Katalog

SAH1FE DÖRT 23 Şubat 1970 CUMHURIYE1 YAZAN: Resad Ektem Kocu S Ö Zağra. Ihcaa kasabaya öküz arabası üe aJü sa&ttlr; Bulgarlstan Türklerinln ılıca safalan, Doksanuç Boagu'nuadaa önc* panayır kadar ! renkll, aengin olurdu. Ihcaya, menekşeler açarken, kirazda, karpuzda, bağlar bozulurfcen, yılda dört defa gidüirdl. en kalabalık ve cünbüslu olanlan da büyük çiftçi olan Zağra âyan TB esTaunın lşsts •samanına rastlayan kiraz re toağbozumu gi&ısleriydl. E Gününü âyan ve esraf hanımlan kararlaştınr, esnaf takımı da onJara uyar, her seferınde de ıki hafta, tadımlık kalınırdı. Yola gece yansı çünlır. Uyuyan kasabanın isLâm mahallelerl birkaç dakıfca içind* lenerler ve araba gıcırtılan ile dolar; buna hoppa ve delişmen kızlann ve taze kadınlann gülUsmelerlnl, ZagTa agzının «abe m*. ri>lerinı, «abe kızaınm» lannı katmalıdır. Eşya ve erzak ve seös yasmdan küçük oğlancıklar kadmlar la beraber arabalardadır. Erkekler sılahlaıup atla gıderler. Mahalle halkı sokak kavuşakiannda bulusur, bUtün ılıcacılar ise Tabakhane mahallesinde toplanır, Ilıca yolu basında kasaba eteğldlr. En öne davnl zurnalarla çalgıcı Çıngeneler geçer Ayan ve eşraftan her ağanın, beyin bır çalgıcı takınn ıle mahbup Çıngene köçeklert vardır, hepst Kjpell Ayvaz Saçlı Demir, GümUştopuk îbo gıbi lâkaplı olan o delikanhlar, oyuncu Çingeneleri meşhur Kızanlıktan, Haskoyden, Tımavadan getırtlllr. Çalgıcılann arkasına atlılar, on Ilıca yolunda ve Hacıkadın ılıcası ların pesina de arabalar dizüir. Ilıcaya Bküz arabalan 11* gidlllr. AY IŞIĞINDA M»b«dın çıkıhnca kızlar ve taze kadınlar arabalardan ınerler, artık Ilıcaya kadar da yurürler. Ay ışığında def ve darbukalar, turküler ve mânllerle lor çlçelüeri toplamr Eski ZagTa sahrası has topraktır, kırlan bayırlan sünbüllü reyhanhdır; kır karanfilleri, besparmaklar, lcandll kandll ko yun gözleri nakil gıbi donanmıştır. K Ayıkaynağı yan yoldur. Sabah namaa orada Viimir ve yo la çıkmada gecıkerüer beklenir. Yol Ilıca Deresine Ayıkaynajhnda kavusur, dere İle beraber bodur meşelerle kapb Gürle}enbayır eteğinden geçer ve Ilıcaya kadar dereye onbir yerde dalıp çıkar Köprü yoktur, yayalar dereden yâluı ayaklan ile paça nvayıp yaaut etek kaldırarak geçerler; su, en dertn yerlerinde ancak diz kapagun bulur Dere Ilıcadan Ote adını degiştlrlr, SöğütlUdere okır, AravutkovU dvannda da Ana dere derler. Gürleyenbayır eteflnden ge Ihcaya, okuz arabalan ile sidllir. Kasabadan çıkıhnca kız Iar ve taze kadınlar arabalardan inerler artık Ilıcara dar da yumrler. Ay ışığmda def ve darbukalar, türkttler ve mânilerle kır çlçekleri toplamr. Tukarkl temsili restai Ilıca Tolundakl arabalardan blrlnl gostermektedlr. çerken delikanlılar nârs atar, tabanca patlatır, her bıri sevdıgı turküyü »dyler. O türkülerın hepsjıın nagmelerl kıvraktır. Ilıca dağları dlkill me$e Oturdum fikrevledlm tottBğum i?e Bfae de bulanmu mı bey.. tenha bir koşe. • Şu dafI r »rdınd» bir knzu mem ler. Kolak rerln fu datdaU figâne. Size geldim büln haUmi dağUr. Mecnun oldmn dafbavında gelerim. Yanık Rumell ağzı Be sovlenen bu tUrkülerin mısrâ sonlanna da eksenya cHey aman aman»lar eklenir. döşelidlr Ortası havuz, etrafı çepçevre bir seddir. Bir yatak boyu genişlıgındeki bu sedlere hasırlar, hasır Ustune de kıllmler senlır, onun ustune şilteler döşenir, bu döşekler de lımon küfü, karanfll alı, vi?ne çürügü renk renk, strma Işlemeli, blndallı ortulerle gelin kö$esl gibı süsîenirdi. Bu ıç kısmın dört köşesinde bırer kahve ocağı vardı, bacaları hamamın buğusunu alıp götürürdü, havza kaynar su gurül gürUl doküldüğü halde hamamın ıçl daıma berraktı. Duvarlarda fener asmak için büyük demır çengeller, duvar içlerinde de boğçalan koymak için höcreler vardı Su, havuza, üsluplaştınlmış guzel bır arslan ağzmdan dokülur. Arslan aga, görÜnUşte uzun bir mermer oluktur, fakat ıçinde sıvri dialer, üd yanmda da bırer küçücük kulak vardır Zağralılar arslan agznıa «Baba» derdı ve ona bır yatırmış pbi bakarlardı Ilıca Babasına adak mumlan yakarlar dı SIRLAR LICATA sabah namazından sonra gırilır, bgleye kadar cunbüşle yıkanıUr, oğle yemeğine doğru çıkılır, yemekten sonra hanımlar, ağalar, beyler uyurlar, delikanlılar lkışer uçer, üçer beşer sahraya dağıhrlar, derenin karşı taraiında Namazgâh bayırına çıkar, a\lanırlar, güreşırler, bırbırlenne gonül sırlannı açarlardı, bır kıa Uzerine sır dırleyen de ser venr, sır vermezdi öğleden ıkındlye kadar ılıca hizmetçılenn. uşaklann, arabacıların ve çalgıcılanndır. Onlann da kendı âlemlerinde cünbüşleri olurdu Bey ve aga mechslennın soz ve sohbet sahıbi nlce kalender dervışleri de ılıcada onlann âlemine katıhrdı Havuzlar ikındıye dogru bosaltılır, gece taslı için temlzlık yapılır. fkındı ile aksam arası hanımlar odalarda, erkekler dere boyundakı sogtltler altında toplanıp saz ve soz İle can sohbet I Konuveresim AYHAN BAŞOĞLU CEM SULTAN • • • HACIKADIN ILİCASI leri ederler, sögütler altında ıçkı sofralan kurulur Onbes gun boyunca her akşam bır ağanın, beyin, bır hanımın zıjafetı olurdu. Zıyafetlerde bas yemekler fmna venlmiş kovun jahut kuzu, pılâv ve irmık helvasıdır Zağra'dan getırilen erzak arasında da mekık, şekerll ekrnek reçelîer ve turşular vardır Koylüler de lUcaya her gun ta\Tik. yumurta, terejagı vogurt getınr. Ilıcaya yakın Uç köy vardır Sungurlar Adatepe ve Altınkardesler Ilıca\a ge len kbvltiler kasabelıya kanşıp ılıcaya eirmezler NOT: Bu tefrikanm birinci vansına alınan Evliya Çelebl bolümunnn basındaki on sekızinci yüx rıl, on vedincl yüz yıl olacaktır. Dfizeltir dzfar diJeriı. YARIN : Kadınlar üıcasında gece DfŞt BONP ceser ^ \ MCC İSTV Z£ M W A •'1nÂ İ TIFFANY JONES 2 '5381^3 iâ % E3 SKI ZagTa Uıcası büyük çiftçi ve gülyağcı Şevket Beyın babası Emln Paşanın ecdâdından Hacıkadın vakfıydı Bozgun'dan ve Şarki Rumelinln Bulgaristana ilhâkından sonra Eskı Zağra müftüsu bır Râci Efendinin fetvâsı ıle Eski Zağra Beledlyesine mal edılmiştir. Hacı Kadın Onsekızınct Yüzyıl başlannda yaşamıştır, Dördüncü Sultan Murada ıslahat yolunda yazdığı risalesı ıle meşhur Gdriceli Koçu Beyın ja ablssı yahut anası oiacaktır Ilıca binalannın yapısı Romahlara kadar ıner Ikcanın Bozgundan ewelki halini anlatmak 7Ordur. Kadınlara ve Brkelüeze çıfta ılıcadır. Kadınlar ıhcasının onünde, çevresi yiğit adımı flfe Ûrfyüz adım bır avlu vardı Avlunun dereye bakan boyu ikişer katlı ahşap odalardı, jirmi kadar oda idı, han yapısında, avlu yüztl boydan boya parmaklıklı sayvandı, odalann kapılan sayvana açılır, avludan da sayvana Uçer basamak merdivenlerle çıkılırdı Odalar uç, hattâ ddrt aıle yerleşebıiecek kadar btlyükttl, yakın akrabalar bır odaya merlerdı. alt kat hızmetçi odaları, üst kat hanım odalanydı. Avlunun üç yanını yuksek bir duvar çevırmıştı, sankı kale duvanydı Bır duvar boyunca da odalann onıindekı sayvarun bir eşl vardı Ilıcaya gunubirliğine gelenler bu savvanda konaklardı Bir duvar boyunca da bir yanm çatı ınmıştı, altma erzak, odun ve komur konulurdu Bu duvann ıM başında ki buyük ocak vardı, ılıca mutfakları ıdi. Asıl hamam bınası odalann tam kar şısında ıdı. E DEFINE TALÎP ARAVDIN 22 Horoz Amedia mlT He . . * . • . ... Elıyle \okladi. Evet, «paçıJt reslmaı ışte. Hafıf mavıye çalan, beton rengmde bır tastı, kım bilır ıvereden çakarüıp geUnJmfi? Elinı auya tutup ictL «Oh...» dedi dogrulurken. «Şu oğretmen iyi adam. Lâkln her «eye karısıyor. Sana ne elın deiınesı, kazısı? Yok hokumattan ızın alınacakmış da, yok bılmem ne olacakmış da . Sana ne yavu' Gorrnedım habanra yok, bıttı Şlmdi de tutturmuş benim Amerikanlı ehbaba kafayı bozmus. Kımmış, neciymiş? Nıye buralara gelıraiş? Gelir yavu, sana neî Bugiıne bu gun hokuraatımızın bovuk; dostu. Ve de benım Turkten ılen bır ehbabım. Kım gelir taksıji surüp ta benim evin dnün'»' Eski paralarla kemerı vermce henf vavıldı kı kucağıma duştu. Emme altında kalmacfı ha! Fazlasıyle odedı ödedi de bır de oteye bıle geçtı Ne ısıme vanvacaktı onlar benım? Hıç » Çoluk çocuğun ovuncaSl olacaktı Antikavmış. Antıka ne demekse' Bır de orcınalmış Orkına çıçeği gıbı be'belli Şuradan kasabaya eoturseydira de Rasım efendıje versevdım, eilı lıra bıle alamazdım Alamazdim ımkânı vok Do'ardıncının bırı Emme bu Corc ehbabım Mavıs karının hevkel tasina bile para d8ktu baksana? Yüz illi ona, vüz bana Hee Güç mü veter?» Ayağının ucuna blr kesek yuvarlandı Başını kaldırıp baktı Çıtın gerisine taze toprak vıgılmıştı Ne oluyordu orada aeaba' Bekledı. Bırisi habıre toprak atıyordu Yol açagıda kaldığı için kım olduSu eörönmOvordu Kim o ' dne seslendi Toprak atan ariarı tfurdu Kım o be* Ne yapıyorsun orada' Cevap gelmedl Bahce cı'ıni arkadan dolastı Ayaklannın ucuna rfıkılm haktı Yınk Habıp'ti Ne o Habip ağa' dedi Ne yapıwsun orada' Hiç Baharın agac dikecegim de Ee şımdıden kazısorsun öyle mı' He Inanavım mı' Inan elbet Yınk Habıbın \oızU kızarmıştı Vorgun yorgun bakıyordu Seyıt Alı gtildü, Saklama hadı B T sey anvorsun burada? Yok yahu ne anyacağım? Yarma geldi Saga sola bakmdı Yoksa buldun da bır yere mı gızledın' Nejı' Etme Habip kardaş' Ben bu lstn ehliyım, Burayı bosuna anvorsun Neblıvim, dedi Habip (Küregi bırakıp cukurdan cık'ı 1 Kazıvorum kazıyorum vok bır şev. NasU keşfettui burayı pekı? Aynaya nu bakün' Yook Ruvanda gordun h\le\.se' Habip soylemek ıstemedı Yerdekı ceketlnl alın omuzuna ö'ttü Taze toDraSın Ustune oturdu Demek sen de rrterak saldm nu tse' tyiiBenden nıve saklarsın' G°lm akıl danıssana? Ben bu ışın adammm vavu btlmp? m" n' Su kövün neresinde ne var nerpeındp ne aramalc perek, benden soracaksın arkadaş Boyle boş yeri nıve kazarsm' Yanma çomeldi Tabakayı uzattı Sıgara sar hele Yorulmussun Yınk Habip bozuîmustu Tabakayı eönülsüace aldı, sieara sarmaga başladı Seyıt Alı onun yıizıine bakıp guldü Ben zatı sana gelıvordum dedi Bute'blr iyice konuşahm diveceVim Neden der«en Bu ^ünlerde gene rüvala4 ebrün duruvorum anladın mı? Çıkacak bır yerden bir şev emme ne zaman'' Yîrik Habırj «Israravı usul usul «iardı tvic« uzamışTOkalıterlıvdi Yere bakıvordu Modul Osman treçen gün bulmus dtıydun rru' Duvdum he GSsterdf bana Ver dedim. Boban Horoz Amet olunca MB n« olurlunT Ben de Horoz Memet olurum emml. lyi. Eferim... • Şunt bak, gözü simdlden horozlukta. Bacaksız > îki yetiskin kız ellerlnde gügumler çe§meye su doldurmaya geliyorlardı. Agızlarını yüzlerini gıkıca örtmüslerdi. «örtünün bakalım. Aman bi yerınlz gSrünmesin. Gunah olur. Cehennemde çıra gıbı yanarsınız It dölleri!» Yanık Ali'nin harman yerine asagı indi Eski duvar kahntılan vardı orada. İri taşlar vardı. Birinin üstünde belli belirgiz kabartma aslan resmi farkedillyordu Harman yerlennin bitiminde yassı bir tepe vardı Sonra dere baslıyordu. Ayagım yontma bir tasa dayayıp baktı. Kimbilir belkl buralarda topraSın içindeydi aradıgı. Bir küp dolusu altın. Üstlerl resimli, ya da turalı. Kuzu gibi yatıp dururlar toprağın altında. Sıgarasından son bir nefes çekıp attı oraya. Ehnl arkasına koyup dusündu «Hey gıdı, bir çıkıverse... Dogru Bursa'ya. Ya da Istanbul'a. Buralarda durulur mu gayri? Bir kahvehane ahrsın, sdyle genis. Ortası direkli Verirsin kiraya. Altı kahve, ustü ev Yan gel yat . Arada bır kafayı dumanla. Tadından yenmez canım. Ulan çık be Yorma adamı'> Kel Hamidın oğlu e n n önunde at kaşagıhyordu. Bır ara durup baktı. Hoo Seyit aga! dedi Ne o, ne bakarsın oralara' Hıç yeğen, bakıyoruz Gene bir sey mi keşfettin? Yok canım, nerede? Nemben. öyle gibı bakıyorsun. Keşfettiysen birlıkte kazalım ağa. Olur olur «Hastır durzu! Benlmle rfalga geçlyor s8züm ona. Ula sen evdekı sürtak ananı düsun. Hamur yuğururken hamurun ustune duşup uyuyan ananı Kocamışın dolu it'> Dereve asağı indi Yassı tepenin altında bahçe çıtlen başlıjordu Derenin ıçinde hâlâ ağaçlar vardı. Dızı dizi sebze kankları gorünüjordu Tepenin eteğıni dolanarak geçtl Bahar sellerl yanntılar yapmıştı orada. Durup baktı. •Belki buralar eskıden koydu, diye dusündu. Kım bılır...» Birkaç kadın bahçede eğılmış çalışıyordu Kuru soğan topluyorlardı herhalde. Soluk gıysıler lçindeydıler. «Buralar da eski ev yerleri hep. Hâlâ duvarlar, yontulmuş taşlar çıkar kazsan Şu ılerde kup çıktı bır zaman Şarap kupuymuş. Bır ınsan boyunda var Buralar eskıden hınstıyan memleketı ımış tkıde bir haçlı, resimli paralar bulunur Yalnız altın çıkmadı kor olasl Çıktı emme tek tuk Şovle kup dolusu, kazan dolusu çıkmadı Çıkar belkı, kimbıhr?.» Dereye ajağı yurüdu Yolun lki kıyısı adam boyu çıtlerle sanlıydı Çitlerın arasında gur baldıran otları bıtmiştı. Baldıran otlan hâlâ gumrah yeşıldı Bazılan sararmış kurumuştu Ikıde bır yuksek kavak ağaçlan vardı. Bahçelerın ortasında, kıyısında yontulmuş eski taşlar gorunüyordu. Eski bir sehir yeriydi buralar, besbelhydi. «Hey rfınıne yandıjım, dedi Şımdi elınde yuz arr.ele olacak. Kazmalı kureklı. Şu koyun tasmı toprağım kazdıracaksın. Beş tnetre dermh§ınde hallaç pamugu gibi atacaksın. Kımbılır neler, neler çıkar'» tkı j ana bakına bakına vürudü Yol bır yerde blraz açılıyordu Tepenin boğrunde ıkı kurnalı bır çeşme vardı. Oluk tas'nın yuzundeki ikl kanath kartal resmıne uzun uzun baktı. ÖŞrerm<»n «bu tas ba«ka yerden getınlmıs olmalı tslâmlıktan oncekl devır GÜRÜL GÜRÜL RKEKLER ıııcasının karşısınaa ıse sadece onll sayvanlı bır sıra odalar vardı. Hamamlar ıkışsr kubbelıdır. Bınncı kubbenin alö camekân, soyunma yeridir. Kaba taş doşeli bir koca taşlık, etrafı fırdolayı peyke. Tokmaklı hamam kapısı ıle bır soğukluğa, oradan da asıl hamama, ılıcaya geçüır. Ikıncı kuobenın «ütmı teşkıl eden bu kısım serâpâ mermer E OM3 30 NE SEMl XO (vlUM SEVGIUSIMİ Cumhuriyet Gazetemlzln 1 Mart 1970 ta. rihnden itibaren uvgulavacağı jenl ilân tarıfesi TL. CARTH İst baskısı santiml Taşra baskısı santınü Başhk 3 uncü sarfa santıml 2 ve 7 cı sajfa sanLnI 45 6 cı sajfa santıml 275 75 65 60 Eğlence santınu 25 Nışan N'kah, Evlenme Dogum (maktu) 85 Nışan, ^ıkâh, Evlenme Doium (luks) 100 Olura, Mevlıd, Teşekkur (5 santıme kadar ıraktu) 100 Olum Mevlit Teşekkur 23 de (5 santıme kadar maktu) 150 Yavın Havatı keliraesi 2 Ka>ıp ke ımesı \ 40 25 AYLÂK MUSA TEŞEKKUR Allemizin büyük varlıgı, kıy metlı lnsan Seher Ozferendeci'nin gerek hastalığı sırasında va kın ügjlerınl gordugumuz doktor arkadaşlara, gerekse \e'atından sonra cenaze>e gelmek lutfıında bulunanlara, telgra*, telefon, mektupla ve bizzat e vimize kadar gelerek bu% jk acımızı pa\la;an dost ve ak rabalarımıza sonsuz minnet \e {ukranlarımızı sunarız. Dr. Sıtkı Özferendeci ve ailesi .'