Katalog

5AIFA DÖRT: CUMHURİYET: :10 Mayıs 1971 ÜNKÜ YAZIDA sözü edilcı Anayasanın gorüşülmesi suasında en uzun. en önemlı v« en sert tartışmalar, seçım sistemı koylü ve halk konusu üzerinde olmuştur. Anayasa Özel KomİEyonu Raportorü Ismail Suphi Sov. sallı'nın koylü ve halka ilişkın k< nuşrnalanndan kimi bölüm!er,m haİçılık bahsine ilişkin. (4) sjyılı yazıva aktarmıstım. Soysallıoğlu Meclısın 18 Kasım 1920 tarihii t9 toplantısmda Özel Korm'syon'un haztrladığı Tasarıyı Meclis'e ilk kez şu sözlerle sunuyor: D İlk Meclis'ten tablolar / • Hıfzı Yeldet VELİDEDEOĞLU •Arkadaşiar: blze (halkçılık pııı; ramı) adı altmda hükıimetce yaklaşık olarak bundan iki ay önce gonderilmis nlan ve tarafıni7<lm) kurulmu; ozel Komisyonca (Anacasa Ön Tasansi) adı altında Yıık <ek Meelisinize sunulan yasa tasarısının goruşmelerine bugun basıjoruz. Bu an mcmleketiınmn yn ıetlm ve siyaset tarihinde, hiç kuîfcusuz. olağanüstu bir andır. ITke ıin dörtbir vanı atese verilmis ol luğu bir tırada. beşaHı cephede birden «avaştığimu bir «ırada. .üksek Meclisinizin bufcadaroıemli bir jasa tasarısını goriişme e başlamı; olmasmdan dolavı tıen. izinle birllkte kendimi mutlo sa>anm. Bövle bir ana eristiğim için r»nrı"ya haradiı «ükür ederim» II) Ozel Komisyon Raportörünün rfedis Genel Kurulu'na bu sözler. e sunduğu 31 Ekıro 1920 tarihii aporun allmda sadece KotnUron taşkanı Izmir Mebusu Yunu« N«li ve raportor Burdur Mebma İ« Seçim sistemi tartışmaları mail Suphi Soysallı'nın imzaları vardır. <2>. Bu raporun seçım sıstemiyle ilgılı 4. maddesi harfi harfıne şöyledir: •Biıjük Millet Meciisi, iller halkıncn. meslekler erbabı (yani her »ınıf halk) temsil cdilmck üzere, doğrudan doğrırja secileo iiyelerdeıı oluşur» '3) Anayasa Özel Kornisyonunun ra porunda bu maddeye ilişkin şu ge rekçe pek ilginçtir.: •Büyiik Millef Meclisl Cyelerinin her vilâyette meslek erbabı temsil edltatck üzere seçilmesi ki bu yöntem 3e hent haJkın ;im dikl iki dereceii seçimden doğrudan doğruya tek dereceii «eçime gccmesi, bem de genel refahm ve ülkenin bayındırlık ve csenliğiain sağlayıcısı olacak biçimde. ealısan larm ve emekçüerin tthnünün teın sil edilm«$i \e böylece de halk sııııflarının kendi ihliyaçları ile doğrudan doğruya uğTa$ması gibi \ararlar elde edileceğl diişiinül müştiir. Bu yönlemi gerçekleştirecek Seçim Kanunu Ue Büyiik Millet Mcdisüıe her ilden, şimdlkinc oranla birkaç kat fazla sayıda mebus seçileceğinden, Mcclis bu kalabalık ile ancak sayılı bir süre kongre hâllnde toplanarak iç ve dı» politikada duşuncesinl ve genel ybnü belirttikten sonra, onun yerine, Yasama ve Yurutnrıe erkine sahip kiiçük bir Meclis surekli olarak çalışacaktır.» (4> Görülüyor ki, Özel Komisyonun önerisine göre seçim tek dereceii olacak ve bu seçimde bütün Lal.k sınıfları temsil edilmek suretiyle büyük bir Şura kurulacak; o $ura, belirli zamanlarda toplanıp po litikaya yön verecek ve dağılacak: yasama ve yürütme erkine sahip kiiçük bir Meclis ise raemlekrt iş lerini yürütecektir. Meclis'e «unıt. lan tasarıdaki •mesleki temsil* de. yiminden anlaşılan budur L' KON'L'DAKİ tartışmalardan önemli böüimleri, Tutanak Deı gilerinden alarak aşağıya aktarıyorum: • Dr. Abidin (Lazistan . Ri Sayın arkadaşlar; şimdıye 7ei değio ömeği görülmemiî güclü ve bütün anlamiyle ulus için hayaU nı feda edecek olağanüstu bi) Meclis kurduk ( .. > Olağanüstu :ş. ler görmemiz lâzımdır Fakir ha!ka bu hakkı. yani mesleki temsili vermeliyiz ( ..) Köylü diyor ki: «Se nin hakkın yoktur: çünkü benim sayemde büyüdün. benim savemde geldin başıma sivTİldin, belâ oldun. Onun icin bana bırak. 600 yıldır beni idare ettiğin zaman ne yaptm1' Yol mu yaptın? Beni mi düçıindün? Beni bırak. kağnıları da kaldıracağım. ?imendifer. plekt. rik, tramvav yapacasım: ısmınak için kalorifer de yaoacaâım. Bu Hu \ük ve olağanüstu Meclis bana bu hakkı vennezse. nankörlük etnıış olur ve mlUet bunu zorla alır (5) • Mehmet Siikru (Af>onkarahisar) Az, cok herkes emeğiyle ge çinır; bir çiftçi. bir dokior, bir t%naf emeâi ile geçinir: kısacası su gözünüzün önünde gördüfünür *» nıf hep emeŞiyle gecinir. Bu »rneğc davanmak lâzımd'r Memleketın bütün yükleri calışanlar üzerine yüklenmiştir. ve onların omuzlan üzerindedir '61 • Feyzi Efendi (Malatyai ( ) Emekçilere emekci hakkını veriniz. Avlâk, uyuşuk. boş duran adamın burada yeri yoktur ' > Madem ki ulusun gerçek temsılci. si olarak bir Kurul anyoruz: emek çiler de eelecek, çift sürenl»r de gelecek. Evet. bugün onlar da gelecektir. Ben çok çiftçi biliyonım ki. bu çifti yüz paraya sün'ivor, bin kütüğü yiiı paraya kırıyor. Evet şimdive değin onların hakkı verılmedi. Zaten bizim çektiSimiz nedir biliyor musunuz' Herkesın hakkmı vermedik. zulmeyledik. O zulümdür ki bizi vilctı <T> • Hulusi (Afyonkarahisar) V» sıtasız seçim. genel oy demekiir. Bundan birçok tehlike doğar Böy lece halkı veniden aldatmıs oluruz. Burada ağalar Mecli'i vgpma vıp her halde halkı temsil içm mesiekî temsil kabul edilme'id:r Fakat bir köyde on tane vumnıklu kartal bulunur '8> tleriki görüşmelerde Sebınknra. hısar Mebusu Mustafa Bey soz alarak halkı 1) Aydınlar sınıfı <ya nı memurlar. emekliler, avuk^t lar); 2^ Ikinci sınıf (yani eçraf ve ıleri gelenler, sarıklı hocalar. tuc carlar»; 3) Üçüncü sınıf 'yani rmekçiler» olmak üzere üç smıfa ayırıyor ve şöyle konuşuyorcBirinci. tkinci tabakalann geçımini sağlayan ve bın türlü rahmet ve ezivete katlanarak Harine'y' dolduıan, düşmanm top güüelerinc göğüs geren ve büyük çoğunluğu teşkil eden, üçüncü faba kadır Benim kanıma gore, lıa'.kçı lık ile kastedilen halk bu üçüneıl tabaka halkı olacaktır ve bu kanunda sözkonusu olan da bu tabaka (yani sınıf> olmak gerpki^ Simdi görüşrne konusu olan mesleki temsil sırf bu üçüncü tabaka nin hakkmı konımava ilişkin «'stem demektir '9> • Yahya Galip (Kırşehır) Buınci maddede diyor kı: Hakın.ı. ^ et kayıtsız şartsız milletindır. Bunu biz mi veriyoru7. vokfa qlmıs mıdır? (Almıştır se^lerO Ben di vorum kı, millet kendi egemenlıği ni kendisi almıştır. Bız vermıyoruz. Bunlann haklarını korumsk ıçın mi mesiekî temsili kabul edivoruz? Onların haklan zaten korunmustuı (değildir sesleri) <W> • Yunus Nadi (tzmir) 'Anavasa Ozel Komisyonu Başkanı) Mesleki temsil memurlan ortad^n kaldırarak, yerine dığer meiTiıır olmayan adamlan koyacak değildir. Mesleki temsili kabul etsenız de, elbette memleket içersinde bir idare olacak ve o idare birtakım adamlar tarafmdan yonetüecektır; o adamlar memurlar sımfını vıne teşkıl edecektir. Mesele ıdarede değildir. Mesele, şimdıye de. sm yürürlükte olan hükümotin hakimiyet zıhniyetı» yerine «halkın egemenliği zihniyetini» koymaktadır (11) • Halil İbraium (Antalya) Bir kımsenın başkasını. azle ve rekâlet vermeye vetkili olmak uze ıe vekıl vapması mümkun değil mi' Emin olun seçim olacası zaman kimse gelmıyor Doksan defa eçim yapılıyor gelmiyor. Kim n e . bus olursa olsun diyor Onun ıçın ığalardan birine vekâlet veriyor (...) Kısacası benim düşünceme gc B AKIUİN B t l re zaten şımdı uvgulanmajacak o. lan bu Yasa'nm göriişülmesi .. • Dr. Abidin (Lâzıstan Kı7ei Sayın kardeşler: olağanüstu durumlar karşısında olağanü3*"j za manlarda, olağanüstu unuta'trıaz büyuk işler yapıhyor Bız hâlâ kcn dimizden korkuyoruz Yani kendi mevkıimizden, kendi oturdugıımuz yerden korkuyoruz. Aman terket. meyelım. Burası pek tatlı gcldi H2) Mesleki temsil esasına dayanan tek dereceii seçime ilişkin 4. mad de üzeriudeki tartışmalar bo%lccc uzayıp gidiyor ve en soaunda 30 Kasım 1920 taribli 106. toplnntıda tzmlt Mebusu Haındi beyin >Bugun için uygulanma olanağı bulurınıadığına ınandığım 4. maddenın tdsarıdan çıkarümasıni öneTİrim» bi YAHYA l i A U P BtY (8ı TBMM Zabıt Ceridesi Devre 1. cilt 5. s. 417. ı9) TBMM Zabıt Ceridesı Devre 1. cilt 6, s. 121 (10 > TBMM Zabıt Ceridesi Devle 1. cılt 6, s. 122 (11) TBMM Zabıt Oridesi Devra 1. cilt 6. s. 122. '12 ı TBMM Zabıt Ceride» Oevre 1, cilt 6. s. 124 (13) TBMM Zabıt Cendesı Derre 1, cılt 6. s. 165166. çimlndekı oııergcsi o>a konuyor ve kabul edllerek seçim sistenıinc ilişkin 4. madde Anayasa Tasarısından cıkanlıyor (13) ve iki dere. reli seçim sistemi eskisl gibi kalıyor. (1) TBMM Zabıt Cendesı Devıe 1, cüt 5. s. 363 (2> TBMM Zabıt Cendesı Devre 1. cilt 5, s. 369 (3) TBMM Zabıt Ceridesi Devre 1, cilt 5, s. 370. (4i TBMM Zabıt Cendesı Devre 1, cdt 5, s. 369 (5> TBMM Zabıt Ceridesi Devre 1. cılt 5. s 410 (6) TBMM Zabıt Cendesı Devre 1. cilt 5. s 411. <7> TBMM Zabıt Cendesı Devre 1. cilt 5. s 413 YARIN 23 Nisanın ilk yıl dönümünde Mukaddesatçılar ve IVIilliyetçiler Konu ve resim AYHANBAŞOGLUH fUNADAKI HAYALET ••••mimillllllllMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHHIIIİHHIIIIIII 76 EFSANESi I DİŞİ BOND I TIFFANY JONES Pasa dnrrnDS. hır kılıca, bir Ha%dar U»ta>m bakıvordu. eözlrrini kirpistirerek. Haydar l'sta skan bir sel jibi dnrmadan ohasının Çnknrda cektieini anlatıvordn Pasava Pasa nrkrli mi. küsmiİ5 mü. kıısın mı. kıvanclı mı belli nltnaran hakısiarla hlr kılıcı bir Havdar Ustavı «iiıziivordn Sonunda kılırı rfazlak Uafalı adamının elindpn aldı. hfr <JÜ7dii ei>'ütn«edi. Havdar l'staya azatırken: «Cok eiizel. cok tii?p|.» drdı «Çok güzel.» Kılıç Havdar l'stanın elınde kalakaldı. t .met Pasa bn arada tin tin. «ekerek vürüdii ritti. kendinı hekleven otomobile hindi. otomobil hareket etti. Havdar C«ta «allandı. Otomobilin arkasından koşmak. onn vakalamak. ona daha hir sevlrr hir sevler ^fivlemek istedi. Terindrn kıpırdavamadı. Sa^a sola rüzeârdaki kavak a i » . rı rihi sallanıvnrdn Sıkı sikıva tııtrnpn kılıc ellerinden kaldırımın taj. taruıa kaydı. çınlartı • Cok giizel. cofc efi7el.> Kılıcın hası. suvuno tam kivamında »Imıji Isfe bövle olur. Sert hir yere çaroınca Berflmis cclik tel gibi. iste böyle çm cın öter. İşle böyle pürür«üı bir sesle cınlama«ı nznn nzun daUalanarak. azalarak hiter. "Cok eüzel. cok giizrl.» Camlar. kırmızılar. veşiller. ağaclar. mızrakiiT, tonraklar. otomobiller döndii. kırildı. parca parra oldu eoktpn a<aği kıraçı tibi. pul pul. oaramparca. tuzhıiT dökiildii. «acıldı. savruldu Havdar l'stanırı haraklan höküldöler. Kaldırıma cokiivprdi Kılirının vanına Bir buetı. tsıklar böliik pnrciik. enlepler. uzayan. kısnlan. dönen. kıv. nlan Savrulan bir fırtına Vzurt vollar. ayak l;o. kulart. kavalar otohüsler. Cnkurova düzlüeii. nk»n kanlar. Hasan Hii<pvin. ilrrde «inmis lcalmn. iki <>llerivle vfızleriııi brtmiis dolikanlılann Krrem Ali. asaclar. vaneınlnr kRranlıklar. ı«ıklar livme livnıe vol vol. tn7hnz karmakarı? «avrulan tkf elhle vüzlerini kanamışlar kapamışlar. Umet Pa«a kacıvor. ince bedeni. vaslı. bükülmiiş hedeni. bacaklnn ıi7nvor nran uznn tsmet Paşa snltık jivitinin idndo npnzun. incele ineele koşuvor. kopacak eihi Kılıclar düsiivnr kaldirımlara çın çm. çın çm cın cın •Cok süzel. eok guzel. cok . Fste kılırın hası bovle olur. Bir sert yere dejjme. ye gorsun, dü«mevpprb>sün Cın çın öter. cın cm . Çınlaması uzun umn dalsalanır. Çııınnnn! On vı) mı oluyor. on beş yıJ mı, Bey. dili obası Beyi Himmet Bey bir eiin pabit Aeava eeldi Sabit Ağanm kaç döntrr bu çıftliğj vardı Himmet Bey Satm Aga. olduğunu kendisinin de bilmediğı büyıık nin nnüne bır kocsman torba iltın '•ttı: «Bunlan al da bize yerleşeceğimu biras toprak ver.. dedi. «O kadar çok tooraSm var ki üstüne bizim gibi virmi oba doha verleşse sana da gene bir devletfik ver kalır • Sab*t Ağa ona: «Doğrusun Himmet Bey. hak!ı.«ın.« dedı alttnları favmağa basladı Uzun uzun savıp b.tırdik•en sonra «Sİ7.. dedi. «bu kadar altına benim toprasnma yerleşemezsiniz > Himmet Bey: .Bütün vanmız bu Ne varsa topladım getirdım Gerisi senin vicdanına kalmı* • Pazarhâa tutu«rular Beydıliler toprağa yerlesecek. ekip biçecekler. hayvanlarını otlatacaklar, geriye ka. lan Darayı da bese bölecekler. bes yıl icinde bnrçlannı ödeyip topraem tapusu nu alacaklar Kasabaya gidildi senetler vazıldı. tanıklar önünde. noterden imzalar onaylandı. Beydıliler Sabit Asamn toprağma köv kurmağa basladılar. Bes \nl doldu. altıncı yıl oldu. Sabit Ağa onlardan senedi gösterip gene pars istedi. Yedincı vıl oldu Sabit Afcs B « I * para istedi Artık bu parayı ödevemeı halç gelmisler. neleri var neleri vok <=stmı^lardı Sekizinci vıl Sabit Aâanın t» •edifci parayı veremediler Ağa bunur» üstüne ekinlerine. hayvanlanna haciz koydurdu Harmandan ekini kamyon kamyon, ovsdan sürüyu çekti gdtürdü. Beydıliler o yıl çok zorluk cektiler Az daha açlıktan kınlıyorlardı. Himmet Bey Hükümete. mahkemeye gitti. Beş yıl 'leğıl. aynı parayı elli vıl ödeyecekti Kanuna basvurdular, başka hiç bir yolu yoktu senet sağlamdı, parayı ddeyeceklerdi. Dokuzuncu yıl oldu. gene haciz. Gene yoksulluk Açlıktan olmemek ıcm çoban durdular, yanaşma oldular Toorağa yerleştiklerine de yerleseceklerme rfe bin pismandılar Çok ahuzar ettiler Süleyman Kahya attan indi. Atının basını a. 7iın boylu. paramparca «riyimli bir yanaşma luttu. • Derviş Bey evde mi?» «Evde.» dedi yanaşma. «Süle>man Kahya geldi drrsin.» Yanaşma atı götürdü ahıra bağladı. koşarat konaia çıktı. geri döndıı Merdivenden hağırdı: •Bey senl bekliyor.» Süleyman Kahya. dimdik, roerdi\enlert >ü> rödıı •SetamanaleykÜDij» (Arkan rar) 59 fiSinden emın misin?...» Altından kalkılır bir sual deSildi bu . Bir stire düşündükfen sonra cevap verdim: .» «Nasıl bir silphp Ittyor senf bövle bir thMmale' . » »Avnntılann Ostüne tfur oıak ahps .. Sen adamın lsmln^ <;öv!e kafi . » «Yanfts btr volda vurödii»tinJin farkında deŞi) misin A leks thanpt Pden astl sendin. MunfaTaman » «Bırak simrlt bu amntılan di vorum sana ..» «Kafandaki «abît fifcre eö «tVazgeç su sevezelikten . Sen her sevi bilivorsun .. Acıkca "îövle Havdi » Içkisinden kilcOk bir yudum daha alarak dtisündü «O devirde Gwen'in bir sev silisl bıtlundu£unu farzedelim.. Gelip bana anlatmava mecbur mtıvdıı vani' . » ııKneasına ıhanet eden bir ftadm. durnmu maskelemek konusunda sfivenilir birine muhf açtır daima Sehirde sıkı fıkı arkadaşlan olmadıfına söre 'enden favdalanmak zonnıdavdı her halde » «Gönüi maceralan 11e 11îilt olarak bana hiç bir şey an latmadı.» «Yalan söylüvorsun .» «Yalan sövlilyorum de mek? » «Hem de nasıl? » Bir ked) eibi oldugu verde lerinerekten tablava uzandı. ı?rnariti söndürdü «O devirde oır serplisı nin bulunduSunu farzedelim Fakat bu Russell Stone degii di Emin olabilirsin » ded' nihavet »Riı ÛCTPCP Resm ltonıı= «Gwemn sana lhanet et OLUM ÇIKMAZI 1. BLOCK man içm bır sevler bilmen 14zını.» «Stone, Caülornla'da ıdl... Senden sonra orada tanıştılar.» «Yanılıyorsun... tlk cınayet ışlendigi tanhte New Yokta bulunuyormuş.... «Sahl ml?. Bak bunu bılmıyordum ben... Ama bir şey tfade etmez .. Çünkü o herıf. evü oır kadmla asna • fışna edecek tıplerden değil.. Sorumluluk duvgusuna son derece önem venyor...» «Senin sürtünmeienm dıkkate almayarak sana hayır demış olabilir .. Bu baska bir kadma evet demesı icin mâni savılmasa gerek.. » «Bir kadın tçın nakaretm bundan daha büvüsii tasavvur edilemez . Ama duvmamış ola vım sevgilt Aleks . » fsterik bır kahkaha daha at mıştı Devarn etti «Stone. eercekten o tıpier den degil . Meslogine ve fir madaki siciline cok önem verı vor. Evli bir kadını bastar Cikarmakla bu sicilin boaulma 5ini göze alamavacalı fcadat korkalc heıifîn biri Rezaletler den de ötiü kapıvor Çapkınlıl» konusunda Een rekâlmın bin bence . Nikâhlı Rarısından za\ n bir kadmla vataga çirmeve ce^inden emmim. Bu is1 6e karanlıkta vaptıgı muhakkak Karanhkta ve arasıra . » Cevap vermek Itlzıımunu duv madim. Gözlerin) ffö^Ierımf dikmis mânldar biî ffadevlf dilini dudaklanntn üzenndf dolaştırıvordu Açıkça dSve' <*den davranıslannı sörmeyHk fen anlamazlıktan seldim »Havır Havır Stone>> Sdre bır sev degıl ..> dıye mırıl dandı «Kım olabilir şu tıaide?..» «Bana kalırsa hıc kımse..» «Ben aynı fıkjrde değıIım.. Ya Landis?..» «Kirn dedan?..» «Peter Landis canım..; Gwen benımle evlenmeden once onunla ..• «Haaa. !$u Landis Erkek olarak fena savılmaz doğrusu va . Ama \rine de îayıf bir ıhtimal Cünkıi tnr vakıtler uzım süre sevismislerdi » «Blhvorum sevıstiklennl..: Benden «nce.> «MantıK açısından akla vaRın bır thtımal . Cünkü bazı kadmlar aradan villar gectıkten sonra ilk sevgili^rı ıle 'ekrardan münasebet kurmak h«vesme oekSIS kamıabilıvorlar.. Fakaı Petet Landis'm bövla bır senellemeve eırecegını sanmıvorum Avnca Gwen'ın da 'arzı defil Sonra bılivorsun, Peter snâuh rıerıfin bin Buz sibi Ostünde bile durrr.ağa ipftmez . Peter Landis senin idamın olama? savm kaatil > Rövle sövlerken oturduSu ver ıe vı'an rtni tnvranaraktar bana biraz daha vaklasmısiı Derın nefesler alıvor sık «ık da •rini cekivordtı Duymazlıktan. görmezhktea celmeğe devarn edıvordum ta'»ii .. Her «eyden 6nce çarpıcı bir süzellige «ahıp değildi Yaşını da avnen eöşterivordu Rur.a raempn cekid, bastsn çıkarıA» k i r hatracı trar^i traltaSin . GARTH ÜNİVERSİTEve TEST UZMAN LARININ YÖNETTİĞİ KURSLARIMIZA KATILINIZ GİRMEK İSTEYENLER 17 MAYISTA BASLIYOR BROSÜk ÖZDEMIRotRSANtS Tel 26 58 30 BİCKİ YUk'OU Sok.12XAQU.OCLU Cumhuriyet 3841 J O O K I O R * AYLÂK MUSA «( \ SfMCÛKIIN SACAĞIkll ALlVOBUM. { Tarık Z. Kırbakan J ' \ Uert, Saç re £ührevt Hast» t (ıklan Mutehassuı IstiklâJ t Cad Harmakkapı No: M 1EU M 10 YJME C YER EN K AR O L U KS DÖŞEMELERİ Tünel Cad. 40/2 Tel: 44 72 96