Katalog

IAHÎFE DÖRT 17 Nisan 1969 CVMHURtYET MENDERES'in Yazan: DRAMI AYDEMIR dıa ıııtıiMiıl ı tlııı r» dı» taabhUttor çarkuda örüienlerdec, kendllari da pek baberdar edümenıislerdır Ama aimdl asıl konuya girmeden errel daha öncekl gelışmelere kısaca göa aıa lım Bunun lçln <to önc« su yönü aydmlatm&lıyıı Blrind Dünya Harbtaden sonr» ve tklnd DUnya Harblne kadar Türkiyn, bütün dünya devletleri ile, normal sıyasl münasebetler kurmuştu Ama, bır ittıîalslar sis temi içinde değıldl Bu dış mü nasebetlerde ittlfaka benzer, fa kat bir ittıfak olmayan ilk kar şılıklı anlaşma, 16 mart 1921 de Moskovada imza.larıan «Türkiye Sovvetler Bırliğı Muhfidenrt Abitnamesi» dır Bu ant laşma, o zaman her ikısl de Batı emperyalızmlne karşı mtl cadele halinde olan iki ayn ül kenin bır nevi mücadele bırliğı ve vardım paktıydı Ama bır lttifak degildl Türkiye yalnızdı ve müttefikler arıyordu zalanan Lozan muahedesi ol auğu malumdur Bız, mılletlerarası istıklale ve hak esituğine bu antlaşma, İle kavuştuk Bu na bır zaier demeliyız. Çünkü bu isüklâl belgesi, evvelâ Is tıklal Savaşı dediğımi» kanlı ve insanustü bır ölüm kalırn d^enışi sonunria elde edılmış tır Sonra da Bırınci Dunja Harbının galıpleri, ^aynı harbln mağluplarına avaküstü dıkte e* tıklerı antlaşmalara karşılık, Lo zanda Türkiye temsılcllerl ile 8 <> avı bulan bır sürece, karşı karşıva cebelleşmışler ve netı ce, avnı zamanda, bu insanüstü dıreruşimızın bır berâtı olmuş tur Bunlar dışında, Turkiyemn îkıncı Dünya Harbmden once ımzaladığı ve bır bakışta ıttı îakiar demek olan 9 şubat 1934 Balkan Paktı ile 8 temmuz 1937 Sadâbat Paktlan ise, » t e n blü dogmuş, havada kalmış, hıçbır zaman ışlememiş antlaşmalar dır Sovvetlerle olan dostluk ve saldırma2lık antlaşmasına ge lmce bu antlaşma gerçı 7 kasrn 1^45 tarıhme kadar yururluke kaldı Ve o tarıhte Sov yetlerce tek taraflı olarak fes hedıldı Ama ashnda antlaşma, daha lldnci Dunja Harbı başm da ve Almanlarla Sovyeüerın eylul 1939 da yaptıklan antlaş malar sırasında, artık f ılen or tadan kalkmıştı Yani avnı a>da Moskovava davet edı'en \e baş larında Dışışlen Bakanı Sara coğlu ııun bulundugu heı etle hıçbır anlaşmaja varamadı 20 ekım 1939 da Ankaraya elı boşa dondu Ve o gunden sonra da Turkıve, mıl e'lerara sı munasebe'ler \e ıtıfaslar sıs temmde artık tamamen \alriz dı Halbukı tkmcı Dun\a Har bı başlamıştı Bunun rasıl ge lışıp, nasıl b tecegını k mse tah mm edemezd' Turkne ı^e jalnızdı ve muttefıkler arnordu. STALtN MOLOTOF İkiad Dunya Haıbi başmda Tttrklye yalnızdı. Miıtteflksbdl.. >Dış emniyet başka, yabancı murakabe gene başkadır. Dış emniyet; bağımsızlığı garantilere bağlamaksa, yabancı murakabe, bağım sızlığın uzerinde, başkalannı soz ve karar s hibi kılmak mânasına gelir.. manımızda da etkılerl devam eden btr cephesine, yanl dış sı yaset ve ıkıli anlaşmalar laslına tasaca gbz atmahyız Çünkü bunlar Demokrat îktidann oy1« icraatı olmuşMır ki, bu icraatuı favdalı ve zararlı yonlerınl bugün bırbirinden ayırmak, bızzat Demokra Iktıdar onderlen ıçın de kabıl degıldır Çünkü ojle sanı\onım kı, bız zat bu ıktıdar yonetıoıleri de kendı zamanlannda ışleven bu Kars antlasması Bu antlaşma, gene bu ikı devlet arasınd», 17 aralık 1 1 0 de =2 «Turk • Sovyet tarafsızlık ve »ldırmazlık paktı» ad nı taşıyan bır ahıtnarae ile pekıştırıldi Taraflar arasında ve bıl hassa Kafkas sınırlan ile llgılı fı lı durumu tesbit eden bır Kars arrlaşması da vardır 1 kınci Dunja Harbıne kadar devam eden Türk Sovvet rnüna sebetleri, bu anlaşmalara dayanıyordu Gene bu devTede, blzim mil letlerarası jenmızı ve dış mu nasebetler kurmak, hak ve kud retımızi sağlavan temel vesıka nın ıse, 24 temmuz 1923 de ına 19581959 yıllannda lç gerginliğın \e s.vası tansıjonun aşırı derecede arttığını, hatta bu lu zumsuz gergınlikler ıçınde, ar tık ıhtılâl şartlanmn bırıkmeye ba$l<ıâığuu, daha öncekı yazı larda islemeğe çalıştüc Şımdı bu şartlarm daha da gehşerek, kaçmılması artık kabıl olmayan t>ır ıhtılale nasıl ulaştığını ızlemeden once, D P devrınin, Batıya yönelış Evet, îkıncı Dünva Harbı pat larken, Turkıve mılleferarası ıt tıîaklar sı^temmde Iı len \al nızdı, müttefıksızdı Sadece bır dostluk ve «saldırmazlık paktı ile bağlı oiduğumuz Sovvetler Bırlığı ise, Îkıncı Dünya Harbının patladıgı Ejlul 1939 ıçınde, Hıtler Mmaması ile \e fiılen ışbırliğme gırırıştı Polonya derhal taksim \e sg?l edılmıştı Ve bu karşılıkîı antlaşma ve taksimlerm nerelere varacagı büınemı>ordu O halde Turkıve kaderını, bu ^ovvet Hıtler cephesıne mı baalamalıydı' Yoksa Ba^ıya vonelıp, muttefıkler mı aramalndı" Bu sorulann ce.aplannı vermek kolajdır Mademki Tiırk Dışısltri Bakanı \ t hevetı Moskovada ivi kabul gonnpmıslprdı Mademkl Mosko\ada Sonet liderleri ile hıçbır garanti anlaşmasma \anlam»mwtı. Mademki Turk • Sovvet dostluk ve saldırmazlık paktı uzerinde bır venıleme\e ulaşılamamıstı ve Turk hevptı de Mosko\adan clt boş dönm»rtu Bıma ' kar«ı*ık ıse. mademki tkhı». cı Dun\3 Harbı haslamıs \e ulkelerin, ısgalıne. taksımine »eçilmlşti? O halde Turkne valnır kalamazdi Kendısme dostlarmuttefıkler aramalı\dı \e anlaşılıvordu kı, bu ılnstlar ve muttefikler Kuze\de de?ll. Batıda aranacaktı Nıtekım o\le oldu Çunkü Sovvetıer Moskovada Tark ^e vetıne su'idukları şarüann ba^ında îs anoul ve Cara kale Boâazıannn muşterek saaın masım ıstıyorlardı Bu bı* fıılı sgal ve muraiîabe deriektı Basında îsTre1 Pasnrm balunduğu b'r Turkne De.lPtı bunu kabul ed^r °zdı F n^erîı de önoe 12 m°\'s l0"1* aa Turkînsıuz do^luk ÜP^ lara^ onu r \a^rlandı Bunu Fatav n° elesmın d» hallı sııretnle 21 ha zıran 1<)"9 d\ Turk F *ak^bet ı R\ı deki rasvonlar 19 ekım 1939 da Irıgıltere F'arsa Tıırkı\e ara^ın da oır urlu ıttıfaka vardı Ve îkmc Durva Harb ıcırdp Tar kı\e kend m bu ıttıfaklar n a n i m e s ı ıcmde bul ırdurdu Ama dıkkatı ceken ";udur kı înonu, bu'an bu ıttı[?Wnr *ıs»enı ıcm de ba>*a harb ıçnde ^aoılacalt \dana ve Kah'r» korferans'an na r?6rren karar \e te^°bbus sucünü ^ıçb'r zaman P' nrten v kacırmadı Hat a bn ıttıîVr'ar sıs*e"n\mn hazı k?T ı'lar r a T a£ aı 1 v men ii \ =vır^ <"' mu îP >ı! ^art lar'a îk nrı Dunva Harbının sonuna ksdar dışırda kalması rı bı'dı Hem de Ka^ ıe deVla vasvonu Ue bu hareke'mn dog ru \e mu*tpf'kier cen>"(»sırıe de bır hızmet oldu*unu ı'an ettır du Cunku dıs °mrıv°t ba=;ka vabancı murakabe ç»ne ba^ v a\dı Di": emn 1 ' et bagımsızlı *ı garantıler" bajlpnaksa v a bancı murakabe bağıms'zlıîın 5 ve Devlet varl' ın r Uzennde basksiannı soz \p karar s?hi bl talmak man <na se'ır \*ı tekirr bu<*ı'nkü T ırkne bu ba tamdan, dünku Türk\e değıldlr Ka'oul etmek lazımd r M ' nonü ve Halk Partı^ı ıvtıdnrı 1 1950 Tiar<ında Demokrat Ps ti İKtıdanna so7 ve karar hak • dev'etm «'nde ve kıUf ıre\ u 1 kilerinde va^inoı murakab^d' " azade b r devle* te c lım pttı ^caba De^okra* Partı ıVt dTrı bu er^anptı b\ı baMe maha f "a edebl m mı'> H Ü \ T ' Sırrdı ol" ların nki'î'nı î'leve'ım '11 jbnleri teşekkttl edecektlr* îşte Türkiye, bu tanı»» •• U» tisak (blÜşnvB) noktalanndan blriydi. Bu raporun ilk Myfannd* bu •özler yanldıgı zaman, Almanlar henüî Ukxaynadaydi. Am» rapor, sosyalist vey» Kwyalistleşecek Ulkelerin müstakbel sınırlannı, Balkanlan d» sosyalist bloka bıratanai Uzere, Avrupanın orUsrndan geçeoek dlye tasvir edıyordu. NiteMm öyle de oldu... Bu bır kehânet mlydl' Bir gelecekten ve gâipten haber ver nnde bulunduracaktır. Hâmek mıydı7 Elbette kı, hayır1 dıselerin gelışmesınde yeıu Ama bu komisyonun yonetıcısi donumler olmadıjı takdırde, ve raportorü olarak hazırladı bugun oyle sanılabUir ki, ğım ve altma ımza koydugUTi Kuze\de sosyalıstleştınlrnış bu takdım raporunu Uvelen ıklısadnat, belkı eskı sınır mızden bırının, Zıraat Vekâletı ları ıçındekı hovjetler BırU ü>esı Saıt Tekelı'nın çınden başka, Dofu \e Mer Bu bır kehânet, hem de kez \\rupa ıle, Balkanları olacaeı nereden beDi. da nufuzu altma alacaktır Bu suretle bütun Avurapamutalaasıyla eleştirdığıni tıatırda hakım bir sıklet olmak Uyorum Bunu o zaman da jaımkanını bulacaktır Bunun dırgamadık Ama o zaman, bır hancınde ıse demokrasıleıktısadı programlaştırrra ko nn. bıttabi yenüestınlecek mısvonu oldugumuz ıçın, ıktısaıktisadî usulleri, bazı mertedı tenmlere dtyandırılan gobe fudumlu olsa bıle, bir ruşlerın, aynı zamanda, bır sı super kapıtalum sathasında vası gelışmeyı kapsadığı da aşıteazzuva (şekrtlesmeve) çakardır Ve sıyasî hadıselerın lışacaktır. de, hem de hıç değişmeden bu •yonde gelışt ğı malumdur (1) Bu sıstemlerin, bır taraf Evet Îkıncı Dunya Harbı sotan kendı sıstemlerini muhafaza etmek, dıger taraftan nunda Turkıje iki hâkın nızada kendı aralarında bır ık mın vanı sosvalızmle harb^en tısadî t«mas ve mubadele sonra banve değıştırecek, jani U5ulu bulmak ıçın ugraşmaoazı mertebe gudumlu olacak ları tabudır Bundan haska bır super kapıtalızmın bırlesme bu ıkı buvuk blokun, bu ıkı noktasında bulunacaktı Öyle ol zıt. fakat hâkım ıktısat sısdu da O halde Türkiye artık, temının, bühassa temas \e bu iki dev sıstem, bu iki dev ütısak noktalannda, çesitli guç arasında yenni bulmalndı Hem ıknsat nizamı, hem de sıve nuans farkları olsa da, vası varlık \anı bır devlet olabır takım organumalar, yarak hut orta (karma) ıktisat re Bunlardan tktisat nizamı bakımından Türkiye'nin gelişma çekıllerini ve bu arada, bılhassa Demokrat Parti iktıdannda şekıl'ejen demokratik olıgarşıvi daha onceki bahıslerde belırttık Şımdi, tkınci Dünva sonrası Halk Partisı iktidanna da temas etmek üzere asıl mılletlerarası durum üzennde gelışmesım ve ıttıfaklar sıstemını artık ele alabılıriz.. Disi Bond MODESTY BLAISE r (1) Bu takdim raporn îimdl Devlet arşıvindedir. YARIN :. Birleşmiş MUIetlere çıkan yol Yoıoır ELISABETH S. HOLDING N1HAL YEG1N0BRLI Çewen: . muyuz kı bır^mız çozulmeğe ba? asak, topumuz bır. den çozulecegız » Aşagı yukarı bovle b.r 5*y demışu Ortada bır çozulme, çorap sokuğu gıbı bır gıdı| olduğu belhvdı Ama bu o>le bır kor duğumdu ki (ozuldukçe bırbınnc karışıyordu. KılUan eluu alnmdan geçırdı. Sıbıl, «^e var?> dedı Genç sdam, «Başım donujor» d'je ce\ap ver» dı «Ujkusuzluktan olsa gerek » • Gel oturalım ?uraya » Oturdular Ve bırbırlerının yuzune baktılar. Kıllıan, • Bana bır soylıjeceğın vardı gal.ba.» dedı «Sen ve Joceljn bıraz başbaşa kalmak ıstersınıı herhalde, dıje duşundum John Onun ıçın sıze mo. torde akşarn jemeğı hazırlatıvorum Kaptana haber gonderdım Jocelyn'ın geleceğmı duyunca uçtu, za \allı Ogleden sonra herhangı bır saatte gıdebüıtsı» nız • • Jocelyn ıster mi acaba*» «John sojletme şımdı benı' Erkek değıl misia sen1" Sozunu geçırt ona'» Sonra Sıbıl bırden değıjtı Gozlerını h rsla yumup dışlerını kısanıt, <John>, dedı, «Yaı\arırırn sana Jocelvn'ı al, gotur bu ev* den > Kıllıan alaMa kaşlarını kaldırdı «Kızına bak ana.ım al Jocehn'ı hır an once kapı dışarı etmek ıçın gosterdıgın z bu telâşı anlamıjorum, doğrusu. Sınır nıze mı dokunujor bu kız0» Sıbıl «Yok, ben olsam da\anabıhnm ama LuU he ın artık şuıa^ına geıaı> dıje cevap verdı «Zaten bu «;abah sınırlerı harap oldu zavallıcığımın Şu olen gencı gıdıp gormek zorunda kaldı neydı o ço cugun adı°» «Angelo • «Evet demın hafıfe ald m ama Luther'ı hayli sarstı bu olaj Sonra tekrar karakola g.dıp ıfade ver rreaı f lan geıekecek Mufettış Warren «bır takım tereddut en. oldugundan dem vurdu Hâsılı bıçare adamın zaten durup dururken ış açüdı başma». John kuzum ne olur sana bm dolâr versem Jocebn'ı temelh ahp goturur mu«un başımdan'. Genç adam, «Latıfe mı bu°» dıye sordu E\ sah besı, «Havır» dıve cevap verdı «Çeki >azdım bıle > Kıllıan «Lâtıfe degıl«e hakaret demektır. dedi. Sıbıl «Daha ınceııklı konuşabılırd.m her halde», dıve ıçını çektı «Ama yorgunum John Sana da bır vabrmcı gozuvle bakmıvorum artık John dort vıld r bu kızdan çekmedıgım kalmadı îlk olarak Lâtın Amerı>a\a gıf gı zaman .Inşallah vakışıklı bır mıljoner bulup evlenır çok me«ut olur da bız ce kurtuluruz'. dıve duşunmus'um (Arkam *»r) 36 • Ama gerı gelecekler, değıl mıT» «Neden gelsınler7» «BeJu o genç joîorle bana »onı filân sormak ısieT er » «övi goıum, onlar sızlenn varlığınızdan bıle ha berdar degıller' Bır kamyan surucusu cesedı yoida gorup polise bıldırmış En yakın ev burası oldugu ıcın b ze gelmış er. Belkı cesedı bır tanıyan çıkar, dı>e Nıtekım Luther tanıdı onu Zavallı genç bı nsı ona ototıobılle çarpmış ve sonra orda bırakıp kaçmış Poııs bu ışm hangı otomobılle japıldığını og'enmege çalışacak ama bunun hemen hemen ımkansız bır şey olauğunu kendılen de bılıyorlar Lut her varın gemı kumpanj asına telefon edecek Adam cagızın bır akrabası, jakını fılân var mı onu ogrenecek » «Bunu belkı Chauverney bılır» • Ama gemı ka ıplorı kamarotların ozel havatlarıvla fazla ılgılenmezler kı' «Ne olsa bır bılgısı olmak gerek.r» S\bıl «Sorarız bakalım» dedı «Luther zavallı gencın cenaze masrafını uzerme aldı, tabıa'ıjle» • Oıop'i fılân japılmıvacak m\"* <Po ıs gerekiı her şeyı \apar, her halde Ama olum sebebı o derece ortada kı Pohsler dc bızım Lutheı ın fazla canını sıkmaktan çekınuıer Demek ıs'edıgım, ışlerını >apacaklar elbet aııa ışguzarhga kalkısmıvacakiar > Kıllıan «AnlıvoruTn • dedı Içı rahatlam ştı Ne ı>ı olurdu bu rre^e'e kıpana ve unatulsa herşey unutulsa' Şu son hafta ıçınde olup bıten her e\ unutulsa Jocelvn guverteden denıze duçelı daha hafta bıle olmamıştı Ama bu arada Kıl lan a bı «".ler olmuştu Genç adam beT' gınm tamamen degıs ıgını hı««edıvordu Sankı denız» ou^en o\du B r hafta onceki John Kıll'an 5 o akıllı U5İU dı plırlı vıcdanlı efendı genç denızde boğu'mu^tu sankı o gece Ve onun >erıne bu Jabancı adam gelmış ı Angelo nun olumunun bır cınajet olmasındtn şuphelendığı halde bunu unutmdyı d lejen olavın ort bas edılmesıne sevınen bır vabancı Ellv ne demı^tı o gece gemıde'' .B° l'lerın Long Is'and dakı koşkune neden gıtmek ıstemıyorsun Kı sacık b r hafta sonu > demıştı Amma kısa hafta soruvdu ha' Bın jılda o maz şu kısacık zamanda olanlar Chauvernevn kanlar ıçınde vere vıkılış Ange onun juz ustu vol kıvısında \atı=ı Ellv goz % laıı ıçmde Hamet goz ya^ları ıçmde Erıc Poa n evskı sırra kadem bavnts Ya Jocelyn7 Onların hepsını DU evde toplamış olan Jocelvn'' Harrıet ne dernışu «Joceljn \e b zler ov e ne kor dugum ol Tifffany Jones riFFANY JONES IVIailCO«?OğItlIkonuveresim:AYHANBAŞO<5LU İ JNTİKAM YEMİNİ ve RAUA , ^M Bu bir kehanet mi'ydi? Türk h ıkjrrletının Ikıncl Dunya Harbı sonu ıçın vardgı goruşler.n avrıntılı aegerlendırmelerını tabh blrmvorum Yalni' asayıdakt cumleıer, hu vumetn erı^ı ile hazırlanan barb bon'ası kaUınma program larnı hukumete takdım eden 52 savl.lık onsazun vahut asıl .bırı Je «öz Raporun» mrıncu a^ nda ,er alır «Bugrunku ınl.ı«;aflara ı;ore Tıi'kıvenın jeopolıtık durumu. harb sonrasında onn, hutun cihana tesınni •ssvarak olan ıkı n t mübadele «i^tetninin vani, iki hâkım ıktisat nlzamının Utisak (bır ieşme • yspışm») h»tü üse TÜRKİYE İLK DEFA İNSAAT DEMİRİ TORÇEÜK IHRAÇ ETTİ Genç %e müteşebbıs ış adamlarırruzdan Kâzım Topuzun kurduğu Topuz Torçelık Sa?M ışletmelerınde Avrupa patentı altında Tu'k ışcılermın ımal ettıgı Ozel Nervürlü betonarme dpmırlerı ^TORCELİK» Alman rehklemle rekebet ederek dış pıyasada da buvuk bır rağbet kazanmış ve ıhraç mallarımiz arasına gırmı^tır Yukanda ılk defa Yunanıstan'a ıhraç edılen TorÇelık ınşaat demırlermın vapura ' uklenışı görülmektedır Cumhurıyet 4333