Katalog

SAHIFE DÖTÎT 13 Nisan 1969 CTTMHUÎIİYET M E N D E R E S ' i n Yazan DRA1VEI . / , • * > • « * mantık kontrolü MENDERES, DE GAULLE OLABİLİR MITDİ? 1957 1960 arası, Menderes ve Partisi için, hem yorgunluk, hem yıpranma >ülan oldu. l§te bu devrede idt ki, ya Grubun, ya kongrelerin, yahut da, tecrubeli sayüan eskı politikacınm gidişata mudahale ederek, ışlere bir yon vermesi, siyasette bir suur dengesi lanması şart{ı. İşte bu olmadı.. rakabe etmektır Mesela îngi lız yuksek sıyaset adamlarında bu, gelenekleşmış bir nıtehk Siyaset alanuıda, neler sbytır lenmesi \e neler soylenmemesı 19^ seçımlerınden sonra lazım geldıgının zaman. zaman Menderes ıçın de, çelışmeli duşünulemedığı gunler başlayınca, ilk yapılacak ış, hıç ol günler gelmıştı Evvela, jorgun mazsa kısa sure ıçın, bu sıya du Sonra, daha oncekı sayfa larda ışaret ettığımız gıbı, hem sı keşmekeşın dışına çıkmaktır Önce kendı nefsı ıle başba partı grupu ıle hem kabmesı şa kalarak kendı kendını ıtıu hem Cumhurreısı ıle normal münasebetler havası gevşemıstl Meclıste ve Meclıs dışında mu halefetle ıse, denebılır kı, boğaz boğazaydı Sojlemesı lazım gelen ve lâzım gelmejen şeylen, gıttıkçe kanştırıyordu O aevrın, gorgu şahıdı tek yazar olan Samet Agaoğlu bu safhayı şoyle tarıl edıyor «Menderes'ın 10 yübk Başbakanlıçınd», 19571959 yülan, bu tun havatının en vorucu dâvaları ile doludur» Ağaoğlunun «Neler sövlentnesı gerektiğiıü, zaman zaman duşunemez oldugu gunler» ola rak anlattıgı gunler de bu de\reye rastlar Mesela Yatan Cephesı ıçm soyledıklerı gıbı. Celal Bavar ın, ta eskı Osmanlı polıtıkacıhğından gelen, «tttıhat ve Terakkı Hümvet Itılâf» Partüen kavgasmm havasından sıyrılarak makul bir realızmle beslenmış olması gereken tecrubelen, ışte asıl bu devırde ımdada yetışecektı Yuksek ve basıretlı bir mantık mudahalesı ıle, >orgurüuğun ve hıddetın yerıne sagduyu hâkım kılınacaktı Aslmda halka kendını sevdıren ve ınşa ışlennde buVuk hamleler gostermış olan Menderes ın ateşlı mızacı, bu mantık ve sağduyu ile beslenebıldığı takdırde, gıdışatın süruklendıgı katastrof, yanı topyekun çokuntu, pekala onlenebılırdı Ama, 1557 seçımlennden son ra Celal Bayar da davranıslarını degıştırmış gıbıydı Günluk çatışmalann dışında ka lan vuksek \e mantıklı mura kabe yerıne, gunluk pohtıkays kendını vermek temayüllerı gosterdı Bu ıse, Demokrat Partı cephesınde zaafı artırmak ve bızzat Menderes'ı de daha hızlı yıpratrraktan başka bir netıce veremezdı Celal Bayar a ganp bir an'ajış hakım olmuştu Daha seçim mucadelelerınde, «Madem kı ben de bir mılletvekılıyım O halde seçmenlerle karsılaşarak kendim ıçın se çbn mücadelesi yapmalıyım» şeklinde bir kanaat, onu sokak mıtınglennin ıçıne atmışü Hat ta seçım kavgalarının bıttıfı ve normal teşnı hayatm başla mış olması gereken zamanda bıle aktıi sokak mucadelesınırı içındeydı Mesela ?9 kasım 195o tanhınde Çorlu'dakı konuşma lanndan şu satırlan alahm «Kıskançlar, dış jardımı istcmeyenler, mıllî kalkın mayı istemeytnlerdir. SIıllı kalkınmaya mâni olmak is tevenler, mllli irade karşı sında, karınoa fihi ezilecek lrrdır » Paruler üstvi olrnası Uzım gelen \e boyle kalmaya da mec bur bulunan bir Devlet Reısı nın bu sozlen uzennde durma yacagız Baj'ar neşredllen ha tıralarında, bu Devlet Reislığı devresınden bahscderken, bun lan herhalde yorumlamak torunda kalacakür Kan dâvası? Mulasa 1957 sonrasına ve he le 1958 1959 yülarına Turklve, aşın bir sınır gergınlığı ıçınde gırdı Bir ulkeyı, a ş m sınlr gergınlığıne suruklemek hakkı ıse hıç kımseye venlmemıştır Hele çok paralı bır demokra sıde hıç kımse, memleketuı tek sahıbı degıldır Meclıste, t e i mılletvekılı ıle temsıl edılen bır partı ıle, ytıderce mületvekılinın temsll ettığı partllenn, kursudekı soz hakları aynıdır Ve şu da şarttır kı, çok partı lı mucadeleyı hıç kımse bır kan dâvası halme getıremez Halbukı zaten yorulmuş olan Menderes, aslmda fevrı, yanı parlamava musaıt tabıahjdı Bu fevrîlığı de, arkadaşlan ta rafından teskm edılecek yerde, tersıne olarak kamçılandı Menderes m «Bu demokrası degıldır, bu bır kan davasıdır'» sozlerı, ser bestçe tekrarlanıyordj Bu boy le olunca da, bır takım ınsanlann, >a bu kan davasmdan kendı nefıslen ıçm korkmak. yahut da bu kan davasını önlemek jısıyaklan, elbette ki harekete gelecektı Mesela Inonu'nün, 7 XII1958 de ve Antepte Halk Parılılere vap'ığı hıtabmdakı şu sozlen, memlekettekı bu a ş m ruh gergınlığının derecesmı gostermek bakımından dıkkatı çekicıdır «Şiddet yoluna gidenler, ya gereken vola geleceklerdir. Tahut da tnonu'nun canını alacaklardır.!» Iş bu safhaya gelince, her sey beklenebılırdı Iş bu saflia>a selınce, bu safha. artık sonun başlangıcı demekti 1 . SEVEN KAD1N AYHAN kıt gorüldü 1954 den ıtıbaren ise, grupla Menderes arasında açık gergınlık başladı Hele ıkı uye Samet Ağaoğlu ve Karaos manoğlu, sert bır hava yarattı lar Ama bu uzun surmedı Bu r'ukavemetçıler kabıneve alm dr'»r Fakat Yaylacılar, glttık çt kuv\etler>ıyorlardı Tabu a rada, hem oradan, hem bura dan gorünenler de xardı Mese la bazı Bakanlann duşmelerı halınde kabıneye gıren Yayla cıların Menderes çı olmaları alışılmış hallerdendı Grup ıda re kurulu ıse çogunlukla "iay lacıların elınde gorunuyordu \ e bunlarm da\ası, hukumet tutumunun ve ıcraatmm, grupunun temavullenne gore vu rumsdığı merkezındejdı Fakat Menderes, grupun varlığına say gı gostermeye henuz devam edıyordu Grup da Menderes m karşısına dikılmek gıbı bır yola suniklenmemışti Ama grupta fıkır önderlerı artık gorunıi yordu Mesela byle sanıyorum kı Sıtkı Yırcalı, hem Yaylacılann lıılen başı hem bu fıkır onderlerınden biri olarak sıvnldı Memlekette kalkınma başlajnp yollar, zıraat, sanayi alanlannda yatınmlar harekete getırılmce de, grup ıçınde bolgecılık temayüllerı kaçmılmaz ol du Herkes, haklı olarak kendı vılayeti, kendi bölgesl içın bır şeyler ıstıyordu Grup içinde muvazene ibresi, bu isteklenn O'NUN H\1ATINDA ÇOK ONEMLİ BİR ÎER1 \ARDI. yerıne getınlmesine veya getırılememesıne gore, sağa sola oy nayıp duruyordu Hulasa, Men deres'ın tutum ve davran.şlarmda gruptakı bu sıvasi gelış melerın etkısıni de, aynca hesaba katmalıvız Fakat asıl değışme 1954 seçımlennden sonra oldu Bu se çımlerle Meclıse ve grupa yenı msanlar daha dogrusu yenı şahsıvetler geldıler Bolgelerm de tutulmuş sıvnlmış kendılerınde soz hakkı bulan ve kendılennı kendılerlmn yarattığma ınanan msanlar O zaman Men deresm durumu, bıraz daha guçleştı Grunun ıktıdara bas kısı asıl bu devrede başlar Çunkj partının Meclıste asın guçlenmesmden gelen bır gunır aynı zamanda bır huzursuzluk da yarattı. Bınbaşlı Dev'ın her başı, kendısı ıçın, kendı bol gesı ıçm, durmadan bırşejler ıstıvordu Grupta, Kasım 1955 tekı büyuk buhranın uzennde, daha on ce durmuştuk Hanı şu Menderes kabınesının butun vekıllennın istıfaya mecbur kaldığı, fakat Menderes'ın kendı şahsı ıçın guven ovu ısteyıp, şahsını kurtardığı buhran' Halbukı bu buhranda bır nobet degıştırme olsayd. ve Menderes Başvekülıkten ayrılıp, ılende belkı gene aynı vere donmek uzere bır sure dışarda kalsajdı herşey başka turlu cereyan edeoılırdı. Ama bu olmadı ve ondan sonra grupla Menderes'ın münasebetlen, daima sert, kızgın olmuştur Menderes, hatta bazı taşkınlıklar da yaptı ÇOK garıp^ır kı, onemlı bır kısım Demokrat mılletvekıllerı, o zaman Menderes ın feda edılmeyışınde, lnonu'nün davTanışlannı etkıli savar'ar Grupa, Inonü'nun hareketlerı muessır oldu, derler. Halbukı asken stretejıde buna, sadece kendı karar ve hareketlerını, hasmımn karar ve hareketlerıne bağlamak derler kf, bu hal düpeduz bır yenılgı sajılır Hulasa, bu buhrandan sonra, grupla Menderes ılışkıleri adamakıHı gevşedı Menderes ın feveranlarını ve asın çıkışlannı onlejebılecek tek kudre' jani partı grupu da, bu suretle kuvvetıni vıtırdı Son ümıt de bu suretle ka>bo!du thtılalın anlesınde partı grupunun son şahlanışı ıse bılmdığı gıbı, hıçbır netıce vermeyecektır Menderes, kızgın ve kırgın Teessuf ederim, dıverek «rup toplantısını terkedecek ve grupla Menderes ın son buluşmalan da zaten bu olacaktır tlerıde buna, ayrıca değinecegız DİŞİ Bond MODESTY BLAISEr YJÜZ) SacyGtM kil'2 YARIN :. Bağdat'tan esen rüzgâr Ymom Tek ümit! Gıdisat boyle gelışınce, yani Başvekıl, yorgun ve Devlet Reısı polıtıkamn ıçınde olunca, tek umıt, ıktıdar partısuıın Meclıs gumpuna kalıyordu. Evet IŞP grup mudahale etmelı ve Kıratm dızgınlermı, eger çekebılecPkse o çekmelıjdı Çünku msıyatıf, muhalefette değıl, ıktıdardaydı Asıl soz ve en makul davranış oradan gelecektı îşı grup meselesme lntıkal ettınnce, ev\ela ve derhal şunu belırtehm Butun araştırmalar şunu gostenyor ta, iktıdarmm ılk saîhalarmda Menderes gruoa ve grupun reaksıjonlarma karşı fevkalâde hassastı Ve bu hassasıyet, çok partılı rejımlerde, hattâ tek partı ıktıdannda bıle, dürüst \e îavdalı bır karakterdır Çunkü hıç kımse her şey olamaz Gerç^ bazı ıhtüalcı veya totalıter reıımlerde tek ınsanm, tek ıradenın her şev demek ol duğu topyekun karar demek oldugu haller gorjlnıuştur Ama bızde nızam hatta arkada kalmış bır devır bıle değıldır Çunku bızde Ataturk bıle nıçbır zaman mutlak dıktator olmadı Zafer \e kudretın*n en şanlı devresınde mesela 1^24 Anavasası hazırlanırken bıle, Meclıs kursusune fırla>an genç ınsaıüar, Mustafa Kemal ın ıstedığı VETO hakkına karşı, şıddetle direndıler. Ve Mustafa Kemal e veto hakkım janı kanunlar ustunde bır takdır hakk'nı vermedıler. Hatta o <adar da degtl Gene Mustafa Kemal e rağmen ve bu sefer da tağcı bır grup Anayasa%a «Turkı>e Devletı. Islâm Devletldır» kavdmı jerleştırebıldı Su halde Demokrat Partı ıktıdannda da partı grupu hem tek partıden ahşılmıs tek partı zıhnıyetmı hem çok partılı bır rei'mın, kıran kırana bır ka'.ga halıne suruklenmesını, kan aâvalarını, ınsanlann karınca gıbı a\ak altmda ezılmelerıiı ve hatta Inonunun artık, camnı ortaya koyuşunu onleyecektı Grup ılk reaksiyonunu, daha ılk hukumetın teşekkülü ile beraber (Mayıs 1950) gostermıstı Demek ıktıdar partısı canlı bır grupla işe başhyordu Bu ıyı bır behrtıydı 1951 de grupun ıçınde ayrıca bır de îaylacılar grupu teşekkul ettı Demek ıç murakabe guçleneoektı Hattâ ılk kırmızı o>lar (61 o>) o va ELISABETH S. HOLDING NlHfil YEG1N0BRLI Ceviren: 32 • Sonra'» dı>e sordu Kıllıan. «Sonrası hep aynı terane, bır tanem thtıjar dost havatımdan çekıldı ama bana guzel bır maaş bağladı Ben de daldan dala konmağa, ordan oraj a dolaşmağa başladım Tutunacak bır dal, gerçekten bağlanabılecek bırısını anjordum Şımdı de senı buldunı l?te benım hıkâyem înanıjor musun buna, Jacko'» «Evet Zaten onemı de yok Sana geçmışıne daır asla soru sormamağa karar verraışüm » «Senden başka kımseyı sevmedım, Jocko. Bayat bır lâf değıl nu Ne var kı doğru Bana kımse elıyle ekmek yedırmedı omrumde Belkı bundan sonra cıcı temız, tatlı bır kız olabılınm, Jocko ya şımın kızı > ICllıan «Neden olmasın'» dedı Kızın buz gıbı, incecık parmak^n elme ovle bır yapışmıştı k\ acı tıyordu ve bu acı, damar damar, ta kalbme kadar ^a\ılıvordu «Boş ver sen geçmışe», dıye ekledı •Bu gunden konuşalım bız » «Nasıl*. •Neden topladın hepım'ri buraya*1» •Sem janımda ıstedun, Jocko» • Anladık ama ya Chauvemey7 Ya Elb1" Sonra Angelo?» •Chauvcrney Bell'lerle tanışmak ıstn ordu Zen gınlere bayılır, Charlıe Cbauverney1 Ellv de gelmek ıstedı, zara Elly de Charheve bayıhvor ve onunîa evlenmek ıstıyor Bundan basıt ne olabılır, Jocko'» «Ya Angelo'» «Angelo'vu ben çagırmadım Denızden bıkmış, ıstıfa etmış başkamarotluktan Iş arıjacakmıs Onu şovle zengm nufuzlu kıçılerle tanıştırayım dıve yalvardı Sansı varmış Bell lerın yanında ış buldum ona » «Luther Be'l'ın senın bır ıstedığını ıkı etmeyen bır halı var » •thtnar bır budala kımsevı kıramaz o Ilk ka rısı kendısıvle vaşı*, vuksek aıleden gelme bır hanımefendıymıs Çekı duzene sokarmış, Luther'ı Ama kadın oldukten »onra bızım koca şapşal sapıtmıs Ritmış Sıbı le evlennıs » •Sıbıl'm ne«ı var >ânı'?» «AnUvamadm mı hâlâ' Sıbıl bır strrotız artı: tıymış çok eskıden tabu, mılvonlarca yıl once Ha nı loş sahnelerde kalça kıvırtıp sarhoş muş*erılere avıp ışaretler vaparak goz kırpan cın'ten » «Ne tatlı d Uı sevsın sen Herkesı o>le ovuyor o>le gokle'e çıkarıyorsun kı1» «Ne japavım Jocko senden başka kımseyi sev mıjorum ben » Genç sdam bır sure sesriz oturdu Sonra, «Ey'» dedı «Bundan sonrakı durağjnj neresı'» Kız «Sen neresmı j^tersen, Jocko» dıye cevap verdı «Mesele şu kı ben sana alıştığın luksiı veremem, Jocolyn » «Benım kendı gelınm var ya! Ayda üç yuz dolâr» Tifffony Jones T1FFKNY JONES *°"" n ™*• AYHAN BAŞOĞLU a JNTİKAM YEMİNİ •O kadarcık m ı ' Ne mârıfetlı kızsın sen' Ayd» uçyuz dolârla bu gıv ım bu ku>=am' Sonra da yabancı ulkelere yolculuklar1 Rıo bıletı sana pıvan* godan mı çıktı yoksa'" Kız hemen «Istersen bu Rıo yolculuğunun tia hıkavesını anlatayım sana» Kıllıan «Boş ver» dedı «Yettı artık bu sabah anlattıkların » «Sen dıledın sevgılım Ama ben de hıç bır şey gızlemıs degılun senden Ma'ın gozuvum, demedıtn mı sana"" Ama senı sevıvorum, Jocko Senın ıçın de1 ğışeceşım Bak goreceksın » «Eskı fıkırlı adamın bırıyım ben, Jocelyn. Ev» lenmek istıyorum » • Benımle ha'» •Evet senınle Ama senın luksune vetışmez b« nım aldıgım t>ara O ıhtıyarın sana bağladığı maaşın da kesılmesını ısterım evlenınce » «Kesılırse kesılsın' Ben anamdan zengm d o | madım va1 Yoksullusa ashnda ahşığım ben Bırzamanlar anam Dansıvon gıbı bır şev ışietırdı On mustensı vardı Bır de bızler Butun vemeklerı ben pışı rdım » Kıllıan onun o ıpek saçlarını ok>:uyor oksuvordu Kızın şakak'arında çıçek japrağı gıbı bembevaz olan tenınde dania'lannın mavi';t «=ıslı çızgıcık ler gıbı ı5eîlı>aı Jocelvn «Sevılmek stıvorum ben» dedı «Sevgı bulaınadığ m ıçın 1 ıi e paraya duştum ben Aılemden sevgı goımedım Havatırrdakı butun erkek ler de nefret ettıler benden Sevmek deılcrdı adına. Ama aslmda nefrettı bir çesıt hmçtı Bana senden gavrı şe^kst go'teren olmadı Jocko Kımse elı\ e e1 mek vedırmedı bana B"t\ım ıstedıgım bun<3;>n ıbaret Bunu bulduktan sorra paranın pulun lâfı mı olu Tocko'» Genç adam «Bı denerız bakalım» dı\e m rıldandı Bır denemeğe deger . Jocehn .Jocko «enı sevıvonım» dedı S»nınle e\'enec»ğım v» c«>nı mesut edece» m Benımle evlenmek ı»te<3ığın ıcn sana mmnettarım Jocko» A A :'< Kıllıan aşağı>a ındıgı zaman ortal k tenha ve =e*sızdı O da tera^a Çıktı Koltukların bırınde Lut her Bell oturmakts\dı Bevazlar gıvmışt \e pek îakısıkh pek a«ı] pek «eçkın bır halı vardı • Gunavdın Kıl'ıan'dedı Gunavdın oğluiı » Kıllıan «Gunavdın efendım» dı\e cevap \erdi. Bell elmdekı gazptevı bırakaıak «Senmle goru^mek ı^tıjorum oŞium dedı «F?zır =u «ı^ada başbpssnken eoruşebılır mıvız' Is me^cle:! • •Elbet efendım» Ve Kıllıan ev sahıbmın karSisma o*urtîu Onun c ddı hnkıs'arına daha bj e cıd dı bır bak sla karşılık verdı Bell «în^n ıs havatında hıç bır sev oşıenrrpz se bıle adam ta'tmicını ojrenıvor oglum Z^manla tanıstıg n msanlar hakkında sıo dıje va^Fida bulunmaea başhvorsun Hatta bı^ınç altı bır ıç gudus\ı\le vapıvorsvm bu ışı » «Herhalde efendun » fArhaii var) Türkiye Halk Bankası Genel Müdürlüğünden: Bankamızın 1968 yıü kanndan, Genel Kunılca ortaklanmıza dağıtılmasına karar Tenlen temettüun ödenmesıne 2 Mayıs 1969 tanhmden itlbaren baslanacaktır Sayın ortaklanımzııı mezkur tanhten ıtıbaren ellerındelü hısse senetlenni en yakın Bankamız Şubesme ıbraz ederek temettulerını almalannı rica edenz (Basm A 774013749/4120 Divan Oleli Erkek Berber Salonu 12 Nisan Cumartesi günunden ıtıbaren KEMAL EAMBÜROGLTJ işletmesmde Fevzi Rıdvan. Manıkürist Janet kadrosu sabah 0,8 den akşam 21 e kadar (Pazar dahıh Turkı ye'nm en güzel berber salonunda. muhterem müsterı lerının emırlennde bulanduklsnnı ssugı ıle arzederler Tei 48 34 94 48 22 20 Cumhurıjet 1127