kanunun 31 incı maddesı hükumlerıne gore kapalı zarf usuluvle eksıltmeye konmuştur. 2 lsın keşıf bedeli (114595 lira 07 kuruştur) 3 Ekslltme Istanbul Slrkecl DemırkaprdakJ J Sat Aİ. Komtsyonunda 8 Kasım 1973 Perşembe gunu saat H 00' de yapılacaktır 4 £ksıltme şarfnamesl ve dığer evrak Istanbul Ankara J Satınalma Kom Bşk.iıklariyle, Izmir Ege J. Dz. Bolge K.lığında gorulebılır 5 Eksıltmeye gırebılraek lcm ıstekülerin: A) (7 000) lıralık geçıcı teminatını, B) 1973 yılına aıt Tıcaret üdası belgeslnt. C) Muracaat dılekçelenyle blrhkte vereceklerl (ek'tme şartnameslnde belirtılen \e usulune göre hazırlanolan) Plan ve Teçhızat Beyannamesmi, eksıltraeye çılmış olan ış tutarının yansı kadar bır işın kabulunu ırrrış olduğuna daır ış bitlrme belgeslni ıbraz suretly 'ılâyet Belge Komısyonundan alacaklan yeterlik bel1 teklıf mektuplarıyle blrlıkte zarfa koymalan lâzım3 Isteklıier teklıf mektuplarını 8 Kasım 1973 Perıbe gunu saat 10 00'a kadar Komısyon Başkanlığına veiceklerdır 7 îsteklılerîn yeterhk vesikası alabılmelerl içln lhaie ve tatıl gunlerı harıç 3 gun evvel Vuâyet EhUyet Veslkası Komısyonuna muracaat etmeierl. Her turlü gecıkmeler kabul edılmez. (Basın 8954 Istanbol Jandarma Satınalma EomisyoD Başkanlığından İşveren kesimi kavnak transferi anlamına gelmektedır Sanavi urunlen fıyatlarının hızlı bır şekılde arttığı bır ortamda sana>ı gırdisi kullanan tarım kesımlerınde giderle Besin ürunleri M en az sanayıdekı hızla arttığım duşunmek mumkundur. DıTablonun ıkıncı bolümu, be«m urunlerı satışında toptan ve pe ğer taraftan toptancı kesımde rakende fıyatlar aTasındakı ılış gıderlerın perakendeci kesımden varsaymak kıyı gostermektedır. Bu bolum daha h'zlı arttıgını ıç n hıç bır neden bulunmamakdekı bılgılere dayanarak toptan ve perakende fıyatların 1971 ve tadır Bjtun bu nederlerle. son 1972 ortalamalannın karsılaştııkı buçuk yıl ıçınde sanayi kerılması, 1972 yılında toptan fı s'mı, çalışanlardan olduğu kadar vatlarm tuketicı fnatlardan da dıger kesnılerden de bır kaynak ha hızlı arttıgını ortaya kovmak t'ansfermı gerçekleştırmış oltadır Bu durum, gıderlenn a maktaaır. memıs ve 1973 Eylulunde ıç t'caret hadlen, sanayıın lehme olarak, son yıllann en düşuk duzeyme inmıştır Maliye Bakanlığmdan Stajyer Butçe Kontrolorluğune atanmak uzere. sınavla eleman almacaktır. Yazılı Smavlar 4 12 1973 gunu Ankara'da yapılacak \e jazılı sınavı kazananlara sozlu sınavın tarihi aynca yazı ıle bıldırılecektır Sınavlara, Sıyasal Bılgıler, Iktısat Hukuk Ortadoğu Teknık Unıversıtesi Idarî Ilımler Fakultelen, tktısadi ve Tıcarî îlımler Akademıleri veya bunlara denKİığı Mılli Eğıt'm Bakanlığınca kabul edılen yabancı fakulte. akademı ve okullan bıtırmış olanlar ka*ılabılirler GTIŞ şartlarını ve smav konularını ayrıntılı olarak gosteren SINAV BROŞÜHÜ Butçe ve Malî Kontrol Genel Mudürlüğü tdarl ve Mall Işler Çubesınden sağlanabılır. îsteyenlerın adreslerine gondenlır Sınavlara gırmek isteyenlenn dılekçelerını, en geç 20 Kasım 1973 gtinü akşamına kadar Ankara'da Maliye Bakanlıgı Bütçe ve Mal! Kontrol Genel Mudurlügu îdari ve Mall İşler Şubesmde olacak şekılde vermelerı gerekmektedır. (Basın 25412/8965) Sanayi ürünler Henuz senatorlukte kahp kalmayacağı bellı değıi Bır bankanın başına mı gıdecek, >oksa kontenjan senatoru oiarak mı kalacak'1 Bu konuda kararsız. Kararlı olduğu bır noKta var: Başbakanlıktan aynldıktan sonra altı ay gazete okunaayacak. Gıderken yaptığı açıklamalann bır bolumu boyle Turkıye Cumhunyetı nın arayıcı kurucu neslı ıçın tanhıa hazın bır cılvesı Cumhurıyetm ellıncı yılında altı ay Başbakanlık japan bııısı, aynldıktan sonra altı ay gazete onumaya. cak Başka bır deyışle, altı ay gazete bıle okumadan yaşayabılecek bırısı, ellıncı yılda altı av Başbakanlık yapmış oluyor Sadece bu gostergeve bakarak, ellı yılda Cumhurıjet'm pek b u mesafe katetmedığını, ettıyse bıle geriye doğru olaugunu duşunmek mumkun Ama boyle duşunmemek ıçın elde bırçok gosterge var Cumhunyet'm bir llerleme sayılması gerektığını Talu'nun Başbakanlığı golgelememelı. Ustelık gıderken yaptığı açıklamalann en onenui yanı, burası degıi Gıderken, secaat arzederken, nelerı ortaya dokmedı k:' Ekonomıyı zorladık, dedı. Kalkınma içın, sanayıleşme içın ekonomının zorlandığını kabul ettı. Buraya bır nokta koymalı. Bır de, ekonomıde likıdıte darlığı \ok, lıkıdıte fazJaügı \ax, dedı. Buraya da başka bır nokta koymalı. Son yıliarda, hem <=konomının kalkınma adına zorlandığı hem de ekonormde emısyon gemşlemesi, kredı artması bıçıminde lıkıdıte fazlahğının yaratılmış olduğu ük defa soylenmıyor Ilk defa olan, gıderken Başbakan'm bunlan kabul etmesL Bu kabulun anlamı şu: Son yıllarda, ekonomının tum kaynaklannm zorlanarak ozel kesımıa sanayüeşme ısteklenni karşüamak uzere seferber edıimesı. Bunun doğal sonucu olarak da fıyatlann tırmanrrıası. Devletın yatınm harcamalannı kısarak, devletm vergl gelırlennden fedakârlık ederek, ışçılerm gonderdığı dovızlerı sadece banka. imkinlarını genlşletmek ıçın kullanarak, Merkez Bankası'nın emısyon hacmını dokuz ayda yuzde 25 artırarak, bankacılar kanalıyle bzel sanayiye yatınm imkarüarı yaratmalL ekonomıde zorlama denılen, lıkıdıte fazlası denılen olgunun Turkçesı ve de somutçası bu. Şımdı sormak gerek: Kım ıstedi ekonomının zorlanmasını? Işçıler mı, yoksul koyluler mı, oğrencüer mı, memurlar mı? Hernalde bunlar değıl. Ekonomının zorlandığı zamanlarda, bunlar da zorlandı. Tabıi başka şekılde. Tabıı ışçüer yoksul koyluler, öğrencı ve memurlar susturulmamış olsaıaroı, ekonomi boylesıne zorlanamazdı Bunlann susturulmasıyle ekonomuun zorlanması arasında dırekt bır ılışkı var. Gozler önunde. Bu sorudan sonra, sıra çıkanlacak: derslere gelıyor. Derslerın ılkı, ozel sektorle ılgıü. Ders, şoyle: özeı sektorün vo ozellıkla buyui ozel sektorün ıradesıni kamu yonetımmm her tarafına egemen Kilmakla ış bıtmıyor. özel kesımın sınır tanımaz ıradssı, Turkıye'nm ekonomık. sorunlannın çozümune yetmıyor. îşte ortada, Erım, Melen ve Talu. Hıçbır sınır tanımadan büyuk. ozel kesımın ısteklennı yenne getırmeye çalıştılar. Ne oldu 7 Turkıye'nın ekonomık sorunlanna yenılennı k.attılar Tıirkıje'yı bır ekonomık yıkıntınm eşığme getırdıler Neden boyle oldu' Cevabı, Başbakanlann kışüığınden çolt ozel ekonomırün yapısında aramak gerek. Özel ekonomı, tanımı gereğı, mıyoptur Çok kısa donemın çıkarlan peşmde koşar. Aynca ozel ekonomı, ne kadar monopolleşırse monopolleşsın, ıç çeuşkılennden kurtulamaz Bunun ıçın ozel ekonomının hazırladığı planlar «kendın yap kendın boz» planı olur Başbakanlann kısılığı ıkıncı derecede onemlı Bunalım ekonomılennde, gelışmış ve çeşıtlenmış ekonomılerde, özel sektoru tatmın etmeyı planlayan Başbakanlar bır nontayı unatmamalı. özel sektonı tatmın etmeje çalışırken bazı tedbırler de getırılmeh. Çeşıtlenmış, çıkar dağılımlanna uğramış ozel ekonomılerde tedbırler de gereklı. Bınncı Erım Hukumetı. bunlan bılerek ışe başladı. Ama bır yandan, başkanımn dayanıksızlığı; dığer yandan, ozel kesımın mıyopluğu, sabırsızlığı, çabucak yıkılmasına yol açtı. Gensı malum. Ikıncı ders kalkınmayla ügdı. Talu'nun açıklamdlan dolayh olarak bu noktaya da ışık tuttu. Kalkınma her şey demek degıL Kallanma \e sanayıleşme istatıstıklenne bakarsanız, kalkınmayla herkes kazanır. Aslında her kalkınmada nazananlar kadar kaybedenler var. 12 Mart sonrasının zorlama sana. • yıleşmesınden, sanayıcıler ve bankacılar kazançlı çıktı Işçıler, küçiık koyluler, memurlar kayıplı Bu yüzden kalkınmadan çok kalkınmanın yöntemı onemlı oluyor Kalkınma aaına 3t 000 ışsıze iş bulunurken, 300 kışinin zenginlıjdenne yenı zengınlıkler kattığını ve 30 milyonun daha da yoksullaştığını unutmamak gerek. Boylesi bir kalkınmanın yürutucülerinden Talu'nun kendlsuıi unutturmaya çalısacağı anlaşılıyor. Ama se«,ım sonuçları. na bakılacak olursa, yurttaslar hıç de unutmaya nıyeüi değil. Bu kalkmmanm asıl sorumlusu AP ve CGP've, sorumlannın karşılığıru ödetmeye başladı bıle. En çabuk bır şekılde her iki partıran oylannı azaltarak hıçbır şeyın karşıüksız kalmayacağını ıspatladı Ispatlar, burada kalmayacak. Hükılmea Ecevit de, bır başkası da kursa bundan boyle ispat üzennp ıspat gelecek. Bu yuzden Talu'nun yerl, Senato oünalı Erım ve Me. len'ın yanı önumüzdeki gunlerm hareketh tartısma ortamın. da, arada bir ktlrsüye gelıp, «devri ıktıdarımızda» dıje başlayarak yaptıklarını savunmalı. Özel Sektör? iktidarlarm ilk yılında daha fazla vergi odüyor BEYANNEMEYE TABt YtKÜMLÜLERlN, GELIR VERGİSİ ESNEKLtKLERI Yülar Esneklik katsayıa 1959 o 42 1960 1İ00 1961 0,60 1962 () 1964 1965 196b 1967 045 3,28 2.71 1.06 1970 0,90 1971 1,06 1972 0.63 Turkıye'de gelir vergısi istatıstıklenne dayanarak yapılan çozumlemeler, ozel sektorün yenl ıktidarların ills yıllannda daha fazla vergı o d a n e y e dıkkat ettığını gostermektedır. Vergı hasılatı ıstatıstıklenmn ulusal gelır ıstatistıklenyle karşıiaştırılması, Turkıye'de iktidann değışUğı veya değışir görundügü 1960, 1965 ve 1971 yıllannda özel sektörun vergı odeme katsayısınm yukseJt lığını ortaia koymaktadır. Özel sektörun vergl ödeme katsayilan üzerınde yapılacak çozum lemeler için gelir vergisj yükuraluleri arasında sadece beyanna» meye tabı olanlar alınmaktadır, B'inun dışrnda, gelir vergılerl stopaj usulüyle kayn&feta kesı. len işçı ve memurlar kalmaktadır. Bunlann, az veya çok vergl venne ıktidarları olmadoğı içın memur ve ışçılerden alınan gelir vergisı hesaplamalann dışında tutulmaktadır. Beyannameler Vergi esnekliği Beyannameye tabı gelır verglsl yukümlülennto çok büyük bır kısmını tuccar ve sanayicıler oluşturmaktadır. Bu kesımin ve> gı odeme katsayısınm bir gostergesi olarak, odedıkleri vergüer ıle ulusal gelır arasındaki üışkl araştınlmaktadır. Ulusal gelirdeki artışla, beyannameye tabi yükumlulerın odedikleri geür vergısindeki artış arasındaki ilışkl, soz konusu kesımin gelir vergısi esnekjiğl olarak saptanmaktadır. (Devamı 7. sayfada)