Katalog

SATFA DÖRT sCUMHURİTET: 29 Haziran 1972 |AÎME Ayoglu, yasam 6yküksünü tizerindeki sözterini çöy 'le bağlıyor. KURTULUŞ SAVAŞINDA Ferruh Niyazi ve hizmetleri «BALKAN Savaşi yenl başlamışb. O yıl, Tıbbiyeden mezno olan Femıh Niyarf ile evlendik. Eşim, Yüzbası olarak Balkan Savaşma kahldı. Bir süre sonra îstanbul'a yaralüan getirdi. Kendisini Merean Hastanesine tâybı ettiler. Orada yarahlan tedavi edlyordu. Soa ra Birind Dünya Savaçı patladı. kendisini Bağdat Cephesine lâyin ettiler. Bağdat'm Vadii Cehennem denllen mevkirae tkl yıl gelmedi. Ben babamm evmde otor dom. Soora geldi. O nroda işgal başladı ve kendisi Kastamona Vi. lâyetine Sıhhat Mödürfi olarak gtt Röportaj: [ MUSTAFA BAYDAR I ü. O nrada babam Sldtiğfl Mn esimle beraber gidemedlm. Üe «y sonra ben 4e grtthn Kastamonn'ya...» Saime Ayoğhmdan, eşrain Kastamonu'daki çalışmalan hakkmda bilgi riea ediyonrm: •Eşim çok vatanperver, milHyet perver bfr khnsedfr. Kastamonu*ya gider gitmez orada (Gençler Knlübülnü ele aldı. Gençierin yetişmesi içm çalıstı. Aynea orada MüdafaaI Hnknk Cemtyetintn de Başkanı olarak ealıştı. Doktor, Kastamomı'da Vali Omal Bey'in sağ koln Idi. Vall Bey, telgraflan ona yazdnvdı. Doktora okntmadan hie bfr telgrnf çektirmezdi. Hattâ Telrraf Müdüriinden şüphe edrp işine son verdiğl zaman onna yerme doktora oturt tn. Müdafaai Hukuk Kadınlar Cemiyeti nasıl kuraldu? «1919'da İngilu kruvazörleri ara nra Inebolu'ya geliyorlardı. Bu durum karşısında Vali Cemal Bey Doktora çağınyor ve diyot ki: (Seni vazife ile tnebolu'ya gönderiyorum. Sahil sıhhiye senln em rindedir. Oranuı kayıklarına, deniz araçlanna silâh, cephane, top yerleştireceksin. Sıhhat Müdürii olduğun için bu işi ancak ten yaparsın. Sen bu vasıtalara, sıhhî malzeme yerlrstiriyormus gibi dav ranacaksm. Eğer Ingiliz KruvaıöIÜ tneboln'ya çıkmak için ates açarsa, bunlarla müdafaa edeceKocam orada epeyee kaldı. Işgal altına girmeyen sadec* Kastamo nu ve eivan kaldı. Antep, Maras, hep ispal edildi. Hattâ biz Maraş'a bile, Müdafaai Hukuk Kadınlar Cemiyeti olarak asker giyeceği gönderdik. Sonra Sivas'ta kuduz hastanesl açılmasma ihtiyaç görüldâ. O zaman Istanbul'dan başka yerde ko duı hastanesi yok. İstanbul yolu da kapalı. Bu defa eşimi Sivas'a kuduz hastanesini kurmaya me. mur ettiler Sivas'a gittik. Dr. Arif İsmet Bey ve Dr. Tevfik Bey gibi mektepten yeni çıkmıs milliyetperver gençleri dâvet ettik. Heraen geldiler. Kuduz aşısını Anadolu'da bulmak miimkün değil. Bunu da Îstanbul'dan bir genç hemşire kaçırdı. Bu suretle o hastane çali}maya başladı. Sivas'tan sonra esim. Sıhhiye miifettişi olarak Malatya, Elâzığ ve Diyarbakır'da çahşrnaya başladı. tzmlr alındıgı gün, biz Elâzığ'da Idik. O gece sabaha kadar egiendik. Doktoru çekemiyenler fazla ictiğini ileri siirerek Ankara'ya şikâyette bulunmuşlar. Bunun üzerine Sağlık Bakanhği doktordan durumu sordu. O da cevabmda dedi ki: (Size şikâyette bulunanlar aı bile yazmıslar, evet ben o gece sabaha kadar sarhos ol dum. Çünkü zaier sarabı i{mistim.) Saime Ayoğlu, eşi, iki oglu, iki kızı ve torunlariyle ya geldi. Aksl gfbi evden tepsi getirmeyi unutmaşuz. Parayı ne ile toplayacagız? Neyse civardaki kahvelerden tepsi getirttik. Bu gelen tepsilerden bir tanesi de üstten tutulan ters hunl biçiminde idi. Arkadaşlar bu tepsiye pek rağbet etmediler. Bunun üzerine, ben onu aiırım, dedim. . Biz dört kişi, sen surdan ben burdan diyerek para toplamaya başladık. tnanm bana, hayatımda bunu unutamam. Bileziğini çıkaran, küpesini çıkaran sıp diye tepsiye atıyor.» Tabil cami, erkek ve kadın tamamen doldu değil mi? «Yooo, erkekler yok, erkeklerin ne haddine, yalnız kadın. ögle namazından sonra oluyor mev lit. erkekler giremez. var, çoluk çocuk entarisl dik«rim, getir«yirn onu satın, parasını alın. Sen dikls bülyorsun dejil mi? Bizim eve gel (Sıhhiye MUdürünün evine) haftada 23 gün dikiş dikersin, dedim. Yaparım baı^m, dedi. Ben de makine senin olsun, 14zım olursa senin makineni de iğreti olarak alırız dedim.» (Müdafaai Hukuk Kadınlar Cemiyeti Genel Sekreteri Saime Ayoğlu anlatıyor) • • • ATANIN en buhranü gün lerınde herşeyi göze ala rak Kadınlar Cemiyetini kuran bu Ssil Türk kadınından Müdafaai Hukuk Kadınlar Cemiyeti ve çalışmalan hakkmda bilgi rica ediyorum: «Müdafaai Hukuk Cemiyetlerl kurulunca bir gün eşime dedim ki: «Doktor, biz kadınlar da vatanın kurtuluşu için cemiyet kurabilir miyiz?» Hay hay, dedi. Biz PoUs Müdürü Halü Bey'in eşi Zekiye harumla çok iyi görüşürüz. Kendisine düşüncelerimi anlattıktan sonra, erkeklerimiz nasıl Müdafaai Hukuk Cemiyetleri kurmuşlarsa biı de böyle bir kadınlar cemiyeti kuralım, dedim. O da hemen kabul etti. Daha sonra Vali beye sorduk, PoUs Müdürü HaUl beye sorduk. Hay h«y, pek münasip olırr, dediler. Bu kornıda esas fikri ortaya atanın kim oldugunu soruyorum: «Benlm. Ve hanım arkadaslar hiç itiraa etmediler. hay hay, dediler.» Ardından da bu cemiyetin kurucularn» anlatmaya başlıyor: «Birinci Reisiraiz Mevlevl Şeyhinin eşi, tkinci Reis: Polis Müdürü Halil beyin eşi Zekiye harum, Umuml Kâtip: ben (Doktor Ferruh Niyazi Beyin eşi) diğer üyeler: R«ji Müdürü ömer Beyin kızı, Defderdar Ferit Beyin eşi, îzbeli Hâfız Hanım, Maarif Müdürü Talât Beyin eşi, Ziyaeddin Efendinin eşi. Âmil Çelebi'nin eşi okur yazar değüdi, fakat biz onun parasmdaı. ve forsundan istifade ediyorduk. Ben okur yazar oldugum İçin urr.uml kâtip o!dum. Bütün yazj işlerini ben idare ediyordum. İzbeli Hâfız Hanım, oranın yerlisi olduğu için onu veznedar yaptık. Kocası ölmüş, çiftliği vardı, kendisi işletiyordu. Cesur bir kadındı. Parayı ona veriyorduk. Onun kasası vardı, paralan orada saklıyordu.» Diğer illerde de böyle cemiyetler kurulup kunılmadığını öğrenmek istediğimde, «tşittiğim! göre dedi, Diyarbakır'da Müdaıaai Hukuk Kadınlar Cemiyeti kurulmuş, fakat bu konuda kesin bilgim yok.» Bundan sonra Saime Ayoğlu, kurduklan cemiyetin faaliyetlerin' anlatmaya başlıyor: V Kadınların bağışları ÜTtİN kadınlar yardımda sanki birbirleriyle yanşa giriştiler. Yüzügü olan yüzüğünü, küpesi olan küpesini, parası olan parasını atıyor. Bazıa da evden gönderirim, diyor. Birinin önünden geçiyordum, sıkılarak vanıma sokuldu ve dedi ki: «An hanımcığım, ben fukara jnm, hiçbir şeyciğim yok. Benün. evde bir dikiş maünem B Yabancı hükümdarların eşlerine çekilen protesto telgrafı Hemşirenin fedakârlığı U SOZLER üzerine sonıyorum: «Eşiniz bir ara, Kastsmonu' dan İnebolu'y» gönderiliyor. Acaba bunun sehebi ne idi?» B 1919 Tilında Kastaraonn Gençler Kulübünde düzenlenen bir sünnet dügünü, Ferrnh Niyazi bu kulübün baskanı idi. (Sandalyada otnranlardan soldan flçüncü) MALKOÇOĞLU ÇALINAN TAÇ Yaıonv* çizea: AYHAN 69 Çocukluğumda pek de uslu olmadığunı «amyonım. Oyunlarda, kavgalarda elebaşıhğı vermeyi is temezdim. Mubassırlar, muaUimler kulağımı çekme dikleri günleri sayabilirlerdi. Ellerimdeki nyrıklar geçtifi zaman dizlerimde bajkalan açılırdı. Bütün yaramazlıklarırna rağmen gerek arkadas larım, gerekse Sğretmenlerim ihtiyar Hoca hanım vardı, kızdığı zamanlarda bana: Tine mi sen seytanm art bacağı derdL Şimdi o öğretmenleri ve arkadaslaruı «ogunu unutmadık noktalarda insanlan bir daha görüsme mek üzere birbirinden ayınveriyor. Aradan zaman geçtiktcn sonra karşüastıklarım oldu. Her birisl kendisine göre bir geçlm yolu tutturmustu. Bazılan da benim gibi öğrcnime devam edebilmek Imkinını bulabilmişlerdi. Bir hafta evvel Şişhane yokuşundan lnerken om zuma bir el dokundn. Döndüm, birdenbire tanıy» madım. Üzerinde tramvay biletçilerine mahsus bir A elbise vardı, sakallan yüzöna kararhyordn: Tanıyamadın. Kusura bakma hatırlayamadım birdenbire. Az zaman değil ki nerden hatalayıcaksm. Ama ben seni unutmadım. Sizin Işiniz çok bizi mi aklınızda tutacaksmız. Celâl'sin sen Şeytanm «rt bacağı derdik sana. Hâlâ hatırlayamadm. Bıçak Mehmet'hB ben. Ne kadar değişmişsin Mehmet! Vallahi ken. din söylemesen saatlerce düşünsem hatırlayamazdım. Ne yapıyorsun şimdi? Görüyorsun, bir biletçilik bulduk; o da bln türlü rica, minnct. Dayıjı olmıyana bu zamanda i; yok. Sen tahsilinl devam etrirmcye bak. Benim gibi ezilmek istemczsen. Gene benim halim iyl. Piç Hasanı görsen temelli şaşar kalırsm; oğlanın girip çıkmadıği kalmadı. Şimdi seyyar ayakkabı boyacılıgi yapıyor. Birkaç defa da içeriye girdi: Arakçüık, üç kâğıtçılık. kan kız yüzünden. Bayağı ihtiyarlamıjsın. Saçlann ağarmı» senin. İhtiyarlamayıp da ne halt edeceksin. Sen beni bllirsin. pire İçin yorgan yakardım eskiden; sim di gölgemden bile korkuyorum. Çoluk çocuk başımıza bindi. Kan baska türlü vızıldar, bebe baska türlü nzıldar. Demek çoluk çocuk da var. Oğlan mıT Bir kızun var. Allab bağışlasın.. Seni yolun ortasında pek fazla bekletmeyim. Bizim kâsane Fatihte. Adresi yazıver bir Urafına. L'ğrar bir ncak çorbarmn içersin. tenezzül edersen eğer. Sonra adresi yazdırmıştı bana. Şimdiye kadal uğrayıp bir çorbasuıı içemedim. Oysa çok istiyordum. Gene de fırsat bulursam onu liyaref edeeeğim. O kendisini şimdiye. kadar aramamamı burnomun büyüdüğüne verecck: gerçek Wç de Syle değil. Kendisiyle tekrar karsilaştığım zaman çoeukluk hâtıralarımıza dönup onları konusmaktan başka ortak bir konumuz olmamasmdan korkuyorum. Belki de kansı çekilir bir kadın değildir. Bu satirlan yurdun mütalâa salonunda yazıyorum. Arkadaşlann kiml notlannı düzeltiyor, kimi de profesörüıı bilgisi. üzerine tartışıyorlar. Fakülteye başlayalı fkf ay kadar oluyor. Yurda da mecca. ni olarak girme imkânını buldum. Bereket ki mezu niy'et derecelerim pek iyi Idi. Bn akşam daha fazla yazamıyacağım. Arkadaşlann münakasalarma katılmak için burada bırakacağım.» Emin efendi okudukça meraklanıyordu. Celâlln nyanıp kendi defterini okuduğunu cörmesinden kor kuyor, kımıldamıyordu bile yerinden. Demek ki yoksulluk içinde okumu; bir adamdı bu. Hepsini bitirebilmek için, bazı kısımlan çabucak geçiyor, bazı kısımlan atlıyordu: Bu akşam. yurda girerken içerde beni blı adamın beklediğini söylediler Kim arayabüirdi? Doğrusu aklıma ilk defa .gelen Bıçak Mehmet oldu. Ço. cuğu aramamıştım. Fakat ben ona hangi yortta kal diğımı söylememişlim. Bekleme odasina girdiğirn zaman şaşırmadım dersem yalan olur Üvey dayımdı gelcn. Kendisiyle görüsmiyeli hayli zaman ol. muştu. Gene sigarası ağzında. şapkası başmdaydı. Ne istiyordu acaba? Benim içeri girdiğimi gorünce yerinden kımıldanmıstı. Ben kendisine doğru ilerledim. Hoş gelmişsiniz.. Hoş bulduk Celâl. Nasılsınız? Yengem, çoeuklar iyiler ya? . (ftrkan »ar) Okutulan mevlit ||ÜDAFAA1 Hukuk KaH d m l a r Cemiyeti, tek ke"•lime ile memleketi kurtermak için kurulmuştu. Yani bu davada payına düşenl yapmak azminde idi. Bu cemiyet, sayısız faaliyetlerds bulunmuştur. Bunlardan birkaçım saymaya çalışayım: Birgün Nasrullah Camiinde mevlit okuttuk. Vali Bey daha önceden teUâl bağırtö. Biz Müdafaai Hukuk Kadınlar Cemiyeti'nin bütün Uyeleri mevlit günü siyahlar giyindik. Eseri cedit kâğıtlan vardır ya, onlan makasla dört parmak genişligin de kestik ve üzerlerine «Allah bizimle beraberdin diye yazdık ve üzerimize iğneledik. Biz, yönetim kurulunun bütün üyeleri çarşıyı dolaştık. Halbuki böyle bir hareket hiç vâki değil... Kadınlar orada hiç çarşıya çıkamazlar. Çıktık ve çarsryı dolaştık. «Allah bizimle beraberdir yazısı Uzerimizde Olduğu halde... Oradan camie geidik. Vali, bir iki gün öncesindsn propagandasmı yaptırmıştı. Ondan bir ay önce de biz, bütün Kastamonu mahallelerini aramızda taksim etmiştik. Bütün mahalleleri dolaştık. Onlara Müdafaai Hukuk Kadınlar Cemiyeti'nin ne yapacağını. askere don gömlek dikileceğini, hükümdar eşlerine protesto telgraflan çekileceğini, parası olanın para, dikiş bilenin yardımda bulunmasmı istedik. Hepsi de «eâmizden geleni yaparız» dediler. Böylece bir ay öncesinden «aaîıalle mahalle dolaşarak bütün hazırlıklanmızı famamladık « DÎŞİ BOND 26 Yazan; Zsolt HARSANY • TIFFANY JONES ^ PCSTA rc'M E£ J fçlNİSC Sl'BAZ \ € E Ç • ^l<^ 6EL. J ^ Kadınlardan yetki isteniyor EVLtT günü camide Uk olarak tkinci Başkanımı? Zekiye Hanım feürsüye çıktı ve toplantmın amacım anlat tı. Sıra bana gelince dedim ki: «Ben ümum! Kâtibim. Vata nımızı ıstilâya kalkışan düşmar hükümdarlann hanımlanna pro testo telgraflan çekeceğiz Bİ2 sizden vetki alacağız ve ondar sonra bu tplsrafı çekeceğiz. Benden sonra Reji MUdUrü n!3n kızı "ronuştu Sonunda sıra. para toplama M Tan, bu esnadadır ki Galile, Çeviren: Tank ÖZBİLGEN Ploransa sarayından, tacın vârisine matematik dersleri verme çağnsmı aldu Hükümdann bü yınca Galile, bıyüs aitından gtl DaKılmaırsızın sorun, foylu lehlyük oğlu dUk Cosimo, onbeş lümsedi: ne. çözümlenir yaşını doldurmus bulunmaktay Bu, slM şaşırttı değil ml? Ve gene işte: dı. Çok büyük bir bakımla yetiş Nedenli güvensizlik göstermem Bir patrisyen bir soydışm kı . tirilmiş bulunmakla birlikte, an gerektiginl takdir edemezsiniz. zıyla evlenmek isterse bu, eğer ne ve babası, ttalya"nın en ün Birgün Floransa'dan kendisiy kız zeneinse olanaklıdır Bu hallü ve üstelik de Floransalı le baş başa gizll bir görüşme de evlilik tcuvvetle önerilir; olan biginin yanında mükemmel yaptığımız. biri ziyaretime gel zira böylece servet sovlu .bir leşmesini arzulamaktaydılar. miştl. Görüşmemizin hemen ailenin ellerinrie geçecektir Dersler: yaa tatili Ue birükte noktas noktasma Cmlat Kon«Niçin böyle bir devlete ni»başlayacaktı seyi'ne Uetildiğinl öğrenince, mer ediyorsunuz mesir Ga» ikimiz de şaîkmlık tçinde kallüei?» önce yan resml olaraktan ya mıştık. Elçilik yeri hakkında Benlm en büyük emelim, pılan saray çağnsı, bu kez res ki Venedik yasasını bilir misim°n yenilenmişti. Mâbeyinüı bi niz? Bir diplomatlk tnisyon bir ülkeme dönraektir Fakat gerrinci soylu adamı, profesöre, evi kiralamak tstediğinde, mâ çeği deyimlemek gerekir: ben. burada daima iyi Işlem eörGranddüşes Christine'in. prens lik bunu yetkililere bildirmek Cosimo'ya kompasin bizzat ve berikilet de. lîlerm onayla düm Ben. hiçbir zaman politibügini taralından öğretilmesi msdan önce, o yeri incelemek ka vapmadıgım: heT saman, ek kimselers ni görmeyi arzuladığını yazı le yükümlüdürler. Bitişik ev megimi kazandığım vararlı olmaya çalıştım yordu Galile, Toskana'nın Ve ler hemen. Onlartn güvenilir nedik Cumhuriyeti nezdinde adamlanııea tutulur. Nedenini Bu çok iyi. Fakat alaca> ki elçisi ekselans Montauto'yu bulmuşsunuzdur. Venedik çok ğınız karşılık ne olurss olsun, görmeye gitü ve tçeri girebil psrip b!r devlettir Biri dışa yurdunuza da birşevler borçlu mek için de ona, Floransadan karşı. diğert ve gerçek olanı olrtuŞuntrza Inanmıyor tnusugelen mektubu yolladı. Diplo ise kendine ttzgü İki hesabi olan nuz? mat, kendisini derhal kabul et> bİT tecimere benzeı. Sanır mı Beni ters antamayınre e*mişU: smız a mevcut yasalara göre sslans Yurduma karşı sonsus vöneltilmektedir? Buns Inan Ben, sorunun üzerindebir nostaljim var Fakat oraya yim. dedi ona güler yüzle, ve mak için ancak aşağılık halk ne vapmaya gidiyorum? Benlm, olmak gerekir. ynnetmenlerimize gösterdiğiniz tabakasından vaşamam ve benlmMleri va$a1> bağlılık nlşanesi iolayısıyla si Yönetim, bir gizU anayasaya gö ma • eerek Ben voksulum Piza redir tşte ana çizgileri: zi kutlanm. Pakat sunu da söy Üniversitesfnde Toskana"y8 hi» lemek zorundayım ki, Floransa Bir yurttaş hükürnetten bir met Ptmpve cahstrken. orofesör yerine Padua'da akademisyen istemde bulunriugunda İlk yapı ve «»renri herkp» bana eeph» olmanız, sayda şaşkınlık ya lacatc lş onun Önlar Konseyi n'mıc VP tipn ge avnlmavs ratmıştır Vâris prensin öğTe^ delegelerinee diizenlenen politik meorniT kalmisfim «Bo» bpnl menini, «Eruscaunın üyesi gör sanıklar listestnde ver alıp al trtonHVIo karsilarti ve flz c"<nımek. hoş olurdu madığınt arastırmaktır. Olumlu ?h) <savT\Qir*9 fTilVıimrinnf ha» halde bu lstem düzeltilme«i ola na en Iv1 (İ<ret1 verdiSi ManElçl, .onuşmasını keserek tmıe'vn ?1rf<>h111rrtim fakdt bupencereye doğru vönelmiş ve naksis bicimde reddedillr nu vürımîi'iım: «Brmdsn ancak, kendisini kimsenin dinlemediPahasını IsteT misiniz? »ni garantilemişti. Geri dönüp Bir soylu ve soydış arasında Floransa İçin aynlacagım. de yeniden konuşmaym b&şla ö davada, dava konusu olaya (Arkam vari