Katalog

yfj • Mı'/ff Mücadele'de Em. Gnl. KENAN ESENGİN Tipik ONSOZ , Milli Mücadele veya Kortnlns Savaaı ttserin*, bir ç*k kiailer t«r»fınd»n eserler yaanlmıstır. Klşiıel anılar yoyınlsnmıttır. Harp Taribi Dairemiz, resml vesikslar üıerinde nınn çalısmal»r yapsrak her aşamara ve bölümü için kitaplu eıkarmiftır. Bix, milll mnesdelenln çok y»nlı olan olsyUnndan bir p»rÇMinı «lç Ayaklanmalar ve Hıyanetler» kısmını, bn kıymetli y»yınlar içinden rizüp eıkarmak vs dlger »raivlcrden bnldntnmnı Snemli vetikaUn da toplamak ve herkesin koUyca oknyabllecegi, yararlanabilccffi blr hale («tlrmek latedik, Milll müeadeleye karsı olsnlsn, bınlınn nedenlerinl, n m nl hMirlandıklannı, hıyanet yanslannın nasıl ınrdflrHldfiklerini ve bastırıldıklarını, hantjl yönlerden bngflnkft gidişe ben•ediklerini, bnnlardan nasıl ibret dersi ahnnıasının ferekll oldnfnnn anlatmay» çahştık. Hıysnetlerin ksynaklannı, klmler tormfındsn beslendlklerlni, ssyıf düsen bir ülke Içlnde ne gibi h»ln emellerln da(sbilecefini ve ne gibi düsfincelerin hortlsmak Utiyeceğtni meydana koymak istedik. lç »yakl»nm»lann hsngilerinln, hanjl araaçUrls hazırlandığını, en kalın çizgileriyle ve vesikalarU bn küçük kitspta toplamayı yararlı bnidnk. Her yanı lle lbret doln olan bn lç aysklanmslsr, bu hıyanet yansları, millî mücadele tsribimiıin en »eı, enftzflcflyanıdır. Bn olaylan gflnümflzle Blçerek, yabaneı emperytlitt devletlerin kimler ile nasıl isbirllgi yaptıklarını ve bnrada tasssnp, İrtica ve vobazlıfın, siyasi ihtirssların, satılmışlıfın ve Içimlzdr yssadıtı halde yabaneı emeller taşıyan kişi ve zümrelerin en karanlık ve bnnalımlı günlerde nasıl bütün hıyanetleriyle ortay» çıkabileceklerlnin Smekleri (örülecektir. ANKARA, 18 Şubat 1969 Kenan ESENGİN Şeph Bştet'in hareketi apaklanması 26 Ekim 24 Aralık 1919 ör. G«neral Kâzım Karabekir de hatıralannda, Milll Mücadeleraizta baslangıcında tipik bir cehalet, taassup ve irtlca eseri olan bu olayı ayni yönde özetleraistir. Dış dlişmanlara karsı ölüm kalım mücadelesi vermek, lçeride vatanı bölük börçük etmeye. kendi emellerinl gerçekleştir meye çalışan kişl ve zümrelere karşı milll bütünlüğü korumak, sağlamak zorunda olduğumuz bir asamada meydana çıkan bu irtica olayının derinliklerine inmek, lbret verid eereyamnı ve belgelerl derli ve toplu bir halde bugünkü ve yarınkl kusaKlara sunmak yararlı olacaktır. Milll tarihimizi yer yer gölgeliyen, milll güçlere en nazik devirlerde gaileler çıkaran tutucu ve gerlci davranışlardan blnsi olması bakımmdan bu olayın da önemi büyüktür. Hart, Bayburt ilçeslnın 20 kmkadar kuzey batısında bulunan illî mücadelenin şında irticaın, mak satlı yobazlığın tipik bir örneği olan Şeyh Eş ref ayaklanması ibret vericidir. Atatürk'ün nutkunda özet olarak değindiği bu olay, Bayburt'un Hart bucağmda kendisini şeriat sahibi ve beklenen Mehdi diye çevresine ve köylülere tanıtan sahte peygamber Şeyh Eşref in çıkardığı çirkin bir gericilik olayı, bir ayaklanmadır. O tarlhlerin kosullan içinde oldukça üzücü gunler yasatmıs M Diçi Bond blr bucakh. Burada oturan Şeyh Eşref adındaki bir yobaz bazı saf kişilerl başına toplıyarak kendisine bzel yenı bir mezhep kurmuştu. Çalışmalannın 1908 lere dayandjğı anlaşılmaktadır. Şeyhin etkisi yavaş jravas Bayburt, Sürmene ve Erzurum dolaylanna kadar da yayılmıştı. Şeyh Eşrefin kurduğu mezhep ya da tarikat, Saidi Nursi'nin, nurculuğuna çok benziyordu. Onun iddialan da Müsluman lığın esaslariyle çelişmekte, MUs lümanlığı bozucu fakat kendisine ve bir takım Insanlara çıkar sağlayıcı, çei'resinde bir çeşıt hâkimiyet kurma amacma dayamyordu. O da, Saıc'i Nursı gibi Ahirzaman Peygamberliginder!, uydurma ve anlamsız sözlerîe saf kişileri Müslümanlığm temel kurai ve felsefesmi bilmiyen ya da yanlış anlıyan cahil insanlan maksatlı olarak başka yönlere çekmek ıstıyordu. Milli duygulann bozulmasından yararlanarak kendi uydurmalaruu yaymak istiyordu. Bunun için de Doğu bolgesinin en elverişli ve buhranlı bir aşamasın da başkaldjrmaya, kimseyı dinlememeye koyulmuştu. Nasıl ki, nurculuk dinl bakımdan hıç bir esaslı felsefeye dayanmayan uydurma ve söz Ka labahğından ibaret ıse, nasıl kl, nurculuk toplum yapımızı etkileyerek tüm ve maksatlı blr irtica yolu izlıyorrd, nasıl ki, nur culuğur. amacı çıkarcı, hurafelere davanarak halkı ortaçagın karanlıklarma sürüklemek, milll bütünlüğu bozmak istiyorsa, Şeyh Eşref'ın peygamberliği, mehdıhği ve yürütmek ıstediği din de bunun gıbi bır amaç güdüyordu Bugün nurculuk siyasi gelişmeler, oy avcıhgı yüzünden cahil halk arasında gittikçe kötü bir şekilde yajnlmakta ve ay dınlar bunu bir çıkar aracı olarak kullanmakta ve tehlikelı bir hale gelmektedir. Bunlann da Şeyh Eşrefleri, yalancı peygamberleri fırsat buldukları za man başkaldıracaklardır. Bunu görmek istemiyenler büerek. ya da bılmıyerek bir hiyanetin lçine girmiş bulunuyorlar. Kurtuluş Savaşımızın başında ortamı daha elverişlı görerek faahyetlerini hızlandıran ve hals arasına bölücülük sokan, karışılıklar çıkaran bu adam çeşitli tarıhlerde, çeşıtlı devlet makamları tarafından yapılan u yarmalara, nasihatlere aldjnş etmemiş, bildiğinı sürdürrnekten çekinmemişti. Milli Mücadeleye karşı oldugunu da açıkça ^llân ediyordu. mesl, hurriyet asktnın gönüllerde yer alması, kuvvete dayanarak yapılan istil&lann ve üstün lük kurms fikrinin etkismi azaltmış olduğu ve askerl yenme ve eğemenlik kurma ve sürdürmenin imkânsız bir hale gelmış olduğu beyan edilmektedir. Son ra Dogu illerimizde yapılan propagandalann kaynakları ve kim lerden yardım gördükleri üzerinde durulmakta ve bunlann da, Ermeni propagandası, Avrupalılann telkinleri ve bazı kişilerin ihtiraslan, kendüenne çıkar ve yüksçk mevki elde etmek amaçlan için yaptıkları propagandalar olduğu, bu üç kaynaktan çıkan fikirlerın sosyal yapımızı bozmak, bölücülük yaratmak ve sonunda hurriyet ve bagımsızlığımızı yok etmeyi hedef alarak bir Turklük, Kürlük meselesl çıkarmaktır. Ayni zamanda Istanbul siyasetinin Anadoluyu ihmal etmesine ait ko nuları Türklere mal etmek. boy lece Kürt • Türk arasına ne^et sokmak, bir Kürt hükümeti kur mak perdesi altında Doğu illeri gençliğinin birleşmesine imkân vermemek ve çeşitli nedenler'e Kürtlerle Türkleri birbiri aleyhine düşürerek bölgede en % z sayıda ve güçte olan Ermenilerin egemenliklerini sağlamalanna imkân vermek gibi konular açıklanmıştır. Burada Ermenile rin TUrklerl etkUedilderl, kendlleriyle ayni soydan olduklannı söyledikleri, oysa bunun türo bir uydurma olduğu, din, dll, seciye ve geîenekler yönünden incelenmiş ve tarih bakımrndan Ermenılerle Kürtlerin arasyıda bir ilişki olmadığı ortaya konmuştur. Bundan maksadın, Ermeni propagandalarırun bazı gençleri etkisi altına almak üıtimaline karşı büimsel dayana's lar vermekti. Nitekim raporun 7 nci sayfasımn ortasında. «Bilmiyerek hayalî ve hissi bir tskırn düşüncelere kapılarak hakikstten ayrılan gençleriraizi nyarmak, bıifiin için birinci vatani vazifelerimiıdendir» denmektedir. Tavsiyeler Rapor, Doğu Illerlmizin durumunu her yönü ile inceledikten sonra yapılması gereken hu susları şöyle sıralamaktadır: f)Biz birleşirsrk idarî ve ekonomik üstünlük bizde kalır. O Ermenilerin atcş, bomba, zulüm ve yok etme ile izliyecekleri imha siyaseti, bizim birliğimiz karşısında akim kalmaya mahkumdur. O Avrup» ne karar verirse versin, bir »ray» gelmif büyük bir çoğunlufun karşısında tek başına Ermeni eğemenliği kurması imkânsız olacaktır O Bizim blrligimlz Snfind* Ermenistan knrmayı düşünme» nin bile pek garip ve anormal bir bayal olduğu bütün cihana anlatılacaktır. 0 Birleşmemizden Doğu illerinin bir Türk tslâtn olmaktaa başka bir hüvlyete sokulamıy»cafı kanısı doğacaktır. O Bu esaslar, millî birHğimizi bozmada çıkar anyad kuvveileri uısaf içinde kalm»y» ve hakikate dönmeye çevirecek* tir. Şu halde, memleketımizl kur>taracak esas tedbirlerı ikl kellmede özetliyebileceğiz, birlik ve bölünmeden sakmmak. Rapor, bundan sonra şu tttfsiyelerde bulunuyor: Kesin olarak göç etmemek. Derhal bilimsel, ekonomlk ve dini teşkilât yapmak. Saldınya uğnyacak Dogu tllerinin herhangi bir bucağ*nı ^avunmada tüm birleşmek jerektir. En kalın çizgilerinı aldığıma bu rapor, Musttfa Kemal'in Er zurum Kongresinden 36 gtln önce Doğu ülerimizdeki durumu ve milll kuşkulan, alınacalc yurtsever tedbirleri ayrıntılı O larak açıklıyordu. I A RIN: BtNBAŞI NURl ŞEHİD £DtLİYOR. n uç. 40 KAGITCI • »•••IIIHIIM,,, UIIIIIIIIIIIHII Tiffatıy Jones SfDlP SSTE\S^4 tŞfM BiTfKTie J M E cââas ^ y . j r i p g ^ o v ^ ^ ^ , ^ İTIFFANY JONES PETBZ'İM A VE İSİMD& I i Bu sırada Doğu Anadolu illerinde durum ne idi? Bütün Anadoluda olduğu gibi, Doğu illerimizde de milli hareket ve faaliyetler ve dırenme arzulan Müdafaai Hukuk fikrinin ilke ve ışığı altında doğmuştu. Bunun en faal ve dnemll merkezi de Erzurum idi. Bu geniş ve hassas bölgede ise İ5 inci Kolordumuz vardı. Çeşitli adlar taşıyan cemiyetlerin kuru luşlariyle işe başlanmıştı. Bu kuruluşiar 23 Temmuz 1919 Erzurum Kongresi ile asıl anlam ve önemini kazanmıs bulunuyorduDoğu bölgesindeki bu milll hareket ve faaliyetler Mondrös Mütarekesiyle ortaya çıkmış ve Itilâf Devletlerinin Anadoluyu yer yer işgalleri ve Yunanlıların îzmire çılanalariyle milll bir galeyan halinde gelişmişti. Bölge Ermenl tehlikesi karşısın da gereğinde sılâhlı blr mücadele lle varhğını korumak amacını füdliyordu. Bunun yanında bolgede çok korkunç propagandalar yapılıyor, Ermeniler Kürt meselesini alevlendirme, onlan da kendilerine ortak bir duruma sokmak istiyorlardı. Diğer yandan bir bafımsız KUrt devleti kurma fikri sinsi sinsi Dogu illerimize sokulmaya ve yayılmaya baslamıştı. lç ve dış olayları çok lyl izllyen ve değerlendiren Erzurumun aydın ve yurtsever kişileri daha Erzurum kongresinden önce durumun nezaketini görmüşler ve kuşkularını, alınacak tedbirleri, lzlenecek yolu çizmek üzere 17 Haziran 1919 günü Müdafaai Hukukun îl Kongresine bu konuda değerli bir rapor okumuşlardı. Doğu illerimizdeki durumu ve o zamanki haklı endlşeler belirten bu vesikanm esaslannı buraya almayı Milll Mücadele tarihimız bakımından yararlı gördük. Bu rapor 18 sayfadır. îçışleri Bakanlığı arşivinden fotokopileri almmıştır. VİLÂYATI ŞARKtYE, MÜDAFAAt HTJKUKV MtLLtYE CEMİYETt ERZURUM ŞUBESİNtN KONGREYE TEVDİ EYLEDİĞ1 RAPORDUR. 17 Hazlran 1919 t&rihlnl t«şıymn raporun baslığı şöyledir: Bu rapor çok önemli konulan kapsamaktadır. öno« yirmlnel yüzyıld» Jnsanl»nn 11ermıllt Hiıy|nıl»nnın ü M 0Ulr DUM...OÛZEU TL>M BOVUMCA /VUJMA. y E T E » r » AYHAN BAŞOĞLU JİNTİKAM YEMİNİ na bir şey deyim mi? O Kudret orada boş durmaz. Şerefsizim, ja Cezaevi Müdürünü, ya mahpus birilerini mutlaka mutlaka kafese sokmanın yolunu Deve heyecanlandı: bulmuştur. Ne dedim demin lokantada? Baykuı Sağlama Idns'ti... peki, bizden nlye sakladı pezevenk! Serçeler nasıl kendi ayaklarıyla düşerSemâ'yı görmeğe geldiğini? ler yem olurlar? î? çıkacaklar da öyle, kendileri Gerçekten de, neden saklamıştı? gelirler. Kaı kancıktan da şansı çok açıktır. Hela Bu işin içinde bır bit yeniği var! karı ayrılmak için müracaat ettiğine göre, etekleri Birden başı kalktı: zil çalıyordu hergelenin. Hemen, hemen yeni bir, Arkadaşlar, dedi, bunlan bulacağızl veya birkaçını peydahlamışür. Buıda bir kocakarıOrhan Bomba: • ,r Nanl? , • sı vardı» îfakat hamm. Karıa anlattı o gün, onun• la mercimeği fırma vermiş de kavga, gürültü, kıya •' Evet, nasıl bulacaklardı? Koca Istanbul'du bumet.. Midesiz deyyu^jn da bindirl , . ' rsbo. Kadının çimdi kımınle yasâdığıru, neredc ]ra Çocukları? tıp kaiktığını bilmek zordu. Kızı mahalle bakkalıyla mi, oğluyla mi n« Evi nerde? Yahut hangi otelde kalıyor o kal o biçim! Okullarına gelince, tıpkı tıpkı babaları. tak' Hıh demiş burnundan düşmüşler. Okula mokula Garsonlar bakıştılar: Kaldığı oteli, yaşadığı adabirer tekme, kapmışlar zengin birer kız, şimdiye mı bıliyorlardı ama, soylemek doğru olur muydu? Allah bilir iç güveyisi bile girmişlerdir. Karı zâten Valla hiç belli olmaz efendim, dedi genç Ebânım'la Allah ne verdiyse... Bu gece Emirgân'da garsonlardan biri, mâlum ya, dansöz milleti bun1 filân yakalarsak jerefsizim kurtulamaz elimden. lar An, lokantada üstünü arıyacaktım onun, bırakma Dev» arkadajlarına döndü. Bayağı •yümıştı: dınız! Bu gece onlan bulmalıyız! Nerde? Deve'nin tahmin ettiği gibi, Emirgân'dakl çay bahçelerinden birinin bir köşesinde, Semâ tstanbul kazan, biz kepçe.. nerde olursal 1 ie muhabbetı sardırmıslardı. Zor, dedi biri. ' Bir başkası: Fokur fokur kaynamakta olan «emaverden çay koyan Semâ : Vakit çok geç oldu. Kimbiür neredeler. Benden pasol Valla Idris âbi, dedi, is benim dilekçeml» bitecekse mesele yok O zamanki sikâyetim ds şunun bunun teşvıkıyle olmuştu? Fakat yazık Deve yeniden sarhoş olarak tehlikeli bir send» olmus Demek içertie şımdı? leyişle Orhan Bomba'ya tutundu: Içerd'e. Sen bennen var mısın? Gıdip görmeliyim öyleyse. On beş gün Varım be âbi! sonra bu çalıstığım verle kontratım bitivor, ba»ötekilere döndü, Yavuz Sultan Sellm edâsıyla: ka bir pavyona geçeceğim. On gün izın ahr... Erkek olan benimle gelir, olmıyan kenef ka Gıtmek mi istiyeceksin? rısınm yanına döner, mar;! lcap etmez mi? Ben Kudret beyi çok seAz ötede bekleyen taksıye gitti, Orhan Bombay verim. Hele kansını görüp tanıdıktan «onra..; la bırlikte girdiler. Ötekiler gelmedi. Zâten lüzum adam yakıçıklı, çok vakışıklı hem de Her kada yoktu. dmı mesut edebilir. Benl evlenme vaadivle al Çek oğlum Boğaz'a! dedi. datmasaydı. ellerin sö?üne gene de vallahi alAraba çevik bir manevradan sonra Boğaz yodırış etmezdim. Ama, aldattı ! lunu tuttu. Neyse, olan oldu, eeçen geçti. Yarın mahFakat kafasma fena yerleşmişti şu ldr:.. Herlkemeye bir dilekçe .. ha? fin anastnm gozü olduğunu bıliyordu. Sineğin yağı î'terseniz ben kendim gelevim? nı hesap eoer, içinden pazarlısU, cDeyyusun biri.y Sen çimdi dilekçeyi ver, gerekirse sana di. Kudret'ten kımbilir nasıl bir mektup almış, tel çekerim.. etekleri nasıl zıl çalmışü da onlardan ayrıhp, jazı Yeni bir seyler ayarlamadı mıî makır.esini kaptığı gibi fırlayıp gitmişti. Şimdi ya? Sakladı : Demek Istanbula geleli bir hayli olmuştu? Bir hay li olmuştu ki. işlerini ya görmüş, ya da görmek Yok canım. Içerde, kimi görüp de ayarh» yacak? üzereydi. Böyle olmasa Beyoğlu'nda ne işi vardı? Para yemeğe çıkmıştı. Ah ne diye elinden kaçır Ah nedir o? Bir kadına söyle bir baksın, mıştı sanki deyyusu! kâfi! Birden âdeta kulaklarını diken Semâ : Bilemezsin, dedi. öyle dürzüdür ki, içinden A a., dedi, bakın kim indi taksiden t pazarhklı, sineğin yağmı hesap eden.. Bak Istanbula gelmiş. bizi es geçti. Niye? Parah da ondan. îdris döndü, çay bahçeMnin önünde duran Ama diyeceksin ki sana ne? Öyle değil kazın aya taksiden Deve'nin indigini görerek telâjlandı : ğı. Yemiş içmişliğimiz, gezip tozmuşluğumuz var! Kalk, kalk tüyelim ! Neden bizden kaçtı? Buraya niçin geldi gizlice? Sa(Devamı vmr) Adana Çukurova lopraksu Döner Sermayeli Işletme Müdürlüğünden a) Aşağı Seyhan DrenaJ projesi inşaatlarında kullanılmak maksadı lle çadır ve karyola saalınacak, otobus ve traktör klralanacaktır. ra Muhammen Geçici Ihale Ihale 10. Malzemenin cinsl Miktan keşif bedeli teminatı günü saati 50 adet 17000 1 Çadır satm alınacak 8Î0 0O 27.6.1969 11.00 2 Karyola satın alınacak 200 adet 15000. 750.00 286.1969 11.00 3 3 adet 78750. Otobüs kiralanacak 3937.50 30.6.1969 9.00 (Yevmiyeli) 4 Damperli, römorklu trak7 adet 89250. 4462.50 306.1969 11.00 (Yevmiyeli) tör kiralanacak 1 Yukarıda cinsi, miktan, keşif bedeli, geçici teminatı ihale günü ve saati belirtilen işlerin eksiltmesi 2490 sayılı kanun hükümlerine tâbi olmakstzm kapaiı zarf usulü ile ihale edilecektir. Otobüs ve tarktör kiralanmasmda istenllen miktar kadar talip çıkmaması halinde, ayn ayn iştirak etmek istiyen otobüs ve traktör sahipleri, otobüs iç:n yukarıda belirtilen teminatın üçte biri, traktör için de yedıde biri kadar teminat yatıracaklardır. 2 Eksiltme. yukarıda belirtilen gün ve saatte TOPRAKSü Çukurova Plânlama Bölge Müdürlüğünün Şeker Fabrikası bmasında yapılacaktır. 3 İhale dosyası her gün mesai saatleri dahilinde Bölje Müdürlüğunde görülebiUr. 4 Ihaleye gireceklerin en geç ihale tarihınden üç gün önce şartnamede göstenlen 1 U zumlu belgeler ve bu işlerle meşgul olduğuna dair belgelerle müracaat ederek giriş belgesl almaları şartrır. 5 üsulune uygun hazırlanmış kapaiı zarflar ihale saatinden bir saat önce makbuz muksbllinde Komisyon Başkanlığına verilecektir. 8 Eksik belgell dilekçeler, telgrafla yapılan müracaatlar ve postadaki gecikmeler kabul olunmaz. (Basın: Ç 817/17044/71671 tın