Katalog

SAHtFE 15 Haziran 1969 CUMHURİYET Meclis'in açudığı 200 Uyancî Cerede'yi İşgal ediyordu Bhind Düzce Ayaklanması, Millî Mücadelemizin hassas bir aşamasında bölgeye ?eniş ölçüde ve kısa zamanda yayüması, çevrede doğurduğu tehükeli durum, sosyal çalkantüara yol açması, askert harekât ile isyancılann inatçı ve haüı davranıçlan, kanlı olaylann mey dana gelmesi başlı başına bir kitap, bir tarihl ibret vesikası olacak mahiyettedir. Fakat bizim araacımız daha çok Milli Mücadele gurasındaki ayaklanmalan genel çizgileriyle ve en önemli vesikalanyla bir araya toplamak, bu Millî Mücadele'de Düzce ayaklamması fünkü re yannki kugaklara derli ve toplu bir fikir vermektir. Olaylann aynntılanna fazla girmege calışmayacağıı. Burada dm çok önemll olaylar ve deraler alınacak noktalar Uzerinde durulao&ktır. Düzce ayaklanmaıının gerçekten utanç verlci, millî tftrthlmİBi fölgeleyecek yanları vardır. im, Gnl. KENAN ESENGIN 13 Nisan 31 Mayıs 1920 de Bursa civannda bulunan 20. Kolordu Komutanı Ali Fuat Paşa'ya (General Cebesoy) şu mesajı göndennışti: «Kıyam meseleai Safrmnbolu'y» ve Çerkeş'e sirayet etmiştir. I^dişafu nkara'ya doğnı ve ttri bir cereyan takip eylediçi jröriilmektcdir. Ankara'da istifade edüecek 700 kadar kuvvet vardır. Zstıdevletlerinin oradan alacağmız azamî knvvetle Ankara'ya teşrifinize âcil lüzum vardır. Crvabınızı majdna b*şında ac«Ie bekliyorut.» Yine Mustafa Kemal Paşa aynı gün rJazilli'de bulunan Albay Refet'e (G«neral Refet Bele) de bir telgraf gönderdi ve kücük kuvvetle de olsa bera^ ber Ankara'ya gelmesini istedi. Düzce ayaklanmasını desteklemek ve moral etkisi yapmak için bu sırada Ingiliz Donanmasma bağlı bazı savaş gemileri de bölgeye yakın Karadeniz kıyılaruıda gösteri yapıyorlardı. Ayaklanma sebepleri rfondros Mutarekenameslyle benber An&dolu'nun çeşitli bolgelerinde mılli direnme fikır ve hareketleri belirmeğe baslamıştı. Yunan Ordusunun îzmir'e çıkanlman (15 Mayıs 1919) bu çalışmalan daha da kamçılanu» ve yer yer galeyan halin» gelmişti. Milll MUcadele diren znelerl de fiilî olarak başlamısMUlet Meclisinln açıUş hazırtı. Mustafa Kemal'în Sarasun'a lıklarıyla meşguldü. Yunan çıkısı, bundan sonra Mılli MUkuvretleri lse, Izmir bölgesincadele için aluıan karar ve tedden Anadolu'nun içerilerine dojblrler İtilâf Devletleri özel olaru ağır ajır ilerlemeğe çalışırak îngılizler ve Saray'la Is yorlardı. tanbul Hükumeti için endise veAyaklanma bölgesi, Kocaelı rtci olmaya başlamıştı. Millî yanmadasının devamı idi. BaMücadeleyi baltalamak, boğmak tıdan ilerliyecek dUşman kuvamacıyla durmadan olumsuı vetlerine karşı tutulacak savunpropagandalar yaptınyorlar, halma hatlannı kuzeyden tehdıt kı Mılli Mücadele aleyhine tahediciydi. İstanbul HUkümetı rik ediyorlar, fetvalar verdirikuvvetleriyle bağlantı kurmayı yor, yobatlan, haitüeri kullakolaylaştıracaktı. Doğuya dogru narak ayaklanmalar çıkmnnayı yayüdıkça Ankara'yı etkisi altıve Anadolu'nun derlenip toparna alabılecekti. Nitekim bu alanmasına engel olucu davrayaklanma Gerede ve Kralcahanışlan pl&nlı olarak ytlrUtmemam bölgesine yayıldı ve Büğe oalısıyorlardı. yük Millet Meclisinin açıldığı gun Safranbolu hallnnm «Biz Batı Anadolu'nun en' nazik bölgesinde bu maksatla çıkanlmış padışahı isteriz» diye baş kalolan Birlnci ve Ikincl Anzavur dırmalan ve ayxu gun 200 isAyaklanmasının bastınlmasuun yancının Gerede'yi işgal etme•rkasından Birinci Düzce Asi büyük bir telâş uyandırmıştı. yaklanması başgöstermiştir. Bu durum karşısında MustaBu sırada, Ankara, BUyUk fa Kemal Paşa 24 Nisan 1920 lar, halkı tstediklert gibl kullmnıyorlardı. Bolgenin asayiş mtifrezeM komutanı olan Binbaşı Mahmut Nedün de inançsız ve kararsız bir subaydı. Hem tstanbul Hükümetinl, hem de Ankara'yı idare etmek lstiyordu. istanbul'da yayınlanan ve Milli Mücadele aleyhinde bulunan bülün gazetelpr, Padişah taraîtarlannca köylere kadar gönderiliyordu. Bunlar Padisahm yakında Kuvayı Milliyecilerin asılması için fetva çıkaracagını, Ingilzılerin kısa bir süre sonra tölgeye geleceklerini aralıksız propaganda ediyorlardı. Binbaşı Mahmut Nedim'in yumuşak, korkak ve kaypak davranışla nndan cesaret alan hainler faaliyetlerine hız vermege basladıiar. îngilizierin de yakın destegi devam ediyordu. îsyancüar için ortam olgunlaşmıs, ayaklanma zamanı gelmisti. Boylece 13 Nisan 1920 de •yaklanma patlak verdi. Düzce 'nin yakınında bulunan ömerefendi köyilnde toplanan isyancılar Düzce'de bulunan Suvari Yilzbaşısı Avni'yı yanlarına çagırdılar. Yuzbaşı, durumu sezmişti. Gitmedl. Bunun uzerine isyancılar asayis mülrezesinin karargâhını bastıiar. Binbaşı Mahmut Kedim hemen teslim oldu. Piyade erlerini de teslim etti. Fakat iki suvari su bayı birkaç erle blrlikta k»ranlık basıncaya kadar Düzce' yi savundular. Yuzbaşı Avnl ağır yaralandı, Teğmen Ruhsar şehit oldu. Gittikçe sayısı çogalan isyancılar Düzce'ye girdiler. Hükumeti ve landarma binasını işgal ettiler. Mahkeme Başkanı ile Jandarma Kotnutanını yaraladılar ve hapsettiler. tsyancıların elebaşlan Berzak Sefer, Çerkes beylerinden Vahap ve emekli Jandarma yü> başısı Koçbey Idiler. • Yarın: Ayaklanmaya karşı alınan tedbirler 43 Semâ, »Kudret bey. Kudret beyefendi» derken yilzU aydınlanan, adeta gençleşen kadına bir şeyler sezerek baktı: Nasıl tanımam? O halde buyurun, birer yorgunluk kahvesl içelim, hem de o beyler, beyefendiler beyefendisinden konuşalım. Buyrun! Kadında galiba 1? vardı. Girmemezlik etmemeliydi. Gene de: Bllmem ki, dedl. Rahatsıs etmis olmıy»yun? Aman efendim, estağfurullah... Sema girdl. Kadın da kapıyı kapayıp ardından gitti. Bu tarafa efendim, salona buyurun! Salon. salonun eskl, agır, degerii möblesi kadının görmüş geçirmiş bir lnsan olduğunu anlatıyordu. Zâten karşılıklı orurunca bu daha iyl aıîlaşılmıştı. Mutlaka bey, beyefendi, ya da paşa hanımı olmalıydı. Kahveyi nasıl içersinlz fem? Kadın belki de bir eski saraylıydı kımblllr, « Kahveyi nasıl içersiniz efendim?» değil de «Fem?» deyişi, onun sarayla ilintisini acıklamabla beraber, böyle bir ilinttden dolayı değil, sırf bunu kibarhk kibarlıgı sanmaktaa gelen bir alıj kanlık da olabilirdl. Orta sekerli rlca edecegim, ama, » h m c t olacak.. : ^"^Aa.. ne zahmett «vttdunT~BRi de lçecektim... Çeyrek saat sonra, ellerinde kahve fincanlan, tatlı tatlı konuşmağa başlamışlardı. Kudret bey nerdeee, Şehvsr nerde «femt Değil ml ama? Demek pia kadm nihayet adamın yakanndan düşüyor? DUrdane hamfendinia lçinde umut fllİEİerl kıpırdamağa başlamışt.. DUşüyor efendim. Kadın dilekç» blle rermis! Allah AH»aah. fljrl* bir beyler beyefendlsinden aynlmak için lnsan aklını kaybetmis olmalı değil ml fem? Değil ml ama? Doğrusu Kudret beyfend! uğruna yülarca beklenir. Ne yılları? Ebediyyete kadar! Haklısmız efendim. Zavallı adamcagız, gurbet ellerdekl haplshane köselerinde kimbilir nasıl inliyordur? Genç işi mendilini, tıpkı tıpkısma bir genç kız, ya da kadın davranışıyla gözlerine götürdü. yaş toplanan göz pmarlanm siidi, lç geçirdi. Ah yavrum ah. bilemezsinİE o adamcagınn o çirkef kandan çektiklerini... Anlatmağa başladı: Kudret beyefendi evrte kandan dayaklar mı yemezdi? Kafasında vazojnr mı parçalanmazdı? Çöpçüye pis çöp tenekelerl mi koşturmazdı? Hele bir anacığı vardı zavalh kadını yere yurda koymazdı Allah vermiye. Kudret beyefendi'nin tevkıfi sıralanndaydı işte, bir kızılca kıyamet kı düşman başma bi'.<» temenni etmem, yaak, acınm. Adamcağız el, yüz kan revan içinde öyle bir kaçış kaçtı ki evden .. Semft ha^Tetle^ içindejll. O kalrp byafet yerinde adam demek o «Kenef karı» dan dayak yiye^ek kadar kılıbıktı? anacığı ya? Tanur mıydınız anacığıru? Yoo, hayır... Melekler gibiydi rahmetli. Evde banndırmazdı zavallıyı o Şehvar iti de afedersiniz, ka Diçi Bond MODEST\» 8LAISE ^ SlUESEvJ WJ calLEEİMİZl EBt ^BltABİLJBJZ. . Nasıl başladı îstanbul Hükumeti tarafından beslen»n ve desteklenen hilâfetçi propagandalar, Adapazan bölgesinde daha önce (28 Ekim 1919) da belirmişti. Bu tarih Ingilizlertn tstanbul Eskişehir demiryolunu kontrollan altuıda bulundurduklan zamana ra>!tlar. Bir yıl önce atılan hiyanet tohumlan şimdi yeşermeğe başlamıştı. Adapazan'nın Akyazı bucağında Çerkez eşrafından Talustan ile îstanbul'dan para ve talimat ile gelen ve sövarl olacaklum 30, plyade olacaklara 15 lira vâdeden Çerkea Bekir ve Sapanca'mn Avşar köyünden Beslan adındaki tahsildar 15 kişi ile Adapazan'ns gelprek telgrafhaneden Padl1*h ile görüşmek lsteğinde bulundular ve bu işi zorlamaya başladılar. Kaymakam Tahır, 25 stlı ile bunlann karşısına çıkö. tlçedeki askerler de kendi«ine yardım ettıler. Isyancılar dağılmak zorunda kaldılar, Beslan ile kardeşi Hasan Çavuş da yakalandılar. îstanblu'dan para getiren Manyaslı Bekir ise kaçtı. O sırada bolgede çok »yıf askerî kuvvetlerimiz vardı. Zonguldak'tan getirilen 70 kadar süvari çevrede asayişi «ağlıyorlardı. Çapulcular ya da milli hareket aleyhinde bulunan u dıncagız glder bir yerlerde çalışırdıl Bir yerlerde mi çalışırdı? Yaaa.. ne yapsm? Bu şirretl başma mu•allat eden o. Oğlunun başma bela etmenln kefaretinl odemek için bir canlı gölg», bir hayftl 1 fener gibiydi... ölümünde, ölüsünün kaldınld'.ft sıra bile evde bulunmadı. Ahoabım dedinlz <\m fazla bir şey söylemek istemiyorum şekerira. Yoksaaaa. Ben bu taraflannı hiç bümlyorum. O halde ahbabınız değil. şöyle bir tanv dığınız olacak? Evet evet, söyle bir tanıdığım. DUrdane hamfendi sır verirceslne, sesini k> aarak: O kan sevici ayol, dedi, sevici! Semft gülmemek İçin kendinl zor tuttu. Ama gene de yeni öğrenmlşçesine şaştı: Taa? Bakın bilmiyordum bunu. rah vatı rmh.. Kudret beyden ne İçin aynldığı. yahut da aynlmak 'Vediği anlaşıhyor şimdi! Tab! şekerim. O tıynrtte bir kadın, Kudret beyefend) gibi blr erkekten ne anlar? Zevk almaı ki! Semâ kahresinl çoktan lcmls. fiğreneceklnrtni ögrpnmiştl. Bu arada anlamıştı ki kadın, Kudret beyden yanıktır. Eşelese, herhalde tıerşeyi saçıp dökecek, belM de tıftlft damağında kalan ^udret beyefendinin koliannda geçirdigl aşk gecelerinin tadmdan sög edecektl. Neden kalktınız şekerim? Bile v saatına baktı: Uğnyscağım birkaç yer var da.. Dürdane hamfendi misafirtnln ardmdan kat kapısmı kapmyıp, kapıya sırtıyla davandı: Bu genç. çok güzel kadm mutlaka Şehvar'm sev;*. lilerinden olacaktı. Kudret beyle bir geçmM olsa Şehvar'ı ne dîye arasındı? Herhaide esı?l bir tanıdığıydı, belM de uzun zamandır yok*u buralard»... yolu tstanbula düşünce gelip *ram'.$ olacaktı. Belki de şu anda arka sckağa eecmiş, ^TîânuTun evini soruyordu! r » Merakla mutfağa geçtl. MuUak, apartmanın arka bOlümUndeydi Basma perdeli penceresl Ebâmmlann sokağma bakıjrorda Uz'in uzun bakmdrysa da yoktu kimseler. Evi buluo girmiş olamazdı. Belki de mahalle bakkalın» gitmlşti sormağa. Mahalle bakkalına gitti a 1 sorduysa, tam da üstüne bssmış olacaktı. Şehvar'ın kızıyl» uzun zaman oynıyan bakkal. kı« evlftthğır» yeriyordu ki. Şehvarta akraba olacaklardı. Pencerede uzun uzun beklediyse de ne gelen vardı, ne giden. 1 "^uhaf, diye geçirdi. Şehvar'm Ebftnım :» arka sokaktaki evde oturduğunu öğrendi. Neden gidip aramadı? tyice meraklanmıştı. E s ö mantosunu iırtma geçirir evden cıktı, bakkala geldi: Vaay Dürdâne hanım teyze. hoş geldınii? Teyze mi? Ağzını yjtanm seninl Bakkal güldü: Töbe, ağzımdan kaçıverd* Tey«e senin kaynananl Bakkal gülerek düzeltti: Benim degil, oglumun.. Cenım, şekerim.. açma kutuyu, sflyıı* me k ö H i i Peki peki.. emrtnia? Az önce buraya sık bir genç kadın geltü miî î Yoo... Bakkal Ud yanma bakmdı: (Devamı var) nv Jones TIFFANY JONES DOKTOR Op. Orolofi SÜREYYA ATAMAL Taksim, Sıraselvller 106/4 Tel : 44 57 44 UAUILJVR Dr. Kâmran Şenel 111/6 Tel: 44 88 14 Her gfln 1518 Altnan Ha«t.»ne§1 v«nı I V I C l l i C O Q O ğ İ M I konu ve resim: AYHAN BAŞOĞLU jjNTİKAM YEMİNİ KATIP Pasomu kaybettim. Hükumsuzdür. Asiye Azatoğla (Cumhuriyet: 7356) VETERİNER ILAÇ RUHSATI ARANMAKTADIR Veteriner ilâç formulleri veya veteriner ilâç ruhsatı olup değerlendirmek isteyen şahıslann şahsen veya mektupla müracaat etmeleri rica olunur. A D RES: GAMMA KtMYEVÎ İLAÇLAR A. Ş. Sirkeci Ebussuut Cad. Hak Han 44. 3. kat P. K. 8«S tSTANBLL, Tel: ZZ 30 16 Devlet Orman İşletmesi Yenice (Çanakkale) Müdürlüqünden • 1 Işletmemizın Yenice, Kalkım ve £ngece depolannda roevcut, aşağıda yazılı emval, açık artırma suretiyl» satışa çıkarılmıştır. Parti Mnhammen Bedeli Kmvalin cins ve nevi Adrdi M3. Dm3. 2. S.N B.Çam tomruk 3. S U.B. Çam tomruk 3. S.N.B. Çam tomruk 3. S.K B.Çam tomruk Çam Sanayi Odunu 2. S. Çam Maden Direk 3. S.N.B. Kestane tomruk 3. S.N.B. Saçh Meşe Tomruk 3. S.K.B. Saçlı Meşe Tomruk 3. S.N. Ak Meşe tomruk 3. S.K.B. Ak Meşe tomruk Meşe Sanayi Odunu 3. S.N.B. Kmlağaç tomruk 5 1 40 13 15 1 1 2 1 3 2 2 1 202.000 50 000 2617.000 582.000 770.000 28.000 20.000 60.000 25.000 150.000 60.000 60.000 30.000 270295,00 275,00 145210,00 110135,00 100110,00 90,00 205.00 100,00 85,00 165,00 125.00 100.00 110,00 t • »•••••••••••••••••••••••••••»•»•••••••••••• ÜâncüıJc: 3094/7340 İsianbul jandarma Levazım Âmirliği Satın Alma Komisyon Başkanlığından: 1 Kapalı zarf usulti ile (7000) yedibin adet örme bel kemerı satın ahnacaktır Muhammen bedelı (98.000) doksan sekızbiı lıra olup, geçici teminatı (6.150) altıbinyüzelli liradır. E\saf ve şartnamesi İstanbul ve Ankara J. Satın Alma Komisyon Başkanlıkları ile Izmir Ege Jandarma Deniz Bölee Komutanlıgında görülebilir. 2 thales; 30 Haziran 1969 pazartesi günü saat 11.00 de Demirkapı'daki Komisyonda yapılacaktır. Teklif moktuplarmın ihale saatınden bir saat evvel verilmesl s^rttır. Postadaki vftki gecikmeler kabul edilmez. 87 4654.000 2 Açık arttırma 25/6/1969 tarihine rasthyan Çarşamba günü saat 15'te Yenice (Çanakkale) îşletme Müdürlüğünde yapılacaktır. 3 tsteklilerin iştirak erfeceklerı partilere ait "«7,5 muvakkat teminatı lslefme Veznesine yatırarak bellı gün ve saatte Komisyona müracaatlan. 4 Bu işe ait 51çü llstesi ile sartname Çanakkale ve Ankara Başmüdürlükleri ile lzmir, Bursa, Balıkesır, Bandırma. Biga, Edremit Orman tjletmeleri ile îşletmemiz Muhasebesinde görülebilir. (Basın: 16376/7329)