Katalog

13 Ağustos 1971 ; CUMHTJRÎYETı Cumhuriyet Ekonomi Cumhurlyei Ekonomi Cumhuriyet Ekonomi Haftnnın Yoromu Ne kadar dayanılır? OZGEN ACAR Kaçımlması olanak dısı bir t e runlninğan sonncn, geçen yıl 10 Ağustosta yürürlüğe komılan devalüasyondan bu yaaa tam bir yıl geçti. Bir yıllık nygulama «onnçlan ile devalüasyonun yapılışın daki hedef ve amaçlar kıyas landıfı zaman bazı cornn larda olumlo, bazılannda da olamsnz çözümlere ulaşıldıgı göriilür. Örneğin, fiy»t irtikrarımn tam anlamıyla saflanamaması ve enflâsyonist bir e|ilimin ya. nısıra durgıınlufun görülmesi ya da ihracatta öngörülen düzeye çıkılamaması olumsuz, işçi gelirlerinin ödemeler dengesine katkısında Ise olnmln gelişraelere o . Uşılmıştır. Tiirk ekonomi tarihi taer U yılda bir Türkiye'de devalüasyona başvnrolduğnnn göstermektedir. 1934, 1946, 1938, 197» yılları arasındald türe garip bir tesadnfün sonncn hep 12 yıldır. Bn garip gt. lişmeyi 19S2'ye de nygulamak belki de bir kehanet «ayılmayacaktır. Her gün yeni bir yönfl ile şittikçe kanşık bir görünüme giren ulnslararası ekonomik Itrlişmeierden Türkiye'nin de etkiienmiyeceği düşünülemez. Türkiye'nin iradesi dısındaki bn etkilcri bir an için bir yana bırakıp «istikrar içinde ka!kınma»yı çer. çekleştirmenin yolları üzerinde dnrmak zornnlndur. Maliyet yüksekliğini giderici ve talep azgınlıgını önleyici tedbirlere başvomlmaması ya da düşünülen gerekli rkonomik tedbirlerin politik nedenterle zamanında uytolanmaması sonncu deva. lüasyondan beklenen fayda hiçbir zaman saglanamıyacaktır. İşçi dövizlerinde göriilen olum. lu artışın devamlı olacağım da tahmin etmek jüçtür. Gn nün birinde Avmpa iilkelerinin yabancı işçi akımını durdnrmayacakları ya da isçilerin dövizlerini Türkiye'ye göndermelerini enselleyici tedbirlere basvurmayacaklarını kesinlikle kim söy. levebilir? Gün gectikçe ar. tan bir şekilde Türkiye sınırlanndan içeri akan dövi. zin verdiği tatlı rehavete a. lıskanlık. çiinün birinde dısa baslıliitın acısını dnynra. bilecektir. Tıllarca. dış borçla bağımlılık arasında kurulan ilişkilerin acı anıları. nı, yakın bir gelecekte yinı isci dövizleri konusunda da «rörmiyecefimizi kimse taahhüt edemez. Bnnun için yapılacak tek Iş ihraeatın arttırılmasıdır. De\alüasyona rağmen ihracat ta beklenen artış, bn bir yıl icinde tam anlamıyla ger. cekleşememK öngörülen he. defin çok jerisinde kalmıs. tır. İhraeatın artmayısının haslıra nedeni Türkiye'deki öretimin yetersizliğidir. Cze rinde en çok önemle durnlması gereken sornn biç süphesiz üretimin arttınlması. dır. Cretim artmadıkç», ibraç edilecek ürün de olmayacağından dıs ödemeler den îtesî yıllarca açık vermekte devam edecek ve kronik açıklar dıs borçları yaraUcak, bu dnrnm da yeni devalüasyonların tohnmlarını ekono. miye »erpecektir. Cretime yöneien teşvik tedbir. lerinin almması ve ancak bundan sonra saglanan fire. tim artısı ile ihracata geçil. mesi temel ilke olmalıdır. Kaldı ki. busün sadece kapa. sitcler tam anlamı ile knllamlabilse üretimde istenen ar tış gaglanabilir. Üretimdeki artışın fiyat istikrarına et. kisi de unutulmamalıdır. Ortak Pazar geçiş dönemıne gir diğimiz sn sıralarda Türki. ye"nin ithalâtı ister istemez artacaktır. Bu artıs karsısında ihracatın sabit kalması ya da çok az artması veni bir açıcı doğuracaktır. Ortak Pazar öncesindeki gfirfınümü ile devaliiasvona ra». mcn Türk ekonomisinde fi. vat istikran sailanamamıs. ihracat arttırılamamıs. itha. lât olaçan hızı ile eelismistir. Eldeki döviz rezervi ise bn gelişmeye göre Türkiyevi ancak 3 4 yıl daha götüre. bilir. Bn dnrnma bir de Or. tak Pazar'dan dolayi artan ithalâtın etkisini ekledijimiz zaman, bn süre daha da kı. salacaktir. Böylece. Türkiye daha 1982 yılına varmadan ekonomide veni hir devalüasyonnn söylentileri ortaya çıkacaktır. Her devalüasyo. nnn sonncunda filkemizde şö riilen toplnmsal ve politik patlamalar da Târkiyeyi vi. ne bîr haska huhunın kov. nnna stacaktır. Bn nedenle. 10 Afustos kararla. rının birinei yıldönümtinde fizerinde önemle dnralacak temel iki hedef halkın bosnntsozlniuna vol açan fivat istikrarına yönelmek ve üre. timi arttırmak olmalıdır. Devalüasyondan sonra, Haziran sonu rakamlarına göre liyatlar % 15,5 yükseldi Devalüasyonun önemli amaçlarından biri ut tiyatları belirli bir seviyeye kadar yükseltip, bu noktada istikran sağlamaktı. Türkiye'de fiyatlar bugüne kadar genellikle her yıl ortalama yüıde 3 • 5 dramnda artmaktadır. 1958 devalüasyonu Türk Urasınm deterinl yaklaşık olarak yüzde 300'ün üzerinde düşürdüğü zaman, fiyatlarda devalüasyon içleyen yıl içinde yüzde 20 oranında artmış ve bu düzeyde bir istikrar sağlanmıştı. 1970 devalüasyonunda ilgililerin öngördügü flyat istikrar seviyesi ıse yüzde 15 oranında bir artıştı. Geçen yıldan bugüne kadar, bir ba<=ka deyimle devalüasyonun yapıldıgı tarihten Haziran syı sonuna kadar hazırlanmış toptan eşya fiyat endeksleri ile Ankara ve tstanbul geçinme endeksleri şu şekilde bir gelışm» göstermiştir: ( T A B L O 1) Toptan flyat 1970 Ağustos 141,7 144.0 » Eylul > Ekim 145.7 > Kasım 147,5 • Arahk 150,3 19 ~l Ocak 156.7 159,8 • Şubat > Mart 161,1 Nisan 162,5 > Mayıs 164,8 1633 » Haziran Yukandakl tablodakl fiyat artışlanndaki gelismeyi şu şekilde yonunlayabiliriz: Tarih fiyatlanndaki artışlar hızlanmı»tır. Geçen yü ilk bes «ydmkl fiyat artışları yüzde 1.6, gecikme endeksleri yüzde 2.8 oranında oı duğu halde bu yıl aynı dSnemdeki artıç fiyatlarda yüzde 6,7, geçinme endekslerinde yüzde 9.6 oranında olmuştur. Tüketim fiyatları hızla artıyor ANKARA (Cumhuriyet Bürora) Geçinme endeksi Devalüasyonun yapıldığı tarıhten Haziran sonuna kadar fıyatlardakl artı$ yüzde 15,5 geçinmo endekslerinde Ankara'da yüzda 19.2, tstanbul'da yüzde 14.9 oranmda bir yükselmeye ulaîm:ştır. Fiyatlar bu semyede kaldıgı takdirde. yani yüzde 155'luk oranda dondurultfugu ttkdlrde, Ankara teçinm* 148.8 152,0 154.4 158,3 160,9 162,8 165,2 164,9 1*4,9 171,7 177.4 Ist. geçinme 155.4 156,9 156,9 162,1 163,7 169,5 169,5 171,1 İ74,9 176,5 178,7 İhracat beklenen Devalüasyon düzeye sonrası rehinden ulaşamadı 32 milyon dolarlık altın kurtarıldı • İTHALÂT % 8 , 9 İ H R A C A T İ S E % 7 . 5 ORANINDA ARTIŞ GÖSTERDİ ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) Devalüasyonun temel hedeflerınden bın de ödemeler dengesın deki bozukluğu giderme amacına yoneliyordu. Buna göre dolar, Türk lirası değert pahalılasaca*ı için ithalât kısılacak, buna karşılık ihracat artacak. işçl gelirleri yükselecek. rurizm geHrteri olumlu fark vermeye başlıyacak ve ödemeler dengesinın eörîlnmı ven kalemlertnde de olumlu gelişmeler sağlanacaktı Bu hedeflerın ne ölçüde «erçeklestıginı anlamafc için Agustos 1970 den Mayıs 1971 Urihine kadar olan fthalât ihracat durumuna bir eöz atmak gerekir. Aylar 4 Devalüasyon yapılmadan önce ithalât taleplerinin yerine getirilmesi sekiz aylık bir bekleyisten sonra ancak gerçekleşebiliyordu. Bekleyen transferlerin toplamı ise 287 müyon dolardı. Bu durum, ekonomide çeşitli dar boğazlar» yol açtığı gibi Türk lirasmın serbest piyasa değerini de alt üst ediyordu. Devalüasyona gidilmesinde rezervlerdeki olumsuz durum da büyük etki yarattı 10 Ağustos 1970 taribinde devalüasyon karan almdığı zaman Türkiyenin net döviz ve altın rezerv durumu 201.8 milyon dolardı. Bekleyen transferler ile döviz rezervleri karşılaştınldığı zaman Türkiye Cumhuriyeti «darboğaz»» girmiş durumdaydı ve bu transfer leri o an yerine getirdiği takdirde karşıhksız 85.2 milyon dolarlık mal ithal etmis olacak ya da bu miktarda ithali hiç bir şekilde ya pamıyacaktı. farklan nedeni'l* Hhalâtçı v% sanayıcilenn fmansman yönunden sıkıntıya düsmelen büyuk rol oynarnışUr. Yukandaki rakamlann ortaya koydugu. thracatm devalüasyonla istenilen oranda artmadığı, buna karşılık ithalâtın belırü bir ölçüde istenilen ölçüde tutuldugudur. Erim ftükümetl fle dıs ttcaret rejıminde bazı temele tnen degişikükîer vapılmıs ve bu durum bazı belirli çevrelpnn büviık tep kisi fle Karşılanmıs ve ihraeatın geriledigi tddia edilmiştir Bu arada bir noktayi da behrtmek »orunlulugu vardır 1970 vılının tlk bes annda 79 milyon dolarlık pamulc thraç edildıgi nalde. bu rakam 1971 tn ayni dbneminde 63 milyon dolar olarak kalmıştır. Pamuktaki genleme 17 milyon dolardır Bu gen'em» ıse dünya pamuk talebındeki artıs karsısınd* geçen nl eldeki stoklann bitirilmesı »e bu yılm beş a\nna stoksuz gınlmesı sonucudur. Dünys pamuk üretîmının 52 milyon balya, talebinin de 56 milyon balya olduğu hatırlanacak olursa, bu vılkı pamuk üretimınîn elde de stok bulunmadığına göre yüksek değerle satılacağı kamsını varatmak'adır. e Dış ticaret (MiİTon Dolar) tthalât thracat 19«9 1970 1970 1971 1970 IOT döne dönemi mi 32.3 48.9 63.8 60.9 63.2 56 6 46.4 528 47.7 333 37.3 36.2 61.9 72 0 77.4 60.8 60.7 58.2 38.1 31.6 19S» 1970 döne döne mi mi Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs 6.26 58.0 59.8 68.0 63.1 81.3 79.7 78 0 93.4 94.2 50.2 51.2 49.0 67.6 98.2 S6.5 93.1 95.9 106.0 98.5 İki kaynak Ilımlı düzeyde Devalüasyona rağmen 1970 yılı sonuna kadar fiyat artışlan ılımlı bir düzeyde kalmıştır. Bu endeks içinde önemli yükselmeler demir fiyatlan ile ilgili olarak madenler, akaryakıttan dolaja sınaî ve madeni yağlar, kim yasal.ve tıbbî malzemeler grubunda görülmüştür. Arada pda maddeleri ve yemlere ait endeks içinde ise hayvan fivatlarmda belirli bir artış göze çarpmıştır. Buna karşılık 1971 başmdan sonraki beş ay boyunca tüketim devaliiasyon baçanya yılacaktır. Ancak, geçen ay içinde iktisadî devlet teşekküllerinin ürün ve hizmetlerine 7,8 aylıfc gecikmeyle yapılan zamlann genel fiyat seviyesini önemli bir ölçüde etkileyeceği unutulmamalıdır. Bu etkinin yüzde 5 oranında olması, sonbabardan itibaren bazı sektörlerde durgunluğun giderilmesi ile piyasanın canlanması sonucu 1971 yılı sonunda fiyat artıslanmn yüzde 2S'e ulaçacağı tSLhminlere yolaçmastadır. Düşüncenin gerçeklesmesi ile değer düşürmede yüzde 300'ü asan 1958 devalüasyonundan son ra fiyatlarda yüzde 20 oranında (Arkası 7 inci sayfada) ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Ekonomik göstergelerden, özellikle pratik hayat taki uygulama ve gelişmelerin göstergelerin en öneraülerinden biri de altın fiyatlandır. "" •>*>** A?ağıdaki tabloda Cumhuriyet altını ile külçe altının d e . valüasyondan sonra Haziran ayı sonuna kadar olan gelişmelerine yer verilmiştir: Aylar Cnmhnriyet Külçe Altın fiyatlan büyük ölçüde arttı BUTÇE, 1970'DE 823 MiLYON LiRA FAZLA VERDİ ANKARA (Cumhuriyet Btirosu) Devalüasyonun kamu maliyesi üzerinde etkisi özellikle ithalât vergileri gibi devalüasyona Uiçkin kalemlerde artış göstermış, buna karşılık borç ödemeleri ile yaürrmlarda ithalâta bağlı maliyet yükselmesi nedeniyle olıunsuz bir gelişme olmuştur. Buna rağmen 1970 bütçe 823 milyon Uralık bir fazlahkla kapanmıştır. 1970 bütçesi tahmini ile gerçekleşme geçici rakamlarını kapsayan kıyasîamalı tablo |öyledir: tar bu seviyeyi aşacağını tahmin etmektedirler. Burada, DPT mmanlannın kötümser, Maliya Bakanlığı yetkilüerinin iyinıser tahminlerinden söz edilmektedir. Tlgüiler bütçe tahminlerind* 38.5 milyar yerine 40 milyar Urahk bir rakama ulaşılacagını da tahmin etmektedirler. Konsolide büt çenin ise bütçe tahminini çok aja cağı görüşü mevcuttur. Ek yük Personel Kanununun ek yükü, KAMU MALtYESl (İÎT» YILI) Konsolide bütçe gelirleri 1. Vasıtasız ^rgıler 2. Vasıtalı vergüer Toplam vergi gelirleri 3. Vergi dışı normal gelirler Toplam normal gelirler 4 Özel gelirler ve fonlar 5. Tasarruf bonoları 6. Iç istikraz 7. Net katma bütçe gelirleri Toplam iç gelirler 8. Karşüık paralar Toplam konsolide bütçe gelirleri Konsolide bütçe harcamaları: 1. Cari harcamalar 2. Yatırım harcamaları 3. Sermaye teşkili ve transfer harcamaları Toplam konsolide bütçe harcamaları Bütçe dengesi Yukandaki tabloda da görüldüğu üzere vergi dışı normal geürlerinde. özel gelir ve fonlarda. karşüık paralar fonunda. önemli artışlar dikkati çekmektedir. Harcamaları olumsuz etkileyen ise sermaye teşkili ve transfer harcamalandır. Buna karşüık Mart Haziran sonu dönemi rakamlarma göre çe nel bütçenin 4 aylık gelir tahsilâtı 11.9 milyar Uradır. Bu, geçen yıla kıyasla vüzde 47.9 oranında bir artıs demektir Gecen yıl bu dönemdeki tahsilât. bütçe tahmininin yüzde 28.4'ü olduğu halde bu yılki tahsilât. bütçe tahmininin yüzde 32.8'ini bulmaktadır. îlgililer, bıı rakamlardan, son aylardaki fiyat ve zam artışlarınui ve maaş ayarlamalarının verg'lere yansımasını ve Sonbaharca ricaretin canlanmasmı hesab» ka tarak. genel bütçe aelirlerinin tah min edilen seviyeyi bulacağını. bir başka yoruma göre de bir tcık. TahmİB Gerçeklejme S.900 8.641 15.160 14.352 24.060 22.993 1.939 4.028 25.999 27.021 131 607 850 882 «00 600 1.033 1.028 28.613 30.138 1J80 2.84» 29.S93 32.984 14.997 6.990 7.906 29.893 14.676 6.999 10.486 32.161 +.823 1970 Temmuz 108.46 15.76 Ağustos 117.31 17.27 Eylül 121 ^5 18.33 Ekim 127.10 19.36 Kasım 129.57 19.63 Arahk 129.65 19.63 1971 Ocak 130.83 19.85 Türk hrasının değen, devalü$ubat 132.72 20.14 asyondan sonra dış kambiyo Mart 133.72 20.26 merkezlerinde genellikle bir ıstik Nisan 133.14 20.18 rar göstermiştir. Ancak, UluslarMayı» 13653 20.74 arası konvertıbl paraiarda özelHaziran 137.28 20.79 lıkle dolarmark çekişmesinden Bu arada 10 Ağustos 1970 ta dolayı Türk lirasmda d?ğeri arrıhinde Cumhuriyet altını 143 tan paralara kıyasla bir düşme liraya ve külçe de 21.55 liraya görülmüstür. yukselmistir. Aşağıdaki tabloda (100) lük ve Artış oranı (50) lik küpürlere göre ( 1 TL.) nın başlıca kambiyo merkezlennDevalüasyon sonrasının bir yılında Cumhuriyet altınının fi deki alış değeri yer almaktadır. yatında yüzde 30, Reşat'ta ise rrankfurt Znrıh B«yrnt Ajiar yüzde 34 oranında bir artıj var(1 DM) <ırs> (1 U.J tfır. 1970 02300 0 2850 0,2175 Bu artışın bazı nedenleri şöy Ağustot 0,2825 02115 0,2300 Eylül le özetlenebilir: 0.1925 0,2650 0.2200 Ekim # Devaiaasyonnn etkisi, 0.2200 0.2690 0.2000 Kasım 0.2715 0.2025 Arahk 0.2300 # Fiyatların yüzde 15 ora1*71 nında artması, Ocak 0.2200 0.2700 0,2033 # Dfinya altın fiyatlanndaki Şubat 02040 0,2700 0.2200 yükselme, Mart 0.2200 0.2690 0.2O40 A Konut yapımmdaki duNisan O.2720 0.2070 0.2200 Mayıs raklama, biriken spekülâ0.2100 0.2600 0.3080 tıf tasarrufun altına kayYukandaki tabloda görüldüğü masıdır. (Arkası 7 inci sayfada) Türk Hrasının değeri dış kambiyo merkezlerinde istikrar lı Devalüasyon yapıldığı zaman \a sa vâdede iki kaynağa güveniliyor du. Biri konsorsiyumdan alınacak krediler, ötekisi de yurt dışındaki Türk işçilerînin gönderecekleri dö vizlerdeki artıştı. Konsorsiyınndan ve uluslararası para fonundan sağlanan kredilerle. bekleyen transferler 1970 sonuna kadar eri tUdigi ve 1971 Ocağına hiç bir bekleyen transfer olmaksızın girildi. İşçi dövizlerinde de artıs ol muş ve net döviz rezerv durumu 1971 Ağustos'unun başuıda 407. milyon dolara ulaşmıştır. Bu noktadan bakıldığı zaman devalüasyonun basarıya ulaştığı söylenebilir. Bu hafta içinde ajans haberleri rehindeki altmlardan 4 milyon do larlık bir bölümün serbest bırakıl masının sağlandığını da bildiriyor f*tı. BujBfflRarla devalüa^ndan sonra/RwferaBi rehindeki altınlarılfdeğeTî 32 mîlyon dolan bul. muştur. Topl. 738.1 804.! 5053 544.2 tthalât yukandaki rakamlara göre bir yıl öncesine kıyasla yüzde 8.9, ihracat ise yüzde 7.5 oranmda bir artış göstermiştir. 1970 yılında, ihracat» teşvik tedbırlerine ve devalüasyona raf men, ihracat beklenen seviveye ulasmamıştır. İtahalâtta da durum ayni olup, devalüasyondan sonrr ithalât teminat oranlarının yüzde 50 oranında ındirümesıne o. • AraHk d» ' geçen gelismesTnde /ol8 artış Pamuktan dolayı durum böyj» olunca geçen yılın pamuk dı$ındakı ihracat rakamı ilk bes ayda 158 milyon dolar. bu yılm pamuksuz ihracatı ıse avnı dönenv de 187 milyon dolardır Bu ratcamlar beş avhk ihracatta yü*de 18 gibi önemli bir artışın varlığını göstermektedır. thraeatı artan Italemier arasın da şeker. pamuklu dokuma. küs»rlıkte birn a t u t a r d a 8 8 ^ maktadır. Ş daha yavas U r u n l e r l y e r * 1971DE İŞÇİ DÖVÎZİ ANKARA, (Cnmlrariyet Bürosu) ortadan kalkmıs ve bazı yan Deva:üasyonun gözle görünür tedbirlerle de beslenen bu kay. en önemli favdası yurt dışındanak Türkiye ekonomisine özelki isçilenn Türkıye'ye gönderlikle dıs ekonomik dengeye diklerı dövızlerde görülmüstür. önemlı katkıda bulunmuştur 10 Ağustos kararlarmdan önce Bu konuda şu tablo durumd Işçıler 12 uralık (3 lira prımJi) açıkça ortaya kovmaktadır. ısçi kuru yerine serbest pıyatlk 7 ay Son S ay sayı tercih ediyorlardı. Bu bir (milyon (milyon yandan Türkiye ekonomisine o Yıl dslar) dolar) Toplam lumlu katkıyı önlediği gibi, k a . çakçılığm kaynağını teşkıl edi1970 100 173 273 yordu. 1971 230 200 430 Bu tablodakl 1970 rakamlan Devalüasyondan sonra dolar (Arkası 7 inci sayfada) 15 liraya çıkınca, serbest piyasa Bes aylık dönemde portakal mandalina geçen yıl 760 bin dolar iken bu vıl 2 milyon dolar lımon, 252 bm dolar ıken bu yıl 1.645.000 dolar hayvan ve ürunlen, 7,5 milyon dolar iken bu yıl 133 milyon dolarlık ihracata ulaşmıştır. îfeılller buna ragmen vardıklan bir genellemeyle. «ithalât ve ihraeatın gecen yıla oranla artı? cöstermekte beraber ithalâtta raevcnt döviz kavnaklanmna kıyasla. ihracatta da devalüasyon sonrasında bekleniten gelismeye oranla bir geride kalma olduğu iddia edilebilir» demelrtedırler. Yapılan önenye göre ise özellikle sına5 ürünler ihracatında buyük oranda özendirmeler düşünülmektedlr. Gerek bu teşvik tedbirlertnın bürokratik tıkanıklıklardan kurtarılması ve objektıf bir sisteme bağlanması. gerekse bu tesviklenn hazineye vükün asgariye mdırilmesi için bir an önce ithalât ve ıtıracatm bir kismı arasında serbest kur «stemine yaklaşacak bir (ihracat sertifikalan) sistemlnuı hazırlanması istenmektedir. Bu sıstemin «Bufün özel sektör istiimanndan devlet tortaalvecilisine seçrrıis ve *eni$ hotnntsnzluja ve dedikodnya tebep olan nlların yarası îthalât kota sistemine de rasyıv nel bir çözüm »olu» getirebileceğı ilen sürülmektedir. 4 aylık tahsilât zamlann ve öteki artışlann devlet harcamalanna yansıması. emeklilik fonu talebinin tahminlerin üstüne çıkması, bazı kurumlann ek ödenek talepleri. âfet har r^malan gibi nedenlerle bütçede doğacak harcama artışmı kesiolikle tahmin etmenin güçlügünden de söı edilmektedir. Yapılan çok gene) bir tahminla konsolide bütçe harcama toplamı nın 4243 milvar civarında olması beklentnektedir. Bu da 23 milvar liralık bir bütçe açıgım 197] yı lı için ortaa çıkarmaktadır. Konsolide bütçe gelirlerinde çabuk hasılat saflayacak yeni ted birlerin almması bu durumd» zorunlu çörülmektedir tşletm» Vergisinin kapsammm genisle»ümesi bu arada önerilmektedir. Türkiye'de perakende petrol fiyst lannın Avrup» ülkelerine kıya» la vüzde 50 düsük olduğu. bu nedenle petrolden alınan vergmin önemli miktarlarda antırılabileccği de ıleri sürülmektedir. Askerî Savcı, iddianamesinde Atatürkçülüğü su çekilde tanımlamaktadır: «Atatürkçülük:, sömürüye, gericilife, komünizme, faşizme. her türlü lararlı • böliicü ideolojiye karsi verilen savaşın adıdır. Atatürkçülük. statükoculnğa ve rutuculnğa karsı bir akımdır. Atatürkçülük: kurulmuş, haJhmsız. lâik devletbnizi, demokra tik ve modern usâlierle yönetmek demektir. Atatürkçülük; Tiirk devriminin fikir ve ideal olarak belirlisi. Türk milletinin iradesi ile sekil almış ülküsüdiir. Millî bağımsızlığı. millî egemenliği, cağdas uygarlığt ifade eder. Atatürkçülük: iyrye. güzele, dofruya yonelen her davranış ve hamlede mevent ilkeler toplulugu. dur. Atatörk llkeleri: mîllî dıs siyasette. millî eğitimde, millî ekonomide. mîllî savtmmada... hrr yükseli; hareketinde tatbiki milletçe benimsenmij değişmez prensiplerdir. Kurtuluş Savası ile başlıyan Atatürkçülük. bugün Cumhuriye timizin. Anayasamuın ve millî şuurun sarsümaz temel îlkesl «Imuştur. Bugün hak 1e hürriyetlerine ka vusmak. çağdaş uygariik seviyesine erişnıek istiyen bircok milletler, «rarörk ilkelerini örnek almıslardır Bizim ilkelerimizi tal btk ermislerdir. İşte bu da\a. Atatürkçülük'len. 83 sanıklı davado savct diyorki. Anarşik olaylar ve Atatürk ilkelerinden •ynlanlarm davasıdır.^ Komünizm îddianamesinde, komünizmin, 1848 yılında Karl Manc ve Friedrich Engels adlı iki Alman'ın koınünisl manifestosu» denilen bildiriyi yayınlamasıyle başladığını ifade eden Askerî Savcı, Marxın görüş ve felsefesini açıklıyarak, tarihi gelişımini. Rusya ve Kızıl Çinde tatbik şeklini anlatmakta ve: •Dünya üzerinde mevcut bütün komünistler, milllyetle ri ne olursa olsun. birbirlermin aynıdırUr Devlet ve milliyet an layısları yoktur. Beynelmilcl komünizm cereyanına mensup bulunan. Dünya üzerinde mevent olan bütün komünistlerin birbirilerine benzediklerini kabal et mek lâzımdır. Her bakımdan aynıdirlar. Zira. ders gördükleri kitaplar. eğirildikleri insanlar müşterektfr ve güttükleri davalar bir. dir» demektedir Komünistlerin bir memlekette silâh zoru veya bir darbe ile iktidarı ele geçirmek istediklerini belirten, onların ufak bir rümre ile proletarya diktatoryasmı temsil edeceklerini düşünmekte olduk lannı söyliyen Askerî Savcı, komünistlerin Türkiye üe ilgili tasarüarnu şu şekilde açıklamaktadır: •Komünistler bugün mevcut olan bükümet sisteir.ini veya bu sistemin parçalarından hiç birini yerinde bırakmıyacaklardır. Son birkac yıl içinde onlar, esasen komüaizme ve komünistlere muha lefet edecek nnsur ve teşekküllrri tesbit etraişjerdir. lsimleri. liste halinde hazirlamışlardır. Darbe olur olmaz, derhal onfara vaziyet edileeektir. Polis ku\vetlerl yerine adına (Kızıl Muhafızlar) di vecekleri bir teşkilât kurulacsktır. Bu kızıl muhafız mensuplan. en kısa zamanda memleketüı ber kösesine süratle yayılacak, özel etnl&ke. otellere. tesislere... el ko nularak, Hükümete ait emlâk haline getirilecektir. Tabiî bütün hn tesis ve özel mülkiyete ait kıymetler. komünist par*i mensuplarınuı hizmetine arzoiunacaktır. Kızıl muhafızlar işçi sendikalan yok edileeektir. Fabrikalarda, madenlerde. ve diier istihsal vasıtası olan yerlerde çalışan kimselcre saat kaeta paydos edecekleri, günde kaç saat çalışacakları bir emir ile belirtilecektir. Müsaade almadıkça İstanbulda oturan bir kimse Ankaraya tzmirde oturan bir kimse Isianbnla liyarel icin gideraiyecektir. TRT. onlann emirlerinde propasanda vasıtası olacaktır. ( ..) BİT. kaç yüz partl mensubunun menfaati için. sık sık tasfiyeler yapılacaktır.»» Halk Kurruluş Ordusu. partiaı veya cephesi isimleri ?itında «ızli faalivet gösteren örgütlerin dünyanın birçok ü'.teİTİndeki ko münist kurtuluş örgücleri gibi ö>gütlenmiş oldukları if»de edil»n iddianamede özetie söy le denmektedir: • ... Amaçlan. toplum potan. siyelini arttırmak, güç kazanmah yeterli zemini şart ve bnkânlan bularak kml bir ihtilâl yapmaktır. Netieede, bir (Dünya prole taryası) knrmak: halkı. elleri, yüzleri ve vicdanlan kanli bir avne insanın kölesi durumuna tokmak irterlerj 15/16 Haziran 1970 tarihli isei olaylannu) bu örgüt tarafından düzenlenmış bir prova olduğunu, iddianamesinde belirten Askeri' Savcı, Türkiye'de komünizmin ta rihî gelisimini. aşırı sol cephe ç«lısmalannı ve bugünkü durumu anlatmaktadır. 19191925 yıHan arasmda. Tür, kiye Komünist Partisinin faaliyet leri ve kurucuları ile bu partinin vurt dısmdaki calısmalarının kro noloiik bir şekilde anlatıldığı iddianamede 195152 dönemindeki tutuklamalara çeni' ver verilm^ktedir 195262 vılla»! »rasında tek komünipt faaliyetir •V»t»n Partisi» ile 29 vıl happe mahkuro sabıkalı komüni^t Dr Hikmet Kı vılcımlı tarafından \ürİ!tü!dügü ifade edilerjk. Türkiye'de yeni «ol cephenin TtP ile meydana getdifH •T'latılmaktadır tddianamede daha sonra. veni sol cephenin «elisme sahalan da ınlatılarak. KTUI1 Demokratik De^Tİmcilerin a>Tildikları gruplar açıklanmaktadır. Buns aöre Mihri Belli idaresinde «Sosvalist Ay» dmlılc. erubu Maocu Doeu Perincek «rubu idaresinde «Proleter devrimcî aydınlık «rrubn» ıle De\G?nc ve Doğan Avcıoâlu'mın vönettia «Devrim Çevresi ?nîpları buiunmaktadır Avrtca sol ceohede. bunlardan baska, Sosvalist> «dlı gazetenin etrafında ve Dr Kıvılcımh'mn sosyaüst görüî!eri içinde ayrı bir «ol srup teessus etmiştir Rus komünızmi ta(Arkası 7 inci sayfada)