Katalog

SAYFA İKİ :CUMHURİYET: 22 Mart 1971 KESKİN KILIÇ KULLANANLAR, YANLIŞ HAMLELERDEN S AKINM ALIDIRLAR! (tn çünîerde mrmleket, Askerî Seflerden gplen hir teşehhüsün yarattıŞı hava ieindedir. Bu hava, gittikce voçunlaşan bir» takım belİrsİzlikJer îçinde g;elismf"ktedir. îlk önce FH jsorulan nrtava ata?!m ; nvnrı mıydı? Havır! Rıı tespbbüs nyari sınırlarım asıvnrdıı.. \ikrn SprJerîn t^pbbÜSÜ bîr Hiikitmpt darbpsJ miydi? Ilavırî Ru îp«;pbbü.«tfn ssonra da HİU kiimpt. îsnsşitida kalmi'tır.. Askrrî Spflprîn "tcsphhiisii bif rrtıvdj? H ı v ı r ! Gfrcî bn •esehhiislp hpm Fsrhpm nîikiimet \ma hirhîrin!» Cfbjr VP 7nr VOİ'J fîr. r ta'. !\ PSIIIP pîfliimpmîsfir. Anavasa biıfımii îlp vİ'Hir'üktp î*sp h« tpsphbi'sîm mahivpti O Rn ».ftrııvıı «ÖV!P Askprî Spflcrin fpsphbiisn. îdi. Atvıa fikıs nuktası " e , hedfflc«•plisen bir dıiTtıni. biı relKmenirt st" icindedir. V? haklı nlarak icin. ir ki, hcm hiigiîn. h<"in v a n n > rndi<»Hf r diivrt pdîndir, Vakıa. biı satırların vazıldıih «ırada İ1Pnfl7, rıımhnrhaskanı, «sîvasî saVnsjvptlerİP tfdnnı«ırnalar halindpvdi. Yeni iktidarın hrnÜ7 hplli ftlmaniı^tı. Yeni Hükümft. hasi. k«rulmamı«;tl. Ama renheler beiifmisti: Cumhurbaskanı. Askerî Srfîrrin miiflahfMesin! tntiivor. desteldivordu. \n& mnhalefet isp. Ordmiun pıkısına kar«sıvdı ve bir dirpnîsfp. töhmpf'pnfn cski iktidar UP =mjsiî. Ordttva e'lince. O H « biı nv"dah^lçdc «pHpri ;1e ne derpppvp kadar birlîkb. ttıi îniidahaîevp r e dprpppvp fcndar itaatlıvdı? t«tr hıırası da bclirsi/dî. Ciinkü vanılan miirlnhnipnin b»»v»pp nrdınd.in ba?ı Ordil İ n tas fivelerp srifîilt'i, Yapıian î« İ^P, tonvrkün bif kuvvet ve îr;ırtp mprkerlc^rnpsi. vAni bir ihlU !â! yfth! UP iktidprA fi kovmak flpîri]^'. O h a i tlp rarın bu tasfiyricrin dp, mesdS npvirt Surasmdan ppvrilmpsi ihtimalî. vanî müdahalcvi ıapatı kuvvpilprjn yptki'prîne fiinir çckmpk nUnağl. avrıea mümkündü.. ıı ki«"a ffiristpn snnra. simdi vapılan dAhalcniıı mabi>ptino, daba d g stratfîik vc taktık arısmdan prnhlrmlfrine kısaca srh? atalım. Ama ilk ftnce sumı brlirtplim: Adal^t Partisi îktidarı, çerrk toplumun ÇPIPCP^İ, fffrfk tnpmlpkptin kaderî bnkımındaıı vf tf rsizliğinin hakikatfn zirve nnklasına varmıstı. TMîilot >apısı icindc snsval çpiiumclcr, hızla çplisi» ordıı. Demokrasî; sovsuz bir nli^arsivc dnndüriilmüstü. Ana ı iç pa/arın insafsiz ve ölçüsüz sö EN BÜYÜK TEHLİKE: ZAYIF HİÎKÜMET! İÎÜ • • • • onnn iktidardan düsmesl JçJn fmza toplayanlann, buçün onu, tertipli trösteriler içinde ayakta alkıslamalarının, elbette ki düsündürüeü bir mânası vardır. Ama her is böylc kalır ve yarın iktidar, gene soysuz bir oliçarşinin icra ve sömürü vasıtası haline çelirse, o hava içinde vasanacak millî havatta sosya! çatısma ve ceîismelerin. hi7İa 7İrve noktalarına nlasacağından da hiç süpbp etmemelidir. Arıkca ifade etmeîtdir ki, o tür sartlar içinde Türkivp, övle snsval ratısmal.ıra ve sınıf rrlismplprine siiriiklenîr ki, hötttin SOttU, bekİpnmpyen neticplpre çebe olabilir. hem Ordu O baldp, kurtarmak. müdahaipsinln haysi. vptinı hem soysııziasan o l i Demirerden sonra Ecevit de ayrıltiı Haftanın I Şevkec Süreyya AYDEMİR mürülmf.mden alsm hı/lı, fakat anormal bir srrmavc birıkimi, nıilh çeürde pay ııı gİUikçp adaletsi/ bir nizama ö ü Kıı adalctsiz pav daçılısı kinde, dar bir faat ziimrcsînin hâkjmivpti dpmpk olan oiigarsi, kentli kar hadlprini, Giirıpv Amprik* Cumhuriyetlerindp bilc az söruîpn snyçun srviyflrrinc ulastırmıstı, BÎ>\!PPP vannki Türki\p*ııin, sosval sınıf kavealartnı varatacak oian bi7lı bir snnfia^mavj, biHİİn müpsilp bpslhordu. Tfmol Anavasa nıii. ise, cîttikçe İtibarsıylasmaktaydı. ^ amsi7 VP vıırdilnıdııyma7 bir iktidar, \n* railii;ı m.iiî örçiitlfnmrdfn ve bn örçıitlpnınrnm arkasım dayadiği dî? SİU'lordpn aldıçı rpsarPÜp. icrada «orum.«U7.1u?u kannn halinp trpiirnıişli. Anayasanın hedcf t u t t n S " Sosyal Tltıkiık Dpvîpti tircnsibi. Anayasanın hpdpf tiıtin^tı sosval reformlar. niillî eâitim, halka dönük pkonomi. miliî «rurur ve daba nicp kutsal prpnsipJer, bu iktidar îpin ancak. alav konıımı <ribi CIP ?!ınıvnrdu. Anaynsa tnprak rpformunu cmredîvordu ama, çamsız bir Basvekil hu sosval rpformrlan: Kimin topra&ını kime verecegiz?. diyp. alavla bahspdpbilivordu! Hiüâsa bu iktidar. her vönü MP VP kpndi icindp dp bitmisti. C'i'mkü iktidarın Pnrlamento Griıplan ioinde dc. kendi parti haskanlarının artık Basvpkillikten cekümesini tpklif cden bir listp, bir çiinde 91 imza toplavabilmi^ti Bas\pkil saibelidir dcnilivordu. Kpndi hakkındaki arastırma nnpreelerinî de, sarka mahMis ovunlar vp HSMIIPTIP önlpdiâî apıktı. Kısacası Basvpkîl çîdiriydi. Ama islpr buntınla bîter mivdi? O avrı bir babis. Fakat iste tam bu ba\a ipind^dir ki. Askpri ftpflpr miidahalelerinî yaptilar. Pek ivi ama, bu rpfcırmları kırn tasdık ve kahııl pdet'pktı? Su töhmptlpnpıı Parlamrnto dcs'I mı?! \ P bu Parlameutoda, eskî iktidar partisi de dahil olmak üzerc bütün partilpr de. yprlprini mııhafa7.a pdpcpklcrdi. Ama eski davranıslarnıı unutarak hu srfer. AtatürkCÜ. rpformcu. ama partüfriistiî bir Kabinrnin ectirpccti bütün ilcrici k;ınunlara oy vereceklcrdi. rürsii iimet C Rn f3ii«;üniis VP i^trk, hakikaten «asırtındır. lîpm bu par+U(>Tüistü kahiııe. kimin Kabinpsi oia^aktı? İS\\c bir K^bine ki, pvvpiâ tarafssz olma«»j !;Î7!mffe!ir. Tarafsi7 Kabine i«p. rski Parlamcnto kaldıSma ve nrada hütün töhmrtlrnen eücler vrrlerini ve ov haklarmı muhafa7a pttikierinp cöre. bu safdtsı Kabinp, Alntürkcü \f rpformoii icraatım nryp, kimp davanarak vüriitprpklir? Meselâ eski surlann hcsabını eski suclulardan, hançi oylara davanarak «oraeaktır? Bu mıallprin hirhiriPP olumlıı cpvap bulmak mümkiin dpgiUlir. Ö.vlp sanıyorum ki askerî scf'lfr, bu ivi nivetli müdahalplerinde stratejik bedef nla?i Atatiirk ilkelerine dönüs volundaki könrüh?smda. takiik bir hnreket vetersİ7İi&i iie. bİ77at bu strateiik hcflefi ula«;ılma7 kılmislardır. Cünkii ba köprübasinda. sectikleri partilerüsiü kabinp takti&i. aslinda bi/zat kpndi miidabaİPİPri icin bir handikaniır. Cünkii bupünkii Parlamentoda partilerü^tii Kabine. elbrUp ki. 7ayjf bir Kabine olaraktır. Za\ıf Kabine ise. savın seilerin çıktı^ı volda vcva r sertikle i înlikal rip\rinde, vn hüviik tehlikpdir. ö%Ie ki, bnvlp 7,iMf bir Kabinp ile itibarsızlasaeak miirlahalp, irabında Ordunun eidisata yiik«:pk müdahalp hak ve kudreti b.Tİikısida da siiphp nvandırabileccktîr. itekim d^ha sirmliden Parlamentn Grupları icinde, Ordu Seflerinin miidahalesi, hir direnis havasının karsısındadır. Bu havanın, memlpketin kentlerinp, köylprine VP oralarda parti sözoülprine ulaştırdıâ;ı yankıları is<» tasavvur etmek müırikündür. Bu arada ve asıl suçlu savılan eski iktidar b a s . kanının ise. daha simdiden bir kahraman haUne getirilme çabalarını görüyoruz. Dün çarsinin mpmleketi. o cetin varmlara s;ötürmpsini önlemek icin. devlet hnvatımi7cla 7PCrî rpformlar sarttır. Biîhnssa {1in istismarpılı&ını vp ov ticaretini millpt vapjm»7dan a t . malıyız. Imamj ibadet adamı ve mabcdi ibadet veri haline setirmeliviz. Din eSitimi okuliarmj. ashnda bir bil^j vermeven proçramlardan ve komandoluk heveslerinden kurtarıp. ö^reneîJprine çprpek bilîiler sa^la. van verimli müpsspspler haline kovmalıvız. Tortrak Refnrmunu bir bamledp hasararak bundan favd.ilanacaklar». iktid^rjn m'tttpfiki kılmahvi7. SpndikaJarda tek örrüt, üniversitplerdp tek örîuit. vnrtta sueu hpmen cezalandıran asayis mahkemeleri. halka dönük inkılâpn icra, hiiînsa rafrın «nsval ieanlarma »vak nvdııran dinamik bir d^nva cörüsü. as lî davanaklarımi7 nlmahdır. Gerçek demokrasî budur. Yeni hir secim hunıı safflar mı? Havır! Bntriînkii sprim si«;tpminde veni bir secim. eski îktidarı ancak ve daha çüHü olarak eetirir. Yeni bir secim nî7amina, dar bölEre ve dar meclis volunda vapılrîcak deîisikliklere ıritmek 7orundavi7. Fakat hepsinin basarılmast irin de, bir miHî eenhenin r e formru teskilâtianması. elbptip ki sarttır. Bu da ancak. eerioi ve fa«=i<;t nlmavan. balk icin, s ama suur«;u7 k^lahabklara ra >nen isleven bir sistpmin nvçıılanmasjnı Ferektirir ki. Askerî Spflerin. lakiik k.Trıs.ıklıcma raemen islrdikİPri. bcîki dp bnvdıı. Ama 7avıf Kabinp ve hnırünkü sistpm icindp vpni bir seeim, bıı volda bir üerleme iein, hiçbir sey vaadetme7. Zrıvıf Kabine bukiinkü Parlamentoda. dsha ilk a;ünden mcralsiz kalır. Yeni bir secim İSP, kentlerde ve krhlerde. askerî müdahalevi bosçörmeyen ve daba simdicVn ona karsı tahrik edilen kalabalıkları. büshiitiin çerici çiiçler ve örgütler etrafından toplar. Gcçen haftanın başmda 12 Mart muhtırasının şnkur.rtan siyasî partiler henü?. kendilenni kurtsramamı^lardı. ÎÎSİ çekici' nokta şuydu: Memleketin büvük isçı, mcmur, ögrctmen sendikalan ve meslek odalarıyla devrimrı riernekîen, muhtıra yanında yer almışlardı. Siyasî partüer ise ilk şoktan sonra şu satırlar yazıhncaya kadar riurulamamı? bir çaîkantıya sırdiîer. Ordunun sükunet içinde bulunduğu söylenemezdi. Kıtckim hafta içincîe duyuîan emrklilik ve tâyin i^lnmîeri. sabırKIZ devrimci geriîimini daÇıfmak yoîundaydı. Süâhiı Kuvvetlerdeki tasfıye ve tâyin i^lemleri. muhtırnrian sonra her kurulus içindp beklenen snrsıntilardan birini ifade ediyordu. # ŞAŞKINLIK İŞARETLERÎ I 12 Mart muhtırasmdan ^ n r a Demircî kabinr^i istifa etti. Sülevman Domirel. istifa mektubunda, muhtıranın Anavasaya ve htıkuk dcvlotine avkın olduSunu ileri sürrfü. Çoğu kisi bu çıkı^ı Domirel'in mertenî cesarcti oîarak aîkısladı. Oyia 1 A P Oenpl Başkanı krnrii^iyl? çelişkivp düsüyorrlu. Zira b u Hıikıimpt Ba?kanı için vnpılncak is. Annya«ava vo hukuk drvjrlme avkın hir muhtıra karsısında istifa etmek degil, Anaya<;a ve hukuk riovîetini savunmaktı. Ad?!et Partisinde ve Cumhurivet Halk Partisînde muhtırava karsı cili7 direnme çabaları pnrüldü. Fakat bunlarm hiçbiri ciddî dn^ıldi. Parlamento vp politikacılar kesiminde şaskın hiriakım riavrani'î'.ardan sonra emrivaki kabul edilrfi 1 Domnpl çpkilnii :. riaha dnarusu düsürülmüstü. Yrrine hir hukiımot kıırulacaktı Cumhtırhaskanı Sunay hu konuda C.H.P Kocaeli Miîletvekili Nihat Erim'i görevlendirdikten sonra sivasî parti genel haşkanhklarma bir vazı göndererek c hükümetin srrt ız desfeklenme^ini istedi. Siyasî partiler bunu da hafif tepkilerie ^ineyp çektiîer. CHP'DEKİ FIRTINA 12 Mart muhtırası yalnız Demirel hükümetini devirmek!e kalmadı. Ana muhalefct partisi geneî sekreterinin istifasina da sebep oldu. Ecevit'j bu karara iten gerekçe neyrfi? Nihat Erim'le Bülent Ecevit arasmda bîr rekabet oldugu otpdon bori bilinivordu. Tcşkilât çevrelerinde Ecevit'in hor 7aman daha güclü oldugu da göVden kaçmıvordu. Erim, C.H.P.' nin ortacılarından olmakla tanınmıstı. Ecevit'ten uzak ve Komal Satır'a vakmdı. Ama ölçülerini bozmamış. davranışlarında ihtiyat ve tpdbiri elden kaçırmamıştı. Ecevit ve çevresi bakımından Nihat Erim'in Ba^bakanlıSı aSır bir darbeydi. Erim, tarafsız Ba<;bakan adavı olmak için C.H.P.'den istifa e t misti. ama hu istifa hir spy ifade etmezdi. C.H.P.'nin katılacagı bir mülî knalisvon döneminde, Basbakan Erim'in partide büvük mr^afe alacagı ve önpmli agırîık kazanaragı muhakkaktı. Opne! Sokr^tpri vp Merkez ekibini aşarak hükümet k u r maya vönelen Nihat Erim, muhtıradan sonra pnrtide başîayan çalkantıyı artırdı. Erevit pkibinin yıllarcîan bcri bcnimscdiSi politika. partinin orduya ve devlet bürokrasisine karşı çıkip mesafeli durmasıvdı. C.H.P teori^venlen, bu stratejinin seçim şansım a r tıracağını ve halkla C.H.P arnsındaki diyalogu EeHştirrcegini iddia edivorlardı. Halkla C.H.P arasını bnlrn «dııygn duvarlarını» vıkmak iMiyorlardı. Ov^a simdi C.H.P., ordu miicîahalesiyle veniden iktidarda söz sahibi olmak yolunu tutmustu. Bu durumda Ecevit ve arkadasları kendi tutumlanna avkırı bir karara boyun egmiş olacaklar, itibarlarım büsbütün yıtırecpklerdi övlrv<=e istifadnn başka çare yoktu. Soniır lar. bunlan vavacak 2a7etemİ7İn sütıınlarında yer aldı^ı 7aman durum nası! çelismis olacaktır. Düeümler np nisbrtte cözülmüs h u l u . nacaktır. Bıınu simdidpn tâvin etmek RÜCtür. Ama zayıf bir Kabine. bııcünkü havasında bir Parlamento VP buffünkü kanun diizeni içinde bir yeni seçim, bi/e ancak çetin çünler yaşatacaktır. ISo is t ? vo i'flıı la r ? ağittıkları muhtıra, hcm Parlamcntovn, hem Hükiimeti tohmetlpndiriyordu. Bu töhmctlcr, baslıca vpdi noktada toplanabilir. Ama bepsini bir nnktada alırsak. Askerî Seflcre sörp Kabinp rpkilmelivdi. \'eni bir Kahinp kurulmalıydı. Bu Vfni Kabinr, Atatürkçü, layik, rpformcu olmalıydı. Rpformlar getirmpliydi. O niın irindir ki buffün ülkemıV. ciddpn çetin bir huhranın icindedir. Bu satır D NE OLACAK ? Nihat Erim, kabinesini kurması için temaslara baslamıştir. Ancak bu temaslari kolaylaştıracak ortam henüz bütün parti I lerde sa^lanamamıştır. 1 | Erim hükümetı kurulabilirse, Türkiye veni blr intikal devresine girecektir. Bu intikal devresinde muhafazakâr bir par I lamentoya dayanarak reformlan gerçckleştirmek mümkün I görülmese bile, partiler ara^mria bir mütareke devrinin baçlı . yacağı tahmın edilehilir. Nihat Erim bunu «kızgınhkların üs I tüne soğuk su dökmek istiyoruz» diye tanımlamiştır. * Jeometri teoremi Fizik Kanımlarımn iyisi kötiisü nlur mu? İVladen sıcaçı nhrünre üzar, su yÜ7, dcreccyi huldu mu kaynar. sıfırcla buzlaşır, Marinttc Kanıır.una görf, tazyik İIP saz veya havanın hacmi çarpıIıtuii hrp salıit hir rakkam çikar. Vani hacim artarsa taz.yik azahr, tazyik coÛHİmctı hucîm a7alır. Bisiklet pompasında oldugu Rİbi Avni şckihlc .iocınıptri tpnrilprinin de İvisi kötüsü olmaz. t'çjrpnin iic acısının toplamı 1 0 dnrpredir. İki hat bir üciincüX yc ayrı ayrı parnlol ÎSCUT onlar da kpndî araiannda paralpldirler. Bu böylcdir ve bu nç ividîr r.p dp khtü . Bunun tribi Savm Cenclkurmav Başkanı ile ku^•\Tet komutan. larımızm ımüdahaleleri. ne i\idir np kntü Tıpkı fizik veya jeomptriflp oldujru gribi, sosvolojik bir kamınun tabiî ve zorunlu hir sonucudur. Drmirrl iktidarnnn tutumu. hu iktidarın ayakta kalmasma imlîân vprmiyordu. Oysa su kaymvnr, vpya pompaUaki tazyik çopalıyordu. Sosvolo.iinin dc kenılinp çöre tıpkı fizikte okluSu cihi kammlari vardır diypnlcrc kîmsc kulak asmadı. Bunun Ü7Piinp paU.ımasm fliyp komutanlnr kapati açıverdiler. Artık q;iirpıı Ri'r/lpr. ama pİMTn akll ve İzan sahihi pÖZİPr: İÇİn H lii/ımı \uk, bu sa>ın komutanlar dpmnkrasi çatısı çaiMa kaılar lıpklpdilcr. Sonunda da damda mpyil veren batıüann altma kımlilpri gîrdileı; tek dam çökmesin diyp Sö7ÜmÜ7Ün doiîru ohıp olmndıümı nrdudaki bazı emckliye sevket mp mıiamplplpri İHbata yctcr zannedpriz. Şimdi ifji ypnidcn sioya koyabm: Birir.ci savaşın sonunda Almanvada cnflâsyon oldu. iktithırI3r de\rildj, kanliir dnkiildü mü? döküldü... İkinci Dünya Savaşı sonundsı Yunuuistiinda pnflâsyon oldu. para scfil kâ^ıtlar halinde vatandaşın elinde kalınca, jç kavçalar oldu, insanlar biribirlprir.i krstiler mi? kcstilcr. Lâtin Amerikada hpr £Ün iktidarlar değiştirilivor. suikastlar yapılıyor. insanlar öldürülüyor mu? 19fi(l'da Tiirkiyedp, Mpndprrs'in drvriliTicsi bir pnflâsyon sonunda başvıırulan dpvalüasvnn tpdbtrlpri sonucu olmadı mı? oldu. Parıının de^pri, n paranin aliş Kİk'İİ bir ınenılpkptin nabzi, koltufîunun Hİtma knııan rlpıpt psidir. O ölçü bozuk isp bu bomklujhı önlemck icin vcrilpppk ilârlarin yan tesirlerî bile iktidarları öldürpbilir. OPIIIJIPI IPPIİİIIP sahihi OİS.iydl. veya tet'rühelilPrin sözünü dinlcscvdi. bilccckti ki nuun idaresi kendisini ve partisini devaliia.svon {•ukuruna şîftirdikten sonra pr veya seç istifadan haşka, lıiç. bir kıirtuluş ç.ıresi yoktur. Bu çüküş sebpplerini içine yuvarlandığı dpdikodu ortamınm etkilerini. irticaa cesaret vcrici tutunnıuu. Anavasa'vı dppisttrmp art niveti ile halka Anayasa'nm işlrmrdiğini göstermek icin kanunlari gevşek tutma PKİHmine., makama olan bağlılıgını ve psiknlo.jik eçempnlik hırsını bir türlü ypnpmpmesini vo bu ppemrnlik uânma khtii nasihatçılar. âciz arkadaslar kullanmiisını pklpmi^orum. Vani demek isti\nrum ki pîer dam çatırtlariı ise hunıı çatırdatau \alniz Demin'l oldu. Tıpkı aynı işi lfMiO'ta Mpndpres'in yaptıö;ı çihi Drmirel komutar.lanmı/i açık veya Kİ7İİ olarak Anayasa'yı ihlâl ilp Riıçlamasın. cünkü sphep olduffu bir olavı başkalartna atrftınis olıır. Na.srettin Hncanın fıkrasi mpşhurdur, tpşbihte hatâ olmaz, arl.ım kapismi açık bırakmış. bir hırsız da evc girip ne var ne vok hppsini loplamış, kom.şular: «Hoca dpmiçler.. sen deli misin? b d i Y kabvpdpkiler, «Yakapı açık bırakılır mı?» Hoca kabveye hu insan kaptsmı açık bırakır mı?» Hoeanın canına tak etmiş .. Hadi dcmiş hpn bir kusur işledim, kapıyı açık bıraktım, ja şu hırsızların lıiç de mi çiinahı yok? .;. .;. .t. B İR Ulusıın hayatmda, 10 yıllarda, 50 yıllarda, 100 yıllarda karşılaştığı bazı ender «karar günleri» vardır. îşte o Ulusun kaderini, büyük ölçüde, bu karar günlerinde galip gelen ruh ve zihniyetinin ,x^teîiği çizer. Bu karar günlerinde, «küçük hesaplar peşinde koşan, k^ndi'. bedeninin, hattâ ailesmin rahatml, servetini, kısacası çıkarını düçünen küçük ruhlar» egemen olursa, o Ulus, içinde bulunduğu dunımdan ya bir kaç arpa boyu il^r"' 0 . vi rH bir kac arpa boyu geriye gidebilir. Bunun anlamı. o toplumun içinde bulunduğu durum kötü ise, bu kötülüğün de ana çizgileriyle devam edip gideceğidir. Buna karşıhk Ulusunun sahip olduğıı yüksek nitelikleri görerek onun uyuyan güçlerini uyandırıp hare'ıete geçirme sayesinde halkmın kofıı karlprini dpğiştirme amarı püden ülkücüler vardır ki, bıınlar «büyük işler görebilmpk iCin büyük tehlikeleri rröze ?lrn. kendi rahatlanm, kendi çıkarlannı, servet veya makamlarım, hattâ hayatlarını düşünmeden davranan yüce ruhlar» dır. Kendi Ulusunu. içinde bulunduğu spfaletten, cahıllikten, geri kalmışlıkfan kurtararak büyük bir sıçramaya kavuşturabilmeyi, ancak bu bü',iik ruhtaki kişiler başarır. İşte dünya ve tarih içinde sürünüp A p;itmek( yabancılara el açarak yaşnmnktan i?e. bir süre büyük zahmetlere, yoksulluklara, acılara Katlanmayı, hattâ tehlikeleri göze almayı. fakat sonunda uzun sürecek aydınlık günlere kavuşmayı amaç edinen bu büyük ruhlar, Ulusların serçek kurtarıcılarıdr. Türk Ulusu, su anda yine blr karar günündedir. En az 10 yılm kaderi, şu 10 günde çizilecektir: Türk Ulusu, ya bir uyuz eşeğin sırtma binftcfik, ya da bir arslanın .. Tarih, biraz olsun Insanların ders çıkarmasına hizmet edebiliyorsa, bu anlarda olsun ona kulak vermek gerekir: 19181919 yıllannın acı günleri, Türk Ulusunun tarihinde karşılaştıgı en büyuk karar günlprinin başında gelir. O zaman her kışi, alınacak tarihî kararları, ancak kendi ruh KARAR GÜNLERİNDE laMeıııalîuilıiyeli Hikıııei ya (lii İMiııi Bey olmak Prof. Dr. Muammer AKSOY CUMHURİYET I Tiirkiyrde olan bitcnlpr hir jeomctri teorpmi intizamiyle, fizik kmu'iılar kpsinli^i ile Kelismektpdir. Demircl'in tutumu, fizik kanunlara sörc hir patlamava sebep olacaktı. Komutanlar terıcerpnin katıaÇını kaldırdılur VP ateşin altını kıstılar, çati yıkılmasın fliye bütün ı\i nivptleri vp vatanperverliklpri ile, Türkiye çökmpsin, parçalanmasın d h e hatılların altma girdilpr... Arkadaş feda ettiler. büvük kavsjayı çöze aldılar , (),vle zannedijorum ki, Türk milleti üzerine titrediği, takat üzerinde çeıpkpn bassasiyeü göstermediği demokratik düzenin, kurtulması yolunda çırpınan bu insanlara bir c « " minnettarhk ve şükratı duyacak. İŞLETME MÜHENDİSİ Topkapıdaki bir ilâç ve kimya fabrikasında îşletme Mühendisi çörevini dcruhte edebilecek azamî 40 yaşında. askcrliğini yapmış Makina Mühendisi veya Y. Mühendisi aranmaktadır. Almanca bilenler tercih edilir. Namzetlcrm elyazısi ile yazümış talepnamelerini bir resimle bcrabcr (P.K. 1129 İstanbul) adresine yollamalan rica olunur(Reklâmcılık: i i i i \ 613/2500) yaşındaki Hikmet Bey, oraya körpe fakat yurt sevgisiyle, halk sevgisiyle dnlu bir yürekle gelmişti. Küçük hesaplar, rütbe, likte VP, ruhtaki adamdır. Bühpp ben idare edermitün rütbelermı atmış ve Anadogelecekteki geçim derdi, hatiâ sim». Adıl Beyin kanaati bu. luya geçerek, dağlardan ağır bir canı onu ilgilendirmemekte, yal Merkumun her bildıği işte böyyükü yüklenmeye koşmuştur. nız kendisini adadığı büyük dale ise, vay millctin başma. Ş<3yle diyordu: «Böyle bir rmlvanın zafere ulasmasmi düşünAnarîolu'da anar^ı giınden RÜlet, esir yaşamaklansH. mahvolmektevdi. «Ne olacagım» de§il, nc a r i n n r , Hükümotsi/lik her sun evlâdır Bınnonaleyh, ya ıs«ne Olacagız» sorusunvın cevabı gün riııha 7İyade totaarüz erlitıklâl ya ölüm 1 îşte hakıkî kurve sariece bu cevap, onun kaf^ıyor .. Biikalım ne olacak. Işie tuluş ısteypnlenn parola.sı, bu sina ve ruhuna hâkimdi. Sıvas hiz çvimı/rlo, hiç bir kimse ve olacaktı Bir an ıçın bu kararın Kongresinde mandacıların aâır hic bir sevlc alâkadar olmaksıuygulanmasmda başansızhğa ugbasmaya basladigı günlerde Mus ranılarağmı farzpdelim, ne ola 7in ahvali hövle teessürle görütafa Kemâl'in düzenledigi bir >oni7. Dilhıın oluvonız. Duadan caktır? Esaret! Pek iyi efendım, toplantıda, bakınız o, Mustafa baska elimizden bir sey çelnıpz. eğer kararlarla yani mandalara Kemal'e karşı nasıl konuşuyorM.ılntvahlar bana Malatya Merazı olma halinde. netice bunun du: bu^lugunu tfklif edivorlar. Ren aynı de*il midir? Şu farkla ki, «Hikmet Bey, sanki birdenbire nc der^in. Seni bağrıma basaistiklâl için ölümü göze alan milateş ve heyecan kesilmiş olaıım «SPVÎÎİIİ kardesim Kâzımcılet. insanhk haysiyet ve «erefinın rak, yüksek sesle: Paşam, m u . gım» (1). icabı olan bütün fedakârlıuı yaprahhası bulund\ıgum TıbbiyeliEvpt vatan düşman i^galine makla teselli bulur. Esaret zincicoktan ugramıştır; fakat o, se ler beni buraya istiklâl davamırıni kendi eliyle boynuna goçiren 7.1 basarmak volundaki mesaiye miskin, haysiyetsiz bir millete nakİ7 avdır evrîen çıkmıyor; hem katılmak üzere gönderdiler. zaran dost ve düsman gö^ünde de kaffim, «Anadolu'ya gönderiMnndayı kabul edemem.. Eger mevkii de farkh olur.» lcn silâblarda parmağı bulunkabul edecek olanlar varsa, du5u ifiira ve vehmi yüzünden bunlar her kim olursa olsun sidkavbotfiüi A^kprî Sura fiyeli§i» Müsteşar Ismet Bey detle red ve takbih ederiz. F a r ile ve Malatva Mebusluğu umu7i muhal, manda fikrini siz k a duvla meşRUİ l olmak bul ederseniz, sizi de red"deder; Rir yıl kadar önceki ruh d y Mustafa Kemal'i «vatan kurtarumu ise çok daha ilginç: Harbîye Nezareii Müsteşan îsrıcısı değil, vatan batmcısı» ola Harhive Nezareti Müstesan omet Bey ise, küçük işlerin adarak adlandırır ve tel'in ederiz» larak Miralav îsmet Beyin Kâmıdır. Hiç şüphesiz. o da yurdudiye bağırdı. Bu genein, yürek7im Pasaya 28^11/1918'de söylemı sevmekte ve aslâ yabancılaten kopup gelen bu sözleri kardiklerine bakmız: «Kâzım, her rın işgalini, ya da vasiliğini issısmda, hazır bulunanlarm birtememektedir. Fakat, «ya istiklâl sov mahvoldu, ?ürüklediler v? çogunun gözleri yaşarmıstı. ya ölüm» diyecek yüce ruhtan, bitircTiler. Benim hiç ümidim Mustafa Kemal Paşa da m ü t e cesaret ve lideriikten tüm yokkalmadı, ben kararımı sana snvheyviç olmuştu. Hevecanlı bir sundur. Onun kararmı, nıh ve lovevim mi Kâzım? Kövlü olasesle: «Evlât, müsterih ol. Genç kafa yapısım, 1919 yılında Kâzım lım. askeriikten istifa edelim .. likle iftihar edivorum, ve gençKarabekir Paşaya yazdığı mekSrnin kae liran var? Birle^elim, Hge güveniyorum. Biz, azınlıkta tup bütün açıkhğı ile ortaya koKâzım aga, tsmet a^a oialım, kalsak dahi mandayı kabul e t yacak niteliktedir. f * r havatımızı çiftçililde KÜrüklebüyüklüğüne göre seçebilmişti. mivpcegiz. Parolamız tekdir ve Mustafa Kemâl'in «ya istiklâl yelim. Bu yazımızda, sadece Türk top ya ölüm» diye tüm Anadolu gökn*c"j'smez: Ya istiklâl ya ölüm !» Kâ7im ne diyor?un? Sen lumunun kaderinde rol oynama lerini titreten ve ateşten bir mızTıbbiyeli genç, hemen yerinva7İyeti henÜ7 bilmiyorsun. Oryı yıllardanberi tasarlayan iki ar rak gibi karanhklara saplanan kaden fırladı: «Var ol Paşam...» duiarımız mahvoldu. Bogazlara kadaşın (ve bir öğrencinin) o ka ranna ve haykırısina karşılık, küdiyerek Mustafa Kemâl'in elini Itilâf hâkim. Bütün renup b u ra günlerindeki «ak» ile «kara» çük işlerin ve küçük hesaplann öptü. Tıhhivenin askerî ünifordiıtları acık bir halde. Asıl fekadar birbirine zıt düşünüş ve tu adamı olan îsmet Beyin düşünümasivle Kongreye iştirak eden lâket bİ7İm içimİ7rien tasfive tumıınu göstererek, bugiine biraz şünü ve kararını kendi kaleminhu biricik gencin de Mustafa yapacaklnr, ta^fiye... Anlıyor olsun ışık ttıtmaya çalısacagız: den dinleyelim: Kemal alnından öptü: «Genclpr, musııri? Bugün harnte kazandıMilyonlarca insan, bir yandan «... Eğer Anadoluda ve halkm vatanın bütün ümit ve istikbastın Pasalı^ı alaeaklar. Bir, beldüşman işgali. bir yandan yöneti Amerikahları herkese tercih etli si?e. genç nesillerin anlayış ve ki de iki rütbe kavbedeeeksin ! cilerinin ihaneti karşısında şaşır tikleri zemininde Amerika milleeneriisine baglanmıştır» d e Ben çok düsündüm. Nevimiz mış durumda iken, şu iki karar tine nıüracaat edilse, pek ziyade di» (3). varsa birlestiririz, ne mümkündan birini seçmek zorunluğu ile faydası olacaktır deniliyor ki, se nhri7. Kâzım a2a. tsmet a<*a kar^ı karşıya bulunuyordu: Ya Şerrin en kötiisü ben de tamamiyle bu kanaatteolurıi7. Ben ha<;ka türlü^ünü pö «tam istiklâl için savaşmak» ya yim. Bütün memleketi parçalaremivorum Kâzım, sen de bir da «bir tek yabancı devletin va madan bir Amerikanın mürakabeîşte karar ve kader günleriniyi düsün !.. siliğini kabul etme sayesinde Yude, «100 yıllann bir kez yetiştirsine tevdi etmek, yaşayabilmek nan işçalinden kurtulmak ve böy Kâzım. millete Varsı m ü m digi Mustafa Kemal olmak geiçin yegâne ehven çare gibidir. lece şeklen toprak bütünlüğtinü k\in olanı yapalım. Fakat yapırekir» diyemivorsak da; «MusFakat bugün bu kanaatin kıymekorumak» lamıracaktan fayda yoktnr. Vatafa Kemal gibi düsünen ve ti onun izharındadır... 7İvpti sen de anlarsın !» (2). cravranan bir ögrenci Hikmet Sen Erzurum'a giderken, bana Mustafa Kemal olmak Bey olma» yı, yurdu büyük çık«Korkuyorum ki, seni bir şeye Hikmet Bey olmak kanştıracaklar» demiştin. Evim mazlardan kurtarmanm ve u l u O karar günlerinin büyük adaden dışarı çıkmadım ve hlç bir sun 10 yıllarmı aydmlıga kavuş mı Mustafa Kemal'dir. Onun kaşeye karışmadım. Fakat muhituracak adımları atabilmenm Birçok okuyucu, haklı olarak ran, en kesin, en veciz ve en antim karıştı. Ben kanşmadım da ilk sartı sayıyoru7. Harbive Nediyecektir ki, «Mustafa Kemal, lamlı parola içinde bayraklaşmışne oldu. Hlç. Sekiz ay evimde zareti Müsteşarı îsmet Bey gibi 100 yıllarda b ' r gelen kişidir. tır: «Ya istiklâl, ya ölüm!». Kooturdnktan sonra bir gün çağırdüsünmek v e davranmak degU. Herkesten Mustafa Kemallik şullann ne kadar kötü oldupunu dılar. Şurayı Askerî teşkil et Askerî Tıbbive ogrencisi Hikbeklenemez ki !» biliyordu ama, yabancı mandasıtiklerini ve beni de oraya tâyin met Bey gibi düsünmek ve davnı benimseyerek istiklâlin yansıEvet dogrudur. Ama biz divoettiklerini bildirdiler. Bir hafta ranmaktır ki, kötü durumu gernı kendi elimizle vermeyi kabul ruz ki, Mustafa Kemal olamısonra affettiklerini söylediler. cekten peride bırakacak sonnçetmektense, savaşarak tümünden yanlar, hiç değilse «Askerî Tıb Kim etmişti, sonra ne sebeple. lara ulastırablHr. îsmet BPV eiyoksun kalmayı yeğ buluyordu. hiypli Hikme+ Bey» olabilmpliaffettiler; bilen vç söyleyen bi düsünmek, hiç bir davnvı cöz Çünkü Mustafa Kemal, ktiçtik hedirler: Sıvas Kongresine v ü k yoktur. «Anadoluva silâh ve mez, çözemPT. Parîece Viuluncfusaplann ötesinde, büyük işlerin sek ögrptim Eençiiginin tek temcephane giderse ben gönderir. ğumuz yerden ileriye ya da geadamı, Ulusunu kurtaracak yücesilcisi olarak katılan 18 . 19 SAYI 35 ÇIKTI (100 KRŞ.) # Bir gerici iktidarın yerini bir diğeri alabilir, ama RİM ATEŞt SÖNDÜRÜLEMEZ • Pasifizm ve Kuyrukçu luğu yıkahm! # Paris Komiinünün 100. yıldönümü • Marighella'mn Şehir Gerillası Kitabının Eleştirisi • Hikmet Kıvılcımlı'nın Son Konferansmın Eleştirisi • Yusuf Aslan ve Deniz Gezmiş Arkadaşlara Mektup. A d r e s : Adakale Sokak 28/1 Kmlay/ANKARA A b o n e : Yıllık 40 lira, 6 aylık 20 lira. (Cumhurıyet: 2307) 19191946 TANER TİMUR SÖNRÂSÎ i 15 TL. MÎLLÎ KURTULUŞ SAVAŞI MODERN TÜRK DEVLETİ NASIL KURTULDU? KEIVlALtZÎVl NEDtR? TEK PARTÎ DrtNEMİNİN SIN1FSAL ANALİZİ TÜRKİYE'DE KAPtTALİZMÎN GELİŞÎV1ESİ C TKT I DOĞAN YAYINEVt Tlf: 19 27 72 Ccbcci Ankara (Cumhuriyet 2,r)04) ranıp bizi bekleyen tchlikclerin riye gitmemeyi, bunalımın gerüzerine gidecck yerde. ondan kaçek nedenini teşkil eden aksakçan kişi ve onun gibı düşünenler, lıkların derinde yatıp sürmesi90 yaşmda mı daha iyi düşünoni sağlar. Kısacası avunmava. cck ve daha cesur karar alacakaldanmaya ve gelecek günlerin kaçınılmaz yeni bunalım ve sı tır?! kmtılarını beklemeve yarar 1919'da, yorindcn kalkıp Hikmet Beyin alnından öpcn Mustafa 12 Marttan önce fiilî durumu süKemâl'in, Anıtkabirden kalkarükleyip taşımamıza hizmet edcr. İs rak alnından öpoceSi bir düşünüş met bey ve onun gibileri, hastayı ve ruh içinde olan 1971'in Hikmet hiçbir zaman tedavi etmiyen. fakat Bcylcri (ancak vc ancak onlar) Hir onu ölümden ve fazla acılardan ge ki, bizi bekleyen korkunç ve kaçici olarak kurtaracak tedbirleri ranlık günleri iyi vc avdmlık gün alıp yatakta süründüren hekimlere lcre çevirebilirler Ekonomik habenzerler. Büyük dertleri. ameliyatta her gün biraz daha voksul, yattan korkup asprinle tedavi yön. ya da her gıin biraz daha yabantemidir îsmet Beylerin yolu. cılara muhtaç ve böylece bağlı duYabancı sermayenin komisyonrııma düsmemizi önlcyccck yol ve cusu olan bir Süleyman Demirel'e. yöntcmler ccsarctle uvgulanamaya da bir Celâl Bayar'a kiyaslndır d'kca. biçimsel demokrasi gibi ki, hep «ehveni şer» sayılmıs: ve bicinısel bnğımsızlıgın da, hiç bir kendisine durmadan kucak açılnnlnm ve dcğeri kalmaz. mıştır. Ama artık söylemeliyİ7 ki. «şerrin en kötiisü. cok uzun sürpn ehveni şer» dir. 193R'den beri sü(1) Îsmet Bevin el yazısiyle yarüp giden bir ehveni şer. Türk Uhı zılmış bu mektuhun fotokopisunun kaderini «ehveni şer» ile ve si, Kâzım Karabekir'in 19.19tinme, kısacası «şerre mahkum» 19fiO vıhnda vayınbınan «istikolma durumuna düşürmüştür. lâl Harbimiz» adlı ki*nt>;>iın so Kafamızı kuma sokarak, tehlike nunda T0 ııncu ek olarak yayi görmemezlikten gelmekle bir yınlanmıştır Ve yeni harflersey kazanamayız. Gerçek korle tamamı da. a\Tiı kitahm kunçtur: 1985 yılmda 5055 milyon 175177 nci sayfalarında yer olacağımızı ilim adamlan kesinlik almaktadır. tsmet Pasa. bu le bildiriyorlar. Tarım sektörümüz. mektuhu. arada geçen 12 yıl bugünkü yöntemlerle ancak 20 içinde inkâr edememiştir. 25 milyonun geçimini sağlayabile(2) Kâzım Karabekir tstiklâl Har ceğinden, insan onuruna yaraşn bimiz. İstanbtıl. 19591960, s. bir yaşama düzeyine. yani Ata17fi177. türk'ün hedef olarak gösterdigi dü (1) Kâzım Karabekir, a.g.e, s. 75 zeye ulaşabilmek (Köylüyü vo (4) M. M. Kansu. Eıvurumdan ölü Köyden kaçanları efendi durumumüne kadar Atatürk'le beraber na getirebilmek) için, sanayimizin eilt 1. (Türk Tarib Kurumu) 30 milyon vatandaşı geçindirpcelf Ankara, 196G, s. 192. bale gelmesi gerekiyor. Ana davn (5> Hikmet Bey. yıllarca sonra, ve ana çıkmaz burada! Ve sömü Raşhekim ve Dnktor Albay ola rü\ni yüriitebilmek için yeniden rak hayata gözlerini kapaır.ış, hortlatılan yobazlıkta. yaptıgmdan söz bilp ptiTieTnig 30 yaşmd'a iken >aıkanfîa yansıt ve narsa toplamamış bir yurtse verdir. tığımız zihniyet ve nıh içinde dav