Katalog

SAHİFE DÖUT 18 N1<an 106*» Birleşmiş Milletlere çıkan yol Milletler Birliği. 20. Ytizyıhn getirdiği bir kaT. ramdır. Bu kavram içüıde tecrübclere Te teşekküller yaratmaya, bu yüzyılda girişüdi. Ama elbetteki kavram ve ideal başka, bu idealin yaşayabilen bir gerçek oluşu, gene başkadır. MENDERES'in DRAMI Yazant AYDEMIR Bundan evvelkl yazımızda, TUrk dış polltikasının 1939 Mayısmdanberl Batıya bağlandıfcını ve Batı ıtifaklan sisteml lçlnde yer aldığını kaydetmiş, bunu gereklt kılan şartlan özetlemiştlk. 14 Mavıs 1950 de înönü iktidannın, Demokrat Partiye memleke*i, dış garantilerl olan, fakat yabancı murakabeye hak vermiyen bir andlaşmalar nlsamı lçlnde devrettıglni de lş&retlemiştik. Gerçl bu dı«, lttıfaklar »lstsml. meseîa Sovyetler Birllğlnln 28 Hazıran 1945 te Turldyeden toprak isteklerınde bı lundujfu taman işlemermştl Ve Sovyetlem son 40 yılhk dış siyasetlennde, belki en yersız ve düzeltilmesi güç hataları olan bu toprak istekleri sırasında, Sovyet .lukümeti büyük kısmı ile harb gücünü, terhis edümeml? olarak ellnde tutuyordu Boyle b j darumla karşılaşan Türkiyenın, iktıdarda hangi hükümet olursa olsun, batıda tamamlayıcı larantiler anyacaCı şüphesİKÜ. Batıda t*ş«kkül edecek re kendısl içln dayanak Bayabilecegl her lttlfak slatemlne yto«lmeal kaçımlm&zdı. îktnd DUny» Harbi sona *r«rken, mllletlerarası andlaşmalar •lsteminln en genlş hatiisesl, hlç şüphe yok kl Birl»şmiş Mliletler TeçkHatının doğtişudur Gerçi teçekkül yenl degildi Blrtaei DÜn>a Harbınden soara da, bir «MUletler Omiyeti» tecrübesi ya şanmıjtı Ştaıdl Birleşmlj Millet ler Teşkilatı onun yerlni alacaJc ve dairesini genlşletmeye çalıjacakü. Sovyotlerin isleği ÎMnci Dünya Harbl 5 Mayıı 1945 te blttl Blrleşmis Milletler Teşkllâtı, ona l'k önce katılan 59 mllletin temsıloilerl tarafından, 25 Haziran 1945 te San Francisco'da Imzalandı 26 Hariran 1945 te yanl ertesl günü de Sovyetler Birliği Türklyeden, Kars, Ardahan illerinl lstedi Ay NATO'nun Güneydoğu nnırlan Nerede başlar? nca BogajJarda kontrol hakkı talebınde bulundu 17 Aralık 1935 te P*rlste lmjalanan TUrk Sovyet Dostluk ve Saldırmazlık Paktının yenllenebllmesi için, bunu şart koşuyordu Durum kanşıktı Hem Soryetler Blrliği, hem Turklye, yenl Blrleşmlş Mllletler Teşkllatmın Uyelerl ldiler Devletlerin toprak bUtUnlükleri, bu lttifakla ga ranti ediliyordu Kaldı kl Inglltere ve Fransa ile müttefiktık. Araerika ile de mUzaheret münasebetleri lçinde buîunuyorduk Ama hukünıetın dost çe/relerdekl nabız yoklamaları, hiç de umıt verici degıldı Ve bıze Kozunuzu Sovyetlerle pa»laşm, denllır gtbi blr durum karşısmdaydık Nlhayet Halk Partisı Ml kümetl karanm verdl. Ve i A gustos 1945 te Sovyet tekllflerinl reddetti Inbnü ise, metin ve »oğukkanlı gönlnüyordu Hiç kimseye, ne bir hak, ne de blr toprak borcumuz vardır sbzlerl onundur blraz şartlı Konuştu •Turklvenin Atlantik Paktına glrmesi, dünvada sulh itatlma lini arttıracak kıymetli bir unsur olabılir. Memleketimizın emniyetı, milletlerarası büyük blr teşekkUlttn kader birlığine katılmış otmak bakımından, sıyaseten artmı? denebilır.» «Eşıt haklarla mıUetimizin kendısme te\eccuh edecek •sazifeyi en ivl şekilde ifa edeceğlne şdphe yoktur » Beyanat mantık çerçe>esı İçin de göninuyordu Ama Menderes ln üzerlnde şiddetll tepkıler yarattı Ona gbre «olabılir» ne demektl? Olabüir denilebılır mıydı 7 Menderes'e göre «Olabilır» • •* tereddut ve kuçültme ıfade eder blr sozdü! Menderes .n çıkı«:ı çok sertti. Ve tnonu bır açıklama >apmayı zarurl buldu Terli ve yabancı devlet ve sl«Olabilir «5rü, hiç bır leçyaset adamlar nın neşredllmış hile azaltm» vey» şuphe rthfttıralan, bugünlerın ve gelişme mânasına gelmez Atlannıelerln üzerinde, aj&ls ^ e r e t t • < tık Paktı, hazırlıkta geç kalkadar aydınlatıcı tferâeler acalmn, pmtin savunma tedbilar Bu arada okuduğura, Valanridır Daha hazırlıklı taraf tln Berejkov'un n â t i ' a l a n dâ, kars,<îinda geç kalmış mııharb içinde Sovyet Alman müdafa.t tertibl, ya hazır tarafı zakereleri ile, bizi de ilgılendibarekete »evkeder. Yahut recek meseleler hakKinda b ı M buna imkân yoksa, zaman ivericidir. Berejkov, Sovyet Hale muvatene hasıl olur. Yarıcıves'nin Başmüşavıri ıdi Mo ni sulhun borulması ihtimali lofotf la beraber Berlınde H:ıarttinlmış olur. ler ve Rıbbentropla muzakereÇünkıi karşı taraf saldırmalere katılmıştır (1) Hulâsa h a r b ya karar vermişse, hiç bır ted ve sonrası bızi de .çıne alan gebır sulhü koruyjnaz .» nl? dâvalar getirmışti. Bu araHulâsa înonü'nun bazı temlda ve gene bızı de ilgılendirebinat daşunceleri vardır. Şöyle lecegl için lşaret etmek istedl konuşur ğlm şahsl kanaatim şudur «Hiç bir memleket, lstlliy» nğradıktan »onr» kvrtarümış olmayı isteme». Blıim meınleketin miidafaası prensiplerinde, hükumetin bir »ey ko nuşup konuşmadıtııu İse bil miyoruz. Ve blr yerde rle tesaduf edıp okumadık.. Senelerdenberi Avmpada mü? terek bir müdafaa cephe«inin knrulamamuının aebebi, hrr devletin külfetleri. yalnu dığcrlerinden beklemek Utemesindtdir.j Ondan sOnra ise, lktidan a sıl tedırgın eden ve Başvekılın de sezmekle beraber açıklıya madığı kayguyu, înönü ortava a'ar Bütün mesele asUnda, E 5 i t 1 1 k bahslndedlr lnOnü ılk bfjanatında, bu eşitllk şar tma değinmlştir Simdl onu bas bütün açıklar «Metnlekete ve dünvaya iöv lemek Istlyorum Wl, anc»k E Ş 1 T haklarl» blıe tevfccuh fdecek vazlferl, fn Irı «rkildf İfa etmevi kabul edlvoruz Muhalrfct liderl olarak bunu benim sövlemem, naemlekete karsı bir \azifedır Goruşlerimı açık »inledi^imi sanıvonım tktidar partlsl liderlnln sal dırılan ise. M nlyet sahlbi hiç bir vatandaşın kabul etmi^eceği, mutat Iftiralardır. Halbukl meseleler o kadar ehemmlvetli ve ihtlmtller o kadar ftenlştir kl, bunlar i çinde Türkıvenln hareket hattını Uvln etmek İçin, mu haleftt partilen İle mutabakat ar»m»va çalışmak. akh başinda bir iktidar İçln, baş lıca vaııfedir..» mc.krpt Parti lktıdarmm yarattığı a,1' teh'ıkelı anlaşrra'sr, jaln.z NATO'dan ge'en ıhtıma ler de değ ld r Adma îk'li Anlaşmalar dedığınız ve a«l nda tama» men dumanh bır tcşel'kül 0 an CENTO'iun hem hiç bır kollektıf pro^okuK na da\anmadan \» Amerıka>a karşı, Tek Ta'oflı teah hut ed^len anlaşmalardır BjgJi de. ne rmhı>e*ı re «jıları ne de tamamm n nerede oldugj da bı.ınmeven bu tkılı Anlaşmalardır kı bunlarm uzerınde duracağız Ve \annki nesıller bun arın uzer.nde, bızden daha fazla du. racaktır Tıpkı bugun bızm, 1914 Turk A'man î'tıfakınn sırlannı hâlâ çozemedı^ım z gıbı duracaklardır Su da var Demokrat Partı îktidarının N'ATO bahsınde asıl dıkkatsızhğı, NATO Protokolunuı ve Andlaşmasının, bır Turk Amerıkan Ikılı Anlaşnai halın» gelmesıne musaade etmesiydı Oy le kı hâlâ Turkı\ede yeralan bır çok uslerın bırer Amerıkan ussu mu yoksa bırer NATO ussu mü olduğunda bızzat NATO Devletlerı bıle mufabık olmasa gerektır Bu ü'lenn Türk hukumran'ığmın altmda olup olmadığı hakkında juphe uyandıran olayları hep hatırlanz. Ama ı? asıl. guya CENTO esasma davandırılan ve aslında tamamen tek taraflı olan Ikı'ı Anîaşmalarladır kı Turkıve, Ameri kaya. hem de takdır hakkı da Amerıkava a t olmak uzere mudaha le \ etkileri vermıstır Yalnız duş man saldırısı, gıbı elle tutulur, goz'e gorulur haller karsKinda değıl, sızma, vıkıcı faaııjet dolavlı saldın, sıvjl sald'rı gıbı ne kavramı. ne de nereden başla\ıp, nerede brığı bıhnme\en anlamsız anlamlara da davandınlmak şa*ı ile Sımdı. bu konunun ustunde du ralım (1) Nori Mır N 1 1<W5. DiÇİ Botld MODESTY» BLAISE İktidar buna neve yanaşmadı? GorüHıycr kl, înonü'nun Metedlğı, lktldarla bır önceden anlaşmadır îktıdann da ysnaşmad ğı bııdur Yoksa me^lâ NATO Kanununun Meclıstekı muzak»relermde muhalefet. dırentş sahnelen yaratırsa, dunya kar«\sında bu hal, elbette kı memleketın ıtıbarını sarsardı. Nıtekım Mechs'e muhalefet uvsaldı Çunku kanun a'hnda uvgundur Ana bu and acma metnının a^kasında ne var"" Ute bıl nmeven budur Ve bngune kadar da b ' nmejen bjdur înonu 15e Bi'mcı Dunya Harbını yaîamı? bır ust gorevlı kurnavdır Arka=mda ne oldıığu, ha**â Metn'ı hâ â me3danda olr$ayan bır Alman ittıfakmın, Imparatorluğu yıktıpmı gormuştur Dıkkatlı olmak ıster Ister kı ık'ıdar ona, hem de eskl bır Devlet Başkanı oldugunu ve Ikıncı Dun\a Harb'nde memleketi Harb c'ışında bi'akabı'dığıni duşunerek, bırşeyler danıssın îste bu yspılmadı Çunku înonü b'r gun memleketın, belkı de lstllaja uğ radıktan sonra kurtanlmaya çalışılacağının haklı kaygusu içındedır. Ama kaldı ki, memleketi nelere mecbur küdığı, hangı ihümaüere mâruz bıraktığı ve yarın neler getırebıleceğı bılınmeyen ve De NATO'ya çıkan yol! r Yoıaır YARIN Bugunün ve yarının sorunlan Tifffony Jones Eğer Sovyetler, Dogu Avrupa ve Balkanlar İçin Potsdam konferansında tesbıt edılen baza müeyyidesız kayıtlan bır tarafa bırakıp, lşgal ettlkleri Merkez ve Doğu Avrupa İle Balkanlarda, Milstakıl CkirünüşlU Halk Cumhurıyetleri yerine, Sovyet ler Bırhğıne dahıl Sosyallst Cumhurıyetler sistemlne gitselerdl, Avrupanuı geride kalan ve en büyük kara ülkeleri olan Fransa \e Italya İçln, sosyalist devletler olmaktan başka yol kalmazdı Ve bunun etkileri bü yük olurdu. Ama blz şımdl gene NATO'ya gelellm. Çunkü Menderes ikti dannın, mılletlerarası andlaşma lar ve garantıler sahasında en 6 nemi hareketı NATO'ya gırişıdır Turkıve NATO ya, 21 Eylul 1951 de Ottawa da alınan prensıp k a r a n ve 17 Ekım 1951 Lon dra protokolu esaslanna gore 1952 de gırdı Bu suretle N \ T O ıttıfakınm gune>dogu sınırlan Karademz, Kafkasya ve î r a n a dayanmış oluyordu NATO i " i fakmın, oldukça eskı bır tarıiıi vardır Ve îkır.cı Dünya Harbinde, Rooseuelt ile Churchıll arasında, 9 14 Agustos 1941 a r a sındaki tamaslar sonımda ılân edılen Atlantıc Vharter (A'lantık DemecO vesıkasma kadar uzanır Bu beyanname bır taraf tan Birleşmiş Mılletler Teşkllatına zemm hazırlıyordu. Diğer taraftan, gelecektekl en buvtık bölge ıttlîakının tohumlarını serpiyorda Amerlka, gele neksel Yalnızlık Sıvasetını de fMonroe Prensıpı) b u demeçle terkettl Ve ondan sonradır kı, bir dılnya devleti olmanın yolu na girdi NATO, yahut Kuzey \tlantik Paktı, 4 Nısan 1949 da i2 Batı devletının ka*ılmas.>le urulmuştu Hedeî Sovyet ya ılmasını onlemek*"i Inonü ve muhalefet, Türkıyeın dış destekler aramasının ve VATO'ja da katılmasmjn alev 'ıınde değıllerdı Ikmcı Djnya Harbı jıllarımn mıhnetlerınl bır Devlet Reısı olarak yaşamış c > lan Inonu'den, za'en bu beklen mezdı Ama Menaeres Kore har brae katılma kararıru ne Meclı se, ne de hiç d^Süse muhalefet başkanma a a n ı ş n a d a n almışt' Meclısm karar vermesı gereker bır «Harbe katılına» 1 TemmJz 1^0 de, Cumhurbaskanı Celâl 3a>ar ve Bpsbakan Menderes'ın 3ur<;adakı bır konuşmalannda ıç klandı Halbukı bır yurt geısmde b ı r mıtıng toplantısı \i llet Meclı=i demek değıldl Onun için t n o r u n u n 11 Subat 152 dp knm n 1 ' « n N ' T I an1 laşması için de endışeıei vardı ELISABETH S. HOLDING N1HAL YEG1N0BM.1 Çeviren: k^T^r^sirn: AYHAN BAŞOĞLU J|. JNTİKAM YEMİMİ Bu Hbepla bu andlafm* I Ama evlenmeden geldi îkincl yolculuğunda, «înşallah olur kalır» dı>e dua ettim ama olmedı. Ölemedı > «Kana susamış bır halm var, Sıbil'ciğım.» «Nasıl o'masın, John'' Dort >ıldır Luther'e 5anta] yapı>or Joceljn Dort yıldır. ınek sağar g.bı sağıyor bızı » Kllıan, «Ha>u ağır sozler bunlar. dıye mırüdand«Onunla mucade'e etmek için her çareye baş vurdum Ama baş edemedım, John. Yenılgıjı kabul edı\ orum artık Luther ona toptan bır para verıp kurtulmak ıçın ja'\ar jakar oldu Ama Jocelyn hiç janaşmıjor buna İmza fılân \ermı>or» «Yânı Luther hakkmda Jocelyn'ın bır bildığı var''» «Dot yıl once Luther bu kızla bir otobuste ah baplık kumu? Kız %aşınm onsekız olduğunu sov lemış, Lutner budalası da ınanmış ona Luther'm bırçok ustun jonle'i vardır ama fazla zekı o'duğu soylenemez Jocelyn m onbeşınde bır ortaokul oğrencısı olduğunu neden sonra oğrenmıj. Bovlece kuçuk bır kızı ığfal etmış olmak durumunda kalmıj Kızm anası babası, ağabe^sı buımışler Luther'ın tepesuıe. Onları susturmak ıçın Luther pa'a odemeğe başlamı? O gun, bugundur ode, Dabam, ode' Sonu geleceğe de benzemıyor » «Demek Jocelyn o meşhur maaşını Luther'den »lıyor, oyle mı9» «Senın işın ashnı b lmedığınden emindim, John Soylemeğe de nıyetım joktu ama canıma tak dedı artık Sonra Jocelyn'ın sırrrnı saklamağa da mecbur değ lım \a' Jocelvn'ı sevıvorsun madem ıç yuzunutemolarak bılmen gerekmez mı' Evet, azızım John nısanlın şanta]dan para sızdırarak geçmıyor \eb\ı geçım ^olundan lazgeçmeğe nıvetl de değü Luther ,n sana neden dolajlı bır ruşvet teklıf ettığını şımdı anlı\ors\m ya9» Genç adam, «Ruşvet olduğunu zaten anlamıştvm »ebebını de şımdı ogrenmış oldum» dedı «Ama ben o tekl fı kabul etmış değılım, Sıbıl » •O senın bıleceğın ış ama sen yakanı bu kızdan kurtaram jacaksın, John Seru sevıyor. Imkânı yok buakmaz ar+ık senı Erıc'e yaptıklaruu bır bılsen'» •Duvdum o meselejı» «Sana onun bın beterını vapacak. Nereye gıtsen peşmden gelecek Mem'eket dışma kaçsan bıle Luther den para al r senı tâkıp eder o Ommnde aklına get rerrı\eceğın kadar korkunç rezaletlet çıkarır Ana>;ı\'a danası\la soyujla sopujla yap sır jakana Eâer sen n akrabaların, eşın dosmr varsa onlara da rrusallat olur. Tum çevreni bulaştı nr yağlı çamura • Kıl'ia" başım kaldırdı ve kadınm uçuk ma\> gozlerı\le karş laştı İşı şakaya vurmağa çahsarak .S»nın bu v a r t l S n a bolucü faalıyet derler, Sıbı'c ğ m» dedı «Yok ıkı gnzurr S T a\ı .nak değ;l benlm ni yetım. Herşeve rağmen Jocelyn'dan vazgeçemı>or san o senın bıleceğın şev .. Ben sadece onu başım" dan a'jnak ıstıjorum Onu alıp goturmem ıstıyorum » «Nereje goturev m onu'» «Orasını sen bılırsm artık Eğer ıstersen sana yazdığım çek hazır » • Çok comoT"sın ama ıste"nıjorurnj «Luther ın teklıf ettığı ış de var » «Yok, S bıl daha » rrıeden ı=nfa edı\omm o ışten ben • Bır an sustular Sonra Sıbıl .Benım Lu her'le ser\etı ıçm e\'endığımı «annosun heıhalde» dı>e konuşmaga ba='adı Ga\et tabudi' bo>le daşunmen Lutheı ın parasma goz dıktıed çmı «o\h\emem Ama mee e bundan ıbaret desı dı Luther i sevjorum John Âşık olduğumu sovlemek ı=iemi \orum Onıumde çok kereler â«ık nldum ben Ama bu başka Bu «evgı Luthsr o\ le «ıradan b • • »rkek değıl Cok budala tarafla^ı oMııŞu mıhakksk "ına pren^ıp'en de %ar Sız gençler buna Yânı prensıp sahıbı olrra%a da sptallık gozuyle bakabıl =ırız, Modası geçmış bır mezıvettır belkı ama benım gozümde çok makbul Guvenebıhvorum ona Kavıtsız, şartsız Bo>le erkek'enn m kanar ende o'duğtınu sen de benım vaşıma gel nce anlartnn lohnı Kıll an «Sımdıi=n bıluorum bıraz» â°A Sıbıl, «Luther de bana gu\ enır> dıye sozun» devam etti «Her şe\ nı eman»t ^der bana parasım, pulunu şeref nı ıtıbarm Ben de onun bu euvenıne lâvık olmaea cahstım ıkı gr? ım Ve bu sa yede eskısınden daha ıvı bır ın^an o'up ç kım Olgunla^tım Onu a=la va\a bırakmam ben» «Ya sana ıhane* etme>!]'>» «O ba'ka' Zaten ben tibıı goruıum bu çeşıt şej lerı îharet bıl= sa\mam pe§er kı adam kada \ J ruyıp ız nı be lı etmemeM bılsın Aıl' şerefme leke <urneqn ve NU'avı \iKmasm da dısa'da ne halt ederse etsın Bılmem anlatabı rlım mı • «Anlıvorum » • Senın Joceivn ksncavı takt'âı zaman benım bıcare Luther'ım altmıs altmış ıkı jaşlarındavdı. Erkekle' vaslpnnca vapıvoiar bovle ısler1 Dıtı\arlamak korku^u ıste' Anıayıslı bır kadın buna kızmaz, John acır «Zaiallı ıhtıyar budala» der ve çeçer Zaten Lu'he» ge'iD her sp\ı anlattı bana ozur dıled 'ekrar tekrar Daha ılk basından John, Tohn Luther'ı bu ıskencemn de\amndan kurtar Tiak ıcn her se\ı \aoanm ben » Kıllı^n «Inınırsm» dedı • Bu gece alro goturur musun Jocelvnı'» Gene adam b r sure du=urdu sonra «Bu gect İT na7» ced . .Onr» ben New York'a ınevım » «Onu burda bırakıp ha'» ••Hazırlık vapnıam gerek Başımızı a'ıp 2 Hemeı n a hemencecık'» «Ne hazırlığı'1 Paran \ar mı kı hazırl u vapa» ~^k'm'» • B r çare<îiT> V ıkanra e'bet»