Katalog

' 11 Şiıbat 1970 CTMrTURfYET 'deki tartısma dikkatlerl, bir üniverste yönetim uzvu olarak mütevelli heyetine çevinnij bulunuyor. Bilindiği gibi, ODTÜ, kullandığı bfretim ve araştırma dili, yöntemleri, kitapları, ketıt dıjında büyük blr alana yayılmış yapılan (campus), ögreticilerine verdiği ünvan ve maaşlarla tam anlamıyla bir Amerikan üniversitesi olarak tasarlanmıştır. Bu arada Amerikan üniversitelerinde bulunan mütevelli heyeti cboard of trustees> kunımu da «ithâl» edilmiştir. Oysa sonuç, büyük bir uyumsuzluk olmuştur, zira mütevelli heyeti. Türkiyeye «ithâli» hayli zor seylerden biridir. Nedeni de 50: Geleneksel Amerikan Üniversitesi hayırsever iş adamlannca kuralan, onlann verdiği paralarla işletilen, genlfletUen bir kurnlnjhır. Bondan dolayı da parayı veren doğal olarak «düdüğii de çalmak» istlyeceğinden üniversitenin yö'netiminde son soz ba hayırsever zenginlerden ya da onlann güvendikleri adamlardan oluşaıı mütevelli heyetindedlr. ODTÜ Mütevelli heyelleri ve özerk üniversile SİYASAL BtLGÎLER FAKÜLTESt ÖĞRETİM madan kendisine en bağlı kimseleri ve ozellikle «parasız düdük calmağa» he\esli iş adamlannıl seçebilmektedir. Demek ki Amerikaya benzemek isteniyorsa, ODTÜ mütevelli heyetintn Meclisçe seçilmesi gerekir. Fakat aş.ajpda anlatılacağı iizere, bn dahi lyi bir eöriim olmaktan uraktır. fî* n ijisi, bu haliyle Amerikan görüş açı* ^ sından bile varlık nedeni olmayan ODTÜ mütevelli heyetinin kaldınlması ve ODTU'ye de çağimızın demokratik gidişlne ve Anayasamızm isteğine uygun olarak kendi kendini yonetme yetkisini, yânf özerkllgi tanımak olacaktır sanıyorum. Yapısal bir varlık nedeni ol dujrn halde. üniversiteyi dogru düriist tanımayan. çağrn gerisinde kalmış mütevelli heyetlerinin Amerikada üniversite joneticilerini öğrenci karşısında ne açmazlara düşürdükleri bilinmektedir. ODTÜ'nün eski Rektörii Kemal Kurdaşın uğradığı zorluklar da herbalde büyük ölçüde (bel ki taraamen) üniversiteyi tanımayan mütevelli heyetinin varlığından ileri eetmiştir. Bütün dünyadaki denejier, nüfusnn en aydın, en ülkücü, en dlnamik, en devrnnci kesimlerinden btrini olnşturan üniver<ite gençlifinin. ancak onlarla yakın deeinmesi olan. onlann nabzmı bilen <*ark müstebitlerinl andıran medrese tavırlı ya da tüccar kafalı ban öğretim üyeleri deffl tabil) anlayuij, hojgörülü öğretira üyelerince. da üniversitelerimizi .verimH kılmak Için öğretimin parah olmasını öneriyordu ) Üniversiteyi özel kesimle siyasal iktidarların uyrnğu durumnna (yâni bugün ODTÜ'nün acıklı duru muna) getirecek olan böyle bir önerinin üniversitelerüı temeline ne yaman bir dinamit koy mayı amaeladığı npaçık ortadadır spnıyornmugün Hacettepe ve ODTÜ dışında her bakımdan kıt olanaklarla calışan üniversitelerimizin durumuna gelince. yetkin (mü kemmel) kuruml?r oldnkları ileri îüriilenıezse de ve bnemll düzeltmeler gerekliyse de. bunlan bn koşullar alttnda. Erez'in vaptıeı jribi bnfansız saymak insafsnhk olur. Bir kez arastırma alanında Türk Üniversitesi Amerikan iiniversiteslnden daha az verimli değildir. Her Türk profesorü en ta üc yaprt ortava koymustur ıdoktnra. docentlik tezleri. nrofesöriük çaIışmasıi. Amerikan üniversite düzenininde (ve tabii ODTÜde) doktora bile zorunln dejtfldir. ıValnız en ünlü iiniver"îitelerde «yayımla yoksa ynndm» aıılamınd? «publish or peri^h» diye yan mizahi bir söz vardır.) Buna karşılık Türk üniversitesi «öfretnıenee» görevleri yerlne getirmek bakımından hayli geridir. Ama bunun da nedeni önemli ölçüde ögretim eörevlhi ba5111a düşen fazla ögrenci «ayısıdır. Gecenlerde Prof. Seha Meray'ın Cumhuriyettc degindisi üornnlar. onun gösterdijH yönde çozüliirsc. iiniversltelerimiz herhalde daha da yararlı kuromlar olacaktır. Bo arada ODTU ile Hacettenenta kokten düzeltilmis ileric) tek blr üniversiteler kanununun kapsamina »okulması. nek demokratik bir kokusu olmpyan bagnnkü ayn gayrılığa son vermek bakımından önemli blr ilcrleme olacaktır. Düşse ne olur ? düşmese ne olur? Düşmek, hos birşey defil.. Merdivenden düjmek, aiaçtan düşmek, gözden düşmek, koltnktan düsmek.. Simdi gözler, ip nstündeki cambaza bakarcasına Demirel'i iziiyor: Düsecek mi? Kalacak mı? Olayları eünlük politikanın va da eski devimiyle eryamcı siyasetin dışında degerlendiren kîsi de baska bir açıdan bakıvor AP'deki iç çatısmaya Ve dfisünüyor: Düşşe ne olur, düsmese ne olur? AP içindeki catısmalar derinliklerden gelen dalraların deniı fîstflndekf gemiyi sallaması gibi birsevdir. Ama diveiim kı Demirel gitti de yerine, Bilriç geldi. Dfendere* geldi. veya Bozbeyli çrldi .. Ne değisir? Adalet Partisi'nin ilk baskanı Raçıp Gümöspala'dır. Oreeneral Gümuspala 27 Mavıs devriminde 3'üncü Ordu Rumandanı idi. Efcer devrimin dalçaları arasında emekliye avrılmasa, karsı devrim hareketinin nivasi partisine Başkan olacak verde Genelkurmav Baskanı olarak sflrdfirebitirdi hayatını Ama rahmelli Gümuspala AP'nin basına reeerkcn bilinçli mi*di? Hanri toplnm siicierine. hanei sınınara. hançî tabakalara davandıtını bilivor muvdu? 37 Mavıs'a karsı devrimin BnderHfcinf yantıtını farkedivor muvdu? Komprador kapitalizninin ve isbirlikçilerin desteklediSi bir eylemin bayrağı gibl omuz(ardst dotaştıitından haberli miydi? Hayır. Gümügpala toplum olaylannt derinlleine kavnvabilecek vetenekte defcildi. Rahmelli Maresal Fevri Cakmak da. emoklive aynlınca. politika riizeârlarına hilincsİ7İi^in velkcnini acmıştl. Baıı saveıdriter askerier hilmeden Atatürkcülüfee kar8i devrimin âleti olmuslardır. Bazan bn vollarda daha kiıçflk oyunlar da ovnanır. Rakamınız bir emekli jeneral, bir licaret kampanvasının basına tetirilmis. vönetlm knrnln baskanlıiina oturtulmus; ve Galata kompradonına paravana vapılmıs Adalet Partisi, basında Gümuspala varken ne idiyse. De mirel varken de o'dur. ve hir baskası kottuga eeçerse de nitelifini koruvacaktır. Ama Demirel'in Genel Baskanlık kolturuna otorması Türk kamu ovunun avdınlatılması hakımından büvük hizmet rormüs. eok i*e varaını«tır. Cnnkn vabancı <ıermaveve davanan. komprador kapitalizmini savunan bir «iva«i partinin basına yakısan lider. Bay Süleyman Demirei niteliiinde olnr. Partinin basında bir emekli teneral bulonsa: va da Morrison'la tecmiste iliskileri bulunmıvan, bir başka politikacı otuna. kamu ovu bir «Gre aldalılacaktır. t«te o kadar! Bay Süleyman nemirel'in kimi vatandasa »evimli. kimi vatandasa sevimsiz eörünen. ama kendine özçü bir dözenin pnlitikasını vansıtan kimlifi. rözlert açmak bakımından yararlıdır. Hele bunca yolsnzluk hikâvesinden ve bnnea pervasızlırından sonra koltu|unu koruyabilirse gözler daba çok açılacaktır. Bunun içindir kl: Düffe ne olnr? Düsmese ne olnr? sornları karsısında dnraksıyornz. Son olaylann elle tntulur, eözle eörülür kazancları belki baska yöndendir. Komprador kapitalizminln çatırdaması. içindeki çeHskHerin koltuk kaveası hiciminde su vüzüne çıkması bir isarettir. Demlreltn kötüve giden Iktisadf ortam içlnde AP Hmındaki bazi kuvvetterle el altından pazarlıla ciristiji sHvlenllleri dolasmakUdır 1BS9IS73 döneminin sıkıntılı ve büvük olaviara *ebe bir dBnem oldufunn bilivor Demirel Ve herhalde Türkive buriin olmasa blle vann blr kavsah noktasında karar vermek dnrumunda kalaeaktır Çatışmatann. kavsalann, (rflrnltiilerin seçimlerden hemen sonra başlaması da dlkkati cekieidir. Tfirklye'de çeyrek yüzyıldan beri seçimler neri sosval vapıvı vansıtan bir ayna olmaktan ötede sonnç vermemistir. 1969 seçlmlert de aynı fcannnlara nygun rakamlar vermiştir. Ru«rün Türklve'de CHP'nin üstünden asan bir muhalefet, ve »ecimi «aferle bitirmi» partiyı «ailıvacak kadar büyök temel boznkluklar vardır. Demirel'in hikâyesi de is<e bu tablnnnn kosesinde bir renk «r. !:"•: ?:jth5r> fr'r r^vsj ' B • H H Dr: Sn A ŞN • • • • • I ia Kİ Yrd. bğreneilerin büyük olçude katılmasıjla yönetilebilereğinı gostermiştir. Diğer bir deyişle, demokratik özerklik, apayn sorunları olan üni versite yönetiminde vazgeçilmez bir şarttır. urum bu nıerUezde ikeıı, ne yazık ki Belgelerle Türk Tarlhi dergisinde bir iki ay önce Dr. Selçuk Erez unzalı bir yazıda ters yönde bir gldiş savunuluyordu. (Soz konusu dergi bir <üre önce, adıyla pek de llgisi olma>an bir kimlik değişimine ağramıştır.) Erez'e gore öğrenei harekotlerinin nedeni, ttnlversitelerimirde verilen kotü egitim, her alandaki verimsizlik ve yaptırımstzlıktır (müeyyidesilllk). Buno da dfîzeltmenin çaresi uğnında bunca demokratik mücadele verilmi?. 1K1 Anavasasmın ayrılmaz parçası özerkiiğin kaldırüması ve aynı zamanda öğretfan üye ve yardımeıiarından memur statiisunüıı alınmasıdır. Vani. Erez'e Ko re üniversiteler, hükumctin ve Ticaret ve Sanayi Odalarmın sececeği mütevelli heyetlerine teslim edilecek. bnnlar rektörü secip denetleyecek, üniversite öğretim üyeleri de kısa süreli sbıleşmelerle çalı$acaktır (tıpkı ODTÜ'deki gibi). Böylece güvenllkten yoksnn kılınan öğretim üyeleri ve yardımcıları, işlerinden atılma yaptınmından çeküıerek. «vcrimli» olmak için ırektörle birlikte) var güçlerlyle «çalısacaklardır.» (Garip bir rastlantıyU aynı dergide Dr. Emre Gönensay'ın daha sonra çıkan blr yazuı Demek ki... • \ eraek ki mütevelli heyetinin Amerikan * ' t"niver5İtesinde yapısal ya da görevsel bir yeri var. Turkiyede ise. ODTÜ'nün bütçe5İ devede kulak sayılabilecelc bazı dış yardrnılar blr yana Türkiye Cumhurlyetlnce, TBMM'nin kabnl tHiği bfltçeyle karsılanmakfadır. O halde ABD'deki örneğe uyjrun olması Uteniyorsa. ODTÜ mütevelli heyetinin de Türkiye Biiyfik MİIlet Meclisincc seçilmesi gerekir. Oysa şimdikı durumda mütevelli heyeti üyeleri hükumetçe atanıyor. ODTÜ"niin parası mütevelli heyetinden ya da hükumerten gelmediğine göre, Amerikadski ö'rnefce aykırı ola rak. mütevelli heyeti bakunından parayı vermeden diidüğü çalmak» dnrumu soz koousudur. Meclisle hükumet arasında ne ayrılık \ar diye dıijümilme<in: Biri kural olarak yalntz iktidar partisinin, öteki ise seçmenlerin seçtiği bütün partilerin adamiarından olusur. Bugünlai durumda müteTellilerin üniversite yönetiminin incellklerinden blraz ol$un anlamalan blle koşul olmadığına sröre. hükumet cant kimi isterse (dolayısiyle, yetkili olnp olmadıklanna bak Sonııc tash ve ileri bir reforoı tasansi kanonla$tırılarak. Üniversite Kanunıı. Hacettepe ve ODTÜ dahll, bütün ünivershelere oygulanmalıdır. Bo gerçeklesineeye degin. ODTÜ mütevelli heyetini kaldiracak yasa değisikliği kabul edilmell, yı da aynı kapı\a çıkacak, ODTÜ'ye fiilen özerkligini gaflayan uygulama knralları saptanmalıdır. E Hayır Hemen hemen aynı yıllarda aynı sınıflsrdaymısız î Oysa Ikl vas kfiçük benden. Demek erken baslamış ükoknl», sınıfta da hiç kalmamıs. lslâmköy llkokuluna 1930'da girmi?, 1935'te bitirmiş, Jitmis Isparta Ortaoknlnna. Tıl 193536... Demirel'in. o zamanki adıyla Dolaksızoflu Süleyman Sami' nin. kövdeki adıyla Çoban Sülü'nün yazzısı Islâmköy'de dolarken benimki de tstanbul'da dolnyonnns! Ortaokul fünlerine dönüverdim birden. Düsünürdüm bazan, beninı knşagimdan biri 4e günü gelip hükumet yönetiminde önemli förevlere geçecek mi diye! Derste dalar eiderdltn bövle hayallerle, O camanlar Bakanlar, Basbakanlar hep pSsterisli kişilerdi: beyfendiler, pasalar... Bir gfln beninı kaşagımdan bir insanın da onlann koltutuna otarabilecefini nedense aklım »lmazdı. Isparta Ortaoknlundaki bir Süleyman da o gunlertle böyle »eyler dflşünür mflvdü araba? Eski bir cazeteden koparılmıs bir resim var simdi önürade. Bir kesekfitıdından belki de. Ta da bir paketten . tslâmköy tlkoknlnnun hirinci sınıfı. Otaz altı ö|renei. tçlerlnde yalnız Ikisi kız. Hele en öndeki kızın fözlerinde zekfi kjvılcımları yanıyor. Süleyman. üçüneü sıranın basında. Arkadaslan gibi o da obiektifin ta icine bakmm. Ama bir farkla. elindeki okuma kitabını röstermeyi unntmadan . Atatürk'nn bir resnıi var elindeki kitapta. Bagrma nasıl da sıkı sıkı basmis! Nasıl da Ata' «lyla bîrlîkte çıksın fstemis resmi! Simdi çekse de önüne tek tek incelese arkadaslannın yüzlerini. Hepsini tanıyacak elbet. Benim de ilkoknl birinci sınıdmın resmi var kocaman. Biz yirmi kisiyiz, yabancı bir oknlun ilk sınıfı, ancak varı*ı Törk. ögretmenimiz bir matmazel. fki resim arasında büyük ayrım var. Bizimkinde, hepimiz yepyeni givsiler icindeviz. Cognmuz kravatlıvız. ayakkabılar parlak. kazaklar renk renk. saclar taralı. Belli. dnromn lyi kentsoylu çocnklan bnnlar. Hatırlarım kiminin babası doktor, kiralnin avuk»t, kiminin tüccardı. Sülü'nün sınıfı da hemen hemen avnı giinlerde çektirmis olmalı bu resmi. Benim arkadaslanmın bemen hepsi okndn. ynkscldi toplum havatında. Ta Sülü'nün sınıf arkddaşlan? Ne oldu onlar? tçlerinden bir Basbahan çıkardılar. Baska? O kadar . O çocokfar. o iki kız belki ilkokulu bile bitiremedi. Raç tanesi ortayı, liseyi tamamladı. Hele yüksek öfrenhn yapma olanafı Sülü'den baskasının payına da düstü mü? Basbakan Demirel'e bir sevler, havır çok, pek çok seyler anlatmaiı bn resim. O tünkü arkadaslannın bnrün ne olduklannı düsündürtmeli. Niye yarı volda kaldılar. niye oknyamadılar? Anadoln insanı neden okuma yaztna. e£itimden eeçme olanaklarından neden yoksun? Bunları. hanlar ;ibi daha neleri. neleri... BStün ba sornnlar bin kat çoçuvla karstmızda «imdi. Ama o, bütSn bn çetin sorunlara bir çözüm yolo arayacak. bnlacak bir dnrnmda. «Ben çıktım va. geriye kalandan bana ne» dememesi gereken bir düzeyde.. En çok o pırıl pırıl bakıslı kızı merak etiım. Ne oldn o feoca gözlfi kız? O kendine çiivenen köy çocnklan yaşam rüztarlannda nerelere savrnldnlar? Sülü'nön sınıfındakiler. ürkiye ile Amerika Birleşik Devletleri arasında 3 Temmuz 1969 tarihinde imzalanmış olan ikili anlaşmanın önce ilkeleri açıklanmıştı. Daha sonra Millet Meclisi ve Senatonun gizli oturumlannda, Hükumet, yaptağı anlaşmayi açıklamış, bizler de görüş ve kanaatlerimizle. tekliflerimizi bildirmis ve bu anlaşmanın gizli bir tarahnın bulunmadiğını, tartışmaların açık oturumda yapılmasını ve anlaşmanın Meclislerden eeçirilmesini istemiştik. Hükumet. bilgi vermek ve yaptıgı anlaşmavı savunmak bİçimindeki karannı değiştirme • mişti. ÖYLE hareket etmekle, hükumet kendi açısından hak)] olabilirdi. Çünktı anlaşma seçimlerden önce, her lkj Meclisln de tatil oldugu blr zamanda imzlo.narak aynı gün (3 Temmuz 1969) yilrürJtige sokulmuştu Hükumetin bundan geri dönmesi beklenemezdi Auayasa'rm 65 ve 66. maddelerinin açık hılkümlerine rağmen Türklye'de yabancı blr devletin üs ve tesis kurmasma, asker bulnndurmasına müsaade eden, vergl ve diğer kanunlanmıza deglşiklikîer getiren önemli bir anlaşmayı lmzalayarak. bunu meclislerden peçirmeden yürürlüfe kovmak Için önceden bir anpafmana srinniştı. Bu anlaşmarnn meclislerde görüsülmesi sırasrada baa deglsı'kliklerüı vapılması da normaldı. Bunu önlemek için de anlaşmanın lmzalanması ve yürürlÜSe girme zamanı »zelincle seçlm öncesine fetirilmiş ve anlaşmanın adı önce temel anlasma olarak tlân edllmlsken, asıl metinde çok tarsflı NATO anlaşmasının 3. maddesine dayali bir uyfrulama anlasması olarak adlandınlmak suretivle minareye kılıl hanrlanmısbr. Halbuki bu anlaşmanın verlne geçeceğl 23 Haziran 1934 Askerî Kolaylıklar Anlaşınasi da mecJsten geçmemistir. 1924 Anayasasmın verinl 1961 Anayasası almıs ve sonra. NATO Anlasması da 50 senestn) doldıırmu$ re ttzatılrmştır. O halde NATO Anlaşmasının 3 maddesine Bflre vapılmı? olan ve stiresi de NATO'nun söresi İle sırarlı olan bu anlasma da gUnUn s&rtlanna uygun deaisiküklenn vapılarak meclisîerden geçirilmesi hem normal ve hem de zonmlu iken. hükumetlD ısrarla kacmmasını başka bir nedene baglamak müm kün değildir. T IKILI ANLAŞMALAR 3 7 emmuz 1969 lnrilıli temel ikili anlaşma Y A ZA N : Haydor 1UNÇKANAÎ saynr Başbakanı, ikiH anlasmalar ve NATO İle Uglli son basm toplantısında asıl anlaşmayı açıklamadan, karşı görüş ve düşüncede olanlan köttileven kendilerint ve imzaladıklan venl «nlaşmayı eökJere ıkararj bir çaba ve iddia içinde eörüvoru* Sa\nn Basbakan bu toplantıda «NATO içindf ikili anlafma imzalayan valntt Türkiye defcildir» diyorlar. PognıduT Fakat yapı lan anlasmaların sartlan biribirinden çok farfelıdır Amerika ile Asker! Kolavlıklar Aniaşması imzalayan NATO'da Ikl Ulke vardır: Bunlardan biri TUrkive diğerı Yunanlstan'dır Bu ıkı ülkede Amerikan askeri misyonlan vardır TUrfcrye «NATO KuvveUer Statüsü Sözleşmesi» r.i çok aşan «zel ikili anlasma. nota ve muhtıralarla. Amerikah sivil ve askerî ne^oneJ ve rakınlanna kapitülâsvon nitelifinrtp adii imtıvazlar. vergi, (Çümnjk ve kambiyo muafiyetleri tanımıştır. Diger NATO ülkelert NATO kuvvetler statüstl sözleşmesinin bu konularda çizmls olduğu sınınn aşılması için Amenkahlarla ik:lı arüaşmalar vapmamışlardır. On beş NATO tiyesinln (mzası ile birlikte bu sözleşmenln altnnda A.B.D.'nln de imzası vardır. (1> TUrkiye bu sözleşmevı diSer NATO cievletlprinin aksine öîel b;r anlaşma '21 bir nota (31 ve 23 Temmuz 1956 tarihli muhtıra (41 ile bağunsızlık ve hüktimranlık haklanmızla bağdaşmasma imkân olmayan bir ölçüde genişJeterek Amerikan asker. sivil ve müteahhitlerine özel tmtiyazlar tanıınış ve nakJar vcrmiştir. Sayın Demirel de bu gerçekleri son basm toplantısında kabul etmis ve 24 Eylül 1968 tartlıll nota teatisi ile NATO Kuvveüer Statüsvi SBzleşmesinin VII maddesinln (3f, (a), fif) fıkrasınm degiştiril mesi yoluyla kendflerinin vapmış olduklan anlaşma (5) ile bunlarm düzeltilmis olduğunu sovlemlşlerdir İd, bunun da gerçekle ilgisi yoktur. Hernekadar suç işleyen blr Amerlkalıya JUSMMAT fAmerikan yardım kurulu) başkaru veya onun vekili tarafından verflecek görev belgesinin kabul veya reddedilmesı vetkisi bu anlaşma İle TUrk Ge nel Kurrrıay Baskanlıgma tamnmışsa da aynı nota ve onu tamamlayan ikinci nota ivice incelendiğinde Türk Genel Kurmav Başkanüğırıca kabul edilmeven bir görev belgesine Amerikaîılar ısrar ettikleri takdirde. Ampri kalı samğuı dosyası ile birlikte Amerikan makamlanna derha) teslim edileceöi ve sanık hakkındaH her türlü takfbatın hempn durduruiacagmın acıkça kabul edilmiş oldugu Rörtilür. Oygulama eskiden de böyle oluvordu. Başan bunun neresinde? Gerçek. *e degiçen bir sev vok TUrk sinınndan çiren bir Amerikalı tekrar sının terkedinceye kadar »rtrevlt olacak. isledigi suclsrda" dolayı Türk mahkemelertnde yar ?ılanamıvacakfır. Zarar S B AYm Oemfraf^tO ö ü n » ffltt ten bugüne kadar 1947 Askerl Yardım Anlasması çerçeves) içinde 15 anlaşma yaptıklannı ve bunlarla denlz kuvvetlerlmise destroyer ve diğer savunma ihtiyaçlanmız için askerl ve teknik yardım sağJadıklannı sövlüyor Sfizti pdilen anlasmaya göre. A.BJJ.ierinden altnan malzeme, techizat ve silâhlar. aynı anlaşmanın 2 ve 4. maddelerine göre veriliş maksatlan (Komünist tebdidl) dışında kunamlamazlar Amerika'nın eski Cumhurbaşkanı Jonnson'un TUrk Silâhh Kuvvetlerinin Kıbrıs'a çıkmasını önleven meşhur notasında dayandığı anlaşma bu anlaşmadır. Deglşen bir $ey vok ortada Ayn) anlaşmanın 3 maddesl yardımla tleili olarak Amenkanın Turkiyede proparandasının Türk Hükıımetı tarafından ypnılması sartını da getirmiştlr. Belki de bu sartm «eregi venne çeHnlıvor Bu anlasmalarla alınan savunma malzemelerinin hfç biri veriliş maksadı dışında Amer11ra"nın izni olmadan kullanılmayaeak ve mülkiyeö de Amerikaülara ald olacaktır Amerika her istedi&i an bunlan en küçUk çizik ve eziklen de tamir edllerek geri alabilecektir Demek oluyor ki, Demirel Hükumeö yeni bir şey eetlrmis degildir saglanaca.ktır. Anjastnada 'i'ürk savunmasına yapılacak destegin miktannı, cinsinı, Kalitesi ve modelinı Türk hükumetimn ta5in edebileceğıne ve tnülkiyeti«nın Türk SUâhh Kuvvetlertae eıt olacagı, verills gayesinin dı"şında da (1947 anlaşmasının dışında) kullarulabilecegine ait yeni bîr hüküm ?etirilmis midir? Türkiye. Amerikadan ıbtiyacı olanı ve istediginl degü Amerika'nın verdgini aımak zorunda kalacaktır. Aldıklannı da Amerika'mn arzusu dışında kullanamayacağı gibi mülkivetl de bize ait olmavacaktır Türkıye'de AmerıkaUlara verılen arazinm mülkiveti bizim fakat kullanma hakkı A B D.r.e ait olacaktır. Eski anlasmada da böyleydj Gerçekte kurulmuş olan bu Os ve tesislerin ortak savunma ile de ılgısi yoktur. Bunlar A.B.D fKATO*nun detil) nto güvenli gini Türkiye'de saglama* üzere kurulmuşlardır Tilrkiye'de kunılaeak ortak niteılktekl savunma tesislerınin tumflndanlannın ve person«>lfnin rtlrk ve Türk Genel Kurmavırm baglı olması \h?\m&iT AmeTİkahîar bunlarda ögretmen u?man v«»va <?anısrnan olarak eşit bir «stalü tçtnde bu iunabliirler Oysa oa tesis ve Uslerdeki komutanlar re oersonel Amerikalıdır. Bunlann ha rekât. egitim. istlhbarat ve lrjistik destek ve konrrolleri Ankara'da izinsiz iturulmuş o'an TUSI.OG Amerikan kararsâhi tarafından vapılır Yanl Amertkan kuvvetlerinin blr parçasıdırlar. Türkler bn tert<«lertn dtş Büvenlifinden sorumluduTİar ve buralarda çahsan Amerikalılara imtivazlar verilmistlr tcNt vapılan anlaşma bunlann hlç birüıi degişUrmemis oidtıgu gibi bırakmıştır Hat tâ hükumet. 23 Haziran 1954 Asker! Kolavlıklar Anlaşmasina eöre kanunlaştmlmış olan 23 Haziran 1954 tarihli fergl muafiyetlert anlasması vs eklnl f6), dejiştirmek sövle dursun veni anlaşmayı meclislerden eeçirmemek için destek olarak knllanmaktadır Onlara eftre bu kanunlar daha önce cikanlmıs oldugu ıçin veni snlaşma. verej v« Bümrük muaftyeti lçtn blr kanun degişikligint de jterektirmemektedir Bu da eftsterivor kl veni anlaşmanın esfclstne kıyasla birçok yeni hükümler Retirdigi Iddiası eerçeklere uvmarnaktadır. Amertkalılar adına iş yapan Türk müteahhitlertne kadar wrei muaflyetini eenişletmek suretiyle birçok suilsMmsUere ve Hazinenin vergi öyaına sebep oldufu Danıştay kararlan İle de ortaya çıkan bu anlaşmada aynen bırakılmıştır ••••••••••••••••••••••••••••«••>n»' ••••»•••••••••••••••••••« •••»•»»»»»•••••• SLNAR DOĞAN YAY1NEVİ tFTİHARLA CHARLES P. KtNDLEBERGER ! Uluslararası İktisat Çevıren: Dr Necdet Serin tktısat Doçenti Sİ5'asa) Bilgiler Faköltesi Dış ticaret konusunda Türkıye'de tek temel kitap. büyük boy 289 Sh. metin Büturj titapçilarcia • DOĞAN YAYINEVt: Cemal Gürsel Cad. Yeni Acun Sok. 3/c PK 120 Cebec» Ankara • •••••••••••••••••••<»•••»•••••••••••••»••••• Cumtıunvet 1390 TEŞEKKÜR Deeerli varlıgımız Yevmiyeli Teknik Personele Çagn 4/10195 sayılı Kararnameye göre çalışan her ihtisastaki personelin sosral haklan konusunda gerekli teşebbüste bulunmak uzere İnşaat Mühendisleri Odasuun Harbiye'deki yerinde bir toplantı tertiplenmigtir. 12 Şubat Perşembe saat îo da Harbiye'ye geliniz. f ;| u £* f t; İ NAİME NEMLİ'nin ölümü doiayısıyle gerek cenazesıne seimeK gerekse tâziyette buJunmak suretivle yakmlıklarını esirgemeyen bötün dostlara en derin şökranlanmızı sunanz »tı.ESt Yeni AJana: 148/1398 ıçin kullanılmış oıan incirlıK ve Balıkesir havs Üsleri ve digerleri yine kullanılRbilewktir Cün kü bu anlaşma da vtlrüriüktedir ve Türkiye NATO dışında dahi iradesi dısında Ortadoguda bir savaşa sürüklenebilir. ğımsızlıfmı v* eeemenlifini gölge leyici ve ulusal çıkarlanmıra aykı rı hükümleri eetirmektedir Anlasmanın Amprikan konere karsnna baelı olarsk Tfirkiveve «vunm» rfe<fe?î »snıtıs ilkesi ise. bu anla«man Amerikanın i«rf«"k'e rine eore vurütpr^k ve her tiirlü anlasrnazlıeı ABT) lehine cöze cek cüc ve kuvvettedir Akri halde SIJVTI kesilpn deeirmen gibi Türk Silâhh Kuvvetleri hareket = : ' Valacaktır. Cumhurlyet 1403 En kalitelisi, en güzeli D O K 1 O R KıAiROL UıK S Tarık Z.Kırbakan OEKİ SAÇ »e ZÜHKEVİ Hastaîıklan .VÎUtebassısı fstikJâl Cad. Pannakkapı No.: 66 TEU 44 10 73 Kamu oyu KİLÎ Anlasmalarla Tfirfc kamuoyu zannedildiğinden çok daha fazla ilgHenmektedir. Kamuoyunun hassasiyetinl ve icin olacak. YER KAROLARI Tünel Cad. 40/2 Tel: 44 72 96 İlâncılıic: 6254/1402 İ ÇOK ACI BİR KAYIP ğ Karadeniz'in güven ve sevgisini kazanmış olan faziletli ve namuskâr. dürüstlükte omek olan M. Sabri Kepenek'in büyök oğlu. emekli Tuğbay Etem Şevii Kepenek'm yeğeni. Edip, Güngör. Adile. Nermin. Pervin ve Av. Erten Kepenek'in ağabeyleri, Ayten Kepenek'in kıymetli eşi. Olcay. Eser. Yüksel, ve Koray Kepenek'in biridk babalan, Hâkim Hakkı Dursun Uypır ve Osman. Müfide. Esen Uvgur'un enişteleri, Yadigâr, îbrabiro Uygur'un kıymetli damatları ve veteriner Ibrahim Bakan'ın bacanağı fazilet örneği büyük insan Rize Barosu mensubu Avukat ENİS NACt KEPENEK 10 Şubat 1970 tarihinde PT.T. Hastahanesinde Hakkın rahmetine kavuşmuştur Cenazesı ıı Şubat 1970 Çarşamba gflnü tbugün* Kadıköy Osmanaga Camiınde ögle namazırı müteakip Karacaahmet mezarüğındakı aıle kabnstanına defnedilecektir. KEPENEK ve UTGCR Aileleri NOT: Celenk gönderilmemesi rica olunur. 965'te Amerikalılann. üs tesis ve mevzj olarak Türkiyede işgal ettikleri arazl 35.000 dö. nüm iken bugün bu miktarın 19 000 dönüme Amerikalılann sayüannın da 23.00'den 7.000'e indirilmesi Türk HUkumetinin isteği üzerine vapılmamıştır. A.BJD.Ieri dış ticaret açığını kapatmak için bundan lkj sene önce Amerika dışmdald tts ve tesislerinin bir kıstnını kapatmağa. asker ve subav allelerinln bir kısmını da geri çekmeğe karar vermiştir Ayrıca casus uydularla Rusva'daki elektronik yayını dinlemek ve fotoğraflar çekmek imkân dahiline ginniş oldufiundan, Turkiyede modası eeçmiş olan Manzaralı, Trabzon glbi Usler de kapatılma yoluna gidilmektedfr. Bunlan Türk Hükumetinin başarısi ve son yapılan temel anlaşmayı da bir tasliye anlasması olarak göstermek gerçeklere uypun degildlr. Bugün giden Amerikalı, vann geri gelebilir. Anlaşmada bunu önleyecek hiç bir hüküm mevcut değildir Bize göre bu veni anla;ma kendisinden önce vapılrtıış olan 23 Haziran 1954 tarihli Askeri Kolaylıklar Anls'îmasından fsrk lı ve Türkiye lehine bir hüküm getirmiç de dcSıldir Eski anlaşmada vapüacak degişikük, ılâ ve ve venilemeler Türk bUkumetınin müsaadesine baSb iken yenı aniaşmada amaca uygun oV du&u takdirde böyle bir müsaade alınması lUzumu kaldırılmış tır. 1 Y Sonuç Temmuz 1969 tarihli temel anlaşmanın eskisinden fark lı ohnadıgı ve eski durumu aynen muhafaaa ettiffJ sayın Demlrel'in karşı fddialanna ragmen bir Rerçektir Türkiye, Amerika ile raptıSı bu ikili anlasma ile cok tenkid edilen ve deftiştirilmesi zorunlu olan 23 Haziran 1954 cnrihli Askerî Kolavlıklar Anlasmasım biçimsel ve usuii dpmsikliklerle avnen kabul •tmirtir. Yeni anlaşmada diSer NATO üvelerinden farklı olaTak Tiirkiye'deki Amerikalılara NATO Kuvvetler Statüsil Sözlesmesini aşarak birçok tmtiyazlar ve hak 3 B u temel anlaşmanın beğendirilmesi için yapılan sürekli ve vn&ım propaBandalardan sıyrılıo yeni anla'îmavı eskisi ile karsıla$+ırrlıŞımızr?3 Berçekte deeisen bir $ev olmadıeı ve esasa dokunu'">=V^ınn her şevin eskisi eibl bırakıîmıs olduğu kolaylıkla görülmektedir. lı Resmî Garete No. SSS3 (1954) 2) Resmî Garete So. 8778 (İ95İ) 3) NATO Kanun ve Anlaşmasmın Türkbedeki Mukayeseli Tatbikatı M. Kıran ve Gültekin Güneri < Aynı Kltep > 5) Resmi Gaıete No. 13ÎS7 (1969) Sİ Resmî Gazete Vo. 8747 (1954) ") Re<îmî Gazete No. 10306 (1959) tNE bıı anlaşmaya g«re, «Amerikan Konjrresinin ha*v.xt. • • • 3 Temmuz 1969 İkili anlasmasmda gerçekten bazı degişiklıkler eetirilmişlir fakat bunlann tamamı biçimsel ve usule alttir. önemli deglldirler. Türkiye'deki Amerütan üs ve tesislerinin NATO dışı kullanılmalannm bu yeni anlaşma ile önlenmiş oldufu iddiası da gerçeklere uymamaktadır. S Mart 1959 Dolaylı Saldın Anlasması ( " nın birinci maddesinde «Or•> ' tadnjhıda sulh ve istikran Istihdaf eden mfişlprek karar snreÜnde derpis edildijH veçhlle, sJlihtı knrvetlerln knllanılması da dahil olmak özere t n n •«• lar tanınmışto. Bu vabancı üs ve tPsistprin kumandası, vönetimi ve is'^tilmesi Amerlkalılara ait ohın Türk Genel Kurmavms vev? MATO'ya baSlı degildtr'er Müsterek savunma tesisleri ad> altında Türkiyede kurulmu? veya kurulacak olan bu yabancı tesislerin Türkiyenin savunmasına N NATO ikili anlaşmalar ve bilinmesi gereken