Katalog

CÜMHURÎYET 18 Ağustos 1972 Bunalım 72 TURHANGURKAN TÜRK StNEMASI'nda bugün hem «estetik» bem de «ekonomik» bunalım olduğu bir gerçektir. Ama «bunalım» Türkiye'nin tüm toplum katlarında, endüstri koüannda varsayıldığına göre, bu işkolunda da etkisini sürdüreceğı doğal sayılmaktadır. tşletmeci, sinemacı, seyirci, yönetrnen, senaryocu, oyuncu, teknik eleman yönünden de bunalım var dır ve Türk toplumu, çağdaş düzeye çıkıncaya dek, bunahra etkisini sürdürecektir. TÜRK StNEMASI'nda öteden beri bir «bunaum«ın olduğundan sözedilir. Yapımcı olsun, yönetmen olsun, teknisyen, oyuncu, işletmeci, sinemacı olsun, hep bu «bunalım» dan yakimlır. Nedir sinemadaki «bunalım»? Kimine göre Türk Sineması'nda sürekli kalite eksikliği vardır. Yabancı film, roman, fotoromanlardan aktartfan konular, elçabukluğuyla bizim bünyemize uydurulmaktâdır. Çoğu tilmler senaryosuz çekilmekte, s'onradan yazılan birbirinin benzeri senaryolar, kısa sürelerle yakmma konusu olan filmleri dofurmafctadır. Kimine göre Türk toplumu» yılda çevrilen 250nin üstündeki filmi kaldframıyacak kapasitededir. Çok sayıda film çevrilmesi. az sayıdaki sinema salonu 7 aylık süre içinde 178 film çevrildi gulanan «boykots» nedeniyle ertelenmiştir. Son günlerde bazı film getiricüerin aldıklan aı sayıdaki Yunan filmiyle, bozulan iliskiler yeniden düzelmeye yüz tutmus ve yitlrüen "Yunan pazarı yeniden kazanütnıştır. mezliğiyle elde kalmakta, daha 'birinci vizyonunda bile çifter çif tet filmler gösterilerek tüketim yoluna gidilmektedir. Kimine göre de bir oyuncu bunalımından söz edilmekte, her fimde aynı starın kalıplaşmış oyunu, eleştiri konusu yapümaktadır. Bölge işletmecilerinin yapımcılar üzerindeki baskısı ise, su götürmez bir gerçek olarak Türk Sinemasi'nı biraz daha çıkmaza sokmaktadır. Filmciye göre de asü «bunalım» seyirci katlarından gelmektedir. Sorunu olmayan, basmakalrp, magazinsel filmi seyirci istemekte ve çoğunluk sinema ürünleri, onun beğenişine cevsp verecek bir biçimde çevrilmektedir. Ama «bunahrn»a çözüm yolunu kimse istememektedir. Dış satış •;/.':.,•» Türk filmlerinin dış ülkelere saüşlarında da geniş ölçüde artışlar olmuştur. Çevrilen hemen her filmin dışan satümağa başladığını gören yapımcılar, gözlerini Yunanistan, Almanya ve Israil pazanna çevirmislerdir. Bu arada bazı açıkgöz firmalar, yeni filmler le birlikte, vizyondan kalkmıs eski filmleri de dısarı satmayı başardıklanndan 1970 ve 1971 yık, bu dönemde çevrilen film yıllannda ihraç edilen filrn sayısını kat kat aşmıs ve ortaya acayip bir durum çıkartmıştır. Son iki yılda dış ülkelere satılan film sayısı 63S'dur. Oysa bu süre içinde çevrilen film sayısı 482'dir. Bu da eski filmlerin dışarıya yollandığını açıklıkla göstermektedir. 1970 te 312, 1971 de ise 327, toplam olarak ihraç edilen 639 filmin karşüığmda 7.024.951 liralık döviz sağlandığı öğrenilmiştir. Böylece bir Türk filminin dışarıya satısı, ortalama olarak 11 bin liraya gelmektedir ki, bü da «bunalım>ın ihracata kadar sıçradığım göstermektedir. Bugun en ilkel sineması olan ülkeler bile yüzbinlerce liraya çıkardığı bir fîlmi, 11 bin üra gibi düşük bir ücretle satışa çıkarmamaktadır. Gerçi Hisar Film «Pamok Prenses ve Yedi Cüceler»i Italya'ya 13 bin dolara, And Film «Ayn Dünyalar»ı Sovyetler Birliği*ne 10 bin dolara satmıştır ama, bun lar azınlıkta kalmaktadır tsrail, Yunanistan ve çeşitli Arap ülkslerine 35 bin liraya satılan filmlerimiz çoğunluktadır. «Bunalım»dan kurtulabilmek için dış satışlann da düzenlenmesi vc bu isleme Devletin yardımcı olması terekmektedir. Bereket Abdfilbaki Gölpmarb Gölpın'arlı: «Yunus, filme alınırsa maskaraya döner» Yüce halk ozanı, düşünür Yunus Emre'nin yaşam öyküsü ve yüzyülardır gücündeh, gerçekliğinden hiç bir şey yitirçeyen ölümsüz dizelerini, tiyatro sanatçısı thssh Yüce'nin bugüne dek önerilen efsanelerden yararlanarak senaryoİaştırdığı, Ahmet Kabaklı, Nezdhe Araz ve bilgin Abdülbaki Gölpmarh'nın incelemesinden geçirilen senaryonun, 11 Kasım 1971 tarih ve 327/9117 sayı ile sansür tarafından onaylanarak Ağustos ayı içinde özdemlr Birsel yönetiminde, Hisar Film hesabına çekimins başlanaeağı haberinin yayınlanması üzerine, geçen yıl Ağustos ayında düzenlenen «Uluslararası Yunus Emre Semineri» ve seminer ertesi sürdürülerr tartışmalar yinelenmege başlamış, genellikle Yunus'un Türk sinemasına uygulanmaa büyük bir hata olarak nitelendirllmiştir. ilk kez gazeteden öğrendim. Benim incelemeci kurulla hiç bir .ilgim yoktur, olamaz, Yunus nasıl senaryolajtınlır? Bugune kadar Yunus'un kişilrği hakkında Uerl sttrUlen iddialar birbiri ile çelişik ve yanhştı hep. Bugün • Yunus'un kişiligi tam ve kesin olarak ' saptanmıs değildir. Yanl, Yunus'un olmayan nitelikler Yunus'a ithaf edilmekte, kiml, Yunus'un ihtilâlci olduğunu ileri sürmekte, kimi, Hacı Bektas tekke. sinden söa açmaktadır. Buna göre, eldeki efsanelerden yararlanılarak yola çıkılacak, s o nuçta da doğal olarak ortaya çıkanın Yunus'la bir ilişiğl bulunmayacaktır. Yanlış ve hatalı olacaktır. Bu arada filmi renklendirmek ereği ile araya bir lki gönul meselesi de kanştırdılar nu yüce Yunus maskaraya dönecektir. Yunus'un Türk sinemasına uygulanması gerek din gerekse her açıdan hatalıdır. Ben büyüklerin heykellerinin yapılmasına dahi karşıyımdır. Nasıl düşlüyorsak öyle kalmalıdır. Yunus'un ve diğerlerinin aklımızın gözlerindeld resmini çökertmeye kimsenin hakkı yoktur.» 1972'nm ikincl yarısında Türk Sineması'nın göze çarpan özelliklerinden biri de, yakınma konusu olan çok sayıdaki filmin azalacağına ilişkin hiçbir belirtinin henüz görünmeyişidir. Azalma şöyle dursun, artıs ilerdedir. 1972 yılınm Tenunuz ayı sonuna kadar yedi aylık süre içinde çevrilen film sayısı 178'i bulmuştur. Bu da 1972 sonuna kadar film sayısının 300 'ü bulacağını göstermektedir. 1971 yılında Türk Sineması en bereketli yüını ya samış, 260 fümle 58 *~'«n. rekorunu kırmıştır. Film. ı. 123' ü siyahbeyaz, 137'si renkli olduğundan, «renkli film» yönünden de tüm yüların rekoru geçen yıl kınlmıs olmaktadır 1972 yılında ise renkli filmler, siyahbeyaz fümlere oranla yine çokluk göstermektedir. Ortaklık 1962 yılında ortak yapım filmlerin çekiminde duraklama olmu$tur. tkl yıl önce Orta Doğu ülkeleri Lflbnan, Mısır; Iranla girişilen, ortak yapım çekim, bızını yitirmis ve filmcilerimiz gözlerini Avrupa'ya dikmişlerdir. Bunda, dışanya satılan filmlerimizin, Yunanistan, Israil, Kıbns, Almanya gibi ülkelerde yeni pazarlar bulmasının da önemli ölçüde katt'erli filmlerin pefc çoğn yabancı kaynakh pangster öykülerini konu olarak işliyordu. Bu rilralerde hi< durmadan sadizmin övgüsü yapılıyor, insanlar öldürülüyor, kaçakçılık, esrar, eroin ve seks akıl almayacak sernvenler birbrrini izliyordu. Fotoğrafta «JUet Kâzım» adlı filmde kursan yağdıran İrfan Atasoy ile işkence yapılao Feri Cansel heyecanlı ((!) bir sahnede görülüyor kısı olmuştur. Türk filmlerinin, satıldığı ülkelerde iş yapması üzerine yabancı filmciler ortak yapımı elverisli bulup, yerli fümcilerle anlasma yolunu seçmişlerdir. Erman Film ve Erler Film'in bu yıl Xunanistan'la yapacağı ortakyapım çalışmalar, Türk filmlerine uy Gölpınarlı, yalanbyor .; Yunus'a yıllannı vermiş bilgin Ab'dülbaki Golpmarlı da senaryoyu toceleyici kurulda bulunduğunun doğru olmadığım söylemiş ve şu eçıklamayı yapmıştır: «Yüce Yunus'un senaryolaştınldığı haberini Küli topraktan meshurlarıti '" .* büstleri / .* ' yapılıyor KÜTAHYA, (Sacit Yflcelen bildiriyor) Kütahyada çinicilik kada/ çanak, çömlek ye \es ti imaU de büyük çapta ilgl çek mektedir. KUU toprağı özel surette hazırladığı bir kanşımla şekillendiren Tahir Usta, testici lerin kralı olarak ün salmays başlamıstır. Kütahya'da Hürriyet Caddesinde satış mağazası, Evliya Çelebi mahallesinde imalâthanesi bulunan Tahir Konakçınm gece gündüz eliyle yoğurup köylü, kentli, her sıruf halk tiplerinden örnekler veren büstleri, maskları, desti ve saksılan yalnız Kütahya'da değil, Ege dolay larında da Un salmaya başlamıstır. CHP'nin eski Genel Başkanı îsmet înönü üe yeni Genel Başkam Bülent Ecevit'i karikatürize edilmis fotoğraflanna bakanık şekillendiren Tahir üsta, înönü ile Ecevit'i dükkânının baş kösesinde sergüemiştir. Ustinov: «Istanbul altın gibi şehir» Rıza TAŞOL Berlin'den yazıyor Peter fstinov... O da Türkiye'yi ve Türkleri tanıyor, Türkler de onu... Bir süre önce Türkiye'ye film çevirmek için gelmisti... Yine de Türkiye'ye gelmek ve orada bir Udnoi film çevirmek en büyük arzulanndan birisi... 22'nci Berlin Film Festivaline gelen ve girdiğ filmle birlikte en iyi senaryo armağanını da kazanaz Peter Ustinov, ne Berlini sevdi, ne de Berlinlileri.. Almanya'ya gelip de Berline uğramadan geçmek, Romaya gidip de Papâyı görmeden dönmek gibi bir şey... Işte biz de Münih Olimpiyatları İçin Almanya'ya gelen fakat Berline de uğramadan edemiyen Ustinov ile ancak yarım saat kadar konuşabilme fırsatı bulduk. «Gideceğim, mutlaka Türkiye'ye gideceğim», dedi ve sonra da ekledi: «îstanbul altın gibi bir şehir. Elimdeki mukavele biter bitmez tstanbulda olacağım. Amerika ve îtalyadan sonra Abnanyada da vergiler bir haTİi arttı. Filmlerin maliyeti yüksek oluyor. Turkiye'de ise maliyet yan yarıya düşük. Tetevizyon »irkrtlcri kısa filmler istiyor. Konu Türldî»'de çok. Yeteri kadar kabiUyet de var. Kısaca aradığun zemin Turkiye'de mevcut.» Peter Ustinov'a bir sorumuz daha oldu: «Atatürk fîlmi için çausmalannız vardı ne oldu. Fikrinizi değiştirdiniz mi?» Ustinov: «Çok kereler bu işi derin derin düşündüm. Hükümetinizin vereceği bilgjler ve tetkik ettiğim kitaplar beni bu konuda derin bir düşünceye götürdü. Kolay bir konu değil. Çünkü bu film sadeçe Türkler için değil dünya için olmalı.» Ayrılırken de şöyle diyordu: «tstanbnl'a mi gidiyorsunuz? Belli olmaz orada da görüsürüz. Yalnız ayağmızı çabuk tuton. Belki ben sizden önce orada olurum.» CSTİNOV tstanbul'u onutmadı Turkiye'de film ucuza çüayor Tahir Kooakçı'nın eserlerinden örnekler... (Foto: Sacit Yücclen KÜTAHYA) •:"'.,;>• Günün kitapları Z. STANCÜ'nun romanı . İLÂN îznik Kaymakamlığindan 1 îlçemiz surlan, müzesl (Nilüfer Hatun Imareti) onanmı, idare binası v e WC. lnşaata lşl 2490 sayılı kanun hükümleri dahüinde kapalı zarf usulü üe 1.8.1972 tarihinden itibaren yirm) gün müddetle eksiltmeye konmuştur. 2 Isin birinci keşif bedeli (200.000) Ura olup geçld teminatı (11^50) liradır. 3 thale 24^.1972 Perşembe günü saat 15 de îlçemUs Müzesi Onanm îhale Komisyonu tarafmdan yapüacaktır. . 4 Bu işe ait şartnameler sözleşme projesl ve eklert Öçemiz Müze Müdürlüğü ile Kültür Müsteşarhğı EsM Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğünde görülebilir. 5 tsteklilerin Resml Gazetenin 24J.1972 gün ve 14138 sayılı nüshasında intişar etmiş olan eksiltmelere iştirak y5' netmeüğinin 3. maddesinde belirtilen A înşaat belgeslnl (Ash) 1 Belge bir kalemde (200.000) lirahk benzeri bir eskl eser onanmı tşini mUvaffakiyetla başanp tcabulünü yaptırdıklarmı veya idare ve denetledikleri ifade edecektir. 2 Veyahut istekll Yüksek Mühendls. Yüksek Mimar, Uühendls • Mimar veya Mimar alacakhr. B Yapı araçlan bildirisinl (Örnek: 1) C Sermaye ve kredi olanaklanri açıklayan mal! durum bildirisi (Örnek: 2 ve 2 a) p Teknik personel bildirisinl (örnek: 3) E Dilekçenin veriliş tarihinde elinde bulunao Işlerl bildirir taahhüt bildirisinl fömek: 4> dilekçesine ekllyerek, resml tatil günlert ile ihaîe tarihi ve son müracaat günü hariç en seç alta gün evvel MillJ Eğitim Bakanhğı EsM Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğüne müracaat ederek y» terlik belgesi almalan sarttır Dilekçelere belgeler ve beyannameler eklenmesl mecburiyeti sebe^'ert (le telgrafta yeterlik belgesi kabul edümes. 6 îstekliler teklö mektuplanna yeterlik belgesl. Tlcaret Odası vesikası ve teminat mektuplanm ekliyerek eksilfr me ^aatinden bir saat evvel Onanm thale Komtsyonuna makbuz mukabilinde vermeleri lâzımdır. Postada vukubulacak gecikmeler kabul edilmez. 7 Bu İşe ait şartname tznik Müze MüdUriüğUnden 9 Ura karşıuğında satın alınabilir. (Basın: 18949/5901) TEŞEKKÜR Aziz ve kıymetli varlığımi2 Yük.Müh. Çıplak Ayaklar Bir solukta okuyacağınız bu dev romanı kitapçınızdan arayınız. (25 lira) HABORA KtTABEVt PJİ. 6 Beyaztt Istanbul ÜHIÎ YAŞAR; BİRAZ KÜL BİRAZ DUMAN HALKTAN YANA HÜZÜN ŞARKILARI eserlerh DR. IHSAN ÜNLÜER İN Gazetemizde yayımlanan Mizâhl Tıp yazüan ve Radyo konuşmalanndan derlediği tdtabı. Üstüme Varma İstanbul SEN AŞK NEDİR BİLMEZDİN SENİNLE ÖLMEK İSTİYORUM KtTAPÇtt.ARUA ARAYINIZ MUAMMER ÇAVUŞ06LU «un berin tft»>wlujwnefcm bogOne feodoı telgjtrf, telefon »e bizw» geterelc boîsoğJığ» dîJeyeo botOn dostfcmmzo. bütOn orkodojlarıno soruuı ŞÜICKK» borcu lçnde)Ö2. Yı llordır onu unutanyan Ulaîhrmo ve Boyındırtık Bakoniığı wensuplarıno,pcırtiW veraOhencT»arkadojlo rıno,Yapı ve Kredi Bonkas ySnetkl ve mets»ploniKi. o«W2 bwoktPojw» taWn dostJoonu nanz. Sevgi, Aşk ve Tutkulanmızr Tükenmek üzeredir Bütfln kitapçılarda.. AiLESi GÜNEY Sanat Dergisi Abone :Yıllık 30 TL. P.K. 1353 Isfanbul NOT: GENEL TRAFİK Süreyya San tSTANBCL POLİS OKULl) AGRETtM OVESt Trafik rfüzen ve güvenliğiyle llgill en yent Dilgiierl fcapsayao ve yurdumuzda kendi türünde 1 t defa vazılan eser yayın1e lanmıştır Daha Snce kitap almafc için adını yazdıran arkadaslarımın 3,5 TL.Iık posta. pulu ile müracaatlanm riea ederim. Cumhuriyet 5911