Katalog

SAHİFE DÖKT Mart 1969 CTJMHURtYET MENDERES'in DRAMI Yazan: AYDEMIR IIedis'te psikopat olayı... Menderese pslkopat detnesJyle lktıdarla muhalefetin arasını açan devrin Başbakam Recep Peker 14 mayıs 1950 seçimlerl ile ıktıdar mevkuns gelen Demokrat Partl ıçınde, Adnan Men deresin adım adım süzülerek ön plâna geçişınl izlerken, bir onemll hâdıse üzerinde durmalıyız Bu hadıse şudur 1945 de Demokrat Parti kurulmuş ve 1946 seçımlen ile de Meclise 60 mılletvekılı getırmışti. Meclısın VII devre toplantüan baslamış tı llk ve onemli oturumlar, tabıî 1947 butçe konuşmalan üzennd3 oluyordu Menderes, Demokrat Partlnln, bu bütçe konuşmalan için sözcüsü seçılmlş tl. Bu seçilış normaldl. Çünkü Menderes Halk Partisi saflannda, yıllar yılı Maliye Encümen Kâtıplıgi, RaportorlüğU yapmıştı. Ama şimdl yenl partıslnde boylece ve Mecliste bır parti BÖzcusıl hallne gelişi, onun adım adıra ilerleyiştnde önemli bir asamaytü Meclis'in, 18 .XII1948 günU toplantısıydı. Başvekil Recep Peker'dl Maliye Veklli bütçeyl sunmuştu Bütç« gerekçesi tasaydı. Tatmin edid değlldi. Bütçe hakkında muhalefetin, ya nl Demokrat Partı'nin de elbette kl göruşlerl olacaktı. Hülâsa nihayet sıra, muhalefet sozcü süne geldi. Menderes kürsüye çıktı Bütçe konuşmalarında Menderes'in Encümen tecrubelen oluşu, ona bu konuşmalarda şimdi, b a a şanslar sağlıyordu. Kaldı ki, daha once Başba kan Peker de konuşmuştu. Şu halde aslında Menderes, yalnız normal bır bütçe tenkıdi >apmakla kalmayacak, Recep Peker'le de, lster istemez karşıla şacaktı. Peker ise, çetin bır a damdı. Ve îstıklâl Savaşı ile, onu taklbeden yülann, kendıne verdaği haklı bir gururla konu şurdu önemli v&sıfları vardı Hatta bu vasıflann bır kısmına Şeflik Tasıflan da denilebılır Eğer bu vasıflan, aşırı bır benlik gururu ile çelışmeseydı, guçlU bir devlet adamı olabılırdı Bu çelişme, hele Demokrat Parti'nin doğuşu ve Meclıs te yeralışı günlennde, hıddetlı b r anlayışsızhk derecesine varmış tı. Ama muhakkak ki lyı konu »an, güçlU konuşan binydi So (soldan •OreUİ alkıslar) Kkak kalabalıklanna degil, fakat batlı bir milletin ve arkada çatı alb toplantılanna uyan tebıraktığı karanlıklardan, aza «lrli, fakat samimiyet telkın ettnetli, şân ve şerefll bır ismeyen, itimat uyandırmayan bir tikbale gitmek azminde bnkonuşma üslubu vardı. Karşı lunan kudretli bir devletin karşıya konuşmalarda veya dar hayatmı, bir boşluk halinde toplantüarda da, dıkte etmeye ifade eden bir rnh halinin kaçan bir hal ve edâ sahibiydi. akislerini dinledik. Bn ruh Çeşıtli vesilelerle ve biüıassa haline temas ettiğim zaman, 19321934 arasında üç yıl suren kendimi derin bır hakıkatı kadro neşnyaümız ve bunun keşfetmiş vaziyette goruyoetrafındaki kadro hareketi sırarum (iştirak ediyoruı seslesmda çeşıtli temas ve tartış rı). Demek ki, her şeyi gemalann bende uyandırdıgı etki rıve çeken anlaşılmaz harebudur îşte Menderes şımdı ketler, bu ruhtan doğuyor Meclıs'te onunla karşılaşacaktı \azıfe başma geldığımız çun ö j !e sanıvorum ki, Peker ın naden beri bu kursuve gelıp zarında Menderes de hâlâ vakbizden hesap sormalarını ıst»yle Peker ıntediğimız zaman, her defa Evvelâ tabsilinl tamamlasında bir usul meselesi çı malısın. dıye, bıraz da azarlar kanp konusmaktan kaçan gıbl tavsıyelerde bulunduğu toy bn parti (sağdan, daha na sıl sdvlevelım sesleri), (sol insandı dan bravo sesleri), (;urul Recep Peker, Adnan Mendetuler. ), (devam sesleri..) resle, aynı vılavetm (Kutahya' nın) mebuslanydılar. Ama Pe Arkadaşlar' Mesul bir cep Bev aslen Kütahyalıvdı. Başbakan olarak huzurunu Orduya ıyı bır kurmav olarak za çıktığun her zaman, ta gırdı Onun, o zamama uııfor katlarıru, çalışmalarını teşmajla çıkanlmış ılk subajhk vik ve destekleveraeye favresraırf, bırkaç aefa gormusüm ret ettifim muhalif partinın dur Gurahmı almavavım ama, fıkirlerini, mesul bir adam bunları gostenrken. ovle sanıyoolarak baştan aşağıva hakrum kı, ıçınden, kendı resırr.le sız bulduğum zaman, devlenaın de nnçın daha üsttekı şeftin hakkını korumak ve tehlerınkı gıbı yavılmamış olmasın likeleri açıklamak vazifedan bıraz hıcran dujardı mizdir. (Sağdan hfisa dinlePeker'ın îstiklâl Savaşında meyız. Çıkalım arkadaşlar hızmetlen bnemlıdır Daha Mılsesleri.)» let Meclisı açılmadan, Sıvas'tan Celftl Bayar (Istanbul) : Ankara"ya goçen Mustafa Ke Kslkın arkadaşlar, mfizamal'ın, Ankara Ziraat Mektekereyi terkedelim. (Soldan ubindeki karargâh ve\a sıgınagtnda, en aktıf kurmay oydu gultular1 Ugurıar olsun sesle Sonra da bır karargâh ve kur ri) (Demokrat Parti Uyeleri, may Mırosu adamı olarak ötODİu olarak salonu terkedernemlı ışlerae çal ştı Fethi Bey ler) kabınesme Dahılıye Vekılı ola Recep Peker rak gırdı Bu kabinede Fethi Bir saat istedikleri gibi, Bey e \e daha sonra AtaMjrk haksız, mütecanz seyleri, yanun eskı arkadaşlarına ka'şı, çok sert çıkışlan oldu (1) Hattâ Fethi Bev kabmesmi Juşü ren odur denılebı'ır Sonralan da Dahılıye Vekıllıklennde bulundu Fırka Genel Sekreteri olarak daıma sorumluluk mevkılerınde çalıştı Aıra herkesin bıld'gı bır elın perdelemesı ile, daıma bıraz arka plânlarda tutuldu 21 temmuz 1946 <;eçımlenrden sonra Başvekıllığe getinldı Ama o zamankı Halk Par tisı Genel Sekreteri Hıirrı Vran'.n hatıralanpa^öre, lndnü bu atamayı istemeyerek yaptı Iı kagıttaa akrrjarak ktnroştnlar. KöprUlü Puat Bey: Bir Başbakan Myle konusmax. Meclls Başkanı. Devam buynnın. Recep Peker devam eder r% şıddetli alkışlar salonu çtnlatır. Psikopat ne demektir? îşte Demokrat Parti'nin m'i halefet devresmde ve Adnan Menderes'ın bütçe tenkitleri U zerıne 18 XII 1946 da cereyan e den ve o devırde büyuk dalga lanmalara sebep olan sahne bu dur Demo<rat Parti'nin asabı\etl b'lnassa psikopat sozü U zennde toplamyordu Ruh hastalıklan bılgisinde bır terim olan psikopat, şahsi \et ve karakter bozukluklan sosteren adam demektir Bu bir ruh ve karakter hastahğıdır Zekâsı normal, hattâ üstun, yani zekâ fakülteleri iyi işleyen bır adam yalnız kışilık ve ka rakter bozukluklan ile psıko pat olabılır Eksantnkler an'ı sosyal dejenereler de, psıkopatlar ztlmresine gırerler Hattâ, anti sosyal vani toplum kurallanna karşı soysuz çıkışlar, mesela Amerıka'daJd şehvet azgınlıklan, kollektıf çıplaklıklar ve cinayet salgınlan, orada psikopatlığm istılâ halinde olduğu nu da gösterir Ama, Recep Peker'in nutkunda Menderes'in ru.ı halıni psikopatlık olarak alması doğrumuydu?.. Elbette degil'. Psikopat bir parlâmento istilahı değıldir. Ve Peker, bu sözü, elbetteki gelişigüzel söyledi Ama çok ;>T oiurdu <ı parianjertuvu ter ietmek jerıne o gıın orada bu sozu Menderes cevaplandırsın. Çunku Merderes bunu ce.aplandırabıhrd . Vs sanrvorum kl, bu cevaplandırma, onun ıçm çetın, fakat gnçlü bır parlâmento imt:hanı oiurdu Daha dogrusu, hem bır ımtıhan, hem de gelecekteki buyuk çarpışmalar ıçın bır s+aı (2) 1) Ş. S Avdemır Tek Adara. Cılt III. Kadro parcalannor! 2) Demnkrat Partı Iktıdan ve Başvekıllığı sırasmda Menderes ın Inonu've karşı bazan hakikaten olçusuz çıkışlarını hatırlarsak. Recep Peker'ın ?*• rattıpı tepkınin Pcınokratların hâtırasinda, Meclis kursusunde dıkkatli olmak bakmıından bir etki bırakmadığinı duşiınmek zarnri olu..or. Bn sahnelere U » e ride deçinilecektir. I Tîecep Peker, Nalk Partisinin en tipik yönetîcüerınden bimdi. Şeflik vasıflan ile, .ışın vc daima dışarı vuran brnlik gunını çehsmeseydi, güçlü bir de\let adamı olabilirHj. Ama bu çelişme hele cok partili rejime g bir anlayışsulık derecesine varmı$tı.. Disi Bond YARIN: I A Memlekete yayılan Aristidıs kompleksi Ynıaır ELIŞABETH S. HÖLDING N1HAL YEG1N0BAL11 Çevircn: İlk çaiısma Meideres Meclıs te Demokrat Partı sozcusu olarak ılk butçe tenkıtlenne gırerken, evvelâ Recep Peker'ın daha onceki konuşmalarını cevaplandırmak istedı Ona gore Başbakan, muhalefete kar>=ı bır urkutme taktığı kullamvordu Menaeres e gore Peker, Demokrat Partıyı, sıyasî tahrikler yapmaKİa suçluyordu Demokrat Partı, kanun vollan ile gelmış bır partıvdı Kanun yolları ile mucadele edecekn ve tahnkçi o'amazdı \Tenderes. şovle konusuyordu Memleketın ıç emnıyetini bozacak ^e dışarıya karşı havsı^et ve itibanm kıracak her hançi bir hukumet dıkkatsizhğının ev\elâ biz karşısındavız Bu sozler Peker e hıtabediyordu Sonra butçe ter.kılerme geçtı Ev\ela sojle başladı. Mıllet Meclisi'nin doju şu, butce uzerine, butçe mu rakabesıne sıkı sıkıva bağlıdır. Mıllptten alınan paraların, millet adına murakabesı e«astır. Hele millî çelir ve bunun hanp çalışma zumrelenne isabet ettiği, vergilenn tespıtinde esas ahmnalıdır. Bunlar elbette guzel sözlerdi Hele \ergıle^ın, nıllı gehrdekl çalışma zumrelerıne gore tespı tı esası, ne kadar adaletlı bır eoruştu O goruş kı. ne Halk Partısı ıktıdarlannda, ne Demokrat Pa'tı ıktıdannda, ne de bugunun iktıdar devnnde, hıçbır suretle gerçekleştınlmemiştır Ama Menderes'ın bu gorlişü müdafaa edişi hevecan vencıydi Ben o gıinU hatırlanm Devle+in yüksek görevlilerinden blri olarak ve usulen bu tartışmalan izlemişimdir Hava, hakikaten Menderes'in le hine ldı Ondan sonra Mende res, ahsılmıs esaslar üzerırıe tenkıtlerıne devam etti: « Bfitçede sıhhat yok tur. Bütçede isabet yoktar Millî politika her seyden fvvel, iktisadi teşldlâtlanma ve cihazlanma Işldir. tktisadî bünyesl kuvvetlendirilme^en omuzlara TÜkletüen külfetler karşısmda, meraleket ıktisadiyatının pelişmesl ş5y Ie dursun, gerilemesi mukadderdir. Maliyecl rihnlvett fle lktf. sadi kalkınma olamaz. tsraf ve lüks, almış, yürümüştflr. Bütün memleketin, içinde bulunduçu ıztırap, bu hatelı tasarraflann neticesidir... Malıve Vekılı usulen bu tenk^tlere cevap verecekti Fakat 05 le olmadı Başvekil Recep Peker soz aldı Demokrat Partının muhalefet devresınde önemlı hâdıselere yol açan bu konuşma sahnesını Meclıs zabıtlarından burada vereceğız: « Muhterem arkadaşlatın, Demokrat Partl adına dlnlediğimiz Adnan Menderes' ln »psinıie kotümspr ve P s l k o p a t bir rııhnn baıta luranüklar Içindt Tifffony Jones tTIFFANY JONES Chauverney ânı bır ofkeyle cKuzum sen lâf an lamaz mısm'» dıve dışlerınin arasından konustu. «Kendı adına surulen leke vız gehyorsa başkalannın hatm da yok mu? Inan bana, Kıllıan, bu ufacık Ui japmazsan kızılca kıyamet kopacak. Ve ayağa kalkarak yurudü gıttı Beyaz ünıformasıjla nârm uzun bojlu ve zârıftı. Kıllıan kahvesını yudumlamağa devam etti «Bell'lere fılân gıt mı\eceğım ışte» dıve duşunuyordu «Kımsenin hatırını saymıyacağım kaç kışıye şantaj yapıyor Jocelvn acaba » «EJy gıbı Chauvemey de ondan kor ku\or olmasın sakın9 Onlara yardım etaıek ısterdım îsterdım ama bır kere yakayı ele \erdın ml b.r daha kurtaramam gavr. » Butun sabah Jocelyn'den buynık çıkacak dıy» bekledı durdu Hıçbır haber çıkmayınc» öğle üzerı doktoru ara>ıp buldu «Mısıs Frey nasıl oldu • d ye sordu. Doktor o sinırlı halıvle, «Bıtap halde zrvalh» dıye cevap verdı «Z varetçı vasak » Kılhan ıçınden «Isabet» dıye geçırdı ve yurüdü kendı yo'una gıttı Gemıdekı hayatı o kadar tatlı3aşmıştı kı şımdı' Hava güzeldı, sakın \e ılık Yenı edmdığı arkadaşlan çok şırın ve candandılar Neşelı, kıbar kuçuk bır grup meydana getırmışlerdı ve hep beraberdıler Ayrılacak'an zaman bıle yakında tekrar buluşmayı kararlaştırmadan avrılmıvoılardı «Öylevse saat dortte. >Tizme havuzunda tamam mı'», «Saat alü buçuk] ta sıgara «a onunda buluşuj'oruz, değıl m ı ' • Hıç kımse Joc'evn'mn adım anmıyordu Jocel>n gorunurde de yoktu Kıllıan onu unutmuş*u âdeta Bu ta4lı sakınlık ıçırde uç gun geçtı Cemet gıbıvdı şımdı gemidekı hayat, ne geçmış vardı ortada, ne getecek. Kıllıan hıçbır şey du5imiıu\or, hıçbır plân kurmuvordu Sonra yolculuğun son gecesmde hava döndoı. Dalgalanan denızm uzerıne yağmur hışır hışır yağıvor sert bır rüzgâr esıjor ve gemı ya'.palayıp duruyordu Kıllıan bavullannı toplamağa akşam yemeğınden once başlamıştı, ama gemı sallanıp dururken hazırlanmak guç ve sınır bozucu bır ıştı Herşey >ere duşuvor, her^ey gıcır gıcr bhıyordu Kamaranın ıçı rutubetlı ve ayazdı Bır hüzun havası çokmuştu etrafa. Bavullarını kapajip kilitledıkten sonra yemeğe inmek ıçın giyındl. Daha dun gece kaptan bır zivafet vermıştı ve »ampanya Içmıjlerdı. Bu gece ıse herkes durgun gibiydi. Hav» bozdu dıye kadınlar kapalı, erkekler koyu renk elbise giyınmışlerdı Herkes b'r yabancı, bir gar'p duruyor QU. Aiıııaat «ı^oyu renk fcorturaumumia oenı a« bır gangstere benzetıyorlardır beh^lde dı\e duşundu » Esmer, sınsı. esrarlı bır gorunuşilm var > «Esrarlı m ı 0 . Daha bır kaç gun once, t pık, baçıt bir memur olduğunu sojlememışler ırıydj ona0» îçınden fsrvat gıbı bır soru vuk^eldı «Ne oldu bana boyle7 Neden değışüm'1» Son gunlerin o tath, yakın havası esmıyordu artık masada Kimse konuşmaz gıbivdı Herke» dalgın, karavı, karaya çıkmca yapacaklarını du« şunuvordu Henuz denızde^dıler ama yaklaşmakta olduklan kara, onları şımdıden hukmu altına almıştı. Kalb uzmanı olan doktor bırden o yavaş, uslu sesıyle, «Misis Frey gelmış» dedı «Doktorua masasmda oturuyor • Gemı doktorunun ma^a<;ıra Kıllıan' n arkaa dönuk'u îsabet d >e du^undu Onu gormedıe sürece, onun orada olduğunu unutabılırdı Geml yavaş yavaş \alpalı>or, gTsonlar çevık fakat ıhtıyatlı hareketlerle sen ıs >apı>orlardı Angelo elmde, uzerı gumuş tabaklarla \uklu kocaman bır tepsı olduğu halde jaklaştı: Kıllıan huzursuz'uk ıçındeydı. Unutamıyor. du Joceljn'nın orada olduğunu «Madeiı kı orada, en ıjısı bakıp kurtulmak » dıje dusundü. Ve hafıfçe donerek gemı doktorunun rr>a<=asına doğru baktı Jocelyn nın yuzunu profılden gordu, solgun, tath ınce Ve saçlan sıs g bı uçuk kumral, parıl parıl. Sırtmda nann omuzunun ve ufak gdğuslerınm yuvarlak'ığını be'lı eden bır be\az pek bluz vardı Kıllıan kendı kendıne «îşte güzellık buna derler. dı\e duşundu «Ah ebedıyyen se%redebıisem ben «enı Ve sevrederken şıırler vazab.lınm K m ol=a sıır vazabilır, senı seyrederken Ovle guzelsm kı 1 bovnun kuğu bovnu gıbı seidıceğım, a\pk arın gu\ercm Endamm saz gıb' goz'erın ce^lâ^ Kım olsa şaır olur senı sevrede'ken » Kıllıan a>ağa kalktı ve Jocelv'nın yan na gitti: •Kalktığma sevncım. dedı Diha ıv s n va?» Genç kız o uzun, vorgun kırpık erın kaldırdl ve erkeğe baktı Gozlerı menekşe ıengndı ama, yıldız jnldız de&Mı bu gece KapVaranlJc bakıyordu gozleri. Dıpsız, sonsuz bır karanhk. Jocelya hıç cevap vermedı \e Kıllıan kercı masatına dondü. Yemektn sonra gemı kâtıbırıın mamasmdaki« ler hep bırhkte sıgara salonuna çıktılar Kahv» ve lıkör aldJar orada Ama gecekınden erken ayrıldılar, zıra bu gece son gece'erıydı Herkea bavul hazır'avacak ( \rkası var) • V l q M I Ç O « ? O g l H | »«"" vcresim: AYHAN BAŞOĞLU | JNTİKAM YEMİNİ arelı 3 HA m Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Seyir ve Hıdrografı Daıresi Başkanlıgından büdırümıştir. nENtZCtLERK VB HAVACILARA SO 8ATIU BÎLDtRl 1 ilft 3 Nısan 1969 tarihlerlnde 09.00 üe 17 00 aatleri arasında aşagıdaki noktalann birleştıği •>aha içinde seyretme. demirleme, avlanma ve bu sahanın 2000 metreye kadar olan yüksekliği can ve mal emniyeti bakımından tehlikelidir. FGE DENtZt IZMtR KÖRFEZt E 48 SAHASI 1 m d nokta : E. 4662 No. lu Uzunada fenerinden 142 derece ve 4 miJ mesafede, enemı 38 derece 29 dakıka Kuzey, Boylamı 26 derece 46 dakıka Doğu. 2 n d nokta : Enlemı 38 derece 28 dakıka Kuzey Boylamı 26 derece 41 dakika Doğu 3 üncü Nokta Enlemı 38 derece 46 dakıka Kuzey Boylamı 26 derece 27 dakıka Dogu 4 üncü nokta : Enlemi 38 derece 5ü dakıka Kuzey Boylamı 26 derece 37 dakıka Doğu 5 Ind nokta : Enlemi 38 derece 39 dakıka Kuzev Boylamı 26 derece 46 dakıka Doğu DBNtZCtLERE VE HAVACILARA ÖNEMLE D t m ' I t l 11 R MEVLIT Kıymetli \ e bırıcık annen Bakırkoy Akıl ve Sınır Hastalıkîarı Hastar;nesi Di 1 ı1! c Mutehas^ısı DOKTOR Hatice Muevvet »efatmın uçımcu vılma rastlayan 26 Mart 1960 Çarşamba günü (yann) Be\oghı AJa Camlı Senfnde oele namazını mıl teaîçlp okun ıco^ Kjranı K e rım, Hatım v = Me.ldi Şer f<" > akraba, do=;t ark?daş ve arzu eden dın kardeşer rrızır teçrıflerı rıca rlurur f >ı Dr îjahab Gonçul Iuveyç Gongi'l Cumhuriyet 30S3 Kızı ,İBasın: 12345/3049),