Katalog

YFA DÖRT: :CUMHURtYET: HBIDESI Yazan: ?sasit Hakkı ULUG ÜGÜN 44 yıl oluyor, büyük zaferin ebedî hâtırasmı kuşaktan koşağa naUedecek bir anıtm düümesi teşebbüsünü, Ankara'da İstiklâl Savaşmm «Hâkimiyeti Milliye» gazetesinden başka gündelik gazetesi «Yeaigün» tin sabibi Yunus Nadî abnıştı. O, gayreti ve toplayıcı kabüiyeti fle, v Ankara nm tarihî meydamnda nugünku «TJlus meydanı» nda bir zafer anıtı dikilmesi irin para sağlayacak bir komite kurmuştu. Bır vardan para toplanmış, hir ıraftan da heykeltraş Knppel e anlaşma yapılmış ve dört vıj uren hazırhk ve dokilm ç&lışm»ınna başlanrpıîtı Hükumet de, birisi Etnofrsfa Muzest öminde atls v» dığert 'enisehır'de Gazı Burron üzennle ayakta •timformah «Gari» ney.ehm Ital^alı sanatkâr Karıoru:a"v* yaptırmağa b&şlamış, bu ıki ıevkel, Cumhuriyehmızın ooriuncu yıldonümü şenliktennden Tnce bıtmlerek açılmışlardı. ülus Meydarundald anıün. »s Clu Meydanudaki «Zafer Abiderinin sçüış gunu ç«kibni| tariM blri. Mahjeri bir k»labahk Herkes heyecaalt» Turkiye, bfîtun dunyaya Turkun eimezliğinl bir kere daha ispat Bu «nıt da o olmeıllfrin canlı bir Ifadesidir. (aşa Mustafa Kemal Paşa sesleri B ufuklarda yankılanıyordu O Milli gün lında normâl bir seyir telıyen ympunı nreuiıkçaı, sınırler genlıyordu. Yenıgün'U, İstiklâl Savaşırun hâtıralan arasında kapatıp, îstanbul'a dönüp Curnhuriyet'i neşrs baslıvan Yunus Nadl Bey, Ankara'ya Meclıs'e ber gelışınde, onca benim buroma ugruyor o zsman Hâkımıyeti MıUıye Gazetesinın Yazıişleri Müdürü ıdim, çalıştığım oda basının buluşma noktası ve bir Basın ve Yayın Müdürlüğü de olmadığı ıçin meslekî ıslenn izlendiği ve hâl va fasl edıldığı yerdı . bir an bnce, basının bir teşebbüsü saydıgı anıtın &çılması içın benl de koşturuyor, karşılaşılan teknık jüçlüklero bagınp çağırrjordu. Nadi Bev, bu bsgırıp çağırmak ıçın kendmde hak buluyordu, çunku ben ayni zamanda, BelPdıye Meclısı Üyesı ıdım. Beledıye Fen Heyetı, büyük gayret sarfetmesıne rağmen anıtı çevrelıjen yollann bırleştığı, kaıdenin kcnduğu alanm, tam plattorrnunu düzenlıyernemiştı Bir geniş yol Yeruşehir'den, bir yol tstasyon' dan, bir yol Çankın caddesınden, bir ara vol Hükümet Konağından ikl yol da Karaoğlan Çarşısından geliyordu, bir de yandan Sanayl Caddesine bir sokak açıhyordu, bu platforma . Bir sebeple anıtın alt kaidesınin on kısrm juksek, arka kısmı gıtgıde alçakta kalıyordu Bunun peşınde tdık, b'nbır guçlıikle yollar tanzım olunmuş, meydana uzatılan teller]e elektrik getirilmis, kside üzenndeln kabartma resımlenn oyultnası tamamlanmıştı. GECE, 23111927 gecesi gün ağannca^a kadar anıtı orten büyük atlasın, şanh bayrağımızın, kurdelesı kesılinco bağlarından nasıl çdzüleceğini tekrar tekrar tecrlibe edip, işi emniy»te almca, Nadi Bey, heykeltra$ Viyanalı Knppel ve ben meydandan aynlırken, anıttakl bu açüış haarlıklarıının, Emniyet Müdtlrü Dilâver'e emanet etmlştık. 24 111927, Ankara. o gün mülî bir günii yaşıyordu, aabah namazından çıkanlar erkenden «HakimiyetJ MilUye» meydanına akıyordu . Şımdl. ertesi gUnkil gazeteden şu satırlan alıyorum: «Birind BÛyuk Millrt Mfclisi' nin açılısıns sahne ol«n bu tarihi mevdand», «fivari ve pirade birlikleri, kız \e erkek oknlUn, iıciler, onbinlerce kadın ve erkek, ve vılâretlerden telen heyrtler yerahnı^tı. Binnci Meclis binasııun öııüude, Meclis Relsi, Reislik Divanı uveleri ve milletvekUleıi sıralanmı?U. Baçvekil Pa»a da onbira be; kala tfiren yerine gclmiçti. Onbirde boru sesi torenin ba?ladıgım blldjrince, Meclis Rcısi Kâzun Paşs (özalp) \nıt Komıtesi Başkıuu Nadi Beyle birlik Gazeteraizin kurneusu Yunas N«dı keyta, • Urihlerde «ekltalf Mr fotoğnfı konu veresim: AYHAN BAŞOĞLlTl j GÜNAHKÂR KRALİÇE te maıtın SnfindeU yuksek yere çıktılar.» O zaman, sesi yükselten mikrofon ve ona baglı hoparlor henüz yoktu, fakat Nadl Beyın gür sesi meydanın ber taraftnda duyuldu; « Zafer abidesinin küşat merasimine başhyoruz. Bu millî eserın, küşat resmııün icras.ıu, Turkiye Büyük Mıllet MecUsi Reisı Kâzım Paşa Hazretlerinden istuham edıyoruz, buyuruııiiz Paşa Hazretlert. » K&zım Paçanm eline makası «.larak, Gaıi Hazretlennın heykehni brten büyük bayragımızm kur dele slstemtnl keserken < Turk MUletfaün ikbâl ve sasdeti ile birllkte ilelebed payidar olsun> dedlğl duyuluyor ve «Bin yaşa Mustafa Kemal Paşa» sesleri goklere yükseliyor ufuklarda yankılanıyordu. Şanlı bayrağımız, sUzUlUp erler tarafmdan ozenılerek toplarırken, Cumhurbaşkanlığı Bandosu, istiklâl Marşını çalıyor, Musıkı Muallim Mektebinin ftftT«ncılerı de marşa iştırak edıyorlardı Yazan: 31 FA1K B A Y S A L adara olmnştn ve amansıc bir Turk duşmanıydı. Onnnla olan arkadaslığını unntmah \e gersegi soylemelıvdı. Mordaç gıbi bir kopek ıçin olme\e degnıezdı. lkind tekmeyi >er jeraeı ba t&rlü düsünceler içinde çırpınmav» baMayan Azamoviç birdenbire tekrar kendıni topladı ve bövle duşfindugü içın kendinden utandı. Hav«tında hlç kimseyı arkadan vnrmamıştı, ş.vıdl de vurma\ acaktı. Ne olnrsa olsnıı Mordaç'ı ele \ermeyi erkekli^ıne yakıstıramıvorda. Bir ara sendeledi, yere duşecek ifibi oldo. Çavus bnrnunun dibınde pıs pıs solu>ordıı. Bir adım gtriledi, kuvvetlı bır sol çıktı. Fakat Azamoviç çe\ik bir hareketle yana kaydı \t ynmrnk ıslik çalarak knlatı dıblnden bosa gittı. Yoksa sim. di vuıü belkı de kan içinde kalmıs olacaktı Tnmrugunnn bos» pttiğinı görünce dfkesındm büsbüttin kndaran çavus ba sefer de «imşek gıbi bir s»g çıktı, fakat yine tnttnramadı. Hır. sım ikl tekme daha stmakU sa\nstardn. Sonra Sırpça bilenln kolundan yapışarak Almancı batırdı. Konastar snnn Müller. Inat ederıe bey. nını dsgıtıver! Müller çsvnsn »elâmladı ve yıne o cehen. nem snalini sormava b»«ladı. Azamoııç karar sızlık içındeydl, fakat daba \alan soyleyecelı kadar giieu vardı. BoravB hıç kımse gelmedi Kamarad. Kı mi aradığınızı ds bUmıyomm. i>o\levın de elim den gelırse ben de sıze ya(4m edertro. Çsvn» bir yvmrnk daha aavnracak gıbi olda fakat Müller arsv*. girıp mânı olda. FırsatUı favdatansn Alfi b» esnada masrapadakı butuı snvn içmisti \e simdı odanın ortasında dımdıl duran ve iskeneenin sonncuna merakla bevle >en askerlerın bacakları arssında kosap duru yordn. Mdller'in se^ı yomasaraıstı ve gozleı daha nvsal bakıvordn. Dofruyn sSvlersen «an» doknnmıj acağı öyle degıl mi Heinrich? Çavns basını salladı. Evet, doknnmavacafiı Mutler! Müller veniden Aıamoviç'e döndü. Bıx adamın burada girdigim gorduk. Ha dı. «imdi soyle bakalım! Çavnşnn bvrnnndan ter damlıvordn. Dıslı rini gSstererek batırdt. Sövle ona Müller! Cfer inat edccek oln as ona sa vumruklarıml» sbvletmevı deney ceğım. Sakadan hoşlanmadıfimı soyle ona1. Müller çavosun sbvledlklerinl sıcagı sıc Çına hemen Sırpça'y» çeıırdi, Azamovıç ne so leyeoeğinı sasırnjı<rtı. Gerçeğı soNlemedıtl « arasır» pısman olmavor degıldi. Fakat bır ke \alan sovlcmis balnnavorda *e simdi dogrn sdylemenın Uendısine biç bir şev kazandırmıy cagını dusunmordu. Alfi verınde duramıyı dtsarıd» k»m\onet1erln motSrleri ajtulduvorı Heinrich deli gibı olmustn, kınle dolop ta» goıierıni bır Mflller'e bır Azamovıç'e çevıri}0 da. Bırden bir ok gıbl verınâen fırladı. sanc gs> bır tekme atıp gnrledi. Ksldınn sn cenabetı suradan. Hadı, W < fang, Knrt! ı ' (Arkaa v Destan ÇILAN arutın kaidesınin en üst kenaruKJa, çepçevrâ bir yasa vardi" Bembeyaz merrner lçıne oyulan bu sık vazı uzaktan kolaylıkla okunamıyordu, Nadı Bey, bu yaayı açıs nutkunda gür sesi ile okuyacaktı Anıtm dığer vüzlerinde M Kemal ın üç tariht hatırası rahatç» okunuyordu* 9 «Artık bademâ, sinrı mıllette bir ferdi mucahid olarak çalısacafnn. 8 Temmuı. 1919 Şrzanvn.» 0 «Bulunur kurtaracak bahtı kar» maderini » 9 «Dü?man ordusunn vatsnın hariml fctnetinde bo|ar»k, bebemehal naili haU% ve istiklâl olacafıı • ( 1919 * 9 «Dnşnuunn anasın aslive«i imha edllmişür. Ordular ılk hedefiniz Akdenizdir, ileri 1 Evlul 1922». Yunus Nadı, bu uğurdakl bütün yorgunluklannı unutmuş, çevik adımlarla kaıdenin bn kısmına fırlamış«Aziz ve muhterem vatandaflınm» diye hıtaba başlamıştı. Yunus Nadi konusmağa basladı, O'nun nutku Mlüî Mücadele ve tstiklâl Savasınm yetkıli bir agırdan anlatılan bir destanı irii: « Bıijrün bu mevdans, büvük taferimizın âbidrsini açmak için toplanmıs bulunuvoruz. Bn mey> dan, bızi ptkiyi tanır. Bıı daha dun demlecek yeni ve yakın bir tarihin cereyanı içinde, burada kac defa. kaç defa başka nıaksatlarls toplanmıştık. Bu meydanda ilk buyuk toplantı. bundan vedl buçuk vıl önce, Tfirk milletinln tem^llcilerinin «Tnrkive Büvuk Millet Meclısi» adı altında, $u karşıdaki mütevazi vapıda ilk defa bır ara\a çeidıklerı Ti Nısan 1920 fünunii hep hatırhvalım. Müttefikleri îie beraber nınnmt harpten marlftp çıkınış olan memleketin Mondros mutarekesi ile butun can alacak noktalanna dflşman verleşmlş, 16 Mart 1920 denberi Osmanh tmparatorlnennun xon varhrının kahntılan dahi avaklar altında çiğnenerek, sanki Tıırkive dunva haritasından silinmek istenılmişti Taribin nadir kaydettiği bıı «nıkasta kar<sı ke«ın olarak kırşı kovan ve açikça i^van eden Turk milleti, büvuk «Rebber ve Halaskâr» m emir ve işareti ile «erçek temMlcilerini Ankara'va göndermisti, Buvuk milletin temsilcıleri, hevecanh tezahurat ara.sında şu karsımzdaki dıs gorünusu basit ve kucıık, fakat bakikat ve mânâda cok huviık binava jirerek T.B M MeclisiBJn ılk tonlantısını yapmış. o çiın. Turk tstıklâl ve istikbâlimn ilk harcVeti olmusru Gerçekten, hirnık Meciisin tojv lanması ile, Turk Milleti o *nnden itibaren mukadderattm cline almıç, ondan sonra millet ne \aptı ise, hep kendi azim ve iradesj ile yaparak, tam ve kesin kurtultısa ve zafere ulaşmıştır.» A Doseme tahtalarının aralıklarından aşaihsını göretleyen kurnaı çsvns h»yv»nın bn davra. nışı karfisında bemen çömelditi yerden ayai» kalktı ve bir soinkta küpıin yamna sıçradu Kttpun kapafını alıp bir tarafa fırlattı ve ya. rıv» ınmiş suyun içıne el fenerını sıktı. Ara. dıkUnnı bulmuşlar çıbi otekıler de hemen ora>a kostular ve kafalarını bırer kere kupun ıçine sokup çıkardılar. Kupun ba^ında sımdı >alnıı Alfı kalmıştı. Darmadan sıçnyor ve ara. sır» sn>un İçıne dusectkmis nibı olujordu. Nihayet çavus ktıgın bır hareketle onn oradan uıaklaştırdı, o da gıdıp burnunn masanın ustunde duran nuşrapaya soktu. Fakat Mordaç'ın içmeve vakit bnlamadıjı su düsmanlarının ko. pe|ıne de nasıp olmadı. tk> asker Alfı'ji hemen jere indirdller. Çavns koştu, kopeğın knUgına bır sevler fısıidadı. Alfi <tanm bır dbnu» yaptı \e dosemenin ustune bır golse gibi yapıstı. Sonra lürünerek gıtti, birden kara» verer«k aandığın üstune sıçradi. Aıamoviç'ın korkndan vureiı ağıına gelmıstı. Samanlıkta da bır sey bnlami)acaklannı b\lı>ordu ama Mordaç'ın ka. carken eebınden bir şey düsurmus olmasından çekımvordu. Meselâ samanların araıınd» bulu. nacak bir mermi basına bfivuk bır i» açabılırdı. En çok korktnfcu sey yatajı aramalarıvdı. Akınahna griMp de yataga bakacak «lurlars» her sev tne>dana çıkacaktı ve Mordaç'ın sılâhı hakkınd» sorablleeekleri sornlara nimdidtn ka. tası ıçınde mandırıeı eevaplar hazırlamaya «ahşıvordn. Axamo\ıç banları dusünürken bır kaç asker »andıem kapagını açmıs ve içinde ne varsa hepsini dısan çıkarmıslardı. Gomlekler, donlar ve fanilâlar arasında da bır sev çıkma. vınca çavuş çok sinirlenmistı. Bır ışaretle ». damlarını etrafına topladı ve onlar» baıı enıırler \erdi Bıraı sonra Sırpça bılen yanlanndan avrıldı u AzamoMÇ'i kolundan tntarak ıandıfın balundoğa tarafs do|nı sürükledı. Çabuk soyle! Nereve saklandı o dorouıî Dışlerı gıcırdıvor, mavi görlerinde kıvılcımlar nçuştn ordu Aıaraoviç bir anda her «eyin bıttığini düşündü. Ktm Kamarad? Kimi •nyormn«ıî *ly« sordn. \darn sojruk sofnk sırtttı ve tabancasını Azamo%iç'ın go|siıne davadı. Çabnk, ncrde o köpek? Azamoviç kendisinı kanlar İçinde verde yatarken gorur gıbi olnyor, basını derae sokan Mord»ç'» içınden bır demedıgını bırakmıvordu. Bılmıyornm Kamarad. Ben biç bir şey bılmivornm. Ben oynyordum Kamarad! Çavuş kostn, Aıamovıç'in hayalarma bir tekme savnrdu. ölmek istemiyorsan sovle! Söyle dly«. rnm sana. Azamovıç kıvramyordn. Çavnsnn yfizıi mosmor olrausto. Konns! Konns divonım sana eşek postn! AzamoMç yavaş vavas eesaretıni kavbetmeye basladığını hissediyordn. Mordae k6tn bır DİŞİ BOND Kur'an kursları islah edilmeli B r toplumun en lleıi Dir uygarlık duzepne ulasabılmesi o toplumun u> garlık koşullanna ozgu bır egıtıme tabi tutulması ile mumkun olur. Çağ dışı bır egıtunle çagdaş olmak olanaksız dır Eğıtım oğretlm plânlaması gelecek yuzyıllan kapsamma alacak seküde olmalıdır Bu açıdan Turkiye'mlze bir goz atacak olursk pek ıç açıcı bır gorunum ile karsüaşmajiz Bır uçta Ataturkçulukden uzaklaştınlıp sovsuîlastınlmak ıstenen musbet bılım, obur uçta Ataturkçulükden tamamen kopuk manevî bıhm Bu gun dunya mılletleri İQ. lek degerlermı musbet bılım u zerıne oturtmaya çalışmaktadır lar. Yalan • yanlış hurafeje dayanan nesneler «manevî değer» kabul edilemez. Toprak, millet, bağımsızhk ezcumle Ataturkçilluk sevgısi, bunların koçaklaması ınsan ruhunu doyurur. Ayı> ca kaçak kuran kurslanna, nurculuğa, Suleymancılığa zorunluk olmaması gerek. Gazete haberlennden ve gerekse bızzat rnuşahedelenmızle ötrenmış bulunuyoruz ta; kaçak kuran kursları, kaçmayanlan İle blrlikte i> nimcek ağı gıbi guzei yurdumuzu ormüs bulunuyor. Aşagıda ^ sımlerı yazılı köylere gitügımızde medrese bzentısl içinde kaçak kuran kursları görmüşuzdüx. (Ordu Ui Kadüar, Ifüceler, Keş, Kurna, Strma, Yavı, Altmtepe köylerı) bunlardan bazılan çocuğun askerlik çağına kaaar eğıtılmesını öngörmektedirler. Kuran Kurslannın devammda fa\da goruluyorsa bu yuvalar musbet ılimie techız edilmeli r tanm, sanat, sanayi vb bügıler oğretıîmelıdır Ve muhakkak denetıme tabı tutulmalıdırlar. Kemal KOÇ ORDU Cumhurfve(# mektuplar TIFFANY JONES Demiryolcular yıpranma hakkı istiyo Ikıncı savas yıllannda güçlü* ler ve yokluklar içerısır.de bu gune gore çok az gelışen dığer kara yolu ta=ıtlarının yardımından joksun olarak gerek yurt ıçı, gerek yurt dışı buyük devletlerm yaptığı askerî yardrm malzemesınm dağıtımıns sıvil ve askerî her çeşıt malzemenin yertne ulaştınlması için carum dişına takarak mesal saaa, gece, gunduz demeden tedakârane, lıkren ve bedenen çalışan taal demıryolculann tamanunın ısım lerıne yazılı Ulaştırma Bakanlığınca başan belgesı gondent mış ıse de bu fedakâr zümreye Hıç bır maddî yardım yapılmamıştır. (Daha hafıf mesleklerde) çalışanlara jıpranma hafckj tanınmasına ragnıen esas savaş yıllarınrn ağulığıru çeken bu çilekeş va tedakâr demıryolu ordusunun şahıs, dul ve jetımi ne bu gune kaöar maalesei ranma hakkı venlmemıştır ğıl sa\aş yıllannda sulhta bu hakkın tanınması (bır m lık ve vıcdan borcudur) I katıul etmeyen bu çok agıı g U şahıslann yapacağı en bır üımal yuzlerce can ve yonlarca lıralık malzeme K s na sebebnet vereceğı de göz ne almarak Personel Kan nun revızyonu vapılırken demırjoiu personel ve err tenne de yıpranma nakkı narak buyuk bır haKsızlıgı derılmesme yardımcı olmal sayın buyuklenmden says ara edenm Kuhsar URKMEYEN niî.Y, EnıekU Gar !; PTT Karsısı No: 34 Guienüt tZMİR YARIN: GARTH Bu millet, çok büyük millettir U sinteİK 29kasunda "ASK HIKAYESI" AiiMac6rawRyanG'Neal LOVE STORY