Katalog

SAHİTE D'.".T 11 Mavıs 1969 CUMHTRİYET Çok partili rejim. tek adamlar ve kahramanlar > rejimi degildir. Çok partili rejimde bir iktidar partisi. eğer kaderini bir tek adamın veya kahramanın iradesine terkederse, o partüüu başında, Damokles'in kdıeı sallanır. MENDERES'in DEAMI Yazan: AYDEMIR Zirvede anlaşmazhk Çok partüı rejimde parti grup ları güçlü olmalıdır. ÇUnkü çok partılî rejimde bır partı, hele İktidar partısl ise, o partide hukumeti uenetleyebilecek tek guç, parti grupudur Partı grupu zayvt olursa, o partıde tek adamlar, kahramanlar kolaylıkla turer. Ama o zaman da, partının ıradesı, tek adamın irade6ı olur. Bu tehlıkelıdir.. Demokrat Partıde parti grupu, meselâ Halk Parti/sine bakarak, daıma daha güçlü olmuştur. Konuşan grup olmuştur. Ama ne çare kı, bu güçlu ve konuşan grupun sozıi, parti içınde kahramanın gücünü, hıç bır zarnan aşamamıştır. Bu boy le olunca da, partinin ve parti grupunun iradesı, daima bu kahramanın iradesine baglı kalmıştır. Evet, kabul etmek lâzımdır kı, D P. de grup ıçı mucadelelen, dıremş çabalan daıma olmuştur. Hele memleket artık ihtılâle kayarken, grup içindekı dıreniş daha da canlı dıle gelrr.ıştir Meselâ Hükumet değişmelidir, örfi tdmre kaldınlnuüıdır, Tntuklanan gen$)er ser best bmkdmalıdır. tatek ve teklıneri, hatU takrirler haline de gelmıştır. Ama ne çare ki, bu sağduyu, bu ılerıyı gonlş, muzaifer olmamıştır. Bayar ve Menderes, arkalarına kattıklan iktidar güainü, fecl bır akıbete sürüklemışlerdır. Yanl kaydetmek gerekir kı, grupta, yani zirvedeki arüaşmazlık, daıma mevcut olmuştur. Ama bu anlaşmazhkta dırenış gücu, iktidar kahramanlan karşısında, daima gliçsüz kal mıstır. Halbuki bunun tersi olsaydı iktidar, hattâ ihtilâlm arıfesinde bile, kadertni değıştırebilirdı. Şimdi biraz, gelışmelere göı atalım . Tmhldkat kaldırdmalıdır, Komtoyonn Grupta olayların akısı Bu konuyu lzlerken, evvela 1955 kasımınd» ve grupta patlayan buhram tekrar hatırlatrnalıyız. Bu buhran, beklenmeyen bir şekılde, atlatılnuştır. Yani Manderes, bütün kablnesinl feda etmiştir. Ama kendisl içln güven oyu alarak, kendiainl tnır tarmıştır. lktıdarm kadrosuna da, boylece degışmezhk, dokunulmazlık gıbı, aslında anti demokratik bir hava sağlamıştır. O zaman Sıtkı Yırcalı, Menderese karşı çıkanlardan bınydı. Bu degışmezlık, dokunulmazlık havası, 1959 kasımında ve Meclis Başkanlığı seçımı hâdisesınde de kendısıni gostermıştır Meclısın devamlı başkanı olan Refık Koraltan'a karşı, ge ne Yırcalı bir başkanlık değışmesi mücadelesıne gırer. öğrendiğime göre, Yırcalı, Panste okumuş, aydm bir hukukçudur. Kendıne ve sağduyusuna güvenır. Açık mücadeleden çekınmez. Şarklı bir polıtikacı değıldır. Kendısinı namzet olarak ortaya atmak ıster. Taraftarlan da vardır Fakat gerek Menderes, gerek Bayar buna karşı çıkarlar. Evvelâ vazıyeti şoyle boyle oyalama çabalan, ama sonra bu Başkan değişikliğıne karşı tam bır dıreniş' Haîbuki grup pekâlâ bir başkan değışıklıgıne karar verebılırdi. Gerek 1955 kasım buhramnın, gerek bu başkanlık mucadelesi nin ön »aft* beliren şahsıyetl olan Sıtkı Yırcalı, 1960 dakı ıhtılâl öncesinde de, öyle anlaşılıyor kı, gene mücadele safuun onündedir. Grupta evvela Tahkıkat Komısyonu karanrun alm maması içın çalışır. Zaten bu karar grupta ve tam olarak tasvıp görmüş de degıldir. Sonra 97 imzalık bir takrir hanrlanır. Tanh 23 mayısür. «Son gelışen oîaylardan oturü, kamu oyunda belirmekte olan çeşitli yorum ve endişelerden btüru grupta bır goruşme açüması» ıstenir. Başta gene Sıtkı Yırcalı gorünur. Ve takrir, bir halta bncesınden, yani Harbokulu yüruyuşünden önce hazırlanmaya başlanu\ 23 mayısta grupa verılır. Yırcalı, Tahkıkat Komısyonunur. da yetkılenni dogru bulmaz. Yırcalıya göre, bu komısyonun ve selâhıyetlennin dayan dınldığı ve ıç tüzuğün 169177 maddeleri, ancak şuna müsaıttır. P Tahkik etmek, bilgi edinmek, ^ Suç unsuru var mı tesbit etmek. O Meclisi temir etmek. Sonra gene iç tuzüğe gore • «Komisyonlar bu gorev! Botıd MODESTY BLAISE C?»6ME / u SAU/UE y»parken, Savcı, Sorju Hikimi veym bic bttküm unsuru gibi değU, bir tetkik ve tahkik organı olarak bareket etmek lorundadır.» Nıtekım teklılın gerekçesınde, bunun bır ilk tahkıkat konusu olduğu belirtilir. Oysa kı, tasan maddeleri, bunlan bır yana bırakır. Komisyonu, Savcı, Sorgu Hâkimı ve ceza mıkmu veren bır yargıç hahne koyar. Komisyonu ıcra ve kaza yetkıleri ıie donatır. Halbuki boyle yetkılerın çoğu, sıkı yonetım kanununda bile yoktur. Hülâsa, hükumet ve grup, yepyeni ve kanun dışı bır organ ortaya atmaktadırlar. Hattâ bır ara lık bu tasarıya: «Komisyon. âmmenin sükSn ve huzunınu temin için, her tiirlü tedbiri alır.» maddesı bile gırmıştı Boyle bır yetkı :se, devlet üstıinde devlet yetkısıdır. Nıhayet Yırcalı ve arkadaşlannın dırenişı, ancak bu hükmu tasarıdan çıkarmalarını sağlar. Hulâsa, hvikumetm ve grupta hukumeti destekleyenlerın getırmek istedıkleri organ ve aldıklan kararlar. yalnız Anayasaya dofıl, kuvveflerm aynlığı prensıbıne de aykınydı. Yani icra ve kaza kuvvetlerı tek organda toplanıyor demektır. kjkat Komlsyonn İ^Ierinin IOUS erdiğini Uân edeceğim, dıye konuşur. Fakat Yırcalıdan sert bır cevap alır: Artık halk üuuuaaz! Bixe, halkı inandıracak yeni bir taükümet lâzım! Son söz söylenmlştlr. Menderes kıpkırmızı kesılır: Pekâl», yani Hükumet Bav kanı da mı değişecek? Bu sözleri ıle gene görüniir ki, Büyiık Menderes, şuur altın da dıkılen Küçük Menderesten bır turlıl kurtul&mamaktadır. Halbuki giınun ve şartlann emrinı pekâlâ duyabilirdi" Evet, Hükümrt Reisi de değişecek! Sıtkı Yırcalının ise d&vası, Menderesın yenne gelecek »damda değüdir Evet değişebUİr! Kim t ü \eni sağlarsa o hiikümeti kurabüir. Hattâ karar alabiliriı: Burada harır bulunanlardan hiç birimix, veni hukümette vazife almasın! SITKI YIRCALI Haklı çıkı$lar na lesir yapar . Sanı\orum kı o sırada ve o gun ku şartlar içınde, bundan daha zayıf, bundan daha jersız bir konuşma yapılamaz. Bu satırîarı > azarken, Bayarın, Istanbulda bır Osmanh Saraymda verdığı bir çalgıh yemekte, bır şarkıcı hanıma soyledığı söderı okuyorum: Bir gâfil avlanmıyacağız. Blx hiç bir zaman gâfH avlanm»yacağız!. Boğazıçı kıvısındaki yaldızh bır sarayda Saiıye Avlaya b\ı t« mınat veribrken de Bayar üerlyı gormüyordu Ka'.dı kı Bayar, Gâfıl avlanmadı. Kendısı \e ken disine bağlı olanlar zaten gaflet ıçmdeydıler . O gun ve bu son toplantmın h» vasını Bayarın değerlendiremediğı gibi, Menderes de değerlendi» remez' Bir dehlizinfcindesinlz!Çı» kı; yecini goremiyorsunuz. Ama ben, o dehlizin sonunda. .ki ışıklı noklayı (çoruyorum. Sl zi oradan çıkaracağım. Sizi beu Kurtaramazsın! Kortaracağun!... Ve Menderes odayı terkeder, çıkar. Eskişohire koşacaktır O» rada onbinler onu alkışlayacaktır. Ama eonk artık calmak üzeredir. ve Menderes Eskı««hirden, tevkif edilerek getınlecektir Bayar'a gelince? Bemm urun suren araşürma ve soruşturmalarım bende §u kanıyı uyandırmıştır kı, bırçok vasıi lanna rağmen Bayar, hıç bır zaman ileriyi gören adam olmamıştır. O gun, orada da bir sıradan adamdır. Menderes'e en son kozu da kavbettırır. Ve söyleyebildıklerı şunlardır: Bir kritik durumdayıı. Bu de\ rede bir hükumet değişlkliğine eitmek, içeride ve dışanda, fe Grapta fedhiş havası estiriliyorî Zirvedeki anlaşmazlık ve ç v tışmalar boyle gelışır. Grupta sağduyu, hattâ bazı elemanlan daha kazanır. Ama ertesı gun bazı gazetelerde şu haber yayın lanır~ Bshkeslr milletvekili Sıtkı Yırcalı, Grup Idare Heyeti tarafindan HaTsiyet Divanına verilecektir. Yani Yırcalı partıden atılacak tır Bu haber, Grupta Tahkıkat Komısyonuna karşı dırenenlerden bır tosmını smdınr Ama byle anlaşılıyor ki Yırcalı, mıicadelesını surdürmektedır. Ama kanun. 27 Nısanda Meclisçe kabul edılir. Ve gaıetelerde ıse, Meclis müzakerelerınm neşrt dâhı yasaklamr. Halbuki bu tasarruf, alemyet açıklık prensipıne aykırıdır. Hulâsa ıktıdann onculen, hem kanunlan, hem kendılerinı her çun bıraz dah3 ve kıskıvrak bağlarlar. YARIN: Size teessüf ederim TJC KÂĞITCI <=*•' 10 > Müsaadenizle' j t , , , . Eluu sıkıp cıktı. Nabeteilete gweken vyarik*~ y? kımbilir kaçıncı kez yaptıktan sonra çekti gıtti. • Mufettısler muîettışı» kendıni suçlamıştı. N« diye sereserpe konuşmuş, işı polıtikaya dokmustü sankı"* Cepte metelık nanaydı. Karnmı dojurmuşlar, cigaradan ıdare etmışlerdi ama, yarın sa baha kadar cıgarasız ne yapacktı? AHmdaki portatıf karyolada esneyerek gerînirken, az kalsm derme çatma karyola «Müşekkel» ağırlığı altında kınlacaktı; ya da ona öyle gelerek, gerınmesmi yarıda kestı. Su son bırkaç günde ne tuhaf olaylar geçm'3ti başmdan! « Baltayı taşa vurmanm daniskası!» diye mırıldandı. Şimdi Istanbul'da kalmış «Mel'anet ar kadaşları.nı gvılerek düşündü. En çok da Deve'yU İt, hâl hatır sormadan, «Mangırdan ne haber?» demişti. «Kenef karı»ya ksptırdığmı öğrenince de tepesi atmıştı: • Ulan iki elınle bir şeyi doğ rultamazsın! Gordüm ama, senin kadar becerık" sizıni görmedim'» Iyice ufalan cigarasından yenî bir duman, iz marıti fırlattı. Paralann «Kenef kan»ya kaptınlı şına başta Idris, ötekiler de bozulmuşlardı ya, en çok Deve. Mosmor keâlmiş, « Peki nasıl ödeye ceğız îimdi ev kiralarunızı? Bakkal, kasap, manav borçlarunız» tdns buranın kırasını nasıl verecek? Çaycmın alacağı'. Ne olursa olsun bütün bu yüklerden kurrulmuştu vesselâm. Sabahleyin erkenden kalk, kahveye koş, saatlarca gazetelerin ıcığını cıcığını çıkar, nerede bir yolsuzluk, ya da iş kazası havadısi okursan zıpla »evınçie, mel'anet ortaklannla taksilere doluş, tam bir «Teftij heyeti» çalımtyla yolsuzluk ya da i? kazası olan yere git Arkadaşlardan kimi tahsildar rolünü oynasın, kimi «Bey efendi» diye Snden koşup. saygı numaralan içinde kapı'.ar açıp atölyelere buyur etsin. Boktan tef tiş numarası. îşyeri sahibinin yuzüne bile bakmadan, tahsıldara < Yaz'> dedi, «yaz beşyüz'» ve zmıt » u t zııt çık. Tahsildar artık üç yüz mü, ikiyüz mü her neye razı ederse manprlan kessirv, eline boktan bır makbuz, imtıyazmızın altındaki gazetelerden birınin abone makbuzu, makbuzda belli behrsiz bir yazıyla « Şu kadar aylık abone bedeli>, ya da • Reklâm karşıhğı. yazsm ama işyeri sahıbi farkına bile varamayıp, ceza makbuzu sansın ve sevinsin ucuz atlattığına... Sesli sesli: Dümen iyiydi ama. kazandığmı dört, be} kijl paylasmak.. yaştı, yaş! Derın bir is geçirdi: Hep Anadolu'da dolaşıp o inekleri Istanbulda yenidetı bulmasaydım başuna bu belâ gelmezdi! Mücadele durmuyorl Ama Grupta mücadele durmaz Ve olayların akışmdan şu anlaşıhr ki, Yırcalı da Haysiyet Divanma verilemez. O gene sab. nededır Zaten elde bır de, bir türlu yunitülemiyen 97 lık takrır vardır Grup son çatışmaların ıçmdedir. Sıtkt Yırcalı, Rıîkı Salım Burçak, Mustafa Ze ren, Sahtn Giindeş tehlike çanlarım çalarak, baştakıleri uyandırmaya gayret ederler. Nitekim 23 Mayıst, Bayann da iştıraki ıle bir toplantı yapılır. Bayar kararsızdır. Başvekıl tedırgindir. Grup Idare Heye'ı çoğunlugu şaşkındır. Memleketin nabzının atışlan 1se sertleşmiştir. Hava gergindtr. Daha doğrusu öyle bir hava var dır kı, hatt* bu toplantının bile sonu gelmeden, neler patîıyabıleceğıni kimse tahinin edemez Menderes ise, seyahat peşindedır. Her gittigi yerde on blnlenn nasıl kendisini karşıladiklannı gbsterecektir. Artık sizin sonunnz geldl. diyenlere hadlerini bildirecektir. Ama Grupta gidişi iyi görmlyenler. hem bu seyahatlerin sırası dejıi diye çırpınırlar, hem ortaya gerçekleri sererler: TedbVrler netice vennemiştir, Alkış demek, tasvlp demek detüdir, Komisyon yssakluı kalkmalıdır, Seçimltrin terlhi tlân edilnıeUdir, Normal şartlar kanunl»rı TÜrütülmelidir. Başvekıl ise, oyalayıcıdır. Eskişehlre gidec«fijn, T«h YEMİMİ SllVANA •• J Kendi kendini cevap'adı: Gelmezdı, gelırdı.. her neyse, geldı. Şımdl bUi.bâdıreden kurtulmanın yolunu bul! Göz kırptı: Nasıl? Omuz silkti: Şımdıden nasıhnı ne bıleyim? Dur bakalım yarın olsun Savcı tevkif ederse edeı sl yok, sağlama edecek. Etaujecek olsa ne d.j» candarma muhafazasında suç yerine yollasınlarT Durakladı: Suç mu1" Ne suçu? Aklmdan, buraya geçen gelişinde ilk teftîf ettiği şarapçı, sonra uzun boyuyla maşayı hatırla tan otelci, otelcinin evi, nıkâhlı karısı, nikâhlı karıdan heritin metresi Semâ'yı verilmek üzer» aldıgı bilezikler, paralar geçti. Sahi, Senıâ' Dâvacı o muydu acaba? Oysa, ya da ondan ıbaretse .. ondan ıbaret olamazdı; candarma muhafazasında buraya sevkedılmışti. O halde ktm'1 Altmdaki portatif karyola da olsa. sırtüstü yattığı yerde düşünülmüyordu Dolaşaak duçünmelıydi. Dolaşarak düşünse belkı de te\ kıfının asıl nedenıni bulup çıkarabilirdi. Tavanda, tam tepede janmakta olan tozlu «mpule baktı. Bu boyle sabaha kadar şanacak 9 mıydı Herhalde. Onbaşı, çavuş, teğmenm adam yerine koyup saygı göstermelerinin hiç bır onemt yoktu. Tutukluydu. Zanh olması bile onemlı defildi. Hattâ Savcı yann tevkif bile etmıyecek olsa gene havaydı. Kapıdaki nöbetçilere bunu anlatmak mümkün değildi ki Oysa canı hıç olmaz» sa odamn içinde kdşeden koseye gıdıp gclmek, bu arada da düşünmek istiyordu. Hani S?\cı ya» rın tevkif îfin yeterlı delil bulamasa da salıverılse. Ne yapardı? Annesine hemen bır vıldırım: « Suçsuzlugum anlaşıldı. atla trene gel'. Btrden fideta burnunun direği sızladı Yıllar, yıllarca onee «Alelâde» sayılsa da ılçenın nufııs kâtıpliğinı yaptığı günlen hatırladı: Ufak tefek Nufus Müdüru dururken, <Erbâbı mesalıh» «Kud ret beğ» diye gelir illâki onu bulur, derdını saygıvla ona ddker, çokluk da en önemsız ışlenni bile gönJTÜp akıl almnk içın onu ilçenra en bü>ük içkıli loksntannda bekleroi Beklerdı ama, kerametin van^ı Kudret Yanardağ'm kalıbı kıjafetindeyse, öbur yarısı da tstidacı İdns'teydı! Az önce tstanbul'daki yazıhanede duşundüğii îdris'ı şimdi yıllarca oncenin o masal havası ytiklü kasabasmda yenic'en duşunünce yurcsı (aih tatlı çarpmağa başladı Annesine çekrcPT vıldırıma bır satı* daha mı ek!ese>di acaba' Dese miy dı kı: « Ötekılerden gızli olarak tdris'i de al gel!» (Arhası i a r ) îstanbul 13. tcra Memttrluğundan (Dosya No: MC/405S) Ağrı \aliliğinden 1 Ağn Hükumet Konagı onarımı 2490 sayılı kanun hukümlerine göre kapslı zaTf usulü üe ekstftmeye konulmuştur 2 tşm keşif bedeli 91304 22 liradır. 3 Eksiltme Ağn Defterdarlgmda kurulacak Komisyon tarafmdan 20/5/1969 günö saat 15 00 te yapılacaktır. 4 Eksiltme şartnamesi her gün mesal saatleri dahılınde MilU Emlâk Şefliğinde görülebüır. 5 Eisütmeye girebümek İçin istefelüerın: A) 5815 22 liıalık geçici temınatonı, B) 1969 yüana aıt Tıcaret Odası belgesir C) Müracaat dUekçeleri Ile bırlikte verecekleri malî yeterlüc belgesini, müteahhıtlifclerırn ispat edicı belgelerini ibraz suretiyle Bayındırlık Müdürlugünden alacaklan yeterlik belgesini teklil mektuplan Ue birlikte zarfa koymalan lazımdır 6 İstekliler teklıf mektuplarım 2D/5/1969 Salı günü saat 14.00 de kadar makbuz karşılıgında thale Komısyonu Başkanlıgına vereceklerdır. 7 Yeterlık belgesi alınması için son müracaat tarihi 15/5/1969 günü mesaî saati sonuna kadardır. Postada vflkl gecikmeler kabul edilmez Keyfiyet üan olunur. (Basın: 14780/5657) beain «domtmn çewes\we Harblye No. S13 da iktn halihuır tebliğ. laUfc. »dre«i meçhul kalan Vırgınıa Agopyan'a: OSMANLI BANKASI A Ş. Vekıli Av. Hüseyin Ünen tarafından aleyhmıze OSMANLI BANKASl'nm Beyoğlu Şubesinin 3M A. numaralı demir kasasının 20.10.1937 tanbinden 20.10.1960 tarihine kadar 23 senehk 9 lıradan 207 lıra ve 20İ0.1960 tarıhınden 20.10.1964 tarihine kadar 50 liradan 4 »enelik 200 lirm ve •» 20 gider vergısi 81 lıra 40 kuruş ki, cem'an yekun 488 lıra 40 kuruşun maafaiz ve masarıf ve avukatlık ücreti balıği içın yapılan ıcra takibınde yukanda yaalı adresinize gönderılen oderoe emri bilâ teblığ geri gelmi?, yapılan zabıt» tahkikatı netıcesınde d« tebliğe salıh halihazır »dresiniz tespıt rdilernedığınden odeme merının kanunî sürey» 20 gun ilâvesı ıle üânen tebliğıne karar venlmıştır. Odeme emrının gazete ıle nejrı tarihınden itibaren 20 gün »onra beşlamak üzere 30 gun içinde borcunuzu ödemeniz, borca ve takibe karşı bir itırazınız varsa 7 gün içinde î.î. K nun 62 nci maddesi gereğınce sebeplerı ıle bırlikte açıkça icra dairesıne budirmeniz, kıra akdıne karşı ve akıtteki imzsnıza kesın ve açık jekilde itıraz etmedığımz takdirde akdın kabul edılmiş ve imzanın da sıze ait olduğunun kabul edıleceğı, yukanda süreler içinde borcu odemez veya itırazınızı bıldırmezseniz alacakhnın lcr» Hikimüğinden talvliyenizi talep edeceğı ve alacak ıçin de haciı yoluna gıdUeceği <Sdeme emri yerine kaim olmak üzere ilan»n tebliğ olunur. 8 51969 ICTS M.M. HAMİT TAZGAN .(B*sın. 3453/3681)