Katalog

SAHİFE DÖRT »4 Nlsan 1970 CUMHURÎYET Bir lise öğrencîsinin NIFZI VELDET VELİDEDEOGLU Ll'SAL Kurtuluş Savaşında Ankara'daki, Anadolunun bu savaşla ılgill önemlı yerlerındekı ve lstanbul'dakı durumü blr liselinin dürbun ayarıyla görebilmek için bu Eavaş süresince nerelerde ve nıçın bulunduğumu basta Böylemek; gerekıyor : • İZMÎR'ÎN isgalinde ve Ata•turk'un Samsun'a çıktıgı 19 Mayıs 1919 tarihind'e ben Yozgat' ın o zaman Sultanl Mektebi denilen lisesinde yatılı öğrencı idım. O yıl onuncu jmıfa geçmıştım. Tatıllerde Çorum'a babamın yanına giderdim. Baba:n eski bır maarifçi olduğu içın parasız okuyordum. Bir yıl sonra Uyan edecek olan Çapan Oğulları'nın çocuklan okul arkadaşımdı. • 1919 HAZtRANINDA Okulumuzun liae bolumü kaldınla U Mı//f Mücade/e yıllanndaki yaşamımın panoraması rak Ankara'ya nakledildiginden, biz yatıh öğrencileri de Ankara Lisesine götürdiiler. Erzurum ve Siva» Kongrelerinin yapıldığı, Mustafa Kemal Paşa ve Heyeti Temsiliye üyelerinln 27 Arahk 1919'da Ankara'ya geldiği, îstanbul'un 18 Mart 1920'de Muttefikler tarafmdsn isgal edildiği tarihlerde Ankara Llsesinin onuncu gınıfındaydım. Okul binasmın bır bölümünün asker hastanesi olarak kullanılmasına karar verildiğinden, o yıl dersler erken kesilmişti. Nisan başında bajlayan sınavlar 15 Nisan'da bitırildi. Onbirinci sınıfa geçmiştim. Okulu bitirmeme oTaha iki yıl vardı. (O tarihte bütun liseler onikl smıflıydı). • OKTJHJMTJZTJN tatüi «rasında, ilk açıldığı günden Ekim 1920 başına değln beş ay dokuı gün birinci Türkiy» Büyiik Mıllet Meclisindo memur olarak çalıştım •• lise Bğrenlmimi bitirmek amacrrla 2 Ekim' de çekildim. DELİBAŞ İSYANINPAN SONRA KONYA'DA • B f ANTLARDA anlatacagım nedenlerle, 27 Aralık 19201 de okuldan onbir arkadasım ve ben, Ankara Lisesinden Konya Lisesine naklolunduk; tfaha doğrusu surgun edildık. Birkaç •y önce Konya'da Delibaı Isyanı olmuştu. Onbirinci nnıfı Konya'da okuyarak onikinei sınıfa geçtim. Mallcoçoçılıı AYHAN BAJOĞLU CEM SülTAM • HAZtRAN 1921 ionunda, Konya'ya birlikte sürgün «dildiğımiz arkadaşlardan blriyl» Ankara'ya dönüp yeniden Ankara Lisesine kaydedildik. Kon BU 8ATIRLARIN yazan Hıfn Veldet Velldedeo^in'nnn, Milii Mücadele TiIUrtnds bulundugıı yerler. Gldişler siyah ya'dan trenle gelirken «rkadaoklftrla, dönü^ler tarams üe fösterllml^tlr. şımın cephede bulunejı ağabe* Mahkemesinden bu anılann so« ikinci ve üçüncu Meclisler, Hayini ziyaret etök. laca flçesinde bulunan bababir stil çizgisl doğrultusunâi nunda kısaca söz edeceğım. lıt Paşa'nın vurulraası, Terakmın yanına, oradan da Çorum yürüdü. Şimdl bu dogrultudan KAYSERt VE kiperver Fırkanın kurtıluy v» Merzifon Kavak uzerınden Giynlarak, gençlik anılanmı, Samsun'a gittim ve Kasım 1921' kapanışı, Izmir suikasti, AnkaYARIN: kompozisyon ödevi hazırlayan TRABZONTJA de Trabzon'a varcfım. Yunanlıra tatiklil Mahkemesinin kurubir liselinin kalemiyle yanııtların Averof zırhhsımn Karatlk Düny» Savaşı yıll»luşu ve kapanışı gıbı önemli o# AuTJSTOS 1931 sonlarına mağa çalısacağım. deniz'e girerek 7 Haziran 1922' nndan Millî Mücadeleya doğru Sakarya Savası sırasınlaylar iirasında, Türkiye Bude Samsun'u bombardıman etgeçiş ve Ankara'y» doğrn da Ankara boşaltılırken lısenin yuk Millet Meclisi memuriuğu (1) Gerçi ilk Meclis'in dagıltiği sırada Trabzon'da bulunubütün yatılı öğreneilenyle goreviyle, 1929 yılı başına değin, masına ve yeni seçim yapılmayordum. Onikinci ıınıl sınavKayseri'ye göç ettik. Sakarya surekli Olarak hep Ankara'da sına Ismet Paşa'nın önerısi üDÜZELTME: larını orada vererek Trabzon Zaferinin haberini orada aldık. bulunmuş isem de, o yıllann zenne, 1 Nisan 1923'te karar veLisesinden mezun oldum. Dün 2. sahilede çıkan (Mil • KATSERİDE hastalandım. olaylan, yalnız Ulusal Kurtulu» rılmış ve Mech» eylemli olalî irade graîıği, 192019";0) Daş Kaydımı Trabzon Lisesine akrak 16 Nı«an'da dağılmn ise de, Savasma ihşkın olan bu anılaMÜTAREKE lıklı yazırun 3. sütununua tardılar. Kavserl Bogazlıyan nn kapsamına ginnez. Bununikinci Türkiye Büyük Millet Yozgat üzerinden, o tarthte Asondan 21. satınndakı «Pola bırlikte, gözlerimin önünde Meclisinin toplandığı tarih olan İSTANBUL'UNDA lıtika arasında» kelımelerl geçen ve not defterimde yazılı U Ağustos 1923 gunüne değin «Polıtik» perdelert arkasmbulunan Halit Pasa olaymdan birinci Mecliı hukukça devara da» olacaku, düzeiur ozur ve bir «üre kaleminde gorev• ULUSAL Kurtuluş Savajı etmiştır. dilerus. »ırasmda Karadenız ile tstanlendirildigim Ankara Isüklâl (2) Birinci Meclisin son yılı, bul arasındaki bağlantı kesilmemiştı. Bu denizdekı buyuk limanlarımızla Istanbui arasında hep yabancı vapurlar islerdi. Dayım îstanbul'da bulunuyordu. Bir vapura guverte bıleti ahp Temmuz 1922 baçında Istanbul'a geldıra. Ekım 1922 başianna değin üç ay kadar dayımın yanında kalarak duşman işgali altındaki îstanbul un durumunu gördura. DEFINE 80 TALİP APAYDIN ÜCÜNCÜ KEZ ANKARA'DA • EKİM 1922'de yine vapurla Samsun'a ve oradan Merzıion Çorum yoluyla Ankara'ya geldım. Yeniden Ulusal Kurtuluş Savaşının merkezındeydım. Bir dılekçe vererek Kasım 1923'te tekrar Türkiye Büyük Mıllet Meclisinde memurluğa atandım. Bırinci Meclis hâlâ devam ediyordu. Bu duruma gore ben ilk Türkiye Büyuk Millet Meclisinde biri (en basında, 23 Nisan 1920 2 Ekim 1920 tarihleri arasında olmak uzere) beş ay dokuz gün ve öteki, (aynı Meclis doneminin en sonunda 13 Kasım 1922 11 Ağustos 1923 tarihleri ara«ında olmak uzere) dokuz ay kı toplam olarak ondört ay • görev* oldura (1), DÖRT BUÇUK YIL HEP DİŞİ BOND TIFFANY JONES SJİ S UEPSfMl UMUTAUJM GARTH | LTJSAL Kurtulu? Savaşmm butün Tıirk Ulusunu ilgilendîrici biçimde sistemll olarak 19 Mayıs 1919'da Atatürk'ün Samsun'a çıkısı ile ba?ladığtnı ve 29 Ekım 1923'te Cumhuriyetin ilânı ile bittığini kabul edersek yukarıda sıraladığım bilgıden anlaşıldığı gıbi ben bu ıki tarih arasındaki dortbuçuk vılhk sure ıçınde bu savaşla ılgilı en önemli olaylann, kimi zaman tam gobeğınde, kımi zaman kıyı ve köşesinde, ve herhalde, gerek yer, gerek duşünce bakımından, her an içinde bulund\ım (2). Bu dortbuçuk yıllık zıman içindeki hayatım, benim ömrümde normal akıp geçen ve «yıl» ya da «ay» larla öîçülen bir «yasam» değıl; kimi zaman saat, hattâ dakikalarla bile ölçulemeyen heyecan ve mutluluklarla dolu bir «yaşantı» lar zinciridir. Bu zincirin kimi halkaiarını «Bir Lise öfrencislnin Millî Mücadele Anılan» olarak derli toplu anlatmanın zamanı geldi sanıyorum. Şunu Jıemen belirtmeliyim ki, Ulusal Kurtuluş Savaşma benim kişisel bir katkım olmadı ve olamazdı da. Yaşım elverişsizdi. Bu ned'enle bu anılar bir «iersat»ın hikâyesi değil, önemli bir tarih ddneminde, Anadolu, Ankara ve î'tanbu^daki «i*lenim» lenmm övkusüdür. Bu izlenimleri anlatırken, bugünkü gorüş ve tecrübelerimin eçısmdan tahlil ve terkiplere girismiyerek, kafası azçok olgunlasmış liseli bir gencin yarım yüzjrıl önceki gözlemlerini, hiç deği^tirmeden, ruh tazeliğini ve arıhğını bozmadan, olabildiğince tıpkısı tıpkısına, kSğıda aktarmağa çalısacağım. Bugüne değin kalemim hep hukuk mantıiınm ve Üniversite hocalığının zorunlu kıldığı kuru u İÇtNDE Ivi valla. Neresi iyi bunun? îyî olur muT Şey. yani kötu demelc istedım. Hancı Izzet afa yeniden dışan b*ktı. öbur G3rekh de hayvanlan bağlayıp «elmisti. Duvarın dibinde dikıliyorlardı. Yüzleri kapkaraydı. Bir de üşumüşlerdı belli ki. Ula gelin blrer çay için bari, ne dikilirsiniı orada? Pencereye vurup, isaretle çağırdı. Seyit All b* çını kaldırdı tekrar. Paraları yok ellaa. rakırlar baksana, üa ba» lanndan belli. Çay paralan da mı yok gayri? Olmaz olmaz kardaj. ne edeceksin? Vardu:. Sen onlann öyle durduğuna bakma. Kirli çıkmlarda saklarlar paralan. He. seni beni de satın alırlar. Yok canım. lâf. Baksana adamların haline açlıktan tukenmişler. Yemeyi bilmezler de ondan. Yanlannda oturan köylü susnıuftu. Konujm» lan dinliyor, aeı acı gülümsüyordu. Bak bu zengin iste, dedi Hancı Ijaet ajâ. Buna Gdrekli'li Yarbay dayı derler. Hep dısarı bakülar. öbürlerine çabuk eabuk bir şeyier söylüyordu. Sonra lzzet ağayı çağırdı. Hımm. herifin blr derdi var erame n» bakalım? Bos bardağı bırakıp yürüdü. Nerdesin be tzzet ağa, gel hele. Bak ne diyeceğiz sana. Buyur. Hoj geldin. Buyurduk. Koluna girip kıyıya çektl. Bız acele Ankaraya gidiyoruz tzzet ağa. Bi isimiz var Su parayı al. Hayvanlara iyi bak. Yemıni samanmı ver. Geç kalırsak köye yollayıver, olur mu? Bız belki iki üç yüne kadar geüriz. Belki de uzar. lzzet ağa on liralığı aldı. , Olur, dedi. peki. « Ankaraya niye gidiyorsunuı» dlye gormsdı. Sorsaydı Yarbay dayı cevabı hazırlamıjtı, «Mahkemede işimiz var, birim milletvekilini göreceğiz» diyecekti. Benim heybeyle yamçıyı da aakla tzzet aga. Gelince alırım. Hadi eyvallah. Alın (unu uşaklar, yürüyün. Çabuk olun! Çuvalı Gakçı Küstemin omuzuna kaldırdılar. Birisi önden, birisi arkadan, pej peje yürüdüler Hiç kimse şüphelenmedi. Soför Bunın Ömer'in cip! Hükumet meydanında bekliyordu. Eline bir üstüpü parçası almif, sağını solunu siliyordu. Kapıyı açtı, Buyurun, dedi. Seyit Ali'yle Rüstem arkaya oturdular. Çuvalı aralanna aldılar. Yarbay dayı şoforün yanına geçti. Sür Ömer efendi oğlum, dedi. Bizi Ankaraya bir an önce ulaştır. Ha göreyim seni. îjimiz acele. Burun Ömer direksiyona geçip ellerin» tükürdü. Ulaştınrım Allahm izniyle, dedi. Siz gönlünüzü serin tutun. Motoru çahştınp marsa basü. Hadi bakahm uğurlar ola. Uğurlar olsun. Seyit Ali usulca çuvalı yokladı. Heykelin başını sıkhnü. 25 Seyit Ali'nin karın Dudu sabah erkenden kalkmış, kocasının gelmediğini görunce bir daha uyuyamamıştı. «Nerde kaldı bu adam? Nereye gitti acaba?> diye söylenip duruyordu. Bir iki kere pencereye gidip baktı. Her yer kar altmdaydı. Yaşamıyasıca! dedi. Gene nerelere gidip kay boldu? Başına bir ij getirecek muhakkak. Bu so Sukta defıne mi aranır? Akılsız adam. La Kerim! diye oğlanı sarstı. Kerım. kal» hele oğul! Boban gelmedı. Bi bak gel, kalk' Çocuk «hığj...» diyerek arkasını dbndü. Uyanamadı. ., Kalk ulaa! Boban gelmedi diyorum kalkl Sabah oldu. Kerım hiç kımıldamadı. Kadm tekrar pencereye gidip Yirik Habibia evine doğru baktı. Gene onunla mı gıtmışü açaba? Nereye gıtmişlerdi? Yink Habıbin evi yağan, karların gerisinde belli belirsiz gorünüyordu. Ka pısı drruktü. Hiç bir kımüü yoktu. «Bır kosu gidip sorsam, diye düşündü. Ayıp olur mu? Daha pek erken. Hele ortalık az daha ışısın.> Odun getirip sobayı yaktı. Üstüne tencereyl» mı koydu. Odunlar çaürtıyla yanmağa basladüar. Dudu kadın oturup gozlerini sobanın kapafına dikti. Bir yandan düyünüyordu. «Bu adara deli. Aklını Uktı bu işe. Çoluk çocuğum ne olur demiyor. Hiç düşünmüyor orasını. Başına bi ia gelirse ben ne ederim? Nasıl büyütürüm bu çocuklan? Deli...» Dönüp baktı. oğlan yorganı açmıştı Uranıp örtmek istedL Kerim birden doğruldu. Hiç konuş,madan doğruca dışan gitti. Sıkışmışu deraek. Omuzuna bir jey al, uşursün. Dinlemedi. Bu da deli. Bobasının oğlu, ne olacak? Biraz sonra, Ana, bobam gelmedi mi? diyerek girdi Gelmedi. Hadi giyin de Habip emmin gila bi sor da gel. Nerdelermiş, nereye gitmi{ler, öğren. Gene onunla mı gittiler? Başka kimle gidecekler? Dun Gakçı Rüstem emmiyle konuşuyoriaT" dı ya? Onlara da sor hadi. Çabuk ol. Hiç gözume uyku girmedi. Başlarına gene bi ij mi geldı, ne oldu. Boyle geç kalmazdı Olur. sorayım. Ağır ağır giyindi. Şimd:den erkeksi bir davranış vardı tavırlarında. Babasına benziyordu Ha oğlum, çabuk ol. Onlar da bilmıjorsa dayın gıle habar verelim de aramaya çıkalım ba» ri. Başına bir is gelmiş olmasın... Kadının yüzü endiseliydi. Kerim lâstik ayakkabılannı giyip çıktı. Sabah olmuştu ama sckaklarda henüz kimsa gSnmmöyordu. Karlara bata çıka Habibin evine vardı. Kapıyı \nırdu. Habip kendısi açtı. Başında kara takke vardı. Dudakları kıpırdıyor, dua okuyordu. Emmi bobam sizde mi? Eve gelmedi d» anam sor dedi. Habibin gozleri büyüdü. Dua okumayı bırakt». Gelmedi mi' dedi. Yok, gelmedi Hımm. Gomu aradılar Syleyse Ben gıtme» dim oğlum, bilmiyorum Bsn evdeydim. Boban Rüstem'le gitti ellam. Dün onunla konuşuyorlardı. Onlara sor. Peki. Dönüp yürüdü. Yırik Hab'p arkasır.dan baktı. tDaha gelmemişler. Ya buldular. ya da.. başlarına bi iş geldi Hırnm.... Dudaklarını bukerek içeri girdi. Ama rahat edemedı Tekrar çıkıp baktı. Ibişin Ali de damdaydı Yan yan evi goze".iyordu. Habip emmiyi görünce dunjsınu değ.ştırdi. Emre hazir bir tavır takmdı. «Çağır ds eeleyim» der gıbiydi. Yirik Habip gdrmezden aeldı, tekra' içeri girdi. «İt oğlu it. Dürzü! Gözünii evden ayırmaz oldu. Ele şan edecek bizi Rezil...» îbişin Ali evin köşesinde Kerini görüverdi, Ne o la? dedi Nerden gehyon? Habip empıı gılden Xe eftin Habip emm: gılde' Hiç... Bobam eve gelmedi de. bobamı sordum. Îbişin Ali merak etti, (Arhası var) Deniz Kuvvetleri Komutanlığı AYLÂK MUSA Lrrucu; UASTZ*. Sl TIM Seyır ve Hidrografi Dairesı Başkanlığından Bildirilmiştir. DENtZCtLERE VE HAVACILARA 42 SAYILI BİLDİRİ 4 Uâ 8 Mayıs tarihlerinde 08.00 ile 17.00 saatleri arasında aşağıdaki noktalann bırleştiği saha içinde seyretme, demirleme. avlanma ve bu sahanm 11.000 metreye kadar olan yüksekiiği can ve mal emnıyeti bakımından tehlikeüdir. AKDENtZ tSKENDERUN KÖRFEZt DÖRTTOL, PATAS ÖNLERt. 1 inci Nokta : E. 5912 No. lu tskendenın fenerinden 024 derece ve 8 mil mesafede, EnJemi S6 derece 41 dakika Kuzey. Boylarm 36 derece 12 dakika Doğu 2 ncl nokta : Enlemi 36 derece 40 dakika Kuzey Boylamı 36 derece 02 dakika Doğu 3 üncü nokta : Enlemi 36 derece 49 dakika Kuzey Boylamı 36 derece 02 dakika Do£u 4 üncü nokta : Enlemi 36 derece 49 dakika Kuzey Boylamı 36 derece 12 dakika Doğu. DENİZCİLERE VE HAVACILAKA ÖNEMLE DÜÎURÜLUR. ; 13675/4152). Erzincon Şeker Fobrikosı Müdürlüğünden 1 Fabrikamızda mevcut 4 adet traktdr ve 15 aöet su motoru kapalı zarfla teklil almak suretıyle satılacaktır 2 thale 8 Mayıs 1970 çarşamba günü saat 14.30 da Fabnka mızda yapılacaktır. 3 Şartnamesi ve malzemeler Fabnkamızda görıiiebıiir 4 Pabrikamu! 2490 sayılı kanuna tâbi olmadığından ıhaleyi y»PiP yapmamakta veya diledigine yapmakta serbesttır (Basın 13932/414R) Diyarbakır Valiliğinden îlimlz Diyarbakır merkez ılçesıne bağıı Yeru KöjTjn Bele diye hudutlan içine alınması tçışlerı Bakanlığımn 29/7/969 tarih ve 7465 sayılı karan ile kabul edilmıştir. Keyfiyet 1580 sayılı kanunun 12. maddesı gereğınce tlânen duyurulur. (Basın D 140 13928/4147)