Katalog

SAYFA DÖRT :CüMHURİYET ' 24 Subat 1978 Mao bir Japon gazetecisine «Bizden zorla koparılan topraklarımızı bir gün geri isteyeceğiz» demişti. Yazan: Cihad BABAH Sing Kiang Vallsi Şeng'in, Sovyet Rusya Komünist Partisme kabul edildiğinl büdirdi ve eline bır de 1.859 118 numarayı tasıyan hüviyet varakasmı verdl. Şeng çok sıküdı, fakat yapabileceği bir şey yoktu, Stalin onu yaptığı ihanet suçu üe sımsıkı kavramıştı. Vatan haini Gelen zat: Bu iş glzli ka!acak, dedl Siz Turkistanın valisi bundan sonra, Sovyet Rusya Komünist Partisınin emrine girdiniz'.. Şeng, bir hain olarak rnemleketıne döndü, ve bu tarihten son ra Moskovadan gelen her emri gözü kapalı yerine getirdi. îki yıl sonra taraflardan biri vali diğerl de Sovyet hükümeti Tür kistanı Rusyanın sömürgesi ha line getıren bir andlaşmayı imza hyorlardı. 26 Kasım 1940 tarihinı taşıyan, yani Mao'nun Çine hâ kim olmasından dokuz yıl evvel bu anlasmaya göre, TUrkistan Sovyet Rusyanın sömtirgesi olu vor, vali bu anlaşmanın Sing Kiang halklannın hararetli arzıı su ile bu anlasmayı imzaladığmı anlaşmanın başma oturtuyor. Ve bu anlasma ile bütün madenlerin Sovyetler tarafmdan işietilmesine onlann serbestçe Rusyaya nak ledılmesine, bu madenlerin gu venliğini temin için o çevredekı halkı başka verlere nakletmelerıne, radyo, telgraf ve telefon imtiyazma sahip olmalanna ve Sov yet müesseselerini korumak lçin silihlı Rus asken bulundurulma. •:ına razı oluyordu. Ehnde Rus Komünist Partisinin büviyet va rakasını taşıyan Çin valisi baş ka ne yapabilirdi? Bu durum bir şeyl ispat edjyordu. Emperyalist yayılma, millet lerin havatmda dogal bir gelis menin ifadesidır. Emperyalistin kapıtalisti. Marksisti olmuyordu, emperyalist emperyalist idi. Nıtekim Çinlüerin sosyal emperyalist dedikleri Sovyetler, halk de Türkistan üzerinde Rus Çin ffiucade/esf ler, fakat güney artık lnillr, lşgal edılir. somürge halıne getirilebilir olmaktan çıkmıştır. Bir kaç yü evvel Mao'nun, Japon gazetecilenyle yaptıgı bir konuşmada: «Bız bir şey demiyoruz ama, bizim de arazı isteklerimiz var. Bizden zorla koparılan topraklanmızı bız de bir gün geri isteyeceğiz!..» dediği unutulmamalıdır. Nixon ile Çu EnIal, Amerika ile Çin arasındaki pürüzîü meseleleri elbet konusacaklardır. Çu EnIai. Nixon'a: Formoza Çininl devlet olaral: karşımıza dikmekte hâla devam edecek misiniz? Diye soracak, Pasifik sahilindefcı stratejik önemi olan Kemoy ve Matsu adalannın Kıta Çinine ılhak edilmesini isteyecek ve özellikle Amerikanın elinl ve ayagını Asyadan çekmesinl dıleyecektir. Vietnam yarası, Vietnamır komünist olmasiyle kapanmalıdır. yük bir tasmiyle üygurlar, Xazaklar, Kırgızlar, Tacikler, Moğollar ve üzbekler yaşar, bunlan n şimdi toplam nüfusu altı milyon civanndadır, bunlar Çinin altıda biri büyüklüğünde bir toprakta yaşarlar. Harıtaya baktığınız zaman Turkistanı Çinden ayıran daSlar Rörürsünüz! Diğer taraftan îlli v&disi ise bu ülkeyi Rusyaya yaklaştınr. Çinli yöneticilerin Nlxon'dan birçok istekleri olacak. Kesimde, Amerika halkı da, kendl evlatBaskan ve eşi, Fekinden önceki durakluı Gnam adasında görülüyor. Bu sözler altında, ufuklarda larının Uzak Şarkta öldiirülmeBuramn Müslüman ırta, Türk gorünen büyük bir kavganın izsınin anlamıru pek kolay anlahalkı hiç bir zaman mutlu olmabeklermeye mecbur olunca, Çin . Sovyet Rusya 22.402.000, Çm 1 leri yatmaktadır. Uzun uzun anmak istememektedır. Bu ziyaret mıstır, cünkü kâh Çinlüerin, ve Asya islerine istedigi kadar kuvse yalnız 9.600.000 kilometrekarelatmıyalım; fakat Moğolistanı böelbet bütün meselelerin halledlkfth Ruslann hücumlan. tecavüzvetler müdahale edemez. dir. Buna karşıhk, yinnl iki mıllüp parçalayan ve onun bir kıslebileceği bir düzeyi yaratmıyaleri ile uğrasmaya mecbur olmına bağırnsızhk verdiğini söyŞu halde, Amerika ile Çin arayon kilometrekarelik toprakta caktır ama . Neyin karşılığında muçlardır. Gerçi bugün Çin valiyerek, sonra da dostluk ve yarsındakl bütün anlaşma, yaklaşma neyin verilebilecetüü ortaya ko250 mılyon insan yaşarken, dosalannın üzerine. bu vasalar TUrdım andlaşmalan ile onu kendiyacaktır. Onun içindir ki Çin • veya kavga dâvası, daima, Çin • kuz milyon metrekarelık arazıde kistanda da Reçtifti icin TUrkçe sine bağlı bir hale sokan Sovyet Amenkan yaklaşmasında SovRus ilişkılerinin etkisi altında ge. 800 mılyon insan yaşamaktadır. maddeler koymuslardır ama.. Rusyayı Çin affetmemiştir. yet . Çin ılişkilerinin önemi bülişmekte devam edecektır. BunYalnız Mançuryada yaşıyan nuaslında Çinli kendisini daima yüktür. Sovyet Rusya: ç i n sinıdan evrelki yazüanmızda bu ifus, Sıbiryada yaşıyandan 60 deTürkistan, yani SingKiang Türkistanlıdan üstün gö'rmüş. O rmda bir buçuk milyona yakın lışkilerin, tarihten ben gelen niIi fazladır. G«rçl Çiıüller, Sıbirbambaşka bir faciadır; biz bu na aşağı ırk muamelesi yapmış, a?ker tuttuğu sürece Avrupa, kâteliği, çekişmelerin derin sebepyarnn soğuk steplerini sevmemek faciayı çok kısa hatlarla anlat karşısına aldıfı zaman oturmasıbuslu rüyalar görmez. Bunun leri Uzerinde durduk. Bugün, bu maya çalısalım: tedirler. Buzullar arasına yerleşna dahl müsaade etmemiştir. karşıtı olarak Çtn de Sovyet Ruskonuyu tamamlaraaya çalısacamektense, pirinç tarlalannın sı1949 dan sonra Çinde komünist Bizim Türkistan, Çınlılerin ya sınınnda bir o kadar asker cak Iklimine inmeyi tercih eder SingKiang dedikleri bölgede bü rejim kuruldugu halde. Çlnlinin bu UstünlUk iddiası yine yasamıs ve devam etmistir. Ruslann Türkistana karşı duvduklan ilgi yenl degildır. CoğrafÇALINAN TAÇ yanın gereklenne uyarak Türkis8A$OĞIV tanhlar, ticaretlprinl Rusva ile yaptıklanndan, Rus Çar'.an Tı'rkistant Çinin elınden koparmak lçin çok çaba sarfettiler. Nııon'ın resmî ziyaret programında dünyanın yedi taarikasından biri olan Çin Seddi de var. mokrasileri denilen ve tkind Dunya Savaşmdan sonra, Çekoslovakya, Macarıstan, Bulgarıstan, Romanya gibi memleketlen ıçı ne alan sistem ilk tatbıkatmı As yada Mogolıstanda görmüştü 1911'de de tngıltere kadar genış olan bir ulkeyi, yani TannuUra kai'yl de böyle bağımsız llan ederek, sonra da o bağımsız Ul keyi, tıpkı Dış Moğolistan gibl kendisine sımsıkı baglıyarak, Çin lilerin elinden aldı... Mao, bunlann hıç blnnl unutmadı. tdeolojideki benzerlık bütun bu üıtılafları, derın kın yaratmış olan olaylan, Marks'ın yorganı altında sakladı ama.. Bır gün nihayet her şey ortaya döküldü Komünist dünyanın semasmda Stalin öldükten sonra, Mao Tsetung intikam duygusuyla, Dogu mitolojisiyle, şişerek, buyuyerek yükselmeye başladı. Y A K I N : MAO K I MD İ R ? Y<mtn ve tize Çarlann bir endişesî ve Türkistana sahin cıkma arzulan da, Türkistana tn^ılizlerin sokulabileceği ıhMmahnden ileri eelivordu. Tıirkistandaki Çin halkının mıktan nüfusun yüzde beşinı tutmuyordu Dinler avn. pelenekler ayn idi. Zaman zaman Ruslann da kıskırtması ile TUrkistanlılar isvan ederler. fakat bu isyan Çinlüer taralından büyük zulümle, çok MUslüman kanı dökülerek bastınlırdı. Oysa, Ruslar Türkistan steplerinjn.,*ltında ya , tan zengin gümüş, tupgsfro, • « •• kır, kurşun, Ttalay v c aîtttı msdenlerine RÖZ dikmişlerdl. Bir aralık 1871 lerde Çinle Rusya Türkistanı paylaşmak için birbirlerl ile yanşa kalkarak Müslüman mücahit Yakup Beyl öldürdüler. Aradan B yıl geçtikten sonra Tür O kistan Üzerinde bir başka komedl oynandı. Türkistanm genel valili6ini yapan Seng isminde aslen Mançuryalı bir zat, bir gün Türkistanm, Rusyanın eline düşecegini hesaplıyarak, Stalinle pazarlık yapmak Uzere 1938 yılmda Moskovava gitti. Stalin kendisini bir kaç kere kabul etti. Ona her türlü yardımı vapacağını vaade^ ti. Şeng kimseye sorfnadan Moskovaya gelmişti.. Yola çıkmadan evvel kendisine muhalıf sandığı bir çok insam Sovyet Rusyalı müşavirlerin telkıni ile de öldürtmüş. kendisini emniyete almıştı. tste bu Şeng Staline veda ederek memleketine döneceğı minün aksamı, Sovyetlerin şerefli bir mlsafiri olarak ailesiyle birlikte otelde otururken, Sovyet Komünist Partisi ileri gelenlerinden bir kişi kendisini. Stalin adına ziyarete geldi. Başbaşa kaldıklan zaman da bu ziyaretçi ona Stalınin selâmını ulaştırdıktan sonra; kendisinin yani Çm devletı Yazan: 116 FAİK BAYSAL DİŞİ BOND TİFFANY JONES SâNA S'C f>£V SOVL6VEYIM 1 GARTH (llâncıhk: 6621/1261 \arlar halinde >ağan kann beş adım ötesi hfç g5runmüyordu. Ne olursa olsun, yarı jolda kalsa bl Bereket versin Miyasiç çok iyi %\ le donme>ecek, önünde uçsuz bucaksız bir dünya gibi uzajıp giden, ürkütucü bir yalnızlığın at koşyinmisti. arasıra mosmor esen Balkan rüzturduğu bu o%ayı mutlaka aşacaktı. Donmak teh» gârı açıkça kalan gozlerinden baska hiçlikesiyle karşılaşan insanların korkusuyla daha bir yerıni etkilcmiyordn. Hamam kubbelehızlı yurümeye başladı. Sonra bunu da yeterli rine benzeven tepelerin ortasındsn yeçen bnzbulmajarak sanki arkasından biri kovalıyortnoj la kaplı Vatra volnnn bir sigrara yakarak ve gibi juz metre kadar olan bir yolu durmadan koşiçinden Saima'nın çok sevdigi bir türküjü mıtu. Bu koşunun sonunda adımını atamıyacak karıldanarak geçti. Çok nzakta, ayakta donnp dar yorgun duşnıüştü. Ayaklarmın altına kar topakaln$ş insanlara benzeyen tek tfik ağacın karianmış. kurşun ağırlığındakl bu yük dizlerini bı» tiplsi altm*» arasır» gözden kaybofnp yenlüen çak gtt)i kesmişti. Buna benzer yolculuklarda »olu. meyÜâna çıktığı betnbevaz bir ovantn, yamaçğu kesilinciye kadar koşmak hiç doğru bir sey delarîna yer ver kireç dökulmüs hissini veren ğildi. Yorgunlukla birleşen katı soğuk Insana çok dağlarla kesisiiği ncund» oraya buraya serpilkötıi bir oyun ojnayabilirdi En iyisi fazla acele etmiş baıı köy evieri vardı. Bütün o köyler Türk memek ve hızuıı kesmeyerek hiç durmadan yüniköyleriydi. Miyasiç oralan kanş karış bilirdi. mek. bu arada arasıra sıfıra iner gibi olan gücünil Aksam bastırmadan kestirme vollardan o köytazelemek için de dondurucu bir ovada değil de lerden birine varması gerekti. tlk gecesini şimsanki baharın ilk günlerinde bir gelincik tarladi nzaktan gözüne nfacık bir kibrit katnsn gisında yüriiyormuş gibi sıcacık bir tfirkü tutturbi görünen evierden birinde çeçirecek, sonra maktı ya da daha güzell EÜrül gürül yanan saç sabah karanlıçında yeniden yollara düşecekti. bir sobanın ısıttığı bir odada bulunduğuna insanın Tanına iki tabanca, bir bıçak, para, bel mikkendi kendini inandırmasıydı. Miyasiç bu ikincltarda sigara ve bir de sahte kimlik kâğıdı alsini tercih etti. Birinci yol daha boştu ama aklına mıştı. Pantolonunun bel astarının içine de bir nedense sövliyebileceği bir türkii gelmemişti. l k | insanı öldürmeye yetecek kadar cok knvvetli saat kadar hep bu şekilde. bazan kendi kendine kobir parça zehir koymnstn. Sıkısık bir duruma nuşarak durmadan yürüdü. Vatra'dan gözüne nfadüşer ya da vakalanıp iskenceve ngrarsa hic cık noktalar gibi görünen ağaçlarm altından gebir knrtclns ümidi kalmadığına ivice kanaat çerken gece bütün çevreye beyaz bir sis gibi çokgetirdikten sonra havatına «on vermek için bu müştu. Karlann örttuğü bu Balkan gecesi baska lehiri kullanacaktı. Miyasiç bntün bunları n v . hiç bit geceye benzemezdi. Bazan kar bulutlarm ınılayabilerek kî>rtar cesnr ve akıllı bir insandı. çok üstünde kristalden kesilmiş koskocaman bit Plân geretince ilk ve en Snemli işi ele geçmeayı, çıplak ayaklı bir çocuk bir ipin ucuoda kosturneye ve ölmemeve çalısmaktı. Bnnn da yaparurmuş gibi olurdu. Her şeyin üstüne donmu? bit bilecegine hiç süpbe etmiyordn. ışık dokülür. insan kendini bir kutup gecesinin kır. Takaianmıyacaktı, Bedrovlç'i mutlaka kurtamızıya çalan çizgisi üstünde saoırdı. Toprak en racaktı. çıinku Hatipovi«; e erkekçesine söz vermiş, ufak ayrıntısına kadar görüniir, fakat gerçekte hiç bu oldukça zor olan gdrevl de isteyerek üzerine bir şey görünmezdi. Bu aydınlık gibi duran gcce, almıştı. Vatra'nın üstünde bulunduğu tepeyi dftne insanı en çok aldatan gecelerdendl ve böyle gecedöne iki saatten daha fazla bir zamanda inebildi. lerde insan yavaş yavaş öldüğünün farkına bile vaYollar kavıyordn. düşmemek için çok dikkalli olramazdı. Miyasiç çok genç olmasına rağmen böyla raak gerekti. Dağın cteklerine vardığı zaman mosgecelerin korkunç özelliğinl belirten birçok hikâmor bir Balkan akşamı bütün o\ayı bir kbyiü kıve dinlemişti \e bunlar şimdi aklından bir bir geç zın yıkayıp otların üzerine kurumaya serdiği bemmeje başlamıstı. Bir sigara daha yaktı, çok guç bevaz bir çarsaf çibi örten kırışıksız kann bazı yeı lükle aştığı bir tepenin arka eteklerine vannca lerine yumuşacık. daman rengindeki ayaklanyla önünde kalan son yolu biraz daha hızlı yürüyerek belli belirsiz basmaya başlamıstı bile. Hic durma aşmaya karar verdi. Bir >arun saat kadar daha dan yürümesi eerektiği halde hiç farkuıda olmageçtikten sonra kendini ayaklanna takılan mısıt dan kocaman bir tnp eibi yuvarlanraış bir kayanın saplanndan bir tarla nlduğunu anladığı bir düzlüdibinde bir saniye kadar durdtı. Bulgur bolgur yağün ortasında buldu. Onu da aştıktan sonra içinde ğan. ara sıra sıcak bir çüney rüzçârının balçık sidurmadan büyüyen çocukca bir sevinçle birlikte valı bacalardan yere savurduğu ekmek kokan ta>arı beline kadar karlann içine gömülmüş bir kölaş dumanına benzeyen toz beyazlığındaki kar ye çirdi. Bu sırada birdenbire adınm artık Miyaperdesl altından başını kaldırıp tepelere baktı. Bir siç değil Saikoviç olduğunu acayip bir şekilde ürkartal yuvasını andıran daeın bir köpek di;l gibl pcrerek hatırladı. Fakat şimdilik bunu hatırlaraasivri \e keskin urundaki Vatra nfacık bir nokta sıııın gereği de yoktu. çünkü bir Türk köyünd» kadar kalmıştı. Biraz ötede Balkan daha karanlık, bulunuyordu. Oraya buraya serpilmiş evlerin blrdaha yotıcıydı. Gittikçe kalmlaşan ve hırçmlaşan. çoğu kapkaranlıktı. Bir yerde ara sıra bir köpek asılması giiç bir duvar gibi dikti. Esmerleşen günıi havlıyordu. Bu sırada ahırlann birinde bir inek gorür görmez daha da hu>suzla;an, ovanın ortasınböğürdu, kümeslerin birinde de uzun uzun bir hoda şaşkınlaşıp birdenbire tozu dumana katan yapı; roz öttıi. Miyasiç ya da Saikoviç ufacık köy cavapış bir rüzfâr bu davan buzdan ellerijle bazı miinin yan du\arına soluk bir resim gibi yapışmıs yerlerde menevisleşen bir karla hiç durmadan siolan. kafesli pcnceresinden dısanya ay çiçeği rcnvıyordu. Balkan'ın bütün neftiliğini kaybetmiş, iri ginde sapsan bir ışık sızan eve doğru yürüdü Katıratık dişierini andıran kuzev ucunda ufuk yerine pıyı çaldı, ustunü orten karlan temizledikten sonyalnız kardan tepeler vardı. Miyasiç'in en kestirme ra kendisini iceri buyur eden adamjn arkasından yollardan giderek yarın oraya varması gerektl. VIeve girdi. Burası köy imamının eviydi, bu nedençegrat dolaylan, Critze ve cevre köyleri oradaydı. le çok iji karşılanmıştı. bk önce karmnı iyice doAvağuıı sıkı tntup bir an önce o dev kar kümeyurdu, mısır koçanlaruıuı gürul gürül yandığı solerinin arkasma varmalıvdı. Ondan sonra yapılabada elini yuzünü kiDkırmızı oluncaya kadar ısıttı, cak is gozünde büyüttüğu kadar zor değildi. Drisonra İmam Yakup Rasimoviç'le karısının acıklı na'nın sağ yanına adımını atar attnaz Bedroviç'in hikâyesini bütün yorgunluğuna rağmcn içi burkubulunduğu yeri eliyle koymuş gibi bulabilirdl. Bülarak dinledi. Rasimovlç yetişkin ikj oğluyla bir tün iş bu cctin. çetniklere yardım eden kısın hekızını çetniklerin yaptıkları bir baskında ka>betmen gcçilmez duruma getirdiği yola kurban bayra mişti. Karısıyla kendisi başka bir köyde misafirlimmm birind s^ünü sabahma kadar aşmakti. tçinit gittiklerindcn bu ölüm saldmsından canlarını de sanki çittikce yalaılaşan bir ates yanıyormns kurtarmışlar, fakat buna hiç se\inmemişlerdi. Arapibiydi. Üstüne aldıği görevin büyüklüğünö ve dan bir yıldan fazla bir süre geçtiği halde ana Raönemlni düşündükçe zaman zaman sıcaklığını yiisimo\iç acısuıı daha unutamamış. durmadan ağlızünde duyar gibi oldnğu bu ateş büsbütün güçlenivordu. Anlattıklarma göre köyün hemen hemen yor, kalin çoraplan lcindeki üşüyen ayaklannın ta. her evinde akan göz yaşları daha dinmemisd ve banlarını sıcacık elleriyle Saima okşuyormnş gihl koyün yarısından fazlası toprağın altında >atı>ordu. oluyordu. Birden karar vererek yeniden yüriimeFakat bu ölüler çok geçmeden filiz vermiş, ortaya ye başladı. Vzakta şimdi çok güçlükle ceçilebilen acayip bir bitki çıkmıştı. Bu bitki ne buğday, ne o köy evlerinden birine doğra yöneldi. Bazı yerarpa, ne yulaf, ne de mısııdı. lerde kar diz boynnu aşıyordu, ara sıra beyaz dufArkan var) VEKÂLETTEN AZÎL .16 Ocak 1971 t v i h l n d e Amcrjka Bırleşık Devletlerl noterinde ha. zırlattığım vekâletnamede vekSletimi Yıorgos Svinsos'a vermistıra 3 Subat 1971 tarih ve 2488 692 makbuz No. 996973 sayı İle de S t kago BaşkonsolosluSunds tasdlk edılen bu vekâletnamemde: vekâıetlni verdigım Yıorgos Svlngoj'u • 2iett:ğml bildirlrlm > /.ndurunikikl |ZV>JJKO Chicago. tllinoto LSA Denizine sahip çtkmazsan Yurduna sahip olamazsın Türk Donanma Cemiyeti yardımjnızi'beküyor Cumhuriyet I2,v.