Katalog

SAHİFE ÎKÎ S Hariran 1970 CTTMHURİYET firkiyede lşçi ve Sendikacılık hareketlerini, Demokratik rejim içinde ve Anayasa dogrultusunda düzenlemek ve gellştirmek amaciyle çıkarılmış ve yürürlüğe konmuş olan Sendikalar Yasasımn ötedenberi deSiştirilmek tstendiğl bilinmektedir. L'ygnlamada ortaya çıkan eksikliklerin giflerilmesi. boslnklann doldurulması, nyuşmazlıklara yol açan hökumlerin «çıklıta kavnştnrulması ve güçlü Sendikacılık ilkelerine yer verilmesi gerekçesiyle hazırlandığı söylenen Hükumet Tasansının MUlet Meclıgi Geçici Komisyonnnda kabul edildigi habe* ılınmıstır. Hükumet "Tasansım, TürkIs'ln geruslerini kapsavan ve yansıtan tekHfinl ve 275 gayılı kannna ilişkin diger bir tasanyı bir kao gün önce ele eeçirmek ve ineelemek fırsatını bnlabildik. Biz bnrada. şimdiye kad»r hiç bir Tasan veya teklifte öngörülmemiş ve yer verilmemis başlıca iki konuya ilismek lstiyoruz. Tasan ve tekliflere iliskin düşüncelerimizi ve elestirilerimizi bnndan sonrakl yaıılarımızda açıklamaya çalısacağız. lşçi Sendikalannın kurulus amaçlarından ve fonksiyonlarından biri ve en önemlisi şüp hesiz, üyelerinin kültür ihtiyaçlarını karşılamak ve gidermektir. Hattâ Kanunumuz bu konuda daha ileri çiderek, gelirlerinin en az yüzde beşini bu hizmet alanında kullanmak zorunlnŞunu işçi kunılnşlanna yüklemistir. FaaViyet raporlannda rastladıfcınıız ?ibi, konferans, seminer, inceleme gezisi tertiplenmesi, kolej açılması frib! kültur bizmetleri ivl ve güzel olmakla beraber »sıl ve gerçek ihtiyaca en basta yönelmek ve çözüm olanaklannı sağlaraak bakımından yeterli sayılamaz. Memleketimizde işçi meslek kurnluslan yBnünden, vönetici bir kadro vardır ve yetismektedir. Olmayan ve özlemi çekilen sey. tabandaki asjcarî kültür seviyesidir. Türk isçisinin ilk öğrenimden deSil, daha acısı okur yazarlıktan yoksun olusudur. Batı ülkelerinin orta öfrenim zorunluğunu koydugu ve nyçuladıgı bir dünyada yasamaktayız. Biıe gelince, gerek Birinci Cumhnrivet ve çerekse 21 Mayıs Devriminin getirdigi îkinci Cum huriyet Ânayasalannda (halkın öŞrenim ve eğitim ihtiyaçlannı saŞlamak Devletin en basta gelen ödevidir. tlk ögretim kadın erkek bütfin Türk vatandaşlan için zorunlndnr) bl T SENDIKALARIMIZ VE YEN1TASARILAR Av. Suphi Nahit OKAY çlminde temel llkeler yer almıştır. Aradap yarım yüz yıla yakın bir zaman feçmistir. Şimdi Deredeyiz? Hepimizin bildigi ve hatırlayacafı gltt», Atatürkten sonra bütün bu Anavasal ödevler, direktifler unutulmus ve ihmâle ugramıştır. O kadarki, halkımızı ilk öğretimden geçirmis olmak söyle dursnn. nüfusumuznn asağı ynkarı yansının oknr yazar olraadıgını biliyoruz. Binlerce köv ve kasabalanmızın oknlsuı ve öÇretmenMz bnlunduçunu da bilmeyenlmiz voktur. Bu arada milyonlarca işçimilin oknmadan yoksun olduSunu nasıl unntabiliriz? Bnnları sövierken acıdan ve utaneımızdan vüre$imizin derinden sızladıgını ve bnrknldngtınn hissetmekteviz. îsçi Kamu ovunu varatmak ve etkili kılmak, Sendikacılık hareketinin biiindne varmak için Türk Kanun kovucnsonnn ve Sendika vöneticilerinin tabandaki bn ihtiyaca ciddijetle ve içtenlikle eSilmeleri ve sornnnn çözümlenmesi icin çerckli tedbirleri almaları ve uvenlamalan zornnluğn vardır. Her kesimdeki Türk isçisini ilkln oknr yaaar hale eetirm«k Sendikacılıfeın temel koîUİBdnr. Bizce ilk ve ana çirisim bn olmalıdır. Bu ilk hedefte bütiin iscl knraluslan birlesmelidir. Fakat bn vctmez. Türk Kannn koyneusn. veni Tasanda bu ihtiyacı karsılayacak üç yönlu tedbire açıkca ver vermelidir. Genel deyimler. takdire bırakılmıs, östü kapalı ve yorum eötürür hükümler yerine maksadı ve ihtivacı açıkça belirten, emredici ve eerçekçi ilkeler ve ödevler eetirilmelidir. Sendikalan oknma yazma kurslan açroaya, Uçileri bnnlara devam etmeye ve işverenlerl knrslar» devam eden Işçileri izlnll «aymaya zornnln kılacsk yeni hükfimler konnlraalıdır. Bunun ötesinde, meslek karulnşlannın ö|retitn ve eğitim işleri ve övelerinin kBltür seviyelerini yükseltmek görevleri ayrıca düzenlenebilir. Bn snretle Anayasa dogrnltnsnnda Devlete düsen ve Malî olanaklariyle baglı bnlunan efeitim ve öğretitn ödevlerine Sendikalar, Türk isçileri acısından ve kendi bünyeleri ve fonksiyonlan bakımından katkıda bnlunmos olmanın mutlulnğnna kavnsmns olurlar. Ülkemizde irili nfaklı alt ve üst kadcroede knmln işçi tesekküllerinin savısı vedi yüIÜ askındır. Bu normâl bir knrnlus ve şcelisme değildir. Bnnun nedenlerini kısaca bnndan önceki yazımızda açıklamıstık. (1> Güçlü Sendikalar yaratmak, Sendikalan parçalanrnaktan ve kamplara ayrılmaktan knrtarmak, Sendika enflâsyonunn önlemek icin süptaesiz eerçek ve objektif degerde ve nitelikte tedbirler alınması düsünulebilir. Hattâ bunlara Tasalarda da yer verilebilir. Fakat her seyden önce, iyi niyet. içtenlik ve meslek idealizmi şarttır. tsçilerin ekonomik ve sosyal bak ve menfaatlerini sağlamada ve kornmada. hizmet anlayısında ve meslekî sörevin jcrektirdigi temel ükelerin savunnlmasında birlik ve beraberlik esprisi icinde olmalan, sendikacılık hareketinin baslıca EÜÇ kaynağıdır. Kannn yolnyle alınacak tedbirlerin, Anayasa ve Bilim acısından bür \c bağımsız sendikacılıfın varlıSını ve eelismesini zedelevebilecek, durduracak nitelikte bulunmamalarma dikkatli olmak eerekir. Bn konnya ilcrideki elestiri yazılarımızda izaha Bneün yürnrliiktpkl Sena'lkaUr T M I H , Knrncnlar, Baskan, vönetici ve deneticileT lein oknr yazarlığı yeterli görmüstür. Bona, tarım kesimi için belki bir gfire daba doknnulmsyabilir. Fakat sanayi ve hizmet sektöründe bn görevleri ilk öğrenim sartına bağlamak mümkün degil midir? Hele iskoln sendikalarında, Federasyon ve Konfedera»yonlarda en az orta ögrenim yapmıs olanlann seçilmesini saflamak daba isabetti ve dofrn olnr. Çünkü, iyi sevk ve idare güçlu ve basanlı olmanın ilk sartı ve temlnatıdır. Bn nitelikteki bir vönetimde kültür ieviyesinla etkisi ve rolü inkâr edilemez. Diger yandan. Cemivptler Kannnnna çBre, ikiden fazla kimse bir araya çelmekle dernek knrabilir. Sendikalar vasasında bn konnda özel bir hüküm ve acıklık bnlnnmadıeından Sendikalarıraızın knrulnsları da bn ilkere bajlıdır. Fakat basta aidat olmak fizere bir çok konular, sfndikaların özelliği dikkate alınarak ayrıca düzenlenmistir. îsçl Sendikalannın korulusları bakımından, bn ölcünün asearî haddi biraz daha vnkanya kavdırılamaz mı? Demekler için asgari üç kisilik Blcü Sendikalann çesidine. isyeri ve iskoln sevivesirtde. isverînde veya iskolunda calısan isoilerin sayisına cöre belli bir oranda knmruların savısını viikseltmek her halde mümkiindür. Bdvlece bir vandan kültür sevivesi sartı diter vandan kamcnl»rın sayısının makül bir had dahilinde co<*ltılması ilkesi en nverun hir çâredir. Bn snretle hem hür ve bafeımsız Srndikacılık llke«J »edelenmemis hem de. eüçlü sendikacılık varatılmıs ve sendika enflâsyonn kısmen de ol*a önlenmis olnr. ısaeafr Televizyon gürültüsü Radyo ve televiıyon birer iUlhtır. Klmln eltadeyse ona hlzmet eJen birer silah .. Tipkı mavzer tufeği fibl... Ellııe mavreri alan kiş; nereye nlsan alırsa orayı vnrnr «nayet isUTebilir. vol . kesehiiir vnrdu savunabilir. zevk için vakabilir mermilerini R3dvo ve televizyon, söm&rncü Ortidar elinde halkın bevtıini yıkamak için çamaşır makinesi eibi çalısm devrimci vönetim »lir.de nyana nvandmcı niteliğe kavnsnr. Sı»rmayeci «nıfın «ktidanna hizmet eden radyo • televirvon vardır; emekci smıfın Iktidarma hizmet eden radyo televlzvon vardır Bir de bu iki sınıf arasındaki deneeyi eöıeterek voneti len radvo televizvon vardır. Genellikle hir toplumda siyası ıktidar nasıl hiçim alıvorsa. radvo • televizvon vönetiml o Mcimde veHni hulur. Türkivede ise bu kuralın dışmda bir dnnım «nr mektPdir. Parlâmentodaki coeunlukta emekç «nnıfımn aeırhtı vokken. Radvo • Televizyon Kurnmnnnn özerkliği nasıl açıklanabllir? Bu açıklama icin 10 yıl Reriye gitmek. VI Mayıs devriminden önceki radvovu diisünmek uereklr. C.errekten de ISfidHan once radyo sİTasî iktidann kesenkes emri altmda hnlunan bir araçtı Demokrat Parti yönetimî. «stedifci ıribi ovnardı radvo ile Bevefendl böyle istivor.. dendifi »man radvo vnnnlariTiı Beyefendinin i^teklerine «5re avarlamak zorundaydı. Bevefendiniı kerfi. kiirdili hicazkâr mnkamına boruldn mn. hemen heratı amuandan bir şarki başlar. Fiiipinci demokrasinin erdemlennden yanık bir sesle fimekler okumar» baslardı spikerler . T. Mayıs devrimi. bn ovnnc.iı aldı «iy»sl Iktidann eHnden... Vr bafcımsız bir radm fcrurdn. Şiırd» sivasî iktidar 1B öncesinden farksızdır. ParlimeT.toTD "O dnlduran politikacılar. çojhınlukla, komprador ""»te*a"ibe. Je ortaklannm istemlerivle otunıp kalkan kişilerdir Isçintn ve Roylünfir esamiM okunmaz sivasî iktidarda Buna » p n f i r»dvo te'rvizynn vönetiml özerktir. t«ite bo tutariızlıktır W T.K.T *nnnnn ile ^ivasi iktidar arasında sabah abşam çatısroa varatir B7de .adTotelevizvnn vönetimi. emekçi sınıfmın boraTanbasılv jhnı yaptnak söyle dn^sun. zaman taman tutnculu^ varan bır ibtiyat icjr.dedir. Bnn» rafmetı yaraaamaı «iyas» Httldara... uımffk'eH çeker östüne .. Sor. pfinlerde hn şta>»eWer, daha çok telertaTim üstBne y5nehristirÇünkü televizvon pek veni lılr seydir hîzim icin... Şunnn suTmntıda birkaç yıllık ısecnıJsi vardır Ankarad» kırk bin kadar televizvon »lıcısi oldnğn «yleniyor. Oyle bir âlettir kı bu <^vi^on alıcısı. düfcmeyi cevlrdln ml. ne çıkarsa bahtına... Bu nlkede Af usı keyf.ne cöre e^zete alıp oknyabilir. CHP1İ<İ zevkine «bre gazete alıp okuyabilir... Televhryon Ue tektir. Çesitll mezhep ve meşrepten adam. bir ekranın basına toplanmıstır. Yayın hepsinin bhden ho$una çidcmez ya!.. Üstelik bn yayın. Rozle görüldüğü içın. bır haşka etki yaratır. Diisüniin bir kere... Ben şu kösede. Anadolu koylerinin sefalethıi ne kadar dile »retirsem. n«file. Göz gbrmevmce. ffönül katlanıyor. Am» Hir pazar »ksamı lüks apartımanda buzlu viskileri yudumlavm hafif keyfe dalroıskm. televteyon ekranınd» Anadolu'nnn kırk bin köyünden Mri kendmi gröstermiş... O ne pisllk. o ne «.efalet. comklann zavaUdiit. »nsanlann gtkmüslÜKÛ: hayvanlsrla birlikfe koynn koynna yasavanlann. mikropln hataklık sulannı içenlerin, hartalan doktorsnzluktan ölenlerin yürekler acısı vaşamı, olduğa gibi tele^•^zyoIı ekranmdan salonnn içlne girivernis.M Ve rahatnz olan vnrlıklı vatandaşlur hemen telefonlara: Kesin yaho sa y»ymı!.. Hic güzel köy yok mo bn memlekette?» Komünist mlsiniz fdz?.. Moskova'ya Moskova*ya!> Tele^zyon yönetieilerinl Moskova'ya yollamaya nîyetlenen, varhklı vstandaşlanmız. ya Doğn Anadoln'dakl köylerl nereye yollayacaklardır? Orası belll değil,.. Devrimci aydınlar, ya Moskova'ya, ya hapishaneye gidecek: yoksul köyler yerll yerinde duracak; Türk mllletinin yasamı, akla kara gihi servet sefalet uçmumlannm kucaklastığı utanılncak blr düzende sürüp gidecek... Kaçıncı yüzyılda yasiyoruz? Tak\ime bakın: 1970'... Mümkün olsa Türkiyede bütün varlıklı vatandaşlann evine birer televizyon alıcısı koynp, köylerimizin karanlığmı, köylümüzün yaşantısını her gün göstermeliyiz ki. toplum harekete geçsin... Blıim televizyon ekranında »ejTetmeye tahammnl edemediğimiı o yasama köylü vatandaslanmız nasıl katlenıyorlar? Efer televizyon başkentte hâdise yaratıyorsa, görevlni yapıyot demektir. Yok beylerin, beyefendtlerin a'rzularına göre cici yaymlar ynpıyorsa, siyast iktidar baskısı altmda ojdulaşmış demektir. Öleüyü böyle koynp, defer yargılarımuı, da çağdas ntedeniyet duz*yine gore ayarlamalırnu Sonuc nda, ihtivaca röre, bilimsel ve objektif açıdan, nyeulamalardan da favdalamlarak yer almasını düsündügümüz ilkelerin bir kısmını açıklamıs bnlnnnvorm. Türk Kannn Kovucusnnnn ve Sendika temsilcilerinin en \y\ tedbiri bnlmakta ve kannnlastırmakta zorluk çekmiyeceklerine inanıyomı. (1) 23/4/1969 tarihli Cumhuriyete Bak. iliskin sırmS endikalar Ya<;asinamümkünolnp snTasalarda eörüsülmesi olan «Olma\an bir şev takMm Edilemez » Hemen «rdından da şByle diyor: «Memleketin butün varhğını bir yer» koyup taksim etmek haksızlıktır.» Sayın Demirel'den iki Bzdeyis size. Çoktandır «ılemlstim Basbakanın böyle sözlerinl. Radyoda dnynnea baaladun not etme\e. Doğrn değil mi dedikleri? Hepsi doğnı, ama tek tek ele ahnınca. Her cümlesi tek basına doğrn. Mallarme, kendi siirini söyle tanımlarmış; «Bağımsız mısralar müzesı». Demirel'in söylevleri. demecleri. bildirileri de öyle. BaÇımsız cümleler ser«jui! . Tek tek ele alınca ne doğru. ne güzel sözler, diyorsunnz. |Ama o eümlenin ardından «elen cümleyi okumamalı! Ta da iki Sün sonra okumalı! O zaman olnyor, yoksa ardıardına okudnnuz va da dinlediniz mi tutarsızhklar batağına gömülüyorsnruz birden! Anlamakla anlamamak arasında kalıyorsnnuz saşkın saşkın... Hem olmayan bir şey taksim edilemez der, sonra da memleketin varlığım bir yere koyup taksim etmeyi haksızlık say«Demek var o «olmayan şeyler!» Hem de bir yere koynp bütun nlnsa bölüstürmeyi düsünecek kadar! .. Bunu kim hangi akıllı düsünmüş, bilmem. ama demek Uksim edilecek birseyler varmıs. Sayın Demirerin birbiri ardina gelen cümleleri tek tek doğru belki, ama yanyana jelince ipe sapa gelmezlik rekornnn kınyor! .. Gene baska döktürüler! «Kantann tomınu kaçırmayahm » Kacırmayalım elbet. Sıkı tntmak mı, gevşek bırakmak mı eerek bunun için. Galiba tartraasını bilmek jerek önce. Kantan kullanmayı öSrenmek gerek. Bilmezsen, bilmedUin bir sevi öğrenmek de iztemezsen ne kantann topn dnrnr elde, ne kantann kendisi! Acemi kantarcı tek basına kalakalır sonnnda. Ts'e vapacağını bilemeden, nereye çidecegini kestiremeden. Kantann topunu kacırmamavı önce kantarcılık heveslileri düsünmeli . Ne diyor o sarkı. «Bir elinde kantar Neler almış tartar A?ka eelmis benim varım Entari=in yırtar.» Neleri neleri kantann kefesine kovarak karsı ağırlıklar bnlmaya, kendi isine nygun bir denge kurarak «durumu kurtarmava» çalışan, bir gün «ntarisini de yırtar, saçmı basını da volar! Bir de «refah devleti» var Demirel'in sözleri arasında'. Rcfah de\!etini knrmak nasıl olacak acaba? Nerden bnlnr böyle parlak sloçanlan? Hiç bir anlama celmeyen, ama açık havada, radvo basmda. kalabalık karsısında söyleninee kimse de ses cıkarmavınca vankısı hos çelen kliseler bnnlar. Dinleye dinleye bıktı yurttaslar. «Kurlu ufuklar». «Rcfah devlet:.. varın da daha bir baskası .. Kantann topn böyle böyle elden kaçar işte. Demirel güçlü bir kişi mnbakkak. Kimsenln soylemediçinl düsünmediSini önce kendisi ortaya atıyor. sanki böyle demisler. bonlan istemisler gibi. Sonra da tek tek ele alındığında da doğrn da yanlıs da denilemeyecek cümlelerle ortalıgı dnmana boğn\or. Bu, bağımsız cümleler sergisine diiştünüz mü, birbiriyle çeliski halindekl Mösyö de la Palisse gerçekleri siri aptala döndürüyor. Az basan değil! Belâgat dedikleri de bnndan baska ne olabilir? Neresi doğro, neresi yanlıs dive düsünürken, hn birbiriyle ildsiz sözlerle ne demek ister diye kafanızdan ?eçirirken söylev bitiyor. Herşey kalıyor eski yerinde. Taksim edilmeyen şeylerin, nasıl taksim edileceğini istediğiniz kadar düşüne durnn! Refah devletinin nasıl knrulacaÇını düşlerinizde ,jîörün'. Kantann topu bir de bakmışsıntz kaçmıs çitmis! Talnız .kantann topn olsa gene iyi, sagduvunun tiîmünü vitirmi^siniz bu arada. Olmayan bir seyi taksim eden Basbakan, saSdnyuyu da böylesine yok etmis miş, varsın etsin... • Kontarın lopu Kartal Maltepe Askerî Satınalma Komisyon Başkanlığından iz burada özellikle tarımsal kazançlarla ithalât kazançları üzerinde ısrart» durulmadığı için Maliye Bakanlığı ve hükümetin tedbirlerinl kusurlu buluruz. Ancak vergileme rezervlerinin bir Bnemli kısmını harekete geçiren aşağıdakl vergiler dolayısiyle de ele alınacak çekimser kayıtlarla hükUmeü kutlanz Bu alanlar şunlardır: Arsa ve insaat spekülasyo nu, Eğlence harcamalan, Kara yolu taşıtlan, Sürekli kullanılan tüketlm tek tek mallara ve hizmetlere mallan (radyo, televizyon yapılacak zamların doğuracağı v.b.) enfl&syonist gidış başkadır, hiç b) Acaba konulan vergller sos. fiyatlara zam yapılmadan bile yal adalete uygoı mudur? para basılarak, lcredıler ucuzlaVergide adalet konusu şüphetılarak genel flvat düzeyir.ln yasiz CJ çok tartışılan konu olkanya fırlaması daha başkacbr. mustur. Oysa vergicillğin bu Daha genel ve daha yaygm bir yuzü, bugün bir zamanlar çok fiyat artişı sormrı: doğuracak abartılan öneminden çok kayikinci tlp enflftsyonlst adımlara betmistır. Vergileme yoluyla geDemirel hükümeti Utifat etmelir ve servetlerin yeniden dağımiştir. Ama acaba hükümet en tıma tabi tutulacagı konusu ls« iyi verpileıi rrJ aldı? artık hemen hemen terkolunmuş Bu konuda verllecek karşılıktur. Bu noktayı ünlü maliyeci lar şu sorulan karşılamalıdır. a) Türkiyede benıerlerlne g5 Nicholas Kaldor şöyle anlatıyor: «Siyasal olarak «gelişmlş» demok re az vergi ödenen alanlar var rasilerde artan oranlı gelir vermıdır? gisl vardır. Ve bu vergiler «geBunun lcarşılıgı olumludur. Gerçekten TUrkivede çok ve ko. lir» temeline oturmuştur. Ama belki de bir tek Isveç bir yana lav kazanç sağlandıfı halde az bırakılırsa, hiç bırı gelir ve serpara ödenen alanlar vardır. Bun vetlere kendi vergileme politilann başında tarımsal kazançlar kalannın objektıf amacı olarak e°lir. Biz şu kanıdayra ki, esası postenlen yeniden adp.letli bır 1962 yılında Profesör Kaldor tadağıtım getırememişlerdirn Bu rafından öngörülen verçrtleme noktaya gelinince vergiden sosyöntemleri uygulandıgı takdirde yal adalet aracı olarak beklenen (ki burada Kaldornm vergllems görev son derece sınırlanmıştır. j'bnteminin temeli olarak potanBu sınırlı amaç «Vergi yükünü sivel verim esasını belirtmek topluluk içinde dlirüst ve adaistiyoruz'ı tarım gelirlerinden letlı sekilde dagıtmak» tanımıyla şimdiki gibt 100 milyon civarınözetlenebilir. Böyle bir dafıtım da değil, en az 500 milyon liraıçın gelır vergisi ile yetmme olanağı az gelişmiş ülkeler İçin söz konusu değildir. Böyle olunca da bazı tipte harcamalan ver gilendirme zoruDluluğu ortaya çıkmaktadır. ir yönetim devlet riderlerini normal devlet gelirleri ile karşılayama>inca ne yapar? Ya para basar, enflâsyonu hızlandınr, ya da yeni verffi koyacak alanlar arar ve bulur. Hükumet sırf parasal dengeler acısından düşünülürse iicretli ile vüklenme si alınyazısı olan para basmayı seçme mekle isabetli bir karar almıştır. Demir ve buğday fiatlanmn artışından baslanarak veni versnlerle dab« da vavgmlaşacak, fiat genel düzeyindeki dal#alan malar elbette enflâsyonist nitelikte olacaktır. Yani bu verçiler genel fiat düzeyini vükselte cek, daha anlasılır bir sekilde söylersek hemen her sevin fiatını artıracaktır. Ancak venrt ve dolayh olarak R Her şeyin fiyatı artacak lık, ortalama bir görUşle lse 1 milyar llralık vergi aunabüir. Ve bu fakir ya da orta, hattft ortanın bir miktar Ustündekl köylü gelirlerine hiç dokunmadan gerçekleştirilebilir. Tanm kazançları dışında, lthalâtta ithal mallannın fiyatlanna zam yerine ithalâtçı gelirini daha etkln sekilde uygulama yolu seçilmelidir. VERGtLERî YAZAN Âısltm Başer KAFAOGLU lunmadığından konut muafiyetlerini arttırma belki de sonunda gerekll kredi ve ucuz konut yapımı tedbirleri alınmadığı tak dirde tam tersine bazı sonuçlar doğuracaktır Ayni şey taşıt araçlan için de söylenebilir. Bu araçlarla taşımanın mallyetini azaltırken diğer taşıma kollannda gerekîi tedbirler almmadığı takdirde pahalılaşnnlan kara yolu taşıması sonunda korunmak istenen dar gelirlilere yan. sıyabilir. c) Acaba tasanlar vergi tek* niğine uygun mndur?? Veraset ve inbkal vergisi İle taşınmaz mallara ait yeni vergicilik tedbirleri vergi tekniğine uygundur. Diğer taraftan sürekli tüketim mallanna konulan vergilerin de buyük kaçak vermeden uygulanabileceği dusünülebillr. Bur.a karşılık eğlence yerleıi ile küçük işletmelerda satış üzerinden alınacak vergilerin tahsilâtının kolay olacağıru sanmıyoruz. Yakın geçmişte başımızdan geçen deneyler bu şüphemizın en bilyük desteğidir. Bazılanmızm hatırlıyacağı gibi. eskıden endıistriyel kuruluş. lar imal ettikleri mallar üzerinden bir «muamele vergisi» öderlerdi. Bu vergn alıcıdan alınırdı Bu vergi Türkiyede bü. yük kanşıklık ve kaçakçüıklara sebep olmuştur. Gerçi bu kanşıkhkta küçük sanat muafiyeti gibi bazı olumsuz uygulamaların da payı buyük olmuştur. Ama kaçakçılığın asıl büyük kayna, ğı alıcıya yansıtılan verginin Maliye idarelerine ödenmemesi kastı olmuştur. Bu konuda endişemiz btlyük olduğundan kobiraz daha açıklıyalım: tancılar ya da diğer tUccarlar, fabrikadan kendilerine fatura verilmediği İçin girişinl gösteremedıklerl mallann çıkısını (yani satışını) da göstermiyor, böy iece kaçakçüık yaygınlasıp gidlyordu. Knsuıin tedbirler R Verei lyelim (A1 malımn satı«j flyatı 100 kuruştur. Ama vergi kanumaa göre mal satıhr ken üzerinden 20 kuruş vergi alınacak ve satı» firma her ay alıcılardan mal fiyatı Uzerine koyarak tahsil ettıği bu vergiyi her ay sonu vergl dairesine yatıracaktır. Muamele veTgisl zamanında satıcı firmalann en büjük kân bu 20 kuruslann alıcıdan alınıp, vergl dalreslne yatırılmayışından doğuyordu. Bu nu yapmak İçin firma satışlanmn bir önemll tasmmı gizliyordu. Ama ls burada bitmlyordu. Satıcı olan endüstrici satışını glzliyebilmek için ünalatında kuUandıgı ham maddeleri ve van mamulleri de defterine yazmıyor, yani kendine ham ya da yan mamul satan firmalan da vergi gizlemesine sürüklüyordu. Bunun gibi mamul mal alan top Vergi glzlemesl sadece mua, mele vergisi alanında da kalmıyoıdu. Satışlar gizlenince, giderler gelirleri asıyor bu nedenle genel olarak fabrikalar, çoğu caman zarar göstererek gelir üzeıiJiTiııırTinır rinden alınan vergilerinl da ken •HMmH di eylemleri İle ya sıfıra indiriyorlar ya da bafinetiyorlardı. Bu uygulama yıllarca ulusal maliyemizin bas derdl olmuştur. Şirndi uygulanan gider vergisi çok zaman son tüketiclye inroediğlnden, eski muamele vergisinin bu sakıncalarından uzak kalabilmistır. Şimdi son tüketlciye yapılan» satışlar vergllendirilmek istendiği için bu acı uygulamaları hatırladıkYAZAN Şurası kesin ki, Maliyemlz ayŞEVKET SUREYYA AYDEMİR nntılı konular ve uygulamalarla ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••a uğrasabilmek için gerekll olgunluğa gelmemtşse bile o yıllardan REMZI KİTABEVİ ISTANBUL bu yana epeyce gellşmiştir. Maliye Bakanlığı tasarrui bonolaCumhuriyet 5532 nnda başa çıkılması zor görunen bir «tasfiye ve yeniden kurmaı lşlemini çok kısa zamaoda basanyla sonuçlandırmıştır. Ancai bu başarılı sınavı görmüş ve Maliyenin alacağı yeni tedbirlert (Onaylı fişler. Maliyece mühürlü kasalar) okumuş olmamıza rağmen son tüketiciye yapılacak mal ve hizmet satışlanrun vergl ybnetımimizin basına isler açacagmdan gene de endiseliyız. Çünkü bu tip satışlar, en ileri teknikle çalışan Amerikan maliRasıh Nuri tlerl'nin hazıriadığı kitap çıktı, bütün yesinı bile 1930 larda hattâ 1950 belgeleri ile yayınlandı. Fiatı 20 lira. Bütün lerde buyük ölçüde uğraştırnuşkitapçüarda. tır. MAT TAT1NLARI, Kredi Han. Cagaloplutst. Teh Adam, ihinci Adam, Toprak Uyamrsa, Suyu Arayan Adam ve Menderes'in Dramı'ndan sonra... Mahedonya'dan Orta Asya'ya ENVER PAŞA VE KOMÜNÎZM ATATURK I L AN D Sonuç zetlersek. genel olarak ulusal ekonomimizto büyülc dertlerlne blr çare getiremlyecek olan veni vergi tedbirlert versicilik teknigi bakımından sakıncab vönleri ağır basan blr aksak adımlar topluluğudur. Ta. nm k&zançlannı yeterll sekilde vergilendirme yolunu zorlama yışı ve son tüketiciye doğru mmeye çalışmasmın doğurduğu endişeler, teknik batamdan bu yeni adımlan ekonomik n sosyul bakımından olumsuz kılauştır. Maksat gelir elde etmek idiy se tarım kazançlanmn, montaj sanayiinin ve tnşaatın vergllendirilmesı ve g^der vergüerine zam bunun için yeterll ve sosyal adalet, vergi tekniği bakı. mından uygımdu. Son tüketiciye inen yeni vergiler Maliyemlzl güç durumlara sokacaktır> SON Reklâmcılılc: 1593/5534 O Yeni zenginler ncak getirilen rergilerin yukanda anlatılan sınırlar içınde kalmış bir sosyal adalet îonksiyonunu da yerine getirebileceği kamsında degiliz. Son derece dağmık mal ve hizmetler grupıma konulmuş olduğundan ve son tüketiciyi amaç tuttuğu ölçüde, bu vergiler tahminlerin üstiinde bazı haksızlıklan beraberinde getirecek, yeni zenginler yaratacaktır. Diğer taraftan örneğin, konut ihtiyacı gibi son derece sert bir talebl fiyat artışlan İle frenleme olanağı bu Garp Linyitleri İşletmesi Miiessesesinden: TUNÇBİLEK BÖLGEMİZ LAVVARINDAN ÇIKAN ŞİST NAKLETTİRİLECEKTİR. Tuncbilek Bölgemiz lavvanndan çıkan gunde ortalama 6000 ton şistin, şist bandı silolanndan şist harmanlanna nakli işi kapatürmş zarflar içinde serbest tcklif alınmak suretîyle ihale edilecektir. Kapatılmış teklif zarflannın geçici teminatlanyla birlikte engeç 8/6/1970 gunO saat 15.00 e kadar Tavs,anlı'daki Muessesemiz Merkezi Muhaberat servislnde bulundurulması gerekir. Postada veya herhangi bir sebeple meydana gelen gecikmeler dikkate abnmaz. Teklif mektupları G.L.Î: MOessesesi MOdürlögu TAVSANLI adresine hitaben yazılmış olacak ve zarfın üzerine şist nakli teklifidir ibaresi konulacaktır: Bu işle Ugili s.artname: ANKARA'da : T.K.Î. Genel Müdürlu&ünde, İSTANBUL'da : T.K.l. Satınalma Müdürlüğünde, (tstiklâl Cad: Deva Çıkmazı Sümerhan kat 4/5BEYOĞLU) ÎZMİR'de : G.L.t: îrtibat Bürosunda. (Gazi Kadmlar 1453 Sok. No: 18 B/4> TAVŞANLrDA : G.L.t. Müessesesi Ticaret MüdürlüğOnde, BURSA. BALIKESÎR. DOMANtC. KÜTAHYA. ESKTSEHİR Belediyelerinde, görülebilir. Möessesemiz 2490 sayılı Artırma. Eksiltme ve thale Kanununa tâbi degüdir. (Basm: 15592/5527)1 Askeri ihtiyaç için aşağıda cıns, miktar ve muhammen bedelleri ve geçicı teminat miktarı yazıh (20000 Kg ) BEYAZ PEYNİR, karşısında gösterilen gün ve saatte 2490 sayılı Kanunun 31. maddesi gereğınce KAPAL1 ZARF USULÜ ile satın ahnacaktır. Ihale Kartal Maltepe'de bulunan eskl Beledıye Binası Karşısındaki Komısyonda yapüacaktır. Evsaf ve çartnameler Komlsyonumuzda ANKARA ÎZMİR Levazım ÂmirUklerinde görülebilir. Teklif mektuplannın ıhale saatinden bir saat öncesine katfar Komisyonumuzda bulundurulması şarttır. Postada vakı olacak gecikrneler kabul edılmez. Teıllm Geçici Mnhammen Garnizonn thalenin teminatı bedeli Gün ve saati Lira Lira M i k t a r ı C tN St MALTEPE 23/6/197011.00 10260 TL. 180 000 TL. 20 000 Kg. A Beyaz peynir (Basın: 15034/5529J NİMBÜS Zonguldak Belediyesinden Temızlık teşkilâtı mekkâre hayvanlanmn cek ihtiyaçlannı karşılamak üzere 28.000 lira muhammen bedelli 35 ton kuruot ile 20.000 lira rnuhammen bedelli 20tonyulaf mübayaası işi ihalesi 16 Haziran 1970 Sah gunü saat 10 da Belediye Encümen salonunda yapılacaktır. Taliplerin 2490 sayılı kanunun 32 nci maddesine tevfıkan hazırlayacaklan 3600 lirahk teklif mektuplannı ihale saatinden bir saat evvpl Encümen Başkanlıgma vermeleri lâzımdır. Şartnamesi Temizlik Amirliğinden temin edilir(Basın: 15707/5530)