Katalog

/E DÖRT d «rgütlerle birlikte vürnyü? yaptılar. DISK'ten ve tüm sendıkalardan yardım istediler. Ama, DISK, Federaltş'in kendisine üye olmadığmı üeri sürerek, yar dım etmedi. Ne vax ki, DÎSK'o bağlı işçiler kendi aralarmda para toplayarak, direnişi destekledıler. Sonunda başan yine işçüe rın olmuştu. Bu tür davranışlar, işverenlerl 1963lerin panigine yeniden sllrükledl. tşçi eylemlerindekl bu aşama, yeni tedbirlerln alınmasına, baskmın arttırılmasına oeden oluyordu. tşçilerln daha, sendikadan hoşnudsuzluk beürtmeleri işlerine son verilmesi lçin yetiyordu. öyle M, siyaset dışı sendikacılık yapmak gerekçesine dayananlar, giderek güçlü bile olsalar, lçverenlerln korunumu altına glriyor, gerçekten san sendika haline geliyorlardı. San sendika olmasalar bile, düzenle ve işverenle bu bütünleşme, işçilerin hoşnudsuzlugunu busbütün arttınyordu. ömeğin, Tükîş'e bağlı bir sendikanın UyeleriBe hiçbir şey yapmayan işveren, DtSK tiyesi bir sendikanın üyeliğine özenenlerl bile içten atıyordu. Bu karşıtlık, İşçilerin bilinçlenmesinde en az sendikalann çabası kadar etkill oluyordu demek, yanlış olmaz. çünkü, işçiler, haklannın en lyi biçimde ancak direnmeyle alınacağını öğrenmlşlerdi. Ençok direnme olanağı da, karşıtlıktan doğardı. • YABANCI tŞÇİLERE 31 Temmuz 1D70 CUMHURÎYET i illİİKAVIJgf E r o l TOY EO eni dönemin ve gerçek lşçl eylanlerinin sancısı ağırlığını jöstermektedir. Sendıkala ra başiakürabilen işçüer, giderek sırisal bir billncın gücüne •varmafcadırlar. Artık altematıf de bultıklanndan, daha güçlü davran^iarda bulunabilmekte dirler. Sendika rekabetl bu olana #ı tanıcaktadır. Türkiye'de ışçi Eylemleri ve Sonuçlorı Y Işçileri aldatmak mümkün değil artık rika lçinde bu bllinoe uygun olacaktır. İşgalin başlangıcında, her aarnan olduğu gıbi, toplum polisine başvuran işveren, işçinin bırlikte eylemde bulunması sonucu, tüm isteklere boyun eğmek zorunda kalmıştır. îşçiler, yaptıklan eylemden başanyla çıkmışlardır. 1872 Tersane ışçileri grevi, nasıl yeni bir gelişmenin baslangıcı olduysa, Derby LAstik işçilerinin grevi de, işçi eyleminde ve işveren Uişkilerinde yeni bir gelişmenin başlangıcı olmuştur. Bunun hemen ardmdan, Fırrn işçileri lsgâle geçtiler. Fınn işçilerinden sonra, yine sendika seçme çatısmaaı yüzunden, Finfinlg Branda Fabrikası isçilerinln oturma grevi başladu Oturma grevi de bir bakmıa işgaldi. îşçiler, Teksiften aynlarak, kendi başlanna yeni bir sendika kurmuşlardı. Ama, işveren bu sendikayı tanımıyor ve kuruculann dan dördtinün işine son veriyordu. Çünkü, Teksif 'le yapılan sözleşme, işçiler açısmdan yeni olanaklar sağlamamıştı. Oturma grevine başlayan 200 işçi, hem işten atılan arkadaşlannın geri ahnmasım hem de yeni haklar elde editmesinl saglamışlardı. Ama, aldıklannın büyük çoğunluğu vaadde kalmıştL Üstelik 15 yaşından küçük çocuklar çalıştı nlıyor, işçüere hiçbir gelecek gu veni tanımıyordu. 14 Ekim'de direniş yeniden başladL Dtrenişle blrlikte jandarma baskısı da... Buna rağmen, işçiler direndUer. Kendilerine yardım eden devrim 1968 Temmuzu başında, Dcrby Lâstık Fabrikasının işçüeri, ansızın fabrıkayı işgal ederler. Bu işçi eylemi tarihimizde, llk kea uygulanan bir davranıştır. îşgalin gerekçesi, lşverenin sendikacılan ı$yenne sokmaması, temsilcılerin ve önde gelen sendikalı işçilerin işine son vermesidtr. Işçilerin direnişi, bu uygulamayı önlenek amacını gütmektedir. Ve ilk kez işçiler, kendi güç leri ile sendika seçme isteklerinl kamuya duyunnaktadırlar. Yeni dönemin işçi davranışlan, fab • Artık uysallıkla blr şey elde edllmeyeceğin! anhyan işçiler, bilinçleşerek kendi adIanna kendileri ıöz tahlbi olacakUrdı... konu ve resim: AYHAN BAŞOĞLU CEM SUITAH ItnC Aırcî«irk UfiboöJeuinenc DİŞt 1ONT> TİFFANY JONES Hükumet ve Türklşle birlikte her zaman, ileriye dönük ve geTürkl|, işverenler ve hükumetişverenler de bunu sezinlediklerl lisme istegiyle dolu olduğunu gole bütunleşmişti zaten. Türk1# nirür. 1961 Anayasasından bu ya için, işçiyi altematifsiz bırakma uyesi sendikalar için, i|verenler çabasında birlesmişlerdir. Bu yuz uğraşıyordu. O sendikalara üye na geçen zaman içinde, olaylarm den yasa hızla getirilmi? ve Mecgelişme süred, tek ve isverenleryazdıklan gibi, ordan aynlan işlisten çıkarılmıştır. Işçilerin dile, düzenle bütünleşen sendikalaçileri işten atıyorlardı. Bunun bir renişleri haklıdır. Üstelik yasa ruı varlıgı süresinde yavaş gitmek ömeği, jane 1970'de Sungurlar Ka durumunu almamış ve AnayaKARŞI GREV tedir. Ama, toplumsal ve ekonozan Fabrikasında görünür. saya göre, tasan durumunda bir mik olaylarm hızıyla, işçiye eySarı Çeliklş Sendikan, ljveren öneriyi yine Anayasaya dayanaİNE 1968 yılının son ve en lerle uyuşmakta, büyük uyıallık lem açısmdan daha ilerileri olarak protesto etmektedirler. 16 Ha bileceg bilinci verildiğinde, birönemli isçl eylemlerinden bigösteriyor, varhğını, onlann buy den değişmektedir olaylar. 1968 ziran olaylarının altında bu gerri, Keban direnişidlr. Keban' ruklannı yapmakla sürdürüyorçek yatmaktadır. başına kadar uygulanan 318 greda Yapılş Uyesi olan İşçilerin du. Sürdürüyordu, ama, Uçile' vin tamamı, yasalara uvgun ve en büyük isteği, yabancı işçllerbaşka düşıinüyorlardı artık. Sun Burda bir soru geliyor akla... le aralanndaki ücret farkırun gurların işçileri, toptan Çeliklj' salt ücret uyusmazlığından çıkar Yasa çıkanlsa işçi eylemlerinl ken, 1968 yılından bu yana buna kaldınlması idl. 1919larda Türk ten ayrılıp, Madenlş'e geçtiler. Iş durdurmak mümkün olur mu? başka nedenler de girmektedir. En lşçilerinin karşılaştıklan ve di veren hemen karşı çıktı. Direniş Hıç bir zaman olmaz... önemlisi, Isçilerin kendi hakları renmeleri sonucunda son verdik başladı. Fabrika işgal edildi Buiçin, ancak kendilerinin mücadeZonguldak işçilerinin Sendikaleri durum, yeniden doğmuştu. nun üzerine, tüm isteklerini kaya karşı direnışi anımsanmalıdır. bul ettiğini bildiren Işveren, lş le edebileceğini mnlarruş olmalıYabancı işçiler, Türk işçilerinin Tek sendikalara kalsalar, bundan başı yapıldıktan sonra, sekiz lş dır. Bu anlayıştır ki, onları gide başına getiriliyor. Onlara ikincl rek birleîtirmektedir. sonra bir tek sendikanın üyesi ol çinin işine son verip, işgâl süresınıf işçi işlemi yapılıyordu. Asıl salar bile, isçiyi kandırmak güçsinde geçen gunler için ücret kebnemll huzursuzluk kaynağı buy Altematifsiz bırakılmak lçin tur. Çünkü, kendi gücünün bisintisi yaptı. Üstelik Madenlş'i du. Ve lşçiler, dlrenlşlerinde hakgösterilen çabalann farkındadır lincine varmıştır. Tek sendıka tanımadığmı bildirdi. İşgal yeni b olduklan gibi, yaptıklan grev işçıler. 1963 ydıyla 1968 arasını, durumu doğsa bile, sendikacılann den başladı. Askerî güçler fabri de yasa Işlemlerinden geçmişti. 1968'den günümüze kadar olanla işçileri bundan önce olduğu gıbi kayı sarıp, hemen boşaltılmasını Geçmlştl ya, bu farklılıktan mera rı çok iyi değerlendirmektedir. satması olanağı yoktur. Çünkü istediler. Isçiler, ölseler bile direnun olan yabancı İşçiler, grcv Sendikalann ayınmı olmadan ön İşçinin öfkesi, salt işverene değil, nışten vazgeçmiyeceklerini bildihalinde bile olunsa, çalışmaya ce, salt ekonomik isteklerde busendika ve sendikacüar uzerıne rince, asker geri çekildi. Daha başladılar. Bu durum, işyerlerilunduğu zaman bile, nasü aldandönecektlr. O zaman. asıl saltana sonra, Demir Döküm Fabrikasınnin İşgal edilerek, çalışmanın endığını kendi yaşammdan bilmek tını yitirecekler bunu sürdurma da işe el koyarak. uyuşmayı sağgellenmesini gerektirdi. Jandartedir. San sendikalar, kendisini yi yasa yoluyla sağlama çabalayan birliğin komutanı Albay, iş ma işe elkoydu... İşçiler zamao kanştırmadan sözlesme yaptığm sında olanlardır. Çünkü işçi, ken çilere, ordaki davranıştnı tekrarzaman jandarmayla da çatışada, eline geçen ücret artışı •• / di yaranna bir gelişim istemekte layacağını, uyuşma olmadan fab916 ve ücretler çok düşük oldurak, grevlerinl sürdürdüler. dir. Son iki yüın olaylan bunu rikayı işverene venneyeceğini ğundan, 75150 lira idi. Kendisi • YIL BİTSE EYLEM isbatladığı gibi, işçinin bunu sağ bildirerek, bo^altılmasını istedi. için karar verme bUincine ulalayacak güce sahip bulunduğuDemir Döküm olaylannı iyi bi sınca, durum birden değişmiştir. SÜRÜTOR nu da isbatlamıştır. Bundan son. len işçiler, ordunun verdiği bu İşçinin bu eylemleri sonucu yapı ra. yeni bir dönüşüm dönemidir söze dayanarak fabrikayı boşalttı lan sözleşmelerde, elde edilen üc969 yılı, giderek yoğunlave işçinin karşısına, onu aldatalar. Ve yanılmadıklarını hemen er ret artışlan, % 80100 ve mikdar şan işçi eylemleriyle oaşlarak çıkmak mümkün olmayacaktesi gün anladılar. İşveren, bütün olarak, 6501.000 lira arasındadır. mıştır. 1968'de değişik ve ye isteklenni ksbul eöniçti. tır. 16 Haziran Sah. işçiler taraîşçiyi daha tutariı davranışa sü nı bir biçimde gelışmeye başlaftndan durumun böyle olduğu• SONUÇ rükleyen, giderek kendi gücünün nun açıklanması ve işçijn saf. mâ yan eylem sürmektedir. Elbetta büincine varmasıdır. Türklş üye sum ve aldatılmaya hazır sananişverenlerin çabası da... ÜZ YETMİŞ yıllık işçi eylem si sendikalardan koparak. DÎSK lar için en büyük uyarısıdır. özmadenîş'ten ayrüıp, Maleri tarihimıze bir baktığıüyesi sendikalara gidişinin tema denIş Sendıkasına geçen İşçüemızda, işçilerin davranışınrn linde de bu fark yatmaktadır. S ON re buyük baskı yapan ışveren, 600 işçının Horoz Çivi Fabrikasını işgal etmesi sonucuyla karşılaştı. Bunun hemen ardmdan, 52 1969 yılının en büyük işçi eylemi diyebileceğimiz ve işçi dayanışmasının en büyük orneklerinden biri olarak eylem tarihme geçecek olay patlak verdi. Türk Demir Dokum Fabrikaa işçileri, üyesi bulunduklan TürkMU1AFFER BUYRUKÇU Iş'e bağlı sendikanın yaptığı sözleşmeyle, aynı yıl içinde yiirürlü Hümeyra, hayran hayran fenlj ıoka{a, ye»ü «Ben da teviyorum» dedi Hümeyra, Doğan ın ğe giren asgari ücret karamameyapraklı dipdiri ağaçlara bakarken içi genlsliyor ve omuzundan sarken ellnl öptü. sinin altında ücret alma dunıbu gezintiyi unntamıyacağını «öylüyordu kendikenmuyla karsılaşmışlardı. Kendi ara Sokaklardan (okaklara geçtiler, sabah sabah dine. Burada kimse kendisini tanımadıgı ve ifbafi larındaki gruplaşraayla, durumu hırsla üzüm yiyen, taçıbası karmakansık biriyle yapmaya daha bir saattan fazla bir zaman oldnfu işverene bildirdiler. İşçi lehine karsılaştılar, Güldüler. Adamın üzüm yeyişini takiçin se\inci gözlerinden tasıyordo. •Borası ae kaçıkan yasalar hemen uygulanırdı. lit ettiler ve üzerinde konustular. Arkası, yanem dar güzel, ne kadar sessiz!> dedl. Bu toplu sözleşmelenn bir geleyeri olan bir dnvarın önüne çekilmij ağzma kndaı neğiydi. Ne var ki, işçileri bağla «Senin o sokaği sevdiğin gibi ben de borasım siyah karpuz dolu bir arabayı ve onun çevresinde, yan toplu sözleşınede, bu gelenek çok seviyorum» dedi Doğan ve derin bir soluk aldı, arabacınm bir çabukta karpuzu elinde çevirerek sounutulmuştu. İşçiler, asgari üceögsünü şişirdi. Gözlerini ağaçların yapraklarmyup nzattığı karptızlan istahla yiyenleri görunce retin uygulanmasını isteyince, da. apartmanlannın çoğnnun kapalı olan pencereHümeyra'nın yüzunü çocukça bir se\inç kapladı, işveren sözleşmeyi gösteriyor, yelerinde ve tnaviliği her saniye ortaya çıkuı fökyüDoğan'a baktı. «İstiyorsan biz de blr karpuz yiyeni sözleşmede bir şeyler düşünezünde dolaştırdı. liro» dedi Doğan. ceğini belirtiyordu. Bunun üze«Buradan nereye gidilir?» dedl Hümeyra, yflrfirine, içlerinden bazıları Maden«Bilmem ki. Ayıp olmaz mı?» dedi Hümeyra, dükleri sokağın eklendiği sokağı gösterdL Iş'e girdiler. Madenlş'in, yasalantandL •Bu sokak, 1lerde daha genisliyen btr sokaga rın uygulanması gerektiği konubağlanarak Çarşıkapıya çıkar, Çemberlita? Sine«Nlye olsun? Onlar otanıyorlar mı?» dedi ve sundaki uyanları kâr etmediği masının ve Turşucunnn önünden gelip bu sokağı kekarpuzcuya sokuldu, «Saln ve tatlı blr taoe de gibi, işveren MadenIş'ten çıkrr.a sen büyük cadde de Knmkapı'ya götürür» dedi. biıe.» ları için baskıya başlayarak, ön•Aaaa, deniz görttnüyor bnrdan!» dedi Hümeyderlik edenlerin işine son verdi. Karpuzcu, elindekinl. tnce bıyıklı, cin gibi gözra, durdu, koyu bir mavilikle yatan denize baktt. Bunun üzerine, 15 Mayıs günü leri olan delikanlıya uzattıktan sonra önce kendine, Bir tek kınşık, bir tek dalga yoktu. Ötelere doirn işçiler direnişe geçüler. tşveren sonra da Hümeyra'ya baktı, Basüstiine» dedi. Karbir mavna gidiyorda. taleplerini kabul eder göründü. puzu n birini aldı elinde tarttı, tokatladı, bıraktı, Doğan, kolunu Hümeyra'nın omozuna atarak Durumu inceleyecekti. Yeniden başka bir karpuza uzandı, parmağıyla tıklattı ve bakmaya başladı, denize ve dün gtce anlattıği hlişbaşı yapüdı ve 31 Temmuz gutıklattığmı kabuk yığınımn yanına koydu, üçüncü kâyeyi dinleyen arkadaşlannın gözlerindeki M5nüne değin beklendi. İşverenin in karpnza aldı, yanlardan bastırdı ve kunımuş tnce kınhğı hatırladı, onlan yürekleri tertemiz, kendinl celemesi hâlâ bitmemiş, arada ön sapının altından kesti, çıkardığı kapağı attı kabnk kirli gördü. Riizgâr daha serin ve kokulu bir geldl derlik edenleri işten atmak için yığınm fistüne, keskln ve ıslak bıçağı karpuzla birona. baskıyı artırmıştı. Işçiler yenilikte döndürerek soymaya başladı. Kabuklaı kenden direnişe geçtiler. Bu kez, slo •Sinemaya srider misin?» dedl Bömeyra. diliğinden kütürdeyerek kopuyor, hışırtılı seslec ganlan, işçi bilinçlenmesinin de «Arada sırada. dedi Dofan. geliyordu. Ağzı sulanan Hümeyra, yutkundo. örnekleri halindeydi. «San sendi •Sevmiyor musun yoksa?» kalara, işbirlikçi patronlara ve «Çok sevijonım. Sen?» (Arkası var) faşist yönetime» karşı çıkıyorlardı. Altı gün, işgal işçileri başan>a doğru yaklaşmalan biçiminde geçti. Y 1 Y olayın başlangıcı J GARTH Altıncı gün ise, işe poüsin karıj tığı hem de işveren yanında karıştığı görüldü. İşçileri fabrikadan atmak, işverenin temin ettiği işçilerin çahşmalannı sağlamak istiyordu polisler. Tabancalar. bombalar patlıyor, buna karşı işçiler, fabrika içinde ve çevresrnde güvenliklerini korumaya uğraşıyorlardı. Polis, tam başarıya ulaşmak umuduna kapümıştı ki. E>nip sırtlanndan binlerce insan, tas ve sopalarla inmeye başladı. Demir Döküm İşçileri yalnız değillerdi. Tüm semt ve ötekî fabrikalarda çalışan işçiler de, polis saldırısının karşısına dikildiler. Toplum Polisi, kurulduğun dan bu yana uğradığı bozgunlarm en büyüğüyle karşüaştı. İşe ordu müdahale etti. Ve işverenden yana davranmadığı için, işçi istekleri kısa sürede yerine getirilip, çalışma veniden başladı. • VE İÇİNDE BULUNDUĞUMUZ YIL 83 AYLÂK IMUSA V E İŞÇÎLEB 1970 yılına, bn bilinçle girdUer. Üstelik. işçi dırenmesinin ne büyük anlam taşıdığını tüm kamuoyunda isbatlayacak bir olay da hemen yılın başlarında patlak verdi. 16 Ocak 1970'de Deniz Taşıt İşçüeri. Istanbul Şehir Hatlannda grev uygulamasına giristiler. Bir anda, Istanbulun, Anadolu ile ilişkisi kesiliverdi. Bu olay, pek çok kiside işçi gücünün niteliği komısunda uyarı etkisi yaptı. Sendikalar arası transferler Szellikle devrimci sendikalar yönünde hızını artınnca, hükumet. devTİmci sendikalan işverenlerin de baskısıyla kapatma hazırlığma «Böyle bir şeyden hiç bahsetmedi bana.ı €New York yolculuğu lçin uçak büetl* rinin parasını klm verecekti?.» «Ben.» cHer ikl büetin parasuu da mı?.* «Evet.» cYaşantı özelliklerinizln kapsamına glren bir şey midir bu? Diğer bir deyimle erkeklere Ikramda bulunmak.. Para vermek» «Sadece bir ödünç verme meselesinden tbarettl... Herkes gibi avukat Liedenskl de hayatını pekâlâ kazanabilecek kabüiyeüere sahip bir iosan.. » «New York seyahatl vesileslyle yaptıgınu bu fedakârlık dışmda da kendisine benzer yardımlarda bulunmuş muydunuz?.* «Hayır.» <Şu ya da bu şekilde daha önce kendlslne para yardımı yapmaduıu mı?«» «Hayır..j» «Aramzda bir anlasmaya varnus olablllrdiniz belkl de?. Meselâ o sizin yerinlze, sizbı hesabınıza bir iş görmüştür de. karsılıgında si* den belirli bir para almıştır.» «Hayır...» . cNathanael Liedenskl İle «vlenmek nlyatlnde misiniz?..» «Geçen Ocak ayınm ylrmi yedistoden öncekl günlerde evlerunek niyetindeydim.» «Şayet evlenseydinlz büttln varhğınıa o nunla paylaşmak gibi birfifcrintevar mrydı?* «Evet.» «Bunu, kendisine de söylemlş mlydiniz?» «Evet.» «Tasavvurlannızı kendisine aycen T« samimiyetle açtığınız lçin ne büyük bir hata lalediğinizin farkmda mısınız?» «Evet.» «Her şeye rağmen Nathanael Liedenskl ile evlenmek niyetinde olup olmadıgınızı bir kere daha sorabilir rniyim?.» «Süphesiz hayır...» «Kendisine karşı kln. nefret, tanpnllk gibi sevler duyuyoT m'j<îunur?..» H. L. DUGAI. YARINSI7 ADAM Türkçesi: Adnan TAHİR Bu türdekl sorulara fcatiyen ce\ap vermemesl gerektiginl Mary Wesver'e sıkı sıkı tembih etmiştim, unutmaması lçin de ısrarla tembihte bulunmuştum. Ikazınu umıtmamıs olacak.. Ses çıkarmaksızın başım Bne egiyor... Blraz da harcanmış, kurban edilmls pozlar takmması lâzım.. Benlm kurbanımmış glbl... «SorduSum suale cevap verlr mlslnİ2 ltltfen...» • Cevap vermemeyl tercih ederlm» diya Marv ancak duyulan bir sesle mınldanıyor.