Katalog

SAYFA DÖRTs sCUMHURİYET 13 Nisan 1972 TLLAROIB süren Vietnam Savaşına karşı Amerikan ve dunya kamuoyunda ötedenberi dıkkatl çeken muhalefet, son yıl içinde bu savasla ilgfli Washington gizli belgeleriııin a* çıklanması, Laos yenilgisi ve hava bombardunanlannın yeniden başlatılması gibi nedenlerle artmış ve çeşitli görüşler üzerindekl tartışmalar yoğunlaşnustır. Bu konudaki defişik görüslerin ne derece tutarlı olduğunu değerlendirebilmek içln, kuşkusuz, önce sonmun nasıl ortaya çıbbgmı ve> ne şekilde geliştiğini hatırlamak gerekir. Y ÖNCEKİ DURUM " » « • ' » D e v l e t i , 18O2'de güneyi de kapsayan bir lmparatorluk halıne geldikten sonra Fransız hımayesine glrmiştl. Ancak, îkınci Dünya Savaşında Japon işgaü İle durum değiştiğinden, Komünist ve Antikomünlst bütün Vietnamlılar, Japonlarla Fransızlara karşı ayaklandı ve bolgede ilk gerillâ savası başlamış oldu. îkinci Dünya Savaşı sonunda komünist gerillâcılar kuzeyde bağımsız bir Cumhuriyet, Fransızlar da güneyde ayn bir Vietnam hükümetl kurdular. Bağımsızlık isteği, yıllarca Marksizm, komünlzm, mılllyetçllik ve Fransız düşmanlığı İle beslendifinden, Hanoi Hükümeti 1946'da Fransızlara savaş açtı Güney Vietnamlılar da Fransızlara katüınca, iç savas basladı Ancak, Kuzeylilerin Rusya ve Çinden sağladıkJan yoğun destek karşısında Fransız kaynaklan yeterli olamıyordu. Nisan 1954'te Fransa, Kuzey Vıetnam, Güney Vietnam. Kamboçya, Laos, Kıt'a Çinl, Sovyetler Birliği, Inglltere ve Birleşik Amerika TemsIIcileri, savaşı sona erdinnek İçin, CenevTede top landüar. Bu sırada Komünlst Vietnamlılann Dlen Bien Phu kalesinl ele geçirmeleri, Fransayı Temmuz 1954te Komünist f | Affc 1>A Kuzey Vietnam Böl V . f l l gesinde kurulan Annam Kiiçiik komünist gerilla hareketi zamanla yaygın bir savaşa dönüştü Dört yıldır yapılan müzakerelerde bir uzlaşma için herhangi bir ümit ışığı belirmiş değildir olan Ho Şl Mlnh, Moskova ve Pekin'ln büyük yardmılan Ile kalkınma hamlelerlne girerken, güneyde Hükümet Başkanı Ngo Dinh Diem'ın durumu, lçerde kuzeyden desteklenen komünıstler, değişlk gorüşteki sivil ve as ker milliyetçl gruplar ve güçlu dinl liderler karşısında başlangıçta kuvvetli olamadı "e Cumhuriyetin ılânı ile Başkanlıga se çildlgl 23 Ekim 195S tarihine kadar çeşitli darbe teşebbüsü ile karşılaştı. Hue'de Arnerikan askerleriyle Vietkong arasında yapılan çarpışmalarda y a r a l a n a n siviller; ağnr yaralı arkadaş.lannı taşnlarken AmerUMı bir asker; o n l a n n ö n ü n d e n peçerek Hne'nln 19. yüzyıldan k a l m a kalesinde t u t a n m a k t a olan Vietkong kuvvetleriyle çarpışmaya glderken görülüyor. Vietnamla «ateşkes» karannı Imzalamaya zorladı. Güney Vietnam ve Amenka'nın kabul etmediğl bu anlaşmaya göre, Vietnam topraklan 17 ncı paralelden geçicl olarak lldye bölünüyordu. «Ateşkes» karanndan lonra, kuzeyde sınırsız nüfuzu ve kuvvetli otontesi ıle duruma hâkım ney Vietnamda gürdUrülen Gerillâ barekâtına maddl ve ma nevî destek artınldı ve kuzeyde bulunan GUneyli Komünist sa vaşçılar, Vietkong çetecilerini •akviyeye gönderildi. Bundan sonra Kuzeyli askerî ve politik ajanlar sürekU olarak ihtüâlcüere katıldı. Bu mıretle Güney Vietnamdaki savas yoturdaştınlarak, 1961'de kır bolgelerinln çogu Vietkong genllâlannın kontroluna geçti. Bu dönemde Diem, dlktatörlüge yöneldiginden, blr yandan da askeri darbe teşebbüsleri ile uğraştı, nihayet 1963'te Diem öldurüîdu ve yonetım askerlere geçti. Ancak, bundan sonraM ikl yıl ioinde de yönetim, asker! darbelerle en az dokuz defa el değıştirdiginden, Birleşik Devletlerin Güney Vietnama askeri ve ekonomık yardım yağdınr.asına rağmen, savastald durum da kötüye gitmekte devam etti. Amerikan helikopterlerine binmek İçin bekleyen Saygon birlikleri huriyetl, .Nixon plânını banşı gerçekleştirmeye yeterli bulmadıgını belirtırken, Kuzey Vietnam da, daha önce Paris'te görusme konusu yaptıgını ifade ettigi diger bir banş plânını açık'.amıştır. Bunda, Vietnam'daki Amerikan kuvvetlerinin 1971 yllı sonuna kadar tamamen gerl çekilraesi Uzerinde durulup, Amenka'nın her ikı Vietnam'a japmış olduğu zararları ödemesl, ıstenırken, bolgede ateşkes konusu ıkinoi plânda düşunülmelctedır. Gorülüyor kı, dört yüdır yapılan müzakerelerde bir uzlaşma ıçuı herhangi bir ümit ışığı be' Iırmış değıldır. Bu koşullar altmda görusmelerin daha ne kadar surecegini kestirmek elbette çok güçtür. A Amerika, Vietnam'dıki kuv vetlerini tunamen çekmek için bir tarih bUdirdiği takdirde, Viet Konj ve Kuzey Vietnam da ellerindeki Amerikan savas esirlerini bunun paralelinde iade edecek. A Amerika, Başkan Thieu'yü desteklemekten vazgeçecek, Güney Vietnam'daki politik, aosyal ve dini gruplar, bağımsız ve tarafsu bir hükümet knracaklardı. Buna karşüık, Vietnam'ın komünist kontroluna geçmesinl önlemek için kuvvetli bir Güney Vietnam'ın varlıgını şart kabul eden Başkan Nuton, Vietnam'da belli oranda bir askeri birligin bırakılacağını, banşı saglama çabalanna bu şartlar altında devam edileceğini ve karşılıklı görüsmeler yolu ile barışa ulaşma çabalan yanmda Sovyet ve gerekirse Çin yardımının da teminine çalışılacagmı belirtlyor ve Kuzeyin kabul etmedigl Thleu yönetiminin daha da kuvvetli olarak desteklenmesini lstiyordu. Nizon'un, Amerika ve dunya kamuoyunda, kuvvetlerınl çekmemek ve Thieu'yü desteklemek suretiyie banşı engellemek ve bombardımanîara devam etmekten doiayı eleştirildigi sırada, Senatör Mansîield'ın, Vietnam' daki Amerikan birliklerinın tamamını altı aya kadar çekmesını öngdren teklıfi Temsilciler Meclısınde ekseriyetle reddedildı. Bu durumda Amerika'nın, Viet Kong'un banş sartlan karşısında hiçbır ta\iz vermeyeoeği beklendiği halde, Ocak 1972 sonlarında Başkan Nixon"un, aylardır Pariste gizlice müzakere edildiği, fakat üzerlnde hiçbir uzlaşma sağlanamadığı bildırilen son banş plinı açıklandı. Buna göre Amerika, Kuzey Vietnam elinde bulunan Amerikalı savas esirlerinin serbest bırakılması ve bütün Çin Hindinde ateşin kesilmesine karşılık, Vietnam' daki bütün Amerikan ve müttefık kuvvetlerinin altı aylık bir süre içinde geri çekilmeslne ve Güney Vietnam'da tarafsız bir organ necaretinde, komünistlerin de katılacağı yeni seçımlere gidılmesine razı olmaktadır. Buna karşılık, Çin Halk Cum SAVAŞIN BAŞLAMASI •»Timi'lıı. Amenka'nın da ekollnomHc ve askeri yardımlan •»Ue duruma hâklm göründuğü 1956 yüında, iki Vietnam] birleştirmek Uzere yapılması o nerilen seçimlerl reddetraesı, Kuzey Vietnam tarafından Saygon Rejimlni kuvvet zoru Ue devirme çabalarına girişilmesi için yeter sebep sayıldı. Evvell GU Y A R1N I ÜÇ ESAS GÖRÜŞ AMERİKA'NIN MÜDAHALESİ îlLINDA, durumun ^ ciddi olduğu bir sırada Kuzey Vietnam devrıye botlan, byıdan 60 mil açıkta uluslararası sulardaö Birleşık Devletler muhnplerine ateş açtılar. Bunun uzerine Amerikan uçaklan, Kuzey Vıetoanı us!erini bombaladı. Daha sonra, Şubat 1965't«, Orta Vietnamdaki bir Amenkan hava üssüne komünist genllâlarımn saldınsı, Amerikan Hava Kuvvetlerinin Kuzey Vietnamdaki askeri ve ekonomik hedeflere sistematık taarruzlarına yol açtı. Bunu takiben ilk Amerikan deniz piyadeleri karaya çıktı Te Kuzey Vietnam ordu birlikleri, Güney Vietnama girmeye başladı. Aynı yü, Güney Vietnam'da General Cao Ky yönetiminde y e ni blr aslcerî rejim kuruldu. 1966' da da Güney Vietnam ve Amerika Iiderleri Honolulu'da toplandılar. Bu konferansın sonucu, sosyal ve ekonomik reformlan bngören bir programın geüştirilmesi ile, komünist gerillâlara karşı yapılan harekâtıft şiddetlendirilmesi oldu. Böylece, dncelerl Vietkong taraftarlarına yakın bir zafer vaadeden askeri durum, 1965'ten sonra Birleşik Devletler ve Güney Vietnam'ın Vietkong'a karşı yaptıklan kar8 harekâtı Ue kombine edllen Kuzey Vietnam bomblr'dımanlarının etkisi paralelinde degişti ve Saygon hukümeti lehine çevnldı. Bu arada, 1967de tekrar demokrasiye dönülerek, Cumhurbaşkanlıgına General Van Thieu, Başkan Yardımcılığma da General Ky seçilmişti. ö t e yandan, 1968'de Parıs barış görüşmeleri sürdürüMirken, Güney Vietnamdaki Amenkan savaş kıtalarının gücU 540,000 kişiye ulaşmış bu MALKOÇOGLIJ ÇALINAN TAÇ Yazon ve ç.ıen: AYHAN BAŞOĞIU YAGMUR»» İHCEDEN^ " Yozan: AfsdT 36 •Düsflnmezler.^ •Benim romanımda da olacak mı bo yıldıılar?. •Bu yıldızlar olacak. Yağmur da. lnceden yağacak yağmur. Dikkat etmedin, bir iki damla çıhr dadı îamda. Tağmur gene inceden yağıyor.» •Yağmur hep inceden >ağar.« •Herkes için mi?> 4 •Bizim içln.. •Bir de eamlar için olsun.» •Camlar İçin pek bir sey değismeı. Onlara f6•e ne v«r!< ,, ( Yağmnr camlara bltaz daha hulı vardn, haflf bir riizgâr pencerenin aralıklârından girdi. Koca alev yumağı kumları kavnrduğu saman bitecrk bu roman. Tağmur gene inceden yağacak. Yann «abah ıslak sekaklara nyanacağiz. Komsular pencereden bakacak. Yarıttı kalmış bütün düşleriniıin suçlusu ben miyim? Belki blr ;ey yapamadım size, ama "fiz kendiniz ne yaptuıız. Geceye, camlara, yağmura arkanızı donüp uyudunın. Ben «abaha kadar tayumadım. A^şe'ye bir keçi masalı anlattun. • XXVII < . • » * 4 •• •• TİmUÇİn DİŞİ BOND COtlf>JS, BEM DE. 3ENDEM DAUd AlflUJ VE BİLGlLI SıO IMSAMIKI OAUA NE D&C îunuyordu. DİĞER MÜDAHALELER SLINDA Vietnam sorununa karışan devletler, Kuzey Yietnam ve Amerika'dan lbaret değüdir. Sovyet Rusya ve Çin, başmdanberi bu savaşı perde gerisinde teşvik etmekte ve desteklemektedirler. Bu arada, Laos ve Kamboçya, gerek kendilenne yönelen ve gerekse Güney Vietnama saldırmak için topraklarından geçen komünist gerillilar vüzunden Viet Kong ile Kuzey Vietnama karşı savaşmak ve ülkelennda müttefik kuvvetlerin harekâtına müsaade etmek zorunda kalrcışlardır. ö t e yandan, komünıat tehdidinin daha da artmasından endise eden Güney Kore, Avu«turalya, Tayland, Fütpinler ve Yeni Zelanda gibı ülkeler de, kuvvet tahsis ederek, Güney Vietnam ve Amerika yanında savaşa katılmışlardır. Bu suretle Guney Vietnam'da küçük çapta komünist gerillâ harekâtı ıle baş latılan savaş, giderek yaygınlaşnuştır. •tnatçılıfı inanç yapan keçiier. Günes dağlara vnrmaduı tam bin bej yüz yıl önce, ya bu dünyada ya da bafka bir dünyada, blr keçiier filkesi var* KeçUer, bildiftn fibl, inatçıdır. Znıbrt ülkesinin kecileri de inatçıydı. Kral Krnk I ramaamda ülke büyük. bir gelisme döneml yaşadı. Kmk I, keçllere, inatçüığin sadece bilgiyl ve inancı benimsetmek İçin kullanılmasını şart koçmuş: bllmeden, anlamadan, inanmadan. yanl sırf kafadan atmış olmak için inadedenlerin siddctle ceıalandırUacağmı bildlrmljti. Krnk l'in saltanatı tam y^taıiş yü »ürdü, Zmbrt bo >etmis yıl İçinde örnek bir ülke oldu. Krnk l'in yerine geçen Krnk II, keçileıin en cahili, en zaralluıydı; tahta ofurur otuımaz blr buyrultn yaylnladı; buyrultııda, »ırf faıat etmlj olmak içln inat etmenin'kcçillgin sanuıdan olduğu bildiriliyor, bütün keçilerden her durumda inatlasmalan, bn arada duîünme ye, Inanmaya, konuşmaya, anlamaya önem >ermemeleri önemle isteniyordu. Kmk Tfnln elli >UIlk saltanatında, ülke bir inatçılar ulkesi haline geldi. Görünüş yurekler acısıydı* keçiier jurada, t<urada boynuz kavgası yanporlardı. Boynuzlaı klrılıyor, kanlar akıyor, feryatlar duyuluyordu. Kmk ITnin yerine geçen Hrt III zamanında Ua durum değişmedi. Zmk Fin tahta •turmasıyla her sey bir çırpıda değişt», ya da değişaıe yoluna' girdl. Zmk I yalnız ağırbaşlı ve iyi yürekll biı k*.ıl dejhl, aynı zamanda değerli bir filozof ve çok unlü bir bllgindi. Şimdi sen diyeceksin kl Ayşem, bir filozofun, blr bilginin kral tahtında ne İ5İ \ar? Dünyadş, .^irlıaç j^izyıld» blr 4u gibi «aşırtıcı ola>lar görulür. Zrnk I, tahta oturur oturmaz ;u blldlriyi yayımladı: «Zmart uikesinia bütün keçl leri ju kesin kurala uyraak xorundadular: İuat, inatçılık" için değil, bn doğrnyu benimsebork içindir. Kafadan atanlar ve kaiadan attıkUrını ona buna benimsetmeye çalışanlar ceza görecek. Bu bildiri, ayaldanmalara yol açtı. Bir meclis kuruldu. Anayasa ilân edildi. Anayasanın^ birijıc*' maddesi şöyle dlyordıi: •Zmbrt, bir inatçık» ülkcsidir; inat, bilgiden de, inançtan da önemlidir.» Zrnk I, olaylar karş^sında * üzüntüya kapılarak üllrey) terketti. Terketmesiyle bidikte bir (elâket haberi bütün ülkçye, yayıldı: korkunç bir kıtlılc olacak; iyi tedbirler almmazsa keçilerin hemen hepsl kırılacak. Haber korkunçtu. Keçiler ne yapacaklarmı şasırmışlardı. O günler başkente görul memis'guzellikte bir peri geldi. Peri kıflığı haber »erdi, kıtlıktan az zararla çıkabilmek için bilginIerin ve filozoflann fikririi âluı, gibilerden sozler söyledi. Zmbrt'ta, Zmk I'den bafka doğm dunist bügin ve filozof yoktu, o da çoktan çeHp gitmijti. Meclisin görevlendirdiği bir danışmanlar kurulu, kralı her yerde aradı, ama bulamadı. Kral, görunmedik bbr ülkede kocaraan bir mağaraya kapajımış, orada bilimsel araştırmalara dalmışh Mağarasındaki aletler ona kıUığı çok önceden biidirmlsti, zaten periyl ülkeye gönderen de oydu Danışmanlar kurulu, bir sabah vakti. kralı mağarasında buidu. «Ocağıaa düjtük:. dediler fcrala. Zmbrt yakında cayır cayır kavrulacakiı. Kral .Tapıiacak ıj, inadı bırakmak. ve elbirligiyle, U e çeklsmeden tarlalan sulamaya çalısmaktır. (ârkası var) A Zomane Cocuou . YOTOB: BILL NAUGHTON Ulj Harryjıln kafasının tam ttstüne bir flpücük kondurdu. Onu Söylediklerinln ancak yansı koğusun kapısına kadar gvçirnı yazıyorum vallahi Birbirleri dim. ne, tekrar tekrar, kendlne ivi «Siz onu bana bırakın,» dedım. bak, aman dikkaUi ol, deylp «Manevlyatın] düzeltmek lçin durdular. Tâ ld son sil çalana ellmden gelenl vapaeagımj kadaj. ' *K*dmcağıa kortdoru saptı. O zaman Lüy, cArtık gltmem öyie utak tefek, yapayalnız gögerek, canını,» dedl. rünüyordu kl ardından bakınca! Harry, «pekâla,» dedl. cGüle Diikat edersenlz blçlmî hlç de güle sevgilim.» . •. fena değUdi. Hele sırtındakl o ucuz, kmlıpsız, çarsı işı paîtovu' «Hoşçakal, bitanem.» Derken Harry birdenbire, ö o çıkarsa da sbyle dogru dürüst gulaeak gibi ökstirmeğe başla bir jeyler gtyse çok daha İyi ola maz mı? Bu çeşlt hastalann bir caktı. cuıs kendinl acmdırma usulüKoridonın sonuna gellnce du' dur bu. EUertnde değil. Her ne rup döndü ve elinl hafllçe salhaltsaya yüreflm yufka olduğu ladı. Ben de, «Hiç merakta kaliçin ya da canıma yettlği için, ma,» gibilerden Uö elimln başsonunda yataktan kalkıp gene parmaklarmı havaya kaldlrdlm. Mbahlığımı glydim. Sonra Uly yürüdü ve gözden «Haydi Harry'clğlm. Top*arla kayboldu. Yüreğimln üzertnde kendinl,» dedlm. «Yavaş yavaş ufacık, yumuşaak bir lı bıraknefes al, nefes ver. Tut kendini. mıjtı sanld. Koğuşa dSndüm. Hastabatacı Birşeyciğin yok aslında. Karını Doris çaylan getlrlyordu. Şu an geç bırakıyorsun. Benim böyle kesln konuşma> da sıcacık bir çaya fena halde mı duyan Harry'nln öksürüğü' ihtiyacım vardı dognuu. «Yaşa to,» dedlm. «Boşalt hemen keslllr gibi oldu. Fazlaulrtan bir dllim Llly yüzüme bakarak, «Onu çaylan. bi' halde bırakıp gltmem,» dedl. tereyâ|h ekmek de versene. îçlm «üfak bir nöbet,» dlye cevap kazınıyor.» verdlm. «Haydl, yolcu yolunda Harry, «Benlmklnl al^ dedl gerek. Ben bakanm ona.» «Benim karnım aç değiljı Lüy, «Ekelk olmayın Mr. E\«Mersi,» dedlm ve etrafta dokıns,» dedl «Nj olur, onu neçe lasarak ylyip ıçmeğe başladım lendirmeğe çalışın.» İnsan ayaktayken daha güzel Kan kocanın elçeğlzlert gene yeraek yiyor. Daha da güzel kobirblrlne sanlıp kaldı blr an ve nusabillyor. Çev/ren: ^ MIHAL YEĞİNOtAU «Bana baksana sen, Harry» dıye soze başladım. «însafsıa davranmair istemiyorum ama bu ziyaretçi günle.ri senln sag, iığınaJıiç 3e yar^nıyor. Biı çaresine bakman gerek, oğlum.» «Nasıl jani?» " ' : . «tçin kaltayor; sonra blr "ıaftada ancak kendlne gelebüiyorsun. Eğer bu minvâl liere gidersen bu hastaneden nası) çıkarsın • büiyorsun, Harty? Sırt üst çıkarsın burdan. tahtah köy yonünde. Berıce yapılacafe tek sey senln LUl'ye bir m*k' tup y^azıp . dok'torun sanasessiz • lık kürü yaptırdığım söylemek». «Sesslzlils ml?» TİFFANY JONES V GARTH U1R 9O>U OĞRET'LE .HEPSI PElt AVA akınlan İle Kuzey Vietnama büyük zararlar verllmesi ve askeri durumun Guney Vietnam lehine çevnlmesi sonucn, Kuzey Vietnamın, bombardırnanlarla dlğer tip ha? rekâtın durdurulmasım ilk şart olarak 1leri süren müzakere teşebbüsleri, 1968 baharına kadar başansız kalmıştı. Nihayet Mart 1968'de Başkan Johnson, Kuzey Vietnama yapılan akınlann sınırlanmasmı emrettl£ı zamaa müzakere yolu açılmış oldu. Bununla beraber, Mayıs 1968'de Paris'te Birleşik Devletler Ue Hanoi hukümeti temsilcileri arasında başlayan ve daha sonra sıra ıle Viet Kong ve Güney Vietnam temsilcilerinin katılması ile sürdürülen banş görüşmeleri, hâla bır sonuç vermedl. Temmua 1971'de Viet Kong temaücial Bayan Bıah, Paris konfennjına yeni bir ban» plftnı getlrm^tl. Buna göre: HI BARIŞ ÇABALARI «Yanl konusma yasağı, ziyaret çı gelemez mânâsına. Yaz senın hanıma gelmesin blr daha. O zaman sen de benim gibi raBat eder, başmı dinlersın.» • > Haıry bana şöyle blr baktı: Sanki aklımı kaçırmışım! nBütün hafta hevesle bekledigım tek şey onun ziyareti» dedi. Hani kadırnn beson dakika 4 onunla vatağa glrmesine ;zin verseler, aklun erer. O zaman kansıniB gelmesl bir tşe yarar. hiç olmazsa. Ama oturup, yck boruydu, yok köpektl, yok çocuktu, dlye çene çalmaki Ne va ran dokunur bunun adama? Harry o masum, irt •mavi göa. leriyle vüzüne bakarak, «ben Lily'yl sörmezsem yaşıyamam, Altie» dedl. (Arkati var)