Katalog

SAHÎFE DOUT 25 Nisan 1969 ClTMHURtYET Cemal Gürsel kimdir? Biı ihtüâlci miydi? Yoksa bir idealist mi? Hayatında bir gün, üstün bir misyonu olacağuu ' düşünüyor muydu? Sanıyorum ki bunlann hiçbiri değil. Sade bir askerdi. Ama öyle oldu ki, bir gün bir ihtilâün başına getirildi. Ve b ihtilâlin başında, memleketin yapısına ö bir şeyler kattı. hayatlanıun sonuna kadar aürer. Şimdl onlardan bu gok kubbe altında yaaayanlar çok değildlr. Ama mesel» bir Ismet tnönü, omuzunda bu gun de, bu bitmeyen mücadelenin bayrağını tasır. Onun nesline yaiuşan da budur.. Cemâl Gürsel'e gelince, onu bu neslln ölçüleri ile ölçemeyi«. O Enver Paşalar, Mustafa KemâUer nesllnin, en keakin kavgalarıru verdıkleri günlerde. henü* bir asker okulunda öereneiydi. Bu okullarda o günlerde, artık 19001906 günlerinın havası yoktu. Hedefler, idaaller dejismişti. Artık klisik bir tahsll, isyancı bir idealizmin yerlnl almiftı. Ama Sa va? Tanrısı, halA kılıcını savuruyordu.. Bu sebepla Gursel, daha mektebi bitlrmeden cephelere koştu. Bu neslin ruhu ve vazitesi artık sadece askerGÜTMI bislm yakın Urthlmlaue, memleketin kadenne mudahalesi olan, yahut m«mleketin gıdisina damgasını vuran asker önderlerden hiçbirin# benzemez. Bu bnderler U , bılhassa, 19001908 arasının yetistirdifti Kurmaylardır. Bunlann hepslne blrden, haydl Enver P* şalar, Mustafa Kemâller nesli diyelim. Ama onlann adları, ve yaslan ne olursa olsun, hep »inin müsterek olan vasıflan »unlardır: Engin va ateşll savasçılardır, idealist birer manâ tasıyan ihtiraslanna sınır yoktur. Mücadeleleri lçin y«r, n m u ı , hattâ şartlar onlan bag lamaı. Yenllgiyi lse kabul etmezler. Mücadelelerl nerede bi terse, orads yeniden baslarlar. Ve onların hepsind» bu seciye. MENDERES'in DBAMI MİEtlr. Fakat bir gün, o da bir ihülale baş olacaktır. Yazan; AYDEMIR rının başıdır. Ve hattft onünde, dab> yüktek hitmet imkânlan d* »çılır. Çünkü bizde Kara KuvvetlerJ Kumandanları, eğer y*şlan elverişli ise, usulen Gençlkurmay Başkanhğına da atanabilirler. Fakat Gürıel'in etneklilik ramanı yaklatmiftır. 14 temmuz 1960'ta, artık emekli olacaktır. Hattâ emekliliğinden önce, mutad olan iznini de ist«r. Bu izinden artık, ıadec« emeklilik muamelesini bitirraek için dönecektir.. Niçin askerdan gelirler? BWm yakın Urihimlzde lhtililciler, niçin askerden gehrtort B\ı sorunun cevabı basittlr: Çttnkfl bUde asıl aksiyon »damlan askerlerdir. Çünkü mekteplerinde Mkerier, birer •ksiyon ve kumanda adanu ola rak yetislrler. Sonra ellertade ve dairaa, kumanda edebileceklcri bir lcuvvet balanan lnsanlar, askerlerdir.. Meaell 1876 da Sultan Aziz' in tahttan indirillsincto, Mlthat Pasa gibl blrlnd sınıf bir devlet adamı rol oynamısUr. Ftklr, onundur. Ama blr Harp Okulu Kumandanı Süleyman Paşa, Ihtilalcl Harbiyelllerin başındadır. Ve kumanda onundur. Ayni hali, Abdülhamit idaresinl yere seren Ittihat ve Terakki hareketinde de görürüz. Paris'te, Istanbul'da Selânik'te, genç veya yaşlı sivlller, ihtililden çok didişmeler içindedirler. Ama. id&reyi devirmek için dağa çıksnlar, gene subaylardır, kurmaylardır. Abdülhamid'in onlara karşı çıkardığı Müsir Şemsl Paşayı, hem halkm ve munalızlannın orUsında, gene bir subay yerlere serer. önyttebaşı Nıyail Bey, genç binbası Enver bey, çanklanm çekerek daflara çıkarlar. Kentlerde köy lerde hürriyet ilân ederler. Manastır'da Albay Sâdık Bey, Üstün teskilâtçılık vasıflan gösterir. Binbası Vehip bey, bir top arabasının Ustüne çıkarak me^rutiyetin llinı beyannamesini okuT Gürsel ihlilâlciler çevresinde! thtilâl öncesl günlerde, kendilerine bas arayan kurmaylar Gürsel'l çevlrmlslerdl. HUlâsa bu dalm» böyle yürür. Mustafa Kemâl, daha mek tepten çıktığı gün zindana atılır. Ama bir fün serbeft kalınca da Şam'da, Beyrut'ta, gizli îhtilâl Cemiyetleri kurar. tmparatorluk. çöküp, ârtılc yeni bir devlet kurmaİE vakÛ gelınce de, geno sahneye atüanlar bu aakerlerdir. 71 Mayıs ihtilâlıne iM, münhasırân bir askerl hareket diyebiliriz. Ama sartlann Umaın olduğu bir asserî hareket. Çünkü gene bu ihtilâl patlamadan dlger bir asker, yani eskl lhtilâlci lsmet tnönü, hem de Meclis kürsusünden karşısındaJdlere: « Ar• kad»şl»T! Şartlar Umam olduğu zaman, milletler Içln thtilâl. meşrft bir hak'tır!» diye haytarmıştır. Bu tecrilbeU lhttlalci mademki böyle konuşuyordu. O halde bu sartlann üstüne egılinmeliydi? Bu bahse avdet edecegiz . Boiid MODESTY BLAJSE •' VZS.?.. 3Σ2 V«* Fakat önce bız, yukanda zaten adını vermlş olduğumus Ce mâl GUrsel'i tanıyalım. Cemâl Gürsel 1895 ta Erzurum'da doğdu. Babası Erzurumlu, anası Erzincanlıydı. Babası askerdi: Refahiye Jandarma Kumandanı Âbidin beydi. Rütbesi fazla ilerlemeden emek H oldu. Ama Balkan Harbıncle tekrar askere alındı. llk öğrenimini, babasının hizmet gör dügü Ordu'da yaptı. Sonra Erzincan Askeri Rüştiyesinl (Orta okul) bıtırdi. Lıse tahsılı için ae Kuleliye girdi. Ama bir süre sonra da Birinci Dünya Har bi patladı v« Türkiye harb« gırdi. O zaman. bütün mektepler gi bı, Kuleli Askerî Lisesi de, Har biye de boşaidı. Altı aylık sıfc bir askeri egitimden sonra cepheye gönderildi. llk vazıfesıru, Çanakkale cephesınde, 15. Tumende aldı. Topçu subayı olarak çarpışıyordu. Seddülbahir ve Anafartalar muharebelerina katıldı DUşman Çanakkaltden çekilince, bu defa da Sunye Cephesine gönderildi. Meselâ Gazze muharebelerine Bataryft Kumandanı olarak katıldı. Ve Birinci Dünya HarbınİT sonuna kadar bu cephede kaldı. Ama Mutarekenin hemen hemen arkasından, yeni bir savaş görünüyordu. Nıtekim az sonra Anadoluda Milli MUeadele ve Istıklâl Savaşı başladl. Cemâl Gürsel, gene harekâtın içındedır. Meselâ înönü Muharebelerine, Kemalettin Sami Pa şa Ordusunda, gene Batarya Kumandanı olarak katüır. Es' ki#«öıir 'Muharebelerine iştirak ed«r!'!'6r"iu l^lltâTya gerisine çekilince, Gürsel, gene Ordu cephesinde ve arta kalan toplarının başmdadır Sakarya Mu harebesine. baş'an sona katılır. Istiklâl Savaşının sonu ise mâlumdur Düsman bnce Eskışehir Afyon hattına çekilır. Sonra 26 Afcustos 1922 de Büvük taarnız başlar ve Gürsel'in BaUryası, Dumlupınar Muharebesine katılır. 9 Evlülae Ordu îzmır'dedır ve harp bitmiştir. Cemal Giirserin kimligi Ama kader on», baska yollar açacaktır. Onun için »u verdilimiz b«»hlı hatU «Cemal Güttamamlamak lster. Evveli Har sel IhtUâlcilerle çevrillyor î» biyenin eksiklikleri yerine geşekline sokmak, belki daha cfoğtırilir. Sonra Kurmay tahsili rudur. Evet, Cemal Gürsel, lhaevam eder ve 1929 da, Kur tililcilerle çevrilir.. may Okulunu tamamlar. HalBu nasıl olur? Cemal Gürsel buki bir teraftan evlenmişbir ihtılâlci miydi? Bir idealist tir de. Evlenmesi 1927 ye rastmiydi? Hayatında üstün bir lar. Eşi, bir Cephe arkadaşıaksiyonu, memleket ölçüsünde nın hernşiresidlr. Ondan bir çobir misyonu olacağını düsüncuğu da olur. Kurmay olarak müs müydü? Hayn! Belki saOrdu hizm«rtine katılan Gürsel' de bir askerdi. Ama yürüdüjŞü ın, artiK mutad olan büro ve volda yeni ufukUr açılıyordu. kıta ca'ısmalan başlar. Ve rutTalihinin tezgâh\nda veni kabeleri sırası ile artar, yüksederler örülüyordu. Genç ve lir. Oyle ki, 1953 te Korgeseçkın bir kurm»yl»r kadrosu nerâl olur. Enincenda 18. KolCemgl Gürsel'de, araıîıkları bir ordu Kumandanlıgında buluşef'in, bazı vasıflarını buluyornur Bir ara, Eskişehir Bdlge lardı. Huîâs» Cemal Gürsel ihve îzmir Yurtiçi Bölge Kutılâlcilerle çevrilmişti. thtilâle mandanlıklarmda bulunur. Bu yaklaşıhyordu. Bunun nasıl olBolge Kumandanlıklan, az çok duguna, daha Bnce de tem»s pasif hizmetlerdir. Ve usulen ettik: 1959 Ocak aymda ve bu hizmetlerden sonra emekTürk Ordusu Kar» Kuvvetleri lılık gellr. Kumandanı olarak Alm»nva' ya bir vazife gezisine çık«n CeAma Cemal Gürsel. bu tallmal Gürsel'e, 27 Mayı» Ihtilâhi yentr. Bdlge Kumandsnı linin dah» önce değindiaimlz iken, 1956'da Orgeneralllğe yukoncülerinden Kurmay Sadi Koseltilir. Ve Erzurum'da bulunan III. Kumandanlıfcı ile ye çaş refakat etmektedlr. Yol boyunca, tabıi memleket meselenıden faal htzmete geçer. Artık nrdu ri» bir baç'tır ve bir İeri de konuşutacaktır. öyle de olur. Sadi Koçaş i»e bir ihtllâl de askerlığin, mutad olan en örgütünün artık merkez demyuksek kademesine yükıelmı»lebilecek olan tesekkülünün ütir. Doğduğu bölgenin sınırlayesidir. Kumandanın» elbette rını savunmak isi onundur. kı duyduklannı, faydalı görFak»t Gürsel'in HerleyİBİ budüklerini anlatmaya çalısacakracfa kalmaz. 1959'da. Kara Kuvtır, Memlekette iç gerginligm vetleri Kumsndanlığına getiritâ zırve noktaltrına doğru gitlır. Şımdi bütün Kara ordula r tiğını ıse, elbette ki GürseV d* takdir eder. Hulâsa bazı g8rüs birliklert meydana çıkar ve Gürsel d« bir askeri müdahalenin, artılc gerekli olduğuna taanmaktadır. O halde teskilâta girmesine lüzum yoktur. Ama rica edilir ki, Kara Kuvvetlerinde, bu genç kurmayların bazı teıeb» büslerini desteklesin. Bilhsısa tâyinler bahsinde. Çünkü bu tâyinlerle kilit noktalan ele geçirilirse, genç kurmaylır ond»n ötesini kenrfıleri yürütebilecek* ler ve Gürsel'e: « Bnynr F«sam, simdi 181 glıin» diyebil*ceklerdir... Nasıl mı diyeceksınizî Bu sorunun bir kısım cevapl»nnı zaten daha önceki sayfalarda ver* miştik. Islerin asıl gelismesinl de, daha ileride görelim. Ama bizim için simdi, biraz bu ordu çerçevest dışma çıkmak lazım. Çünkü bu ordu ve ihtüâlciler çerçevesi dısmda da, çok Bn«m« li olaylar olmaktadır... .YARIN: Kıpırdayan kuruluşlar... Ynoit ELISABETH S. HOLDING N1HAL YEG1N0BAL1 Çcvıren:# •Heîe o Kutup nıklarını bir görsen, Prenses! Âşık olursun onlara; bir daha"burayâ dönmek iste«Neden i^temiyeyim. Kaptan? Buraaı da lyl bir yer, değil mı? Rahat değil rnisin burda?» •Rahatıra »ma...» •Geceleri radyonu «çıyorsun. Kedin de kueağında gırıldıyor. lyisin burda, K»ptan, rahatına bak.. K«pUn fOlümjedi: «Senin dediğln olfun, Miss Jocelyn'. Şimdi bira« gezdıreyira «iri. öyl» füıel ye mekler hazırladtm ki »orma!» Kaptan aşağıya inip gözden kayboldu. Motör ça lıştı ve yola düzüldüler. Killian: «Bu Kaptan biraz kafadan çatlık galiba> dedi. Joctlyn, «Yok, bir »yciği yok> diye cevtp verdi. «Yalnız ba;ından bir felaket feçmif del» «Başından felâket geçmiyen vır rnı?» Kız Killian'ın iğneli sozlerin» aldırmadtn, «Gemisi batmış buncağızın.» dıye anlatmağa ba<ladı, • Dört beş kişi, minicik bir sandalda günlerce, gcce. lerce kalmış!»r. Hem de Tropiklerde. Kızgın günes altında. Zav*Uıcık! Kavruldukç» Kuzey Kutbunu düıünürraüs.» •HSlâ da düşünüyor.» «Evet. Kuzey Kutbunu lardırmıı kafanna. Ajna b»şkaca bir şeyciği yok. Çok iyi bir adamdır, ya« zık'.» Killian kızın yüzüne hayretle bakıyordu. Onu hiç böyle görmemişti şefkatli, yumuşacık, sabırlı. Bir koruyucu melek. Halbuki kendisi onun bir engerek yılanı olduğuna karar vermişti. Nasıl yapabilmişti bu haksızlığı? Nasıl verebilmişti bu peşin hükmü? Jocel>n'deki bu iyiliği, bu şefkat ve anlayi|i. bu yufka yürekhliği nasıl olmuş da göretnemişti Kız arkasına yaslanmış, hareketsiz oturuyordu: Uçuk kumral saçları. solgun beniz, beyaz esvap Ba t»n güneşten arta kalan bir l«ın gibiydi. Meltem beyaz bluzunun ince, bol kollarını d*lg«landırıyordu. Ve Killian ona bakmağa doyamıyordu. Nasıl knmandan Yifffany TIFFANY JONESİ Mı r ' ' 1 İİİ / ' «* " * Evet,. gerçl haro bitmiştir. Ama mektep, henüz bitmemljtır. Vak<a Cnnakkale'de, Surive'de, tstiklâl Savasında kazandıgı tecrübeler, mekt«pl«rtn kıtaplanna sı»mavarak kadar dolgurı ve de&erlidir Ama Ordu Hf«ar devrine ?irinc«. subav ve kumanda kadrosundan, mektep belgeleri de ister. Ve bu mekteplerin, kurslann bir türiu «onu «relmaj!. Bu ls Cernâl Giirsel için de bbvle jürür. Eskl Batarva Kumandanı Errummlu remâl de ilgili makamlara mür&caat eder. Tahsilinl 1 TEŞEKKÜR ; SALİM BÖTEV'in j Veîatı dofayısile büyük »cı | mızı paylaşan telgraf: telefon • ve evimize gelip taziyette bu J lun«n: eb«di Istiraha''^'n» ! kadar uiurlayan; pek cok »*v • dijı arkadasrarına: akraba vc î dostlarına (fa»t«niı vasıtasile J t«$«kkur «deriz. I A l l l l l 1 (Cumhuriyet: 4823) düşebilmişti bu gaflete? Onun kötülüğüne nasıl ina nabilmişti? .Yıldız gözlüm beni affet. Suçumu b« ğışla. Peşin hükümle yargıç gibi dikildim karjına. Haksızhk ettim sana haksızhk!.> JoceljTi yavaşçacık bir sesle, «Jocko» dedi. tBit sigara içebihr miyim?» Genç adam ceplermi arandı am» sigarası kalmamıştı. Kız, «Pardesümün cebinde olacak» dedl. Beyaz manto arkadaki bir koltuğun kentnn» daydı. Killian elini mantonun cebine soktu ve y»rt bo? bir sigara p«k«tiyle bir de zarf buldu. Zarf pek kirliydi ve üzerinde <Ang«lo» yazıyordu. KtlUan zarfın içindeki kâğıdv ç.kanp okudu: «Pazar sabahi laat altı bucukta park duvannın bittiği yerde benl bekle. tstediğini getireceiim. Bn nu >ak. Jocelyn.* Genç adam kAgıdı bir kere daha okudu. B*|im kaldırdığı zaman Jocelyn'in bakışlanyîa karîilasU. Kız koUuJund» y»rı dönmuş, uçuşon saçlarının siıl arat'idan on» bakıvordu. Önce Killian hiç konuşmadı Dıli tutulmujtu. Hem de lağlam. Ama konuşmak şarttı tnsan ü»tü bir çabayla dudaklarını kıpırdatarak, •Angelo'yu... sen mi .. öldürdün? diye sordu. Jocelyn, «Evet.» diye cevap verdi. «Yanl onu çignedm?» Kız gene. .Evet» dıye cevap verdi. «Kaza • herhalde?» Jocelyn, «Yoo« dedi. «Mahsus öldürdüm. Seni» beni bogup denize atığını görmü? olan oydu. San« »«ntaj yapaeaktı. Susturmam gerekiyordu onu • ta nin hatırın için.ı * * * ONÜÇÜ NCÜ BÖLÜM konu vercsirn.AYHANBAŞOĞLU | JNTÎKAM YEMİNİ Killian sigara paketini denize attı. Jocelyn, «Neden yaptın bunu?» dıye sordu. «Bilmiyorum. Sus biraz. Rahat bırak beni.» Jocelyn kalktı ve kamaraya indi Killian fidip küpeste pgrmakhğına dayandı Gün batııı «lüa renkli aîevlerîe kamaîmıs... Sular parıl parıl... •Yalnızun şu »nda. Ve artık omrümün sonuna kadar boyle kalmak istiyorum. Yapayalnız.» AHŞ MÜSABAKASI İzmir Enlernasyonal Fuarı ve Turizm Miâdörluçttndaıı: 1969 yüı îzmiT Entemasyonal Tntn için yaptırüacak afiçlere ait eskiz çalışmalan müsabakaya konulmu^tur. 1 Müsabakaya tnevzuu üginç bulan her sanatkftT dilediği kadar eskizle iştirak edebüır, 2 Eskizler beyaz kft&ıt Ozerine renkli olarak hazırlanacak ve Ölçusü 70x100 cm. olacaktır. (Dık kenar 100 cm. dir). 3 Mflsabaka derece ve ucretleri aşağtda gösterümistlr. 1 & ,.„ 3000.00 TL. İ d M00.00 TL. j , Cu 160Ö.00 TL. \sarı da u 1. ci manriyon 2. ci man»iyon 3. cü mtnılyon 900.00 TL. 800.00 TL. »oo.oo TL. Persone! Alınacaktır î»mir"a« tiallyttU bulunan TARİS YAG K.OMHÎNAL.ARI nda Utihdam «dllmtk üzere en az 5 yıliık tsletmt tecrühprı clan, bir isletmtnın bakım ışlerıni yapahileceK vc bufrnı ktızanltrt işlcttn* bilgtline »ahıp bir Makme Yüks«K Mühendifi v*y« Makine MUhendisi İle Muhafebe Servısırıdt çalıjtırılmak üzere yüksek okul mezunu elemana ıhrıvacı varriır Taliplerın kısa hal tercümelerıne bıı fotoğrat ekliyerek TARÎŞ YAĞ KOMBİNALARI MÜÜÜRLÜÛÜ P.R. 191 boUr âdreöne müracaatları. Cumhuriyet • 4809 İLÂN Türldye Kinlay Derneği Genel Merkezinden: 1 Oernetimizee 120.000 adet Acd Solüsyonlu ve 8.000 adet özel solüsyonlu kan alma «iseleri sstın aünacaktır. 2 Buna *it t«rtn»meler Ankara'da Genel Merkttden İstanbul'da Kızüay tstanbul MüdOrlüğOnden temln edilir. 8 Teklifler en geç 6/8/1969 gunu saat 10,00 ya kadar Oenel Merkez Muhaberat Servisine Terilmiş olacaktır. 4 Postadt» râki gecikmeler nazan itibare ahnmaz. KAN ŞÎ9ESI AUNACAK 4 Esklzlerin ruar MÛdÛrlügune t*»Utn lutesi M Mayı» 1969 gunü »«»t <13.00) de sonft erm«kt«dir 5 Postadft TtU feeikmeler n u ı n itito*« ıhn0 Dah» fıtift biîgl içlu Yatt •« Turizm MüdÛrluju. tsmir *dre*in« mur«c«tt •dümelidir. t 1405 • 13909/480*) î)erfieftitni£ 2490 sayilı kanuna t&bi degildir Cumhuriyet 4311