Katalog

b snarı S1YAH AFAIKA leler kurmuşlardı. îslimlılr buralardan Içenlere yayüıyor, ticaretl de Araplar ellerinda tutu yolardı. Araplar yenl bir uygarlık getirmişlerdi buralara. Arapça yerlilerln dillyle kanşarak «Sahil dill» veya «Swahüi» denen bir dllin ortaya çıkroasına yol açtı. Bugun 50 milyona yakın lnsanın konuştuğu bu dil de bizim de kullandığımız, «San dık», «KlbriU gibi Arapçadan gelme yüzlerce kellme vardır. Araplardan sonra, 10 uncu Te 13 üncü yüzyıllar arasında bura ya Şirazi denen îranlılar da ge lip yerleçtiler. Böylece Doğu Afrika kıyılan yabancı müslümanlann sömürduğü bir bolge oldu. Araplar ve Şirazîler buralarda büyük kasabalar, kentler de kurdular. Kenya kıyılanndakl Mombasa limam daha o tariblerde 30 bin kişinln yaşadığı bir ticaret merkezi olmuştu. Araplar baharat, fildişi gıbi lç bölgelenlen getirilen ürünlerl buradan gemilere ytikleyip dış pazarlara götürüyorlardı. Hıfzı Topuz ney kıyüannı dolaşarak Maa> kat'a varmış ve burasını ele geçirmiştlr. Ama bir stire sonrm Portekizlilerin burasını geri aldıklan anlaşılıyor (1). Pranaı»ca Islâm Ansiklopedisl AU Bey* den bir «Sertivenci» olarak söz etmekte ve yaşantısı hakkında iılçbir bügl veımemektedtr (2), KENYA KIYILARINDA All Bey 1584 te Aden'den kalJnp Somali kıyılannı taradıktan sonra Kenya Jnyılannda Malindl limanına demir atacaktır. Kı yıdakl Araplar ve müslümanlar Portekiz baskınlanndan bıkmışlardır; bir Türk kaptanının buraya gelmesinl çok iyi karçılayacaklardır. Ali Bey de halkı Portekizlilere boyun eğmeme ye ve karşı koymaya çagıracaktır. Ali Bey'in buradan Mombasalılarla da görüştüğU anlaşılıyor. Zaten Mombasa oraya 120 Km. uzaklıktadır. Onlar AU Bey'den Mombasa*ya bir çıkart Bir Türk kaptanının Kenya kıyılarında, Malindi limanına demir atmasını, Porteklzlllerden bıkan halk, sevinçle karşılatnıştı. ma yapmasını ve orada bir garnizon kurmasım istiyorlar. All ka kaynaklara göre Zimbalar AU Bey de Uıbon'a götUrulmüş restore ederek Arkeolojî müzed Bey de bunun üzerine gldip oranın yerli halkı değikür. Dıyapmışlardır. tür. Sonra ne ohnuştur? Onu Mombasa'yı alıyor. şandan gelmislerdir. Yerlilerle bilmiyoruz. Ali Bey'in bu kıyılara gelme de çatışmışlar ve bolgede hıç (1) Yılmaı öztuna, TflrkİTe Taslnin sebebl neler olabUlr? O ACI ANI sevılmemişlerdir. Kenya tanhirihi, Hayat Kitaplan, cilt 6, dönemin koşuUarrna göre çunnin bu bölümü oldukça karansavfa 135. lar üzerinde durulabilir: lıktır. EKI, Zimbalar ne oünus(2) Encyclopedie de l'lslâm, 1) Portekizlilere darbe vnrtur? Önceleri Portekizlilere Türk denizcilerinin Kenya aParis. Bak: Mombasa. mak; 2) Osmanlı tmparatorlakarşı koyan Zimbalar bir kınlan böylece acı bir anıyla (3) Encyclopedie de l'İslâm, Pa ğuna yeni nlkeler kazandınp bu süre sonra Mombasa'dan çekıle sona ermiştir. Osmanlılann bu ris, Bak: Mombasa. ralardan vergi ahnak: Emir Ali rek Malindiye sığınmışlardır. akınlanndan sonra Portekizliler, (4) Endre Şik, Histoire de l'AfBey Mombasa'daki Arap şeyhinin Bu ara, 1591 de Kenya içlerinMombasa limanım korumak irique Noire, CSlt 1. sayfa 158 Osmanb Padişahına ba#larunadeki bir çarpışmada da Portekiz çin 1593 te burada büyük bir (5) Yılmaz öztuna, aynı kitap, sını sağlamıştır. (3); 3) Bura Iileri bozguna uğratarak 300 kale yaptırmışlardır. Jesus (îsayf3 135. dan baharat fildişi gibi şeyler Portekizlıyı yok etmişlerdir. Asa) kalesi denen bu kale yuz (6) Robert Cornevin, Histoire ahp Istanbul'a yollamak. ma Zimbalar yerli kabilelerle yıl buranın, almması en güç yede rAfrique, cilt II, sayfa Macar tarihçısi Endre Sik, de uğraşmak zorunda kaldıklari olmuştur. 1696 da burasını 182. Ali Bey'in buradan zengın gani rından buralarda uzun süre baUmmanlı Arap denizciler ku (") Yılmaz öztuna, aynı kitap, metler alsrak Aden'e döndüğünnamamışlar ve bir zaman son şatmışlar ve kaledeki 2500 Por cilt 6, »ay. 137. nü yazıyor (4). Nedir bu zenra kendileri de göçebe Segecu tekizU burasını 2 yıl, 9 ay kah gin ganimetler? Onlan da bilmi YARIN kabilesi taraiından yok edilmişramanca savunmuştur. Ancak yoruz. lerdir. Portekizlilerin hemen hemen Ali Bey her halde Mombasa' hepsi öldükten sonra sağ kaEndre Şik, Zimbalann kendl Orta Afrika'da da fazla kalmamış, bir sure son ülkelerini Portekizlılerin ve A lan 20 ktşiyle kale Araplara tes TÜRKLER ra Aden'e dönmüştür. Bunu lim olmuştur. raplann eUnden kurtarmak için ftrsat bilen PortekizUler de yesavaştıklannı yazıyor. Oysa baş Kenyalılar 1960 da burasını niden saldınya geçerek Malindi' yi geri almışlardır (5). Bazı ta rihlere göre PortekizUler bu ara Mombasa'yı da üçüncü defa yağma ederek halkı kılıçtan ge çimıişlerdlr (6). Bunun üzerine All Bey derhâl Mombasa'ya dön müş, kıyılan geri almış, Mombasa'da da kaleler yaptırmıştır. Mombasa'nın 1589 a kadar TUrk eğemenliğüıde kaldığı anlaşılıyor. TAL;P APAYOIN Kenya kıyılarında Törkler ÜRKLERtN Siyah Afrika lle üişkileri bakımından aydınlatılması gereken bölüm lerden birt de 18 ıncı yüzyılda Kenya kıyılan lle olan lllçkılerimizdlr. Osmaıüı tarihlerinde bu konuda çok az bilgiye rastlanmaktadır. Batıdakl tarfh kitaplarında lae bu İUskiler birfcaç satırla geçiştirilmektedir. Kenya, Afrika'nın Doğu kıyıla Tinda, Ekvator çizgisi ttserinde, 10 mllyon klşiyl barındıran bir ülkedir. 19 uncu yuzyılın sonlannda Inglllzlerln ele geçirdlklert bu Ulke kanlı lç savaşlardan sonra 1963 te bagımeızlığa kavusmuştur. Afrika'run Doğu kıyılannı daha 10 uncu yüzyılda Araplar tut maya başlamışlar, buralara lske T REKABET •ŞTE bu bölgelere 15 lnd I yüzyılm sonunda ve 16 ncı • yüzyılm başlannda PortekizUler musallat oldular. PorteMzliler önceleri Afrika'nın Ba tı kıyılannda iskeleler kurduktan sonra 1497 de Ümlt Bumunu aşro Doğu kıyılanna uzandılar. Baharat yolu üzerlnde Araplarla rekabete başladılar. Bir yandan Angola ve Mozambfk kıyılarma yerleşmeye çalışıyorlar, bir yandan da Kenya kıyılanna el atıyorlardı. 1505 te Kilwa ve Mombasa şehirlerl yağma edildi. 1509 da Mafla, Pemba ve Zanzibar adalan saldınya uğradı. 1528 de Portekizliler Mombasa'yı yeniden yağma ettiler. Bütün bolgede bir terör havaa esiyordu. Ama Araplarm da, yerlilerln de Portekizlilere karşı koyacak güçleri yoktu. îşte bu sıralarda Emir All Bey adlı bir» Osmanlı Sancakbeyinin Kenya kıyılanyla ilişkiler kurmaya başladığım göril yoruz. Kimdi bu All Bey? Neler yapmıştı daha önce? Kendi hesabına mı çalışıyordu, yoksa Devletin hesabına mı? Fazla bir şey bilmiyoruz. Bilinen şey Ali Bey'in 1580 de Yemen Beylerbeyliğlne bağlı olarak bir Sancakbeyliğine getirildiğidir. AU Bey 1584 ten önce ufak bir fi P Mcıllcoçoçjlıı Konu ve resim AYHAN BAŞOĞLU QEM SülTAN *YAIA&A KUBULA1U? 8 İ R YENİLGİ 589 da Yemen Beylerbeyl, Emir Ali Bey'ı yeniden Mombasaya yollamıştır. Çun kü bu sıralarda Kenya kıyüarın da şöyle bir durum vardın Mombasahlar Güneyden gelen beş bin kişılık Zimba kabüesinın saldınlarına uğramak korkusu içmdedirler. Zımbalar o bolgenin en ilkel kabilelerinden biridir. Insan etl yedikleri de soylenmektedir. Zimbalar 1587 de, Guneyde Kilwa denen bir kasabada üç bin kisiyi yok etmişlerdir. Zımbalar Kuzeye yak laşf.ikçn bütUn bolgede yeni bir terör havası esmeye başlaımştır. Osmanlı eğemenlıgıne giren şehirlerde kalan Turk levendlerl de bu Zimbalarla ugraşmalc zorunda kalmışlardır. Ali Bey'in ou yuzden Mombasa'ya dönmus olması akla yakın gelmektedir. Îşte bu sırada Turkleruı Mom basa'da güç bir durumda olma lannı Portekizliler fırsat bilip Hindistandakı Goa üssünde bulunan donanmalannı hemen Kenya kıyılarına gönderi.yorlar. Donanmaya Portekiz Kı ral Naibüıin kardesi Don Tho me' de Souza Countinho kumanda etmektedir. Portekiz ü losu 5 Mart 1589 da Mombasa' ya geUp limandaki Türk filosunu baskına uğratacaktır. Hazırlıksız olan Türk filosunun d* ğıldığını, Ali Bey'in de esir adildigini öğreniyoruz. 32 Canım »enden önee bir kız istemiştim. Suzan diye bir öğretmen. cSen köylüsün, evlenemem» dedi bana. Heh heh heh, hih hih hih.. Gülme, kızanm bu i»e. Hah hah hah haht öyle olsun. Gül bakalım. Gül de güllen. Çökelekle kuru ekmek boğazından zor geçiyordu. Gitti bir yudum tu içtl. Oh, ncak çty yerine. Afiyet olsun. Sağol. Kapı vuruldu. «Eyvah ortahk perijan. Kim o damhyan hemen?» Gidlp «çtı. Bir coeuk, elind» bakır ta«,*tT Örtmenim bobam çorba yolladı. «Bunu yeyiversin» dedi. Hay yaşıyasm, i«Jol. Ama niye zahmet ettin?. Zahmet defll Srtmenlm. Pekl. Selâm söyle babana. Çocuk fırlayıp glttl. « Gel bakalım Naöle hanım, sabahleyin «ıcak çorba iyidir. Kan yapar. Otur karjıma.» Boz bulanık yarma çorbasını kajıkladı. «Oh, iyl oldu. Hora geçti. Şimdi tıraş olmalı. Çocuklar nerdeyse gelir.» Pencereye gidip baktı, «Oho, gelmişler bile. Kimisi elim sende oynar, kimisi elini koynuna sokmuş düşünür. Bu düçünenler tnuhakkak yoksul çocuğu. öbürleri içlerine almaz onları. Köyde sınıf ayırımı çok erken yaşta başlar. Dört yaşındaki çocuk bile bilir yoksul olduklanm. O yaştaki çocuğun duruşuna bakışma lşler fukarahk. Hey dinine yandığımın dünyası. Rezilsin rezil!» Soğuk suyl» tabun bir türlü köpürmez. Hatta ftrça yumuşamaz. Onun için tular sıçratır cevreye. Adamın üstüne başına, masanın yüzüne. «Olsun, ne yapalımî Tıraş olmak zorunluluk. Olacağız çare yok.» Aynaya bakıp clleti güçlü güçlü çekti. Elindeyse kesme hadi! Sıkı mı? Orman olsa gene keseceksin, böyle çekmeye... Tüzünün her yeri neyse ne ya, şn çenenin altı, gırtlağa yakın yer, çıkık kemik. öğretmenlerin gırtlaklan hep mi böyle? Derîyi delecek gibi dışan fırlamış. Tıraş olurken hep kestirirler mi orayı? Tüh, kanadı gene. Çorbadan aldığımızı verdik. K5r ola8i cilet. Köy bakkalmda daha iyisl yok. Olsa da almak zor. Pahah. Hem ucuz, hem keskin bir cilet yapsalar. Adına «öğretmen cileti» deseler. öğretmen corabı, Sğretmen cileti... Bakanlıktan parasız yollasalar. Hele şükür bitirdik. Perdah istemez. Yeter bu ksdan. îkincisine cesaretimlz yok.» Gitti, leğen ıbnkla temizlendi. Kolonya bittnek üzere. Dibinde bir tfamla ya var, ya yok. 1 DİŞİ BOND TİFFANY JONES Şimdi burada şöyle bir durum var: Macar tarıhçisi Endre Şık bu baskından sonra Portekizlilerin All Bey'le anlaşüklannı ve birlikte Zimbalarla savaştıklannı yazıyor. Fakat bu savaşlarda Zimbalar üstün gel mişier, Zimbalann yakaladığı TUrkler de çeşitU lşkencelerle öldürulmüşlerdir. Tarihçi Yılmaz öztuna da Zimbalann Türk levendlerini kızartıp yediklerinl yazmaktadır (7). Portekizliler her halde bir süre Mombasa'ya girememişlerdir. Robert Cornevin lse Ztmba ların Portekizlllerle lşblrliği ya parak Türkleri yok ettiklerinl belirttyor. Gerçek olan birşey varsa Türklerin burada Zimbalar tarafından yok edildiğidir. «Dursun, belki gene dışim ağrır.» Eline hohlayıp yüzünü uğuşturdu. «Sahi kimdi o gecleyin gidenler? Ayak seılerinı duydum. Kazraa küreklerini gördüm. Kimdiler acaba? Adam sen de, kım olursa olsunlar, bana ne? Her şeyi dert etmiyeyim kendime. Boşuna uykudan olduk.» Pencereye eğilip baktı. K8y canlanmıştı. Sığır sürüsü kırlara gitmek üzere toplanıyorcfu. Kara lnekler, boz eşekler, danalar. Kimisi gevişleniyordu, kimisi kuyruğu kaldırmış pisliyordu. Sığır çobanı sirtında azık torbası. sağa iola bağırıp duruyordu. «O da çoban, ben de çoban. Benim sürü da toplanmış işte. Gidip başlamalı gütmeye.» Giyindi. Pantolonun dizleri, gömleğin yakası... Oldu mu ya? «Nafile hanım, beğendin mi yaptığmı? Adam kocasmı böyle mi» gez» dlrir? Zıkkım... fc îyi ya, peki. Kızma. Bir şey demedik.» Kitaplan defterleri koltuğunun altına kıstınp çıktı. Günaydın Brtmenlm. Günaydın Srtmenim. Günaydın. Ne var ne yok bakalım? îyilik örtmenim. Köyden haber? ^ ' Yok bir şey örtmenlm. Var var... îki çocuk birblrlne bakıştı. Ne olabilirdlT Bız bilmiyok örtmenim Hete sen git de muhtan çağır buraya. îçi yoksa azıcık gelsin. Peki örtmenim. Çocuk fırladı gitti. Muhtar omuzuna kara paltoyu almış, duvarın dibine çömelmiş güneşleniyordu. Yanında iki kisi daha vardı. Gakçı Rüstem'le Bekçi Selim dayı. Onlar âa çömelmis. arkalannı duvara vermişlerdi. Ağğ... diye esnedl muhtar. Bir tembeldi. Gevşemişti iyice. Yataktan yeni kalkmıştı ama yatsa gene uyuvabilirdi. EUni konynuna sokup hart hart kaşmdı. Vay San gelin vay! Bağıra bağıra gitti ha? Gettl he. Yazık oldu. Körpesi var zavallının. Doktura gitse belkl kurtulurdu Keşke Sğretmenin sözünü tutsaydık. Adam çırpındl emme dinleyen olmadı. ölecek hastaya doktur ne edecek muhtar. öleceğl varmış. öyle deme. Ne de olsa bir umut işte. Şerifin doktura dökecek parası yokki. Nerden bulsun fıkara? Dee... kasabava neyle gidilir? Doğru emme... Ağğ... diye esnedı tekrar. Biraz daha yaslandı duvara. (Arkası var) GARTH EU CMJKl Mühendisi alınacaktır BP Petrolleri A.Ş., 2530 yaşlannda aslcerlik görevini tamamlamış Makma Mühendisi aramaktadar. İngilizce bügisi tercih sebebidir. Yazilı müracaatlann hâl tercümesi ve bir adet fotoğrafla P.K. 291 Şişli adresine gönderümesi, şahsî müracaatlann ise Cumhuriyet Caddesi, Ege Han, 2224 te 202 numaralı odaya yapüması rica olunur. MAKiNA PETROL OFİSİ Genel Mndnılfiğöndeıı 1 Ofistmlz Ünitelen ihtlyacı olan a) 13 kalero muhtelif adet ve eb'atta A.D.N. Motorlan için dişli imali, b) 6 adet Çeker 6" adet tank treyler satmalımı, c) Akaryakıt tesıslerinde kullanılmak üzere; 15 adet 4' luk 10 » 6" luk filıtre Şartname ve imâl resimlerine uygun olarak kapah zarf usulü ile ihale edilecektir. 2 Bu işlere aıt geçıcı tetninatlarj a) 13 kalem dişll için 14^50, TL.'dır. b) Tank treyler imali için 60.000, TU'dır. Çeker İçin 70.000, TL.'dır. c) Sepet füitre için 9.000, TU'dır. 3 Bu İşlere alt şartname ile A.D.N. Motorlan dişlisı ve sepet filitreye ait imâl resımleri, Genel Müdürlük tkmâl Şube Müdürlüğünden temin edilebllir. 4 Ihalelere iştirâk edecek firmalar teklif mektuplannı eD geç; a) 13 kalem dlşli için 6/4/1970 günü saat 17.00'ye kadaı zarfm üzerine yalnız (Dişli teklifidir), b) Çeker ve tank treyler için 8/4/1970 günü saat 17.00'ye kadar zarfın üzerine yalnıı (Çeker ve tank treyler teklifidir), c) Sepet filitre için 2/4/1970 günü saat 17.00'ye kadaı zarfın üzerine yalnız (FiUtre teklifidir) ibarelerini yazarak Genel Müdürlük Muhaberat ve Arşiv Şube Müdürlüğüne vereceklerdir 5 Oflsimiz 2490 sayılı Kanuna tâbi olmayıp ihaleyl yapıp yapmamakta, kısm°n veya tamamen dilediğine yapmakta terbesttir (Basın: A. 603911745/2143) AYIJİ.K MUSA (Basın Organizasyon: 70.77/2140) Sayın Telefon Abonelerimlze Önemle Duyurulur. dır. Reklâm verme arzusunda olan iş sahibl saym abonelerimız ıle evvelce reklâm dilekçesi vermiş olan kıymetli abonelerimızm reklam ücretlerini ödemek üzere Büyük Postahane Karşısı Genel Sigorta Han'daki Reklâm Servisimize müracatlan duyrulur. Slze en çok müşteriyl telefon rehberindekl reklâmınız sağlar. Telefon rehberindeki reklâmla müşteriyl yerinde kazanabilirsiniz. Görüien, duyulan eii güzel reklâm telefon rehberindekl reklamdır. tSTANBÜL TELEFON BAŞMÜDÜRLÜĞÜ Yeni Istanhııl TRİpfnn Rj»hhprinfn haslrıcına hfl«lftnfrmV fl»>rA. (Basın: 116602158)