Katalog

SAYFA İKİ; :CUMHURİYET: :24 Mayıs 1971 Î K|itim Bakanı Sayın Sınası urel' • in 18 Mayıs gecesindeH televizyon konuşmaları, düaündnrücü problemler ortaya atmaktadır. Bn konusmanın özellikle. Rükü. metin bir Egitim Reformn için günlerce sfiren çahşmalar yaptıfı ve beklendiğine eöre birtakım reformcu tasanlara varıp, bunları Meclise sevketmek üzere olduğu günlere raslaması, konnşmaya ayrıca dikkati çekmisti. Yani öyle olmnştnr ki, cerek daha önceki radyo konusmasını dinleven, gerek bo televizyon konnsmalannı dinleyenler. Saym Millî Eğitim Bakamndan. sn Maarif Reformu olarak ifade editen büyük hareketin esaslarının açıklanacağını beklemişlerdir. Aeaba, Sayın Bakanın beyanlarından sonra. Eeitim Reformnnnn anabatlan üzerinde de olsa. bn açıklıea vanlmış mıdır? Sanıvorum ki havır! Millî Efitim Bakanının snzlerini. vSzii. nfln ifadeleri ve jestleri ile de izlemek kabil olan televizyon konu«masının. taele Millî E»itim problemleri üzerinde azook fikir «ahibi olanlar üzerinde ilk bıraktıîı tesir sudur : Sayın Şinasi Orel. henüz vanı«ını. davalarını ve gayelerini kavravamadıŞi hir Uin. bir Bakanlığın açır yükü altındprfır. Denebilir ki. daha simdiden yorgnndnr. tfadelerdeki tereddut. problemlerin arıklanmasındaki vn7nhsuzlnk, Millî Eğitim denilen temel millî davanın, heniiz tam kapsamı ile kavranmadısını gösteren işaretler. bn televizvon konnsmasında. bütün belirtileri ile ortava serilivordu. Hele bütün hareketleri ile zört caroan asırı bir yorsunlnk. hiitün eörüntnleri ite tamdı. VuzuhsU7İn£u bir hadde kac'^r tahiî eörm'U ve Sayın Bakanın, eSrr söründüüi kadar yorgun deJiUe. bn davaiarı kavraması icin ona zaman birakmak, elhetle ki bir in«af sartıdır. Ama ne var ki, »rerek bn heyanlar. e<"rek Hükümet Sözeüv'niin 7aman zaman ve maarif reformu knnusundaki oalısma hnherleri. bizde su kanıvı varatmaktavdı: Maarif reformn ele alınmıstır. Hükümet bn kornıda gıinlerce çalıscnıstır. Olumln ve üzerinde nıntabık kalınan sonnrlara varılmıstır. Bn «onnçlar derlenmis, tooarlanmıstır. Yeni Hiikümetin ilk reform hamle«ıi olmak Ü7ere artık Meclise sunulmak üzeredir. Yahut »unulmustur.. Eğer eerçek durum bn^a. \e bn reformnn esasları, Savin Milli Eğitim Bakanının televizyon beyanlarında dile gelen seylerse, o vakit, ele alınan isi hcnü/ olçunlaşmamıs ve. hatta bazı ccpheleri ile zararlı neticelcr \rrebilecek bir acelecilik açısından degerlendirmemizi maznr cörmek etrekir. Hatta bu aceleciligi, bizzat Mllli Efitim Bakanının da henüz bo hamlcye hazır oltnadığı seklinde almak, hatalı olmasa çerekiir. Ama bu kısa vazımızda, Sayın Bakanın dejindiîi bütün ııoktaların üzerinde durmak elbette ki mümkün olmayacaktır. Fakat daha ilerideki vazılarımızda ve çerektikce milli eSitim konularına elbette ki gene dünecegiz. Şimdilik buıılar. RAHATSIZ BİR BAKANLIK! Şevket Süreyya AYDEMİR dan birkaçı üzerinde görüsiimuzâ belirttfley* çalısalım.. I j * vvelâ bemen sunu ısaret edelim: MtUi • J eğitim, devletin ilk \e asli vazifelerin. den biridir. Bir kamu hizmetidir. B« vazite millete. hatta millet onu istemese bile, mnt. laka ulastınlacaktır. Bn devlet corevi ölkevi ve milleti, meselâ devletimizin baskenti olan Ankara'nın Çankaya sırtlarından, Akdeniz'in en ücra kpylanndaki balıkçı kovlerine. K». radeniz sıradağlannın d a | konntlarına. On. nevdoğn ve Doin Anadoln'nun bozkır dantUrına ve>a matara kovlerine kadar. avnı kapsayıcı ve eîitici {üçlerle \osuracaktır. Hem de ve gaye olarak. ana sınıflarından en vüksek meslek oknllarına ve ünîversiteye kadar.. Çünkü etitimln tartfi: istidatları. ka. biliyetleri nvandırmak sanatıdır. Bn savdifı. mız alanlarda ise, kimbilir nice istidatlar. nice kabilivetler vardır. Onlar buçüne kadar ve ana sınıflanndan iiniversiteve varan kademelerde detletre ecitim dı«ı kaldikları icin. kay. bolun sitnıektfdirler. Su halde devlet. asli hir kamu hizmetini henÜ7 tam anlamıvle ele alamamıstır. Ve hıı durnm maarif reformu. nun birinri maddeci, vahnt millî eeitim stra. tejisinde basta cclen hedef olmalıdır: Herke. si okutmak. ama okuvanları toplnmdan kn. parmamak ! Bunnn ilk «.ırtı ise. parasız eiitimdir. Anavasami7daki «osyal devletin hrdef (ııttuîrn sosyal adaletin bir ilkesi de , budur. Halhnki Savın Milli FJİtim Bakanımız. para. lı viiksek 8|retimi. «os\al adaletin bir lcabı olarak aldı? Paralı ejitimin. Anavasamızın temel ilkelerinden olan "sosyal adalete nasıl Hvdniuıın anlamak. bakikaten zordnr. Hatta biz bu parasızliçi. hir taraftan ilk ve orta kademede bnsün cidden aeır külfet olan kitap ve öfrenim aracları tedarikine. diier taraftan. vüksek kademedeki zencin cocnklarının eiitilmesine kadar cötürmeyi adalete nvenn buluru7. Cünkfi bu;ün ilk ve orta ve yüksek kade. melerdc çocnk okutmak. hele cocnklan verlestirecck nektcp bulmak. cidden bir dert. tir. Sonr» da yüksefc tatuılde «engın çocak. lannın, paralanna çüvenerek öıel okullarda okumalan, hatta bir arayş gelip özel yüksek oknl satın alarak oralara, kendilerini imtihan edip diploma verecek hoca kiralatnalart, maaleıef bir «erçektir. O halde sosyal adalet su. dnr ki. eğitimde kolaylık, esitlik ve verim sağlansın. Çocukların bir kısmı zenein co. cukları ise. bunlar özel mektcplerde çok de. fa süpheli ımkânlar bulup paralı oknyacak. larına, onların zençiD aileleri tarımda ve ti. raret . tanav) lslelwelennde verei kaçakçı. lıgına rer bırakmadan. cclirlpriııden «ereke. nl. devletf 8desinler. Ve devlet. pfitimi her. kes için e»it \e parasız yapsın. patlsmalı zamanlannda, millî bir tfet halini alabilir. r I I Rahatsız bir Bakanlık ayın Milli Eîitim Bakanının televizvon beyanlarında dikkatimizi çeken bir ter. cek de su oldn: Millî Ktitim Bakanhiınd» mefer 2 W memur ve 40 llmnm Müdörlük ) H varmıs ! De.rhal snnu belirtelim ki. bizimki jtihi bir ülkede 2000 memurlu ve 10 nmnm müdiirlü bir Bakanlık. evvelâ «i«siz» ve «ve. rimsİ7» demektir. Ama ne var ki. son 10 vıl. dan heri Bakanlık kadrolarının iktidar va. kmlarına veritme«i ve i«tisnasıx nlarak hiitün Vekâletlerde kadro siskinli?i. issiz memnr ve müşavirlerin. hatta Vekâletlerde otnrtalacak ver dahi hnlunmadıiı iein hir nevi mtas al. ma zamanı Vekâletlerde «örünmeleri. artık «izli nlmavan hir eercektlr. OiSer taraftan. avnı Vekâletler. daha doernsu Tnrklve Cnmhuriveti HOkümetleri, bir taraftan hakiı olduğu tabiî olan personel ka. nnnlan vaparken. hir taraftan da bu issizler. verimsi7ler kalabalıtının haklarını percînlemektedir. Devleti. havat hovnnca aviık maaslar ndemek külfetine eokmaktatlır. Hnlhtıki is veril«e favdalı nlarak bn kalahalık. issiz ka. lınca sadeer i<lere entelHir. Ve «adece. ralı«ma sevkini nvn«tunır. Kvet. Tiirkive Cnmhuriveti MiTlî E>itim Bskanlıjmda 2000 memnr ve 4f) nmnm mndürliik? Bn. inanıimaz bir mel'>"İTni!t tnlnUlu*ndnr Ama i«tisnası» olarak dUer Vekâietlrrde de. is baska türlü mü" Havır ' Bu durumo ıncelemek icin meseli «İs Or. ranizasvonu Enstitüleri» ne sahip olan ülkeler. den nzmanlar raSınp da bn vaziveti incelet. sek. farip hüknmler karaısınds katırız. Hunharca cinayet Haftamn raporu Clkemızi bır süredır, banka soygunlan. adam kaçırma olaylları ve silâhlı eylemlerle huzursuzluğun tam göbeğine ıten bır lanarsı grubunun mensupları simdı elınl bir kere daha kana • bulamış. kaçırdıkları Israil Başkonsolosunu ölrfürmüslerdir Savın Basbakanın dedigı gıbı. bu cınayetı işleyenler Türk olamaz. Türk vatandaşlannın ve Türk vurdunun huzura en çok muhtaç olducu bır devrede huzursuzlugu zirve noktaya .çıkaran bu «navetın halkımızda bu tıp olavlara ve onların Ifaillenne karjı birıkmis nefret hıslennl ttine dönüstürmüş ol. Jduğundan süphe etroetnok lizımdır Cinayet fiilinin sahiplerı •bütün sapık evlem ve düşünceleriyle birlikte bu noktadan ıtibaren Türk hattâ cfünya kafnuovu Cnünde yenlk düsmüşlerdir. Türk devleti bu insanlık dısı davraniîlann ve ülkernizi karanlık geleceklere dogru sCrükleven bu niyetlerin karjısına bütün hevbetiyl» diMtmistır. Milletç* dilegimız bu batağm artık tamamen kurutulmssı ve ülkemizin, ne zamandır özlenen huzura kavusturuimasidır. I 1 an aydınlar pııflnsyonu ıtekim Anayasa Mahkememızin dojrn kararı da. bu Bzel viiksek oknlların, kanuna avkırı olduğu merkezindedir. SOSVKI adalete ve e?itim refnrmuna ııv;un olan odur ki. verri adaleti volunda vürütülerek. etitimde paralı ve parasız farkı ksldırılsın. Paralı •lanlara bir nevi özellik tanınmasın. Efcitimin stratejik hedeflerinden biri bn olmalıdır. Snnra, vüksek mekteplerdeki is*izii|i ve dolayısiyle verimsizliği. inkılâpcı bir törüsle ele almalıdır. Bn^iirt bu mektepler. aslında hir varı avdınlar enflasvonn icindedir. Bir iilke icin i<e. vanm avdından daha tehlikeli nnsur voktur. Çünkü varı avdın: evvela ken. di icine ve ruh âlemine karsı. ne kadar titlemek zorunda olsa da. bir asasılık dnyjuso irindedir. İMe bn asaiılık duvnısudnr ki za. manla. hedefsiz. kannnsnz ve hınçlı bir top. lum düsmanlıSina döner. Vası ilerleyen. ama aslında bir sev bilmediğini. eksik kaldiiını. hülâsa adam olamadıjını anlavan vetersiz genç. evvelâ kafasının ici yerine. kafasının dı. sını süslemeye yönelir. Sokak ve diskotek kabadayılığı eylemleri baslar. Sonra da is bununla da kalmaz. Asırı dediümiz, fakat fikir alanında knksüz evlemler. toplumn tedireiıı eder. Bu ttdirginlik, toplumun buhranlı xe ^ Snnur avm Milli Etitim Bakanımızın. ıSzlerl arastnda de*indi|i. fakat bir reform hamlesi ile ilsilerinî kestiremediiimiz kenn. larına zaman zaman deiineceeiz. Ama ken. disine snnn hatırlatalm ki. MİHÎ Ktrtim Bakanlıtımızda en az 35 vıldan heri reformlar yapıiır. Bn reformlar. ardı arası kesilmeven, her vıl tekrarlanan ve bir tfirlü verine otnr. mavan ders prnrramları ve imtihan nsnl8 de. ci«meleri ile. tahsil «iire«i deiisikiikleridir. EJer veni reform hareketi de hnvlevse. zah. mete deîmez. Sayın Bakan Sinasi Orel'e çetin törevinde zindelik ve tabır dileriz... DCZELTME : 19 Mayıs tarihli ve «Kahraman. lar Do|malıydı» başlıkh vazımızda ıkı hata görülmüştür Yaîının ibincl «ütununda «fkincı Nlkola» «ozlen «Birinci Nikola» ve avnı sütunrla «Besinci Murari'in «altanatı "iiç vıl"« değıI «üç ay» olacak. Kaydettigimu esenmızde doğrusu yazılan bu hataları tashih ederiz. I Bıırdur derjreminin ülkede varattıîı büyük acı henüz ta[zelieini muhafaza ederken Bingöl tlimizın ugradıgı veni feiâIket milletce vasadıgımız «cıyı bü*bötün srttırmıstır Gelen ilk haberler bu rfepremde de vüzlerce vurttasımızı kavbettigi|mİ7İ bildirivor Aeı eerçekten büvüktür Ne var M. bu tibi jdogal Sfetler karsıstnda uluse» eö"«terilen eç<!İz davani'm» ve Idevletin bütün Imkânlarivle varalsn «armaya vönelınesı bu acıvı kıs» zamanda tedavl etmek icin «ahip olrlugumuz baslıca kuvvetierdir Kuskıısu? bu ktıvvetler bu def» da «eferber hale eeleceb ve b»st» Bineöllü vurttaslanmız olmak özere büItün Clke insanlannın ugradıSı felâketten doSan varalar tanlacaktır I Bingöl depreminden eelen ilk haberler. tıpkı Burrfur'd» "oldugu gibi özellikle veni vtpılmıs bulunan devlet dairelerı. nin de verte hir oldugunu hilrlirmektedir Sayıo tmar ve Iskân Bakanı. Burdur depreminden »onra ortava çıkan bu rtu. rumun. üzerinde önemle durulması eereken bir konu olrfu. Iîunu belirtmi'tir. veni !ns» »rlilen ve vnpılırken de deprem sartlan çözönfine alınması eereken devlet vanilannın bu da. vanıksıztıBı savin bakanın açtklamalinn» cfire hatıra bir *üıü 'htimaller eetirmekt«»rlir Pu hinsların «arrlar» nveun »eki'rte insa edilmediklerl, gerek insaat. gerek taahhüt. gerekse kontrol ı«lemlerinin Ihmale alrarlı8ı nokta«ı (izerinde Bakanlık 6zellikle durmustur Bu noktalsrın ara«tırma konusu vapılıcagı | da »vrıca belirtilmi'tır Simdi Bineöl depremlnde de «vnı hazin «onuç tl* karsı kar«ıya kalmami7 bu konunun önemini büühütün «rttırmıstır Buno vıırt «orunu ara«ınd» hıından bBvle devlet vapılarmın ihalesinden te«limıne kadar rlah» etkili bir fcontrol» tâbi tu. Itulması ve veni bir v»pı düzenine ulastınlması gereğı ker^;i'ginrten nrtsva cıUmı^ olmaktadır. ' # Acı üstüne acı I I I I | # Yanlısı düzeltme ÜIMDEM ÜNE 'Olüyü hayırla yad ediniz, Millî Nizam Partisi, nihayet sizlere 6mür. Anayasa Mahke. mesinin karariyle vefat etti. Her müslümana düsen görev, Ce. nabı Haktan ölünün taksiratını affetmesini dilemektir. Cennete mi gidecek, cehennenıe mi? Onu Allah bilir, ama ölü aslında. müslüman dejil, müslflmanlık taklidi vapmakta idi. sivaseti ka. lanmak için ibadeti yerine retirmek çörüniisünde namaza dnrdufcn zaman, Sureleri okuyarak Allaha sıgınaca|ına. etrafına ba. kınıp, müslüman halkm ?özünden takdir toplavıp tnplamadı&ını ölçmekle roeşşuldii. Iktidara hiç bir çün eelmiyecegini. gelemiyeceğini bilivordu. Ama geliyor çibl yaparak. hem Demirel'i kor. kutmaktan, hem de yobazların takdirini, tnassap erbabının maddî iltifatını kazanmaktan zevk alıvordn. Tabiî herkes gibi o da cennete gitmek isterdi. fakat onnn cennet zannettiği veri Abdülhamit: Saidi Nur«î \e havatlarında: islâmivet ve Cenabı Hak adına insanları aldatmıs ve sömürmfls bilcümle kisiier isgal et. tikleri için, orada kendine bir türl üyer hnlamıyordn Aslında kendine bn diinvada bir isim vaptı! Fakat bnnunla memlekete de (enalık etti. n*er hugiin. memlekette safcsol catısması olmuş, iki taraf halka zulmetmeSi açık arttırmaya kov. muşsa. bunda Erbakan gibi demasokların rolii büyük olmus. tur. Çünkü. bunlar masum insanları karsı karsıya getirip kızıştırmıslardır. Anayasa Mahkemesi kapatma kararını vermekte geç bile kal. mıştır. Ama bn onnn kusnıu deŞildir. çünkü icra yani Demirel, malnm endteeleri, korkaklışı ve bu korkaklığın varattıSı dur. yunluk ve kararsızlıkla. kendi makinesini harekete zeçirip, delilleri adalete bir türlü vercmemisti. Zannetmisti ki bn görevini yerine getirirse, müslüman halk AP've ov vermiveeek Fakat vakta ki, Milli Nizam Partisi. onun ovlarım bir daha iade et. memek üzere aldı, vakta ki gördü ki. dini sömürme açık arttır. masında, baskalan Demirel'in hakkı ile namaza dnrmasının, ilâhi iislubu ile yazı yazmasınm. yeri olsun olmasın her yerde Alla. hın ismini aczına almasının ötesinde. bu açık arttırmaya katılıyorlar ve onu aşıyorlardı: iste o zaman harekete teçti, ama artık memleketin politik ha\ası da adamakıllı zehirlenmisti. Halkın yarısı ümraî olan bir memlekette ımkânını bulan. lar elbet, bu insanları, duvgn ve inançlarından kavrayıp onları metafîzik gösterilerle sömürmese kalkacaklardı. Elbet bn mtmlekette onu böle böle kendine nüfuz tesis etmek isteyenler ve kendilerini memleketlerinden fazla sevenler olaraktı . Anayasa'ya bazı yasaklayıcı hükümler bunlar olmasın diye konulmustur. tktidarların çöre\i. bu sömürtivü önlemektir. Anayasa Mahkemesi. vatandası ilkel çağlara sürükleyerek, onun ilkel duygulariyle oynamak isteyenlere ensel olnnsun dive ihdas edilmiştir. Ama Anayasa ile Anayasa Mahkemesinı birbirine yaklaştıracak olan hükümet, göre\ini zamanında yapmadığı için yara büyüdü ve bngün Anayasa Mahkemesi kançrenlesmis bir durnmla karşılastı. AP Grubunda bizi bugüne getiren sebepler üze. rındeki tartısma, hiç bir gerçesi ortaja kovamadığına, bn meseleleri derinliğine konusacak hiç bir milletvekili ortaya çıkmadığına veya çıkamadığına eöre; Anayasa Mahkemesinin kararı, AP hakkındaki düşüncelerimize de hak \erdirdi. Bn par. tiyi, bu güne getiren tereddüt. ufak hesaplar ve korknların ipoteğinden sıyırmak lâzımdır Demirel'in oy nğrnna dindar görünme hevesi oltnasaydı, Milli Nizam Partisi doŞmazdı... Bn. gün de bu gerçeklere cesaretle el kovarak APli milletvekilleri ortaya çıkmazlarsa, AP artık hiç bir zaman memlekete hizmet edecek bir hüviyet kazanamaz. luslararası para iliskilcrinde meydana gelen gelişmeler ülkemizde hiçbir «unan gerekli Ugiyi görmemiştir. Oysa ki. uluslararası para ilişkilerindcki çelişmclerin yakından izlenmest. hiç olmazsa kambiyo sistemimizir) olumsuz yönIerinin görünmesi ve anlasılması açısından büyük yarar sağlar. u UHMİHİHıiM llillil MMBIIII Başbakan Nihat Erim. «on toplu tutuklamalar özerine valiliklere bir çenelee eöndererek. bu konuda Hükümet Baskan. lığı bildirisinin bazı valilikleree vanlıs nnlasıldıîım ve van. Itıs uvgulama yapıldıSinı bilrfirmistir f>neleeo> hükOmetir isterligi tekrar belirtilmts ve hunıın «Memteketi hir anarst vnvaıı haline retiren ısın militan ve kanunen «nc islemi» dn. rumda olan kisilerin Anavana »e kananlar eerrevesi IHnde tür. altın» alınması ve haklarında kannnî islem rapılmast irin »et. kili maktma te«Mm »«)i1rne«î» ^eV'in^"' nMnîıı RCikUnm!«tır G<"nel?»ri<? «Inriî ciirüslerle «nc«n7, kisilerin tedirrin edil. Imesine imkân verilmemesi» ri» nvrıra tstenml^tır Ba^bakanlıgın bu eenelüesi ile. hazı yanlısliklar TÜ?unfîer> 'uhuru muhtemel yeni tedirginliklerin önlenmıs olriu5>ınu umid etmek isteriz. Ba^bakanlıgın I I I üi'lişıııi'k'i ITazan 1 Av. İNAL AVCl ıada dolarıo altına tahvıll ola. nağına son vermış ve başlıca Merkez Bankalarıyla yaptığı an. iaşmaya gbre bundan böyle an. cak bu bankaların elindekı do. larları istek halınde altın ile değiştİTeceğinı açıklamıştır. Aslında. Amerika'nın ödemeler dengesındeki açıkları Merkez Bankalan dolar rezervleriri arttırdığından dünya tıcaretınin finansmanına kaynak teş. kıl etmekterfır Ne var ki. bu acıkların dolara kar^ı guvenm azalmasına sebebıyet vermesı çözümü güç bir ikilemi de birlikte getirmistir me r.aklan ülkelere Para Fonuna ı<ı;rak kotalan nıspetinde dağıtılır Mekanızma söyle ışler: Bir ulke özel çekme hakkını kullanmak tstediğı laman Para Fonu, ödemeler dengesinı kuvvetli gördüğu ülkeden gerekli dövızın fiilen cekilmesınl öngö. rür. özel çekme hakkını kulla. nan ülkenın kota'sına eöre kullanma hakkı o nıspette azalırken, dövizı talep edılen ve alınan ülkenın de o miktar özel çekme hakkı vuk=elır O ülke. nin rezerv durumunda bır değısikhk mevdana gelmez, döviz olanaklan azalır. Buna mukabıl. özel çekme hakkı miktan vükselir Kabul edilen u?ule göre bır ülke. meselâ Almanva. özel çekme hakkı miktannın kenrfı kotasının 3 mısünin üzerine çıkmasına enge) olsbilir. Bu alan. da son btr gelısme özel çekme hakları ile kalkınma ıçin vardım arasında bir bağlantı kurulması meselesıdır Bilindisi gibi, kalkınma tçın resmt var. dımlar gerçek kavnaklar ile finanse edildiSinden. eelismıs ülkelerin bütee. Sdemeler denge«i ü'erinde baskı vapabilmektedir. Reıerv meselesi ltm ve döviz rezervinin 6nemı Birleşmis Milletler'in bir kitabmda söyle anlatılıyor: «Yoksul ülkeler, yetersiz derecede rezenrin meydana getirdiŞi «o^val zararlan karsilamada olanak?!7dır. t'fizligin artma1:!. tthalât tahditleri dolayısiyle sa. nayiHe eksik kapasite kullanıl. ma«ı veva durgunluk va da defla^vonist bir poütıka zarure'i iktisarti kalkınmayı bozdugu gıbi büyük zararlara da uğra. tır» (H Aslında. kronik bir döviz sıkıntısı çeken ülkelerin sa. dece ekonomik sarsıntılara sahne olmayıp dolavısıyle siyasî dengede d e birtakım huzursıız" luklar yaratabildiğine vakın tarihimiz eüzel bir örnektir A güçlüklerınden doğan para kuru değişikliklerinden öte, ststcmın temelini sarsan tehlikeler »on yıllar içinde güçlükle önlenebilmi»tir. Ancak. Amerika Birlesik Devletleri ödemeler dengesındeki »çıkların devam etmesi ve faiz hadlerinin indirilmesi sebebiy'e bu vılın Nisan ayında uluslarsrası alanda yeni spekülâtif evlemlere girisilmiştir. Batı Almanva Merkez Bankasına bir haftada iki milyara vaklaşan miktarda dolaı girmiştir. Almanya bu akımı fal? hadlerini düşürerek durdurmjk istemiştir. Batı Almanya'nm rezerv miktarı 17 milyar dolara çıkmıstır. Bunun sadece 4 milvarlık bölümü altın ve büyük kısmı dolardır Amerika'nın rezervi *<e 15 milyar dnlann altına düsmüstür (21 Mavıs aymın Ok günleri meydana eelen yeni bir kriî so» nııou Batı Almanya Mark'ın rleeerini serbect bırakmi"!, tsvicre Frank'ı ve Avusrurya Siline'i re* valüe edilmi=tir Hâlen bırçok ünlü iktısatçı birkap vıl önceye kadar Doların devalüasvonunun düsünülemiveceâi kanısında iken bugün Amenka'nın yavas yavaş bu zorunhıl'iğa yaklastığmı kabul ediyorlar. Doâru veva yanlıs kambiyo tahditl»ri. verli sanayinin himayesi °ihl tedbirlerden felsefesi açısından hclanmayan ABD'nin bunlardao kaçmmsk için dolan devalüe etmesi. sürpriz sayılamıyacak bir karar olacaktır. ıffÜ EVET! «* Z M A A r CUMHURÎYET rrc CUMHUSTETI •ANKAar* hamttrıadeaan «EH'ZtfttV Istanbal Teknik Oniversıtesı elemanları vönetiminde ÜN1VERSITC HAZIRUK KÜRSLfiRl KURS ÖNCESÎ ÜCRETStZ SEMİNER VE TEST UYOULAMASI Danışma: K R ' UKKSfcVİ V LM Tel: 44 31 31 tstiklâl caa 421/2 Tünel / Galatasaray (Basm: A 8941 15331 • 4349) MEVLİD M ar o u m Özel cekme hakları ünya tıcaretinin fınansman ıhtiyacının karşılanabilmesı ıçin ticaretın artıs seyrine göre yeni rezerv para yaratılması fikrl umumî hazırlık devresinden sonra 1969 vılında Para Fonu Guveraörler Toplantısında nihayet kabul edilmiş ve özel çekme hakları (Special Drawing Rights) denilen yeni crezerv» para yaratılmıştır. 1970 yılında uygulamaya geçilerek, 3 yılda 9,5 milyar dolar tutarında bu birimin dünya toplam re. zervlerıne ilâvesi kabul edilmiştir. Guvernörlerden meydana o gelen genel kurul /o85 oy ile veniden ne miktar özel çekme hakkı yaratılacağının tâyininde yetkilidir. Oy hakkı, Para Fonuna katılma payı oranında dağıtılmıştır. özel Çekme Haklannı Mılll Merkez Bankalarınm para emısyonuna benzetmek mümkündür. Çünkü bunun karşılığını teşkil eden gerçek bır kaynak yoktur. Her ülke Para Fonuna belirli bir kota dahilinde ıştırak eder. Zengın ülkelerin Para Fonundaki kotalan çok yüksek, yoksul ülkelerin ise düşüktür Her yıl yeniden varatılan özel çek H4BİB EDtB TÖREHAN'm temız ve azız rununa ıtnal ecülrneK üzere 2o Mavıs I T I yarınKı S7 salı günü Şışh Camiınde öğle namaamı müteakıp sennmızln tanınmış btfızlan tarahndan Kur'anı Kerım ve Mevlıt okutulacagından arzu eden dost ve ahbap ile öılcümle ehb ımaniD tıu zurlan rica olunur. (Cumnunyet, 4:i38) BilirdiSi çibi «rezerv» terimt, 1944 Bretton Woods anlasmaları ile kabul edilen altın «tandardı para si'temine göre altın. sltına tahvil edilebiien para. va. ni esa? itibariyle dolar. Para Fonu Kotaları ve 1970'ten itibaren Para Fonu Özel Çekrne Hak larından meydana gelmektedir. Amerikan Hükümetinin taahhüdü dolayısiyle d'oların altınla degistirilebilme olanağı (bir onz karşılığmda 35 dolar) altın vanında dolara da rezerv para deâerinin verilmesini saglamı;tır 1970 yılında ülkelerin Merkez Bankalarındaki rezerv toplamı Para Fonu olanaklan hariç S0 milyar doları asmıştır Bunun varısı altın stoklanndan meydana gelir. Gerçekte. diinya ticaretınd*ekl hızlı artıs sebebiyle dünva rezerv miktannın diinya tthalâtma oranı 1964'te »'«45 iken 1968'de "'o33'e düşmüstür. Merkez Bankalan rezervlerirıde bu nisp! gerileme, dıs ticaret ve sermaye hareketlerinin finansmanında serbest bir piyasanın Avrupa Jolan (eurodollsr) piyasasının büsbütün büyümesinin nedenidir. Eurodollar miktan 50 milyar dolardır. Bu rakam 1964 yılında birkac milvar cTolar, 1967 yılında 18 milyar dolardan ibaretti D Sislemin geleceği a Para Fonunun kurulmasma yol «çan ülkelerarası işbitiiâi. si^temin 27 yıldır bazı zorluklara rağmen yürümesini sağlamıstır. Ancak son yıllarda dünyayı Isletme açısından bir bütün olarak gören uluslararası dev çirketlsrin malî politika uygulamaları »e istirakleri arastndaki para Uisküeri cîiğer taraftan eurodollar piyasası Merkez Bankalan tarahndan. ulkenin ekonomik gereklerine uveun tedbirler alınmasında gelenek sel usullerin yetersiz kalmasına sebebiyet vermiştir. Üstelik sermaye akımlanndaki esneklik. bilhassa Merkez BankaJannın enflâsyonla mücadele tedbirleri ve faiz politikasını etkisiz bırakabilmpktedir tste bu yeni gelişmelere çare bulacak uluslararası isbîrliği i»tekleri bircok Batı ülkeleri M»rkez Bankalarında gittikçe ar'an hir talep olarak belirmektedir. Si^temin islevisinl âhenkle?tirme amacı ile birtakım veni tedbîrleT ara?tınlmaJrtad"ır. Bunlann kısa zamanda uygıılamava intikalf hek lenir. 1970 vıllanndaki eelismeler Mprkez Bankalan arasınd» eok Haha vakın bir tfbirliŞi ihtivaeını da. GlVelerin bağımbiivük fedakarlıklara vol açacak gelişmeler beklen. memelidir • * vıllnd Ahşap Boyalı Catnlı Bölmt Yaotırılacaktır 1 Merkez binarmzda ahşap bovab camlı bölme yaptınlacaktır. 2 Buna ait şartname Fındıkh Meclısı Meb'usan Caddesi No: 93. 95. 97 Gene) Müdürlük veznesinden in TL sı mukatrilı temın edilir. 3 Teklif mektUDİan en gec 3T5M971 günö saat 16 va kadar Satmalma Başkanlığma verilecektır 4 Teşekkul ihaleyi verİD verraemekte ve diledieine vermekte serbesttir. D. B. Denlz Nakliyatı T.A.9. Genel Müdürlüğü S IBM (International Business Maohines) TÜRK LİMİTED ŞİRKETİ ı1 EVET! bhânı H ElektruniK BHgı Işiem Sisietnlerınm uazarıanması ve programlanması sahalannda yetiştırılmek üzere: Yüksek öğrenimıni ve askerhk hizmetini tamamla4 mış, Ekonomi veya Mütıendıslik öğrenımı yapmış, Ingilizce lisanma lâyıkı ile vâkıt. | I 30 yaşını geçmemiş, Tercihan iş tecrübesi olan. Genç ve dinamik ' . |l elemanlar aramaktadır. îsteklilerın. İngüızce olarak yazacaklan müracaat mektuplannı: • P.K. 839 Karaköy tstanbul adresine gondermelerı rica olunur. 1 PW\n standardı TÜRKİTE CUMHUHtVET ZIRAAT ^ A N K A S I u iyas! ve iktisadi yararlarda ön plancja tutulabilmektedır. Bu baskı vardımların dahg fazla arttırılmasında ciddi bir engel teşkil etmektedir Halbukı özei çekme haklannın eerçek kaynaklarla finanse edilmeyip karşılıksız olması niteliğine t e . mas eden bir kısım uzmanlar, bunlann belirli bir nispetinm otomatik olarak kalkınma için yardım finansmanında kullanılmasını önererek yardım imkânlannın urttınlmasını savunmuslardır. Bu fikir, UNCTAD tarafından da benimsenmistir özel çekme haklannın o'o50'si dış yardımlara tahsis edildiği takdirde, yılda en az 1.5 milyar dolarlık ek bir vardım olanağı doğabilecektir. Uygulamaya geçiş biçımi olarak. öngörülen nispette özel çekme hakkının çok düsük faîzle kredi açan ve Dünya Ban. kasının istiraki olan IDA (International Development Agepcv> ye tanınması ve bövlece u. luslararası bir kurulusun olanaklannm çoSaltılması düsünü:. müstür 1970 vıhnda Dünva Banka=ı ve Para Fonunun Kopenha2't& vapılan genel kurul toplantınnrfa a7 celismiş ülkeler konuvu önemle ele alarak ö?el çekm» fıakları ile kalkınma tçin yarriım arasında bir bağlantı ku"ulmasını istemisler ve bu is•pmleri yankı bulmuştur. (Basın: 15218/4301) Kıymetint Koruma hakkındaU ka oun teşkil eder Aradan 40 vıl geçrni? olmasına rağmen 3 vıl tçin geçiei olarak yürürlüge konan bu kanurt hâlen meridir Serbest mfibadete sistemi kambiyo tahditleri olaSanustü bit durumu ffade eder Ancak filkemizde bir nesilden fazla bir «üre tahditli uygulamanın aeeerli olması, bu durumun östelik tahii addolunmısuıa «ebep olmustıiT Bu reiimin ekonomideM ohımsTr? etkilerinl graştıran bir çalı«m» vapılmamıa/tır. KamMyo tshrHtV. rinin firetîm biçimleri ve fivıı» v». pısi Czerinde. vurt M rın optimum tnıllanılması sinde inhlraf yarstan etkîlerde bulunduSu rrususımdan süphe edilmemelidir Sermave hirikiml ve kalkmmamad» tsrafa davanan bir yön verümU otabilit Difer bir deyisie tçe d6n01c «trateji verim kaybına sebeMyet v»rmis olmalidır Di"» dfiniîk blr kai kuıma vSntem) yekt^n ihmale u|. ramıs^ır. O kadar M. ettonomid» »arsıntılara sebebiyet veren oldukc» i ukgek oranda Para kuru «yarla ması v* ışç) dövizlennda ıınralmayan felişmeler netieesi <normal cnlclüklei giderilmis ü» rfe kambiyo tahditlerinin bir« olsun hafifletilebilmesi olanafrı »aSlanamamıstır Son s6> olarak belirtmetı eerekir H. uluslann cirtikç» «rter bir isbirlieine vöneldlö ötnanımtzda. serbesi kambivo reiimini geçise doSru bir straleit öneremiyen birind ve ikincİ kalkınma nlânındsn «onra ctrsteii^nir «u eünlerde hazırlsnmakt» oW'i?ı licüncü S vıllik ksllnnm» clânmHa. serbp^tfcstmhivoreiimln» * • • cis ve ceciHn r»konrwnî(1# mevda' na «etlrece?< «arsıntılan hafifl* tepek terlhîrVrin dd<11vett# «1* • • lınmssı caSdas uluslararası ekonomik dürevin olanaklanndlar vs rarlnnahilmemİ7 ve h*>klen»n kat kmman eercekleçtirebilmemi; Için sarttır ( I ) International Mnnetarv Re. for mand Cooperation 'oı Oerelopment dahife « tlo Pnhlication) (Zı \cvrtweek, 12 Nisan 13Î1, say, (a: «5 B (Basm Organizasyon: 71131/4347) retton Woods ile kabul edı. len altın standardı sistemının ilk cıdd! krızı 1968 yılında Amerika'nın ödemeler den gesindeki kronik açıklar ver. mesiyle ortaya çıkmıştır. Dolan sağlam görmeyen ve mohtemel bir devalüasyonu öngören spekülatıf hareketler, bunun yanı. sıra dolar rezervleri artan Meıkez Bankalarınm dolan altınla tshvıl etme yoluna gitmeleri A. merıka Birleşık Devletlerı altın stoklarının tehlikeli bir sekilde erimesine yol açmıştır. Araerı. ka, bunun üzerine seıbest pıya rikemiıde durum Ikemizde serbest Wr ktmWyo rejiml yoktur Bu «ebeD!<• uluslararası para ofv«»«*=ında ortaya çıkan yeniliklere tamamen kaoalı kalmmıs ve bu selismelerden yararlanma olanakl»n ne vazık ki saSlanamarmsrjr Rugünkii knmhivo sUteminin di ser bîr ifsde î'e tahHitlerin esasmı 23.?.19S0 tarihînn'e yürflrlüee giren 1567 sayılı Türk Parasının Yeni endişeler (Basm: A . 8911 . 1Â331 • 4318) istcrade beliren yeni endiseler: Altın standardı esasına dayanan uluslararası para ilişkilerinin oturmuş oldıığu «öylenemez. Ülkelerio öderoe u S