Katalog

SAHIFE 4 Nisan 1%9 CTTMHITKİVET Biri; iktidar devrinde el atmadığı program. ları, muhalefet devrinde yeni ıktidara karşı ) «avunan, diğeri, kendini zaten programlarla pek bağh saymayan iki liderin, Meclistcki, program tartışmalan, garip bir manzara' yaratıjordu... MENDERES'in Yazan: DRAMI AYDEMIR Mahterem arkadsslar! bun dan çıkan mânâ şudur: Açık olmasına rağmen, loylemekte teyda vardır. Çunkfl bu, o kadsr çok tekerrür edıyor ve bır tokmak, blr b*lyot hallne getirilmiş Demokrat Partinin ravalü basıns, mütemadiyen havale edilmektedir. Buna barada ke> •eUm. Ata Pasun, bafimua felenter » Burada garıp, lakat Devlet anlayışımız, program anlayışımi2 hesabına düşUndurücu bır manzara vardır. O da şudur Biri, vaktıyle ve hattâ Menderes ın dedığı gıbi tem olmasa da menüeketin envantenni ele alıp, kajnaklarına eğılip, çok cephell bir kaüunma plânmı, uzun çalışmalar sonunda hazır latan bJ ıkudar, yanı Halk Partısı Tam kendıne lizun oldugu zamanda, bu programla n hasıraltı etnuştir 1950 seçım lerine ideta valtsiz, silânsız girere«, seçımi kaybetmiştır Bu programlar, planlar ıse, nem de Menderes ın dedığı kadar eksık olmadıgı halde, bu partiyi idare edenlerin, bu seçımlerde akıına bıle gelmemiştir. Ben îsmet Inönu'den, bu programlann kendısıne dahi «ıntikâl etmedağı»nı dinlemişimdır. Fakat Halk Partisl muhalefete düşunce, hattâ nerede olduklınnı da bümedıklen halde bazı hatıpler, bu programlan, bır sılâh gıbı ele alarak, hasmının kafasına vurmaya başlarlar. Yenl iktıdara gelince, sistematık anlamda bir kalkınma programı yapmaz ama, hızla aksıjona geçer, her alanda kaltanma hamleleri yapar (1). Bu arada meselâ demir cevheri uretimi 100 den 475 e, çebJc Uretımı 230 a, bakır üretunı 103 ten 235 e yukseldl (3). Bu ra kamlan daha da çogaltabılinz Hulâsa Halk Partisı, Ikınci Dun ja Harbinden sonrakı insâ mıs yonunu, âdeta lsteyerek, Demokrat Partiye devretti. Gerçı bu arada Demokrat Parti ıktida n 10 yıl içinde Amenkadan, çe şıtlı şekUlerde ve askerî yar dımlar haricinde, 1 018 000.000 dolar almıştır. Bundan baska bankalarda mevduatın artışı, kredılerdeki genişleme, butçedekı yatırım harcamalan da duşunulürse, Demokrat Partı ıktıdan zamanında ekonomlk hareketler ve yatınmlar, esaslı surette genişlemiş bulunuyor du. Gerçi ziraat alanında olduğu gıbi sanayıde de, çarkların bır bırlenne çarpısı hızla kendini gosterdı Hepsı de, bnceden gorüş ve duzenleme yetersızlıgi ne, yanı «Bız yapalım, plân ar kadan gelsın» zıhnıyetine ba.g lanabılecek olan çelişmeler, netıcede Demokrat Parti iktıdarının, hem ıtıbanna, hem kaderıne müessır olmuştur. Meselâ paranın alım gtıcündeki azalış, hayat pahalılığınm dev adımlanyle şahlanışı, enflâsyona doğru hızla kaymalar ve benzeri gehşmeler bu arada sayılabıhr Halbukı. hem bu ıktısadî nareketUUğı sağlamak, hem enflâs>ona kaymadan ve toptan fıyatlarla perakende fıyatlarda, ters ve aşırı sıçrayışlar yaratmadan makul bır yatırım ve geUşme temposu elde etmek, oyle sanıyorum kı mumkündü Koylerın gelışıguzel boşalışı ve şehlrlerin gecekondu ordulan ıle sanlışL ise, ayn ve tehlikelı bir problemdir. Ama, her alanda ilk basanlann heyecanı okadar basdondürücü oldu ki, meselâ 1954 seçım lennde Demokrat Parti, Büyuk Mület Mecluinde, âdeta tek partı hallne geldi. Gerçı. 1954 seçimlennde de Halk Partisl onemlı oy topladı: Demokrat Parti 4J00.00O Halk Partisi 3JO0.0M Aslına bakılırsa, 1954 seçımlerınde Halk Partisı 1950 seçımlenne bakarak 304000 oy da £azla almış, Demokrat Parti ıse 1950 seç«mlenne bakarak 375 000 oy kayDetmışti Fakat eldekı Secim Kanunu amansızdı Ve 1954 seçimleri sonunda Demokrat Partl Meclıse 488 Milletve küi getirmış ve Halk Partisl ancak 31 Mılletvekıli sokabilmiş ti. Menderes ın degerlendirmesıne gore bu 31 Mılletvekıli, koca bır savas cephesinde, ancak «Bir tumenlik» bır kurvet demekti' Yani ona gore bu tümencigin, hiç blr stratejik de geri yoktu Bu dunım, Mebus sayısı bakımtndan, daha 1950 se çimlerl Uzerine Artık Halk Partisi yoktur, artık Halk Partisi ölmüstür, dlyen bır taşra Mebusunu, sanki dogruluyordu. Fakat bu gıbi deŞerlendırmelerin ardında, Men deresı düşündürmesi lâzımgelen baa gerçekler de bınkıp duruyofdu. Ve zaman artık, yal nız aktif slvasetçi>ı degil, olgun siyasetçiyl bekliyordu. 1) Plânlar ve progTamlar, şimdi Devlet Arsivinde de yoktur. Yataus ana prosramlara Demokrat Partiye açılan sahalar.. Cumhurıyetın saltanattan, sanayısız bır ulke devraldıgı gerçegı, her zaman tekrarlanmaya değer. 1915 te yapüaa bır sanayı sayımı, butun Osmanlı Imparatorlugunda ancak 15 000 ışçının mevcut oldugunu gos teriyordu' Bunlann da, Dernır yolu ışletmelen ıle, Devlet asken fabrıkaları, bazı şehlr ış letraeleri ve bır kaç dokuma teaı&ınde çalışan ışçıler oldugu bı lınmektedır Gumrük tanfelennde koruyucu kanunlann uy gulanmasma, Lozan Muahedesı mucıbınce ancak 1930 da geçılebılecegınden, Cumhurıyette sanayıın kuruluşuna da, ancak o devreden gırişılebılırdi. Fakat 1939 »onunda patlayan Dünya Iktısat buhranı ıle ban yanlış devlet sısıtlamalan, 1930 dan sonra da, ancak Iktısadi Devlet Teşekküllerı sahasmda bazı sanayı kunüuşlarına ımlcftn bıraktı Ozel teşebbüsler alanında genis ölçude sanayl gelışmeleri görülemedi. 1939 da başlayan 1kıncı Dunya Harbi ise, zaten son imkânlan da baltaiadı. Ikinci DUnya Karbinln sona ermesiyle açılan yenl imkânlar sahasında da blr taraftan malî yetersızlikler, diğer taraftan Halk Partısmln, her veaıle ile degındıgımız gıbi, harp sonra sı kalkınma programlannı harekete getırememesı, 1950 de başlayan Demokrat Partı ıktıdanna sanayıleştnede, butün sahalan açık bırakmıştı. içlnde mi gelişmıstir? Sanıyorum ki, Işln toplu ve çok cephell bir programa baglanmadığı, Jakat ıcap ve ıhtiyaçlara gore sanayı kollanna ve unitelenne elatıldığı daha dogrudur. Ancak Menderes'ın üc sanayl kolunda, yani dokuma, seker ve çı mento sanayıi kollannda, daha ılk günlerden başlayarak, israrlı blr destekleme çabası ı çınde görüldüğü de asikârdır Bır aralık Sanayl Bakanı olan Samet Ağaoglu'ya atledilen Plânve program bahsi Demokrat Partl flrtidannın, sanayıleşme bahsında, ışı biltiın cepheleri üe alan bir plân, dadaha dogrusu blr programı var mıydı? Yoksa hareket, günun ve ışın icaplanna gore, ama genış, müsamah&lı bır açıdan de ğerlendırılerek zamanın akışı Biz yapahm da, plân arkadan getein, sozlen doğru mudur, bılmijorum Ama Menderes ın, kendısınden plân ve program arayan Halk Partısı muhalefetine karşı Mecllste, muhtekf tarihlerdekl konuşma ve tartışmalan büyuk bir yekun tutur Hattâ Dorduncü Adam Menderes Hükumetinin programı vesilesi ile, 16121955 günü yapılan Meclıs tartışmalannda, Halk Partisinın hazırlatıp son ra da unuttuğu harpsonrası kalkınraa programlanna da değınmıştır. Şu sozler onundur «1946 da böyle bir tecrube ge$mı« ve uznn sfiren bır çahsma sonunda (Tfirklyenin Umumî Kalkınma Plânı) adı altında, Tirldye kay naklannın tam bir envante riıü Oıtiva etmemekle bera ber, bu kaynaklarm durumunn ve inkişaf ettirilmeleri için Biınması gereken tedbir leri, umumi hatları Ue bırarava toplavan bir plân Ussrut hanrlanmıştı. Fakat hir tarafun etudlerin kıfayetsizliği ve daha fazla derinlestirilmesl zarnretı, diger Uraftan finansman menbalannm mahdudiyetı dolayısıyle bn plan taslaft, plan halinr getirtlememış ve tatbik mevkiine konamamıstır.» Menderes bu cümlelerden sonra şojle devam eder« Yalan nu Paşa» r Ycaır paralel olarak hazırlanan detav projelerin. Sumerbank «e Etibank Arşıvlerınde olman jerekir. Bu konnda bilfi için: ŞS. Aydemir: tkinci Adam. Cılt II. ss. 395418 2) Daha sonra Demokrat Partl iktidarında Mılletvekili ve Bakan olan Se>fi Kurtbek, bu incelemelere, Genel Kurmay adına katilmıştı 3) Tefrrruatlı rakamlar için: !JS. Aydemir: tkînd Adam. Cilt II ss. 222256 YARIN: Duşünen adam lâ oı!ı.. MODESTY BLAISE Sıçrayan rakamlar Harp ıçinde hazırlanan kalkınma programlan, meselâ şeker istihsâllnin, daha 1950 >ılında 137 000 tondan 260 000 tona çımentonun 40" 000 tondan 1000 000 tona çıkanlmasını programlastırmıştı Dokuma, adam başma yılda 7 metrelik istıhsalden adam başına 14 met 23 reye ulaşacalctı Mesela halâ yapılimayan bakır komblnası, Sıbil, dıvanın ayak ucuna jerlestl «Sen de Amenka ile de temaslara geçıl az kabadayılardan degilsin ha. Bızim oglan'» dığmden, 1950 de, Kınkkalede dedi. yapılmış olacaktı. Kınkkalenin Killian gözlerini tasü. îçine korku glbl bir adı Çelıkkaleve degıştırüesogukluK gırdı «Ben mı kabadayı? Ne oluyor. ba ., x ceKtr. ' Karad6uJJ? ' EretHâ!«le na* 6öyîe'' Ben t?i Mç kavgacı Beğfcimdir. ÜMIft• yeni bır DemırÇelık Kombınasftdasnsı duzenlı disiplmli bir içocVıgumdıM Hî ' tılı okulun muduru bövle yazmıştı babama Sonsının kurulması içın, m&halli radan, fırmadakı âmırlerim de hep sessızligimt, etütlere geçılmiştı Ereğlı Lıma agır başlılığımı, dısıplinli çalışmamı övdüler, durru başlamıştı Dığer sanayi ve dular. O otekı Hanı o gozu kanlı, eli bıçaklı, maden kolları ayn ayn ışlenbıçkın Irlandalı ne zaman serbest kaldı? Ne zamışti (2> CHP nin bu hazırlıkman ele geçırdı benlığımi.. ki bana kabadayı ları deferlendıremedığinl tekdıyorlar''» rar etmellyim Külıan doğrulup oturdu: «Senl Uzmek isteAma Demokrat Partı ıktıdamem, SıbJ » rının, bir program bütunluğune «öyleyse soz dınle bıraz* dayanmasa da, sanayı alanında da, g^nış bır hareketlılık yarat «Peftı, dinliyeyim. Nedir benden istediğin? tıgını kabul etmeliyız Meselâ Sadece burada çıkıp yukan gıtmek mi'» şeker sanayiınde Halk Partısi Sıbıl ın dudaklarmda igrl bir guluş belirdi ıktıdarı, 4 şeker fabnkasından Asü kabadayıya o benzıyordu şu an Kıbar bır jbaret barajı bir türlü aşasosyete hanımefendısmın gülüşU değıldi bu gu mamıştır Meselâ 1938 de bu luş Tam Kılhan'a bır şey söylemek uzereydi ki b rden başını dıkerek kulak kesüdi. Merdivendort şeker labnkası da bıraralerden aşağı bınsı uiıyordu da ancak 42 000 ton şeker verm ştl Gerçi şeker sanayit çok Sıbıl, «Şşş», dıyeıek yertnden fırladı ve dısarı hole koştu Killian onun, ıyı kurulmuştu îyi teşkılâtlan «Ey, doktor, hastamız nssıl?» dedığınl duymıştı Ama fabrika sayısını art du tınnamakta, o zamankı şeker Derın, gurul gıirul bır ses cevap verdi, cıddl şırketi yonetımının, karanlık mi cıddî «Şımdılık bır tehlike yok ama başına bir dırenışı vardı Yerli istihsalı degıl, şeker ithalitçılıgını ü bu: hastabakıcı tutmanızı tavsıye edenm» Sıbıl, «Aa, tabıî, mutlaka şartsa derhal tutakoruyan garıp bır kombınezon, « J şüpheli bir ithalâtçı şirketın • nz» dıve cevap verdı «Ama nastabakıcılar ns kadar kaprislı olur bılırsınıa. Gıttıklert evde raetrafında, garip bır menfaat gru hat dirhk bırakmazlar Harriet de, ben de has'a pu yaratmıştı O zaman tktısat bakmakta tecrubehyız. Acaba ona bız bakamaz Vekılı olan Celâl Bayann bu komıyız, doktor''» nuda aydınlatıcı bilgılen olacak Her halde Doktor Jacobs'a ait olan derln, tır Kaldı kı bu duzen, adına da «înonu Projesı» denılen bır protokol altında, hükumete de bır nevi benımsetılmış oluyorî L A. N du. Gerçî înönü Cumhurreısi olunca, 1939 da, bu çember tas fıye edılmıştır. Fakat şeker şır keti yonctımi, yeni şeker fabrikalan tesısıne, gene de ve fulen sevkedılememışti Işte Demokrat Parti ıktıdarı bu alanda gerçek bır başan kaydetmış \e dedıkodulanna dalmazsak, 1950 de 137 000 ton olan şeker uretımı, 19fiO da 643 000 tona \e fabrika sayısı 1516 ya çıkanl raıştır. Bu, büyuk bır ınsa başansıydı. Çımento istıhsali de, gene 10 yılda, 400 000 tondan 1 750 000 tona ulaştınldı Dokuma sanayıi kapasıtesı 1948 e bakarak 1950 de 105 iken, bu kapasıte 1960 ta 315 e ulaştı Ener ji üretımı aynı devrede 100 den 375 e yükseldi Hulâsa sanayı genel endeksı Demokrat Parti ıktıdannda 100 den 270 e çıktı. ELISABETH S. HOLDING N1HAL TEG1N0BU.1 Çevıren: Tiffatıv Jones kalın, gürUl gıirul ses, «Her halde kakabiursinl2» dıye cevap verdı «Bır denevın, bakalım Yalnı» benım merak ettığim, kız llâcı nereden buldu7» Killian kendi kendine, «Kız mı''» diye mınldandı, «Kız mı?» Stbil. «Uyku llâcı almajn &det edinmlş, bunu bilı>orum|, dıyordu, «B^rı heı.zaınan. derlm, ln, saMüVaiıMiia uyku I « U Ibulundulfigir tehbke' l«âl Wy% Bir keref^ttfftı t v n M ^ î f a r alaol11 lır insan. Her halde çok kereler oluyordu bu » Kalm ses, «MUmkUndür» diye cevap verdl. «Mrs Bell, saat seklzde bir amellyatım var Sonra Ilk fırsatta slze uğrarım Miss Frev o zamana kadar bir kaç soruma cevap verebılecek kadar açıhr sanıyorum» Sıbıl, «Aa, açıhr tabil» dexL. «tnsallah Bu arada kızınız Harriet'e gerekll bütün taumatı verdım» Sibıl. «Harriet cığım hasta bakmakta blr ta> nedır» dedı «Aklı başında bır kız. Şımdılık hoşça kalın, Mrs Bell, gorüşuruz > «Gule gule, Doktor Jacobs Mersüer • Sokak kapısı açıhp kapandı ve bunu duyan Killian kutuphaneden ho'e çıktı. Sıbıl kapının arka* sında durmiış alt dudağını ısırmakla meşguldu. Genç adam bır radyo spıkerının usljbuvla, «Surpnzti olaylar bırbtnnı ıziıyor» diye soylen di. Ev sahıbesı, «Evet» dıye cevap verdı cjocelyn çok dalgvn uyuyordu. Uyandıramaymca doktoru ça gırdık » • Ev değıl revır mubarek . ya otekı hastamu n* âlemde''. .Başka hastamız yok kı'« «Yâ' Chauverney az buçuk rahatsudı da'» Eıbü Bell gene o ıgrv guluşuylç, «Charlıe Chau. vemey lyılejtı ve taburcu oldu» dedı «N« demek taburcu?» «Yânı gıttı buradan. Kalmak ıstemedı, başını aldı ve gıttı. (Arkam var| EDİRNE Asli\e Hukuk Hâkunliğinden. İ LA N İNTİKAM YEMİNİ Dosja no 1967/1237 Davacılar Mehmet Tabak> pehlıvan, Adıle Tabakpehllvan tarafından açılan Hasan Cezar ve Mehmet Cezzar aleyhıne açılan tesbıte ıtırae davdsında Davalılara ılanen davetıye teblığ edıldığı halde durusmaya gelmedıklerınden bu kerre gıyap karan teblığıne karar venlmekle, duruşmamn bırakıldıgı 9 Ş 19b9 gunu saat 9 da hâkımlığımızde davalılar Hasan Cezzar ve Mehmet Cezzar ın hazır bulunmaları ıçın gıyap karan yerıne kaım olmak üzere usulen ılan olunur (Basın) 13322) 3652 Uygun Şarilarla Fason İmalâtı Yaoılmaktadır. Müessesemızde modern tesislerle son teknık ımkânlardan ıstıfade edılerefc, müsaıt şartlarla Kasar Apre Boya Apre, Kasar Bo\ a Apre re şardonlama g'bı fason ışlen yapılmaktadır. Fason şartnamesı Müessesemızden temın edılebılır tlgılenen îırmaların şartname esaslan dahılınde hazırhyacaklan teklıf mektuplanvle muracaatlan ılftn olunur. StMERBANK Kmyseri Pamuklu Sanayn (Basın: 13161/3627) 6AİBE IHTAR Balıkesir Askerlik Daireıi Başkanlıgından: Çanakkale ılinin ÎMROZ ilçeslne bağlı Bademli kSy den cılt 3, hane: 34, sahıfe 12 de ka>ıth Yani oğlu 1948/73 dogumlu Pana>ot KANAKARt bakaya olarak aranmakta<Lr Turkıye'de ikimet adresinde bulunamayan ve mükellef olduğu askerlik gorevım bugune kadar yapmayan PANAYOT KANAKARt; 403 savıh kanunun 25 Inci maddeıi (Ç) fıkrası gereğınce; ılân tarihinden ıtıb»ren üç ay içinde Turkiye'ye gelerek askerlik gorevim yapmak üzere, llglli mercilere muracaat etmedı$i tıkdırde, hakkında aynı kanun hukumlerıne gore vatanda|hğı kaybettırme ısleminin yapıl»cagı ilânen teblığ olunur. Sayı: 137 CBaıın: 13061/3618; Memurlar ve Miitercsıtı Aranıyor» 1 Baikanlıgunız Seyditehlr Maden ve tnsaat Şantlyelcrindc ıs tıhdam edılmek uzere askerlıgını japmış Ünıversıte ve lıse mezunlan aranılmaktadır. 2 Işe alınacaklara emeklılığe esas derecelennın uç yukan derecesl ücret ıle buna ilâveten emeklılık derecelennın Vt 35 nısbeünde zam ve brut aylık tutarlarıntn "o 10'u kadar maden veri tazminatı Sdenecektır 3 Tahsıl Mırtı aranmaksııın Turkçaden tngilızceye tngılızceden Turkçeye ıyı derecede tercume ve konuşma naklı yapabıle cek blr adet tercümamıv yevmıyesi anlaçma tle tesbıt edıle cektır Çohşma yeri Ankara'dır 4 Isteklılerın Etibank Alumınyum Tesısleri Grup Başkanlığı Sakarja Caddesi Örnek îs Hanı No 13 kat 45 ANKARA ad resıne yazıb olarak veya bızzat murac^=tian mercudur. ETİBANK Alüminyum Tesisleri GRUP (Basın. A tMl