Katalog

SAYFA DÖRT: 7 Mart 1972 Eski Çin, yeni Çin ve aradaki farklar EVET, ÇİN'DE, ÇtNLlLER TAŞITOR. FAKAT KİMGELMİŞLERDÎR? TEPESÎNDEN BELİNE KADAR BtR SAÇ ÖRGÜSÜ DtR BU ÇİNLtLER? NEREDEN SARKAN ESKt ÇAGLARIN ÇlISTİSt TARİHE KARIŞMIŞTIR. I A BUNUN TERtNE KİM GELMtŞTtR. kurmak, artan nüfusa paralel olarak ckonomik maratonda nealdırıp, üretimin süratini Nixon'un Çin'ı ziyaıeti ve ya fes artırmak Için Amenkan teknik yınlanan bildıri ispat ediyor ki \e sermayesinin kendi memlekemilletlerarası hayatta Çin ağırrazı hğını gıtgıde hıssettırecektır. tine ağır ağır girmesine oldu. Nıxon'un ziyareti ve oradaki kabul edıüş tarzı bır kere daŞımdi bu Çın'i, bugüne kadar ha gosterdı ki, mıUetlenn çıanlattığımız veçhelennden başkarlan, ve eski deyimle (Hik ka taraflan ile de inceleyelım: meti Hükümet), yahut Devletın Evet. Çin'de Çınlıler oturur. yaşama ıç gudüsune karşı hiçFakat bu Çinli dediğınız kundır? tıır ideolojınin mukavemet gös Nereden gelmıştir? Kafatasın • termesi mümktin değildir. Marx dan belıne kadar sarkan bir saç guzel bır tekerleme ıle (tarıhorgüsü taşıyan, büyuk babalarıtekı değişmezlik, sürekli de mızın devrindeki Çınli artıic ğışıkliktj) demişti. Gorülüyor ortadan sılinıp gıtmistır. Aslınkı Nıxon, Mao ve Chou En Lai da Çinli, son hanedan zamanıntarıhteki bu değişirliğin değişda 250 yıl kadar bu örgüyü tamez kanununa tâbi oldular. sımıştır. Avrupa'da Ondördüncü Artık kimse içın meçhul de Lui tahta çıktığı sıra'.arda, yanı 17 ncı yüzyılın ortalannda, ği!dir ki, Nıxon 1972 seçimlerinÇın'i zapteden Mançu hanedanı, den evvel Çin Hindindeki halkın saçlannı ustura ile kazısngajmanlarından kurtulmak ısmalannı ve arkalannda da beltemektedir. Bunu yaparken lerıne kadar bir örgü uzatmalabuyük Çin pazarının Amerika'ya rım, bu hanedana karşı olan açılması yolımu aramıştır. Onun saygılannm ıfadesl olarak iste:çındır ki Birleşık Amerikada mış, ve halkı da buna mecbur ıssızliğin erimesi yolunda çare etmişti. 1912 de hanedan devarayanlar, bu ziyareti büyük bir ılgı ile takip ettiler. Bunun kar rılip de cumhuriyet kurulunca şısmda Çinde alt yapı teslsleri aradan bır hafta geçmeden blitün örguler kesildi. Çünkü örgüsuz gezmekle halk, cumhunyete olan sadakatıni göstermış oluyordu. Bugün de Çin'de bir rejım değışıkliğı olsa, halkm Mao'ya sadakatini ıfade eden ünıformayı sırtından atması isten değildir. Çin sarayım aşarak balka uzanan bir adetle Çin'de kız çocuklarının ayaklarım cendereye sokarlar ve ayağın bUyümesine mani olurlardı. Bu da bır glizellık ve zarafet alftrneti sayılırdı. Artık Çin'de bu da kalmadı. Zaten tarlada çalışrnak zorunlu•tmda olan kbylü kadını bu âdete hıç uymamıştı. Muzaffer Mançu hanedanı ve onun men suplan da kanlannın ayaklannı küçültmemişlerdı. Bu işi yalnız Çın'in railreffeh aileleri yapıyorlardı. o da onlan blrbirine çok benzetır. Fakat dunyanın her yerinde olduğu gibi, kuzeydeH Çinli boylu poslu, iri yan ve rengi daha açıktır. Güneyli ise, küçük. fakat hareketlıdir. îlml araştınnalara gdre, Çin topraklarında bulunan 500 000 yıl evveline ait insan izlerine rastlanmıştır. Komünist rejimin gelmesinden evvel ve birkaç yüz yılındanberi, Çin eczacıları, her derde ıyi gelen, ihtıyan geng leştiren, yetmış yaşındaki kadına çocuk kazandıran bir ilâç olarak ejder dişlen tozunu satarlardı. Bu ticaret bugun de gızli olarak halk arasında devam eder. 1929 da Pekln civannda daha evvel Cava ve Afrika'da bulunan; ve maymunla İnsan arasındaki bir cınsi ifade ettigi söylenen Pithecantrope'lerin iskeletleri bulundu. Bu Pithecontrope'lerin bır başka çeşidlne Çinde rastgelindiğl için onlara da Sinanthrope lsmi verildi. Bugünkü insandan üç dbrt defa daha büyuk olan bu mahlukların, Çinlilerin ecdadı olduğu soylendi. Batıl ıtıkada sahıp olanlar Buyük bir maoevra sıraıında çekilen ba fotograf, faaliyet balindeki Kıııl Çin Ordnsunnn hava savunma toplarıru gösteriypr.. şöyle bir vak'ayı da anlatırlar: İkınci Dunya Savaşmda bu Sinanthrope'lerm ^keletlerıni, Japonlar, Çın'den bır denızaltı vasıtasıyle kaçırmışlar. Fakat, uğursuzluğa bakın, üenızaltı yolda batmış. Bereket versın, daha evvel Çınlıler, basıret gostenp bunlann alçıdan kalıplarını almışlarmış. Buna rağmen, çok üzülmioşler, fakat 1964 te aynı cınsten bir ceddın kafatasını bulunca biraz ferahiamışlardı. Bu kafatasında yapılan incelemeler sonucunda Sınanthrope, Çınlı olmadığını göstermış, yanı ondaki ölçüler, bıçtaı, Çinli bıçımi değilmiş. Aradan 400,000 yıl daha geçmelı ırruş kı Çınlıye benzeyen ıskeletlere rastgelınsin. Son teorilere gore Çınhlerin kokleri Orta Asya Unış. Isânın doğuşundan 3,000 yıl evvele alt izlere, San Nehir'ın vadısınde rastgelınraiş. Buniar Çınli çobanlar :mış. Yavaş yavaş yerli kabileleri ite ite batıya ve güneye doğru sokulmuşlar. îsft'dan 300 yıl evvel Yang Tseu nehrine kadar gelmişler, ve onu ızleyen 500 yıl içinde de bütlin guneyi ellerine geçinnişler. ağaç resmi yapacaksınız. Bir guneş ve onun \anına bır de ay sembolu çızdıniz mi? Bu (parlak) anlamma gelır. (10) rakamına bır ağız, yanı bir dıkdortken eklerseniz, bu eski kuşaklar, ıhtıyar, geçmış zaman anlamına gelır. Gerçı, bugün okullarda kouoyu dediklerı bir müşterek dil okutulur, 1912 de Imparatorluk yıkılıp da cumhuriyet ilân edılince, özel ve genel dülerin karışımı olaı> kouoyu'yu yaratmışlar ve okullar da okutmağa başlamışlar. Bu ortak dıl yoluyla anlaşma ına'kânı bıraz daha gerjşlemişse de, Çinhler, Lâtin, harflerine veya Rusların kullandıklan kirililc harflere başvurmak istememek tedirler. Yazan: Cihad BABAH U K I N : 'HEDEFLERDEN BİRİ UE RUS B\SKIN1.N1 AZALTS1AK dişi tozu Batılı, Çinlıleri , bırbirinden zor ayınr, hepsinln birbirinc benzedığını zanneder, Çinli de AvTuptlıyı blrbirinden ayıremaz, Yazan: 128 FAİK BAYSAL ÇALINAN ruıoı, vg tfbıt: ATHtN *A$OĞW İlk nüfus sayımı Bugün Çın"de ellı ayn lehçe ve lısan goze çarpar. Halkın val nız yuzde 6 sı Çınlı değildir. Hâkım olan Çmlılere gelınce, buniar kuz«yden aşağı men Turkler, Thau'lar, Tolo'lar, Tıbetliler, Mongollar, Mançuryalılar, Korehler ve yerli kabılelerle karışarak bır Çin ırkı meydana getırmişler, Çin'de bınnci nüfus sajımı 1742 de yapılmış ve 143.411 559 gıbı tıpatıp bır rakam bulunmuştur. Bu kadar hassas bır nenceyı alnıış olmalanndap, dola>i herkes hayret etmıştır. Çin o zaman kaiaba hklaşmak arzu ve ıhtırası ıçınde yaşadığı ıçın 1947 de yaptığı bır başka sayımla (462,793,093) olduğu soylenmce herkes hayret etmişti. Bır kere bır Fransız gazetesi, Çin nüfusunu 450 mılyon cıvarmda gösterdığı ıçın Çin hUküroetı bu haben resmen tekzip etmiş ve 500 milyon o l duğunu ılân etmişti. Bugünku Çin nüfusu naklun • da cıddl bir rakam vermek mümkün değildir. Ama 700 milyon ile 800 milyon arasında, her kes kendi hayalinln kuvvetine göre bir ?ey söylemektedir. Nüfus bu tempoda artarsa 1980 de bir milyar, 2JXO yılmda da bır buçuk milyar olacakür. özür dilerim Madam Selmanoviç. Size o kadar istediğim halde biç bir iyilikte buluna. nıadım. Beni bağıslamanızı rica ederim. Hepinizi Tann'ya emanet ediyorura. Orada, bepimiz bulusacağız ve Tanrıva hep birlikte bu carfavarların isledikleri cinayctlerı bir bir anlata. cafız. üzülmeyin, hiç korkmayın. tyilerin dünvada korkacakları hiç bir şey yoktur. KStfller sizden korksun. Pamuk gıbi ynmnşak yığın yığın bnlntların sarkt:ğı tepeye doŞru yürümeye basladı. Daha on adım gitmeden tvo döndü, arkasından silâ. hını ateşledi. Ba Vlade sersemi bu isi becereme». Nasıl? Begendin mi îovanoviç? Peder Tnvan hiç sesinl çıkarmadı, lsa'sının hemen vanıbasına, bütün insanlığın bir gün bamnın üstünde kostnracağı en kutsal bir bayTak gibi düıtü. Çakıl taglannın arssından o çok tevdiği ve yıllar yılı boynunda tasıdığı tıa ilk ke* kendi acısını unutmnş gibi sevgi dolu gözlerle kendisine bakıyordn. Peder Tuva'n ölDrken hiç bir acı duymaraıştı. tvo'nun, attıfı knrşun ense tl sinderi girmis, oracıkia hemen . can. «crnıisti.. Gerçekte STmemisti Peder Tovan» Bütiin, Türklerin, biitun Insanların kalb'inde yasıvordn. Tasamava da devam edecekti. tvo sanki bu kalpIrrdeki Peder Tuvanı da öldürmek istivormuş gibi bir kere daha ates etti. Fakat namlodan çı. kan knrsnn yolunn sasırarak arabacmın tabanına saplandı. tvo bn ikinci kvrcnnn bosvna at. mıştı. Çünkü kalplerdeki Peder Tuvan'ı öldürmek imkânsi7dı. O artık hiç bir knrşnnun işleyemiyeceği bir yerdeydi, Arkada kalanlar ajtlasıvordn. Aylsa birden kendinl tvo'nun avaklan dibine attı. valvarmava basladı. Fakat Mihailovic. adaraı tvo'nnn valnız yüreğinl değil knlak. lannı d» ralmıstı. Yaşasın Hatipoviç! Askerler bütün çevreyî arastırdıkian sonra ölumden kıl payı kurtujmuş olanjann yanlarına geldiler. Şevvala Ana başlanna gelenleri butün a>rıntılari}la birer birer anlattı. Hâlâ kalbi çarpıyordu, korkunç bir düş görmüş gibi başı donüyor, gözleri kararıyordu. tstenü*nin dili tdtulmu^tu, hiç konusamıyordu. Ayisa eteğinden yırttığı bir parça bezle Ivo'nun teknıesiyle yarılan alnını sarmıştı. Elmasa, Müberra ve Muanunera şaskm askerlere bakıyorlardı. Korkulanndan ağlamayı bile unutmuşlardı. Slz yetismeseydiniz bepimizi öldüreceklerdi. Askerlerden biri tüfeğinin ucuyla lvo'nun çenesine dokundu: Başları bu muydu? • . Evet. * "' • . Adını biliyor musunuz? . tvo diye çağınyordu arkadaşlan'. Tamam, biz de günlerdir o caniyî arıyorduk zaten. Bu canavann öldürmediği insan kalmadı Balkan'da. Adınız? Şevvala Selmanoviç. Askcr şasırdı. ^ Sewala Selmanoviç mi dediniz? ' • • Bır yerinize bir ,#ejı «Imadı yı« < , , DİŞİ BOND TİFFANY JONES Zannetmeylniz ki, Çin'de Çinli Olmayan nüfusun miktarı yüzde 6 dır; diye; diger yuzde 94 birbiriyle anlaşabUır. Bizzat Çizüiler derler ki: «Dbrt kılometre yUrudukten sonra, artık fiveler, telftffuzlar değifir!» bu söz mübaligalı olsa bile, eyalet ler arasındaki bUylik farklar yiizünden Çinlilerin birbırleri ile anlasmaları çok zordur ve mesela bir Fekin'li ile bir Kantonlunun anlasması, hemen hemen mümkün değildir. Meselâ Pekın'de mu kelimesl, ağaç anlamına gelir, buna Şanghay'da mo, Kanton'da muk derler. Bereket versin kı, eyaletler halkının birblrleri İle konuşarak anlasması çok zor olduğu halde, yazıyı hepsl okur ve anlar. Bu neye benzer bllir misiniz? 20 ra kamına TUrkler yirmi, Fransızlar vtngt, Almanlar wanzlg, Yunanlılar lkosi derler... Ve bu kelimeleri o lisanlan biimeyenler anlayamazlar ama (2) nin önüne bir (0) koyarsanız, bunun yirml olduğunu herkes bilir. Çinceyi de işt« biraa böyle anlamak gerekir. • •* Rlvayetler ve anlatılanlar dog ru ise, Çin yazısı bundan beş bin yıl evvel Huangti lsminl taçıyan efsanevl bir hUkumdann büyük ve dırayetli memurlanndan Ts;angke tarafından lcad edilmiştir Hükümdar kendisinden bir yazı lcad etmesml istedıkten sonra, Tsiangke bir nehir kenannda gezerken kumlarda kuşların bıraktıklan ayak izlerini görraüş. Hemen o izleri bambu ağacınm uzerine almı; ve bundan da yazıyı meydana çıkarmış. Buna rağmen bu yazımn izine tsâ'dan 14 asır evveline kadar rastgelinir, yazı o tarihten geriye gitmemekte • dir. Oysa, Mısır hiyeroglifi ile SUmerlerin çivi yazılarına Milftttan 4,000 vıl evvel de rastlanmış tır. Çin yazısında 40,000 şekil varmış. Fakat 4,000 tanesı İle gazete okumak mümkün oluyormuş 1956 da bir reform hareketiyle bu 4.000 3.000'e indlri). miş. Buniar hart veya hece değildir Bir misâl: Ağaç, bir çizgi olarak gösterlllr, İnsan agzı btr dlkdörtgen dağ Uç dıkdörtken çizgidir. Nehlr yanyana Uç çizgidir Arapçadakl UstUn esre isaretled gibl semboller de vardır Blr ormandan nu bahsedeceksıniz? tki • •• Hayır, yalnız birçok seıdiklerimizi kaybettik. Buradan gitmeden önce onlar için dua etmeme ızin verir misiniz7 Nasıl istersenu? Duanıza, ben de katüacağına. Hıristiyan ve müslüman olsun herkes ölenler ve öldürmüş olanlaT için kendi bildiği duaları okudu. Sonra ölüler birer birer falüıkların arasına taşındı. En arkaya Peder Suvan kalmıstı. Şevvala Ana, onun basında duruyordu, duasını daha bitirmemisti. Aynı asker yanına gelip durdu: Bu ds sizinle beraber miydi? N'olnr, yapmayın, acırın blze. Şevvala Ana dağlara baktı. O karlı tepe tvo kaskatıvdı. güneşi arkatına almıştı. Hafif hafif bir rüzgâr Çekfl surdan orospo, eanımı tıkma beesmeye baslamıştı. Ama ba rüzgâr artık dağ nim. çlçefi ve ttır defil, kan kokuyordu. Bir tekme savurdu, Ayişa'nın alnı kan 1 Evet, bizimle beraberdi.; çinde kaldı. Arkasından bir silâh patladı, Ivo Adı ne? vunılan bir kuş eibi havava sıçradı, sonra bov Yuvan, Peder Snvan. ln boyuna yere düstü. Tovanoviç ile \lado kaç Bir papaz değil mi? maya baslamıştı. Bütün cevreden yerden manSevvala oz oğlunn kaybetmis gibi acılıydı, tar biter eibi adamlar bitivermişti. Aralannda Hayır oğlnm, bir papaz değil bir insan. en hızlı koşanı yetisti. önce ^ado'yn, sonra Bizhn için öldü. tsteseydı kurtulabilırdi. Ama Tovanoviç'i vere devirdi. Hepsl hemen hemen istemcdi, bizim için ölmevi yasamaya tereih etti. yirmi kişi kadar vardı. Bnnlar son günlerde iBunları söylerkrn Şevvala Ana'nın yüzü mıız omuza vurusan Türk • DİTİsianın çocuklasırsıklam olmusta. Dünvada belkı de ilk kez nyla Biko'nun adamlan ve Partizanlardı. Sevvala Ana bunlardan birinin kolunda herkesin bir müslüman kadını kendisı için nlmesini bilen ezbere bildiği ünlü armayı görünce kendinl tu» ilk Hıristiyana görülmemiş bir içtenlikle ağlıtamıvarak bağırdı: jordu. • 'v ^ . (Arka.<n mrî 1 «BİRÎNCI BOLÜM» «Alfıe» dedı kadın, «sıl baştan mı yapıyorsun yoksa?» Sıddıe'jdı konuşan; perşembe gecelerımın gedıklısı. Evli bır kadındı, yırmı dokuz yaşında Öyle dıyordu ama otuz ıkı, otuz uç yaşmda, hattâ su ıçır.de otuzbeşınde bile olabılırdı Sıddıe'ye lâf yoktu, doğrusu. Gıcır, gıcır temia gezerdı daıtna. Gerçi, bacaklan bemm zevkıme gore fazlacana uzundu, b:raz baldırlan da adalelıydi; amma velâkın memeleri bıtirimdı GUzel gıyınır, usturuplu konuşurdu. Kısacası ınsanın göğsünü ge re gere yanında taşıyabilecegı bır kadın. Haftada üç, bılenıedın ddrt «domates suyuyla votka» ya bundan ıyısı de can sağ lığı değil mı? Hem arada bır kendi payına dusenı de verir, parayı masamn altından elıme sıkıştırırdı. «Yaparsam ne oluı yani?ıı dedım. Amma Biliyor musunuz işın aslını? Kadın zihnimi çelmege çalışıyor benım. Boş atıp dolu tutmak hevesinde. Yani demek ıstedığım o soyleyinceye kadar aklımda yoktu benim yenl baştan başlamak. Bıraz önce otomobılin arkasında mercımeği fmna vermiştik. Sonradan ben Usttlme, başı GARTH oe TÖZ ot WM, SAMIYE ma biraz çekl düzen verlp çılı mış ve arka tekerleğın ordakı çıcekleri sulamıştım. (Bıra için ce böyle oluyor) Sonra da ceketuni gıymiş ve bu ışı sıri şehvetten değil, onu sevdığım ıçın yapmış olduğumu anlotmak içm, Sıddıeyle son bır defa koklaşmayı ıhmâ) etmeden on tarafa, dıreksıyona geçmıştıoı kı, kadın benı yeni baştan kışkırtmağa kalkışmaz mı? Eh, battı balık yan gider, diyerekten bAiyuk, beyaz mendı'.ıml aldım ve sol yakamın üzerıne dıkkatle sardım. Sırtımda, yenı çıkmış Tonik denilen hafıl b.r kumastan yapılma lâcıven sostümum vardı. Kadın kısmı ne marka ruj kullanırsa kullonsın, ıster Max Faotor, ıster Bevlon, ister işportacıdan alınma, Dir kere sokulup ta koklaşmağa başladılar mı, adamın yakası roahvoluyor. Sıddıe, «Ya polis, mcrtis geliverirse» diye sordu. Polısler bu taraia hiç uğrumazlar, o da bunu bal gibi bilır ama, biraz heyecan yarat> mak ıçın söylüyor «Gelirlerse gelslnler» dedlm. «Kapılar kilitli, pencereler de buğudan görünmüyor Eskimo kulübeleri gibi burası». Gerçekten de öyleydi. rhames nehrinuı yakınlanndakl kuytu bir köşede, Consul de Lujce S75 marka bir Ford'un içinde park etmi? durumdaydık. Bu marka nın Ostüne Ford yapılmadı daha, amma neylersin ki pencerela ri çabuk buğulanıyor meretın. «Şu battarayejn üstüne çekıver barı, Sıddıe» dedım «Nemelâzım, tedbırli olmai gerek'» «VUzüğünü taktırıp çorabınu kaçırmaktan sakın» dedı Sıddıe. «Telâşlanma» diye cevap ver> dim. Aklun, fıknm ceketımdeydi şu anda. Bılıyorum, çıkarsam ıyl olacakü ama ış ışten geçmıştl artık; oöyle bir esnada vıtesi gevşetirsen bır çuval • uıcırt berbat edebılırsm • hele benım gıbi .hassas bır uısansan Sıddie baslamıştı kendını op» dan oraya atmağa. Memelen ger çekten guzel ne yalan soyîe\ım. îkı gdğsün arasmdan yol geçer, derler bununkınden tünel geçi yordu mübarek! Bır de Jayne Mansfield'den bahsederler! Tam manevranın olağan ıstü nazık noktasma gelmıştıls kı (Aman dmlemek diye bır şey yok tur Siddıe'de) kuTağımın dıbınde car! diye bır bağırtı Scp. maz mı? Kadmcağ;z, «Alfıe, ne oluy<v ruz?» diye haykırdı «Çek şu dızını dıreksıyondan!» diye naykırdım, ben de. «Olmuyor», diye ınledi. «Kımıldayamıyorum, sıkışmış bacağım dıreksıyona.)> (Arkası var)