Katalog

SAHİFE DÖRT Zl Mart 1969 CUMHURİYET MENDERES'in Yazan DRAMI to lçinds Te dışında, tktidarla muhalefet, çok partill rejimin hayat ve bekâ şartlarına uygun bir müşterek dil bulabilecekler miydl? Yoksa bu ikl ta • raflı tek partl insanlanmn; tek şef, tek partl ve otoriter htikümet terbiyesinden gelen kökİU nıh halleri, yeni nizama da hJtkim olacak mıydı? Vani blzde demokrasi çabası, blr benlik dâvâsı içinde soysuzlaşıp gidecek miydı? Bunlar bir sıra problemler kl, diiğümlerini, elbette zaman çözecektl. Ve bu zaman denilen sahne içlnde en aktif aktör, elbette ki kıratın süvartsl olacaktı. Biz bu süvarınin, daha program hazırlıgı safhasında belirişine ve gidişata agır basışına, daha önca lşaret etmiştik. Şimdi onun, daha son raki olaylar ve gelişmeler İçinde de engellerl atlayışına geçmeden önce, biraz şu program bahsında duralım. riı: Cumhuriyetçilik, întolipçılık, Müliyetçillk, Uyikllk, Devletçilik, Halkçüık... Aynı ilkeler, Demokrtvt Partinin de uıa ilkeleridlr. Ve bu 11keler, Demokrat Partl programının şu maddelerinde yer alır: Madde z Cumhuriyetçilik Madde 13 • MiUiyetçilik Madde 14 Lâyiklik Madde 15 Inlulâpçıhk Madde 16 • Halkçüık Madde 17 •• Devletçilik Bu Ukeler, Demokrat Parti programında, hemen hemen Halk Partisi prograrmndaJci çer çeveleri içinde gorünürler. Hattâ Demokrat Parti programına göre, özel teşebbüsün ve sermaye faaliyetlerinln bile devletçe nizamlanması esastır: Madde 17 öıel teşebbüs ve sermaye faaliyet ve tasarruflanmn Devlet tarafından nizamlanmaaı, özel teşebbüs menfaatlan ile genel menfaatuı teliH ve konınması zaruretinden Ueri gelmektedir. Bizim devletçUi^imiz, iktisadl şartlanmızın ve ihtiyaçlalf£MİRKIKAT KADROSUÎLA, PROGRAMIYLA, ILKELERIİLE HALK PARTİStNİN BİR KOPYASIÎD1... n m m ı çizdiği yoldur.» (Fotoğraf: Cumhuriyet Bu görüş ve ölçü, Halk Partitıği seçim mücadelesinde, hattâ Bunu şöyle &çıklamaya çalışasl programında da aynen boymek fayrainl güden ve hu na ve günün havasına göre kokendı hazırlattığı Kalkmma nuşurlar. Nitekım Demokrat lım... ledir. Meselâ bizzat Atatürk tasusî ve ferdî iktisadi teşeb Piânlannı bile, bir defa olıun Parti iktidannda da bu hal, baş rafından dikte edilen ve Celâl biis ve faaliyet* roeydan bıdile getirememişti. tan sona kadar böyle cereyan Bayar UrafuKİan, hem Iktisat rakmayan sosyallzm prensi1) Atatürk'iin kendi elyazısı ile Hulâsa Demokrat Partinin, etti. bine müstenit kollektivizm, Vekilligi, hem Başvekillik zaişledigi bu formülün asü, hem öncü kadrosunu. hem de komünizm gibl blr sistem Zaten bu böyle olmasaydı ve manlannda ajTien tekrar oluProf. Âfet lnandadır. programını Halk Partisinden değildir. Adnan Menderes iktidar sahnenan devletçilik formulü de şuaktarmasına, Halk Partisi devsınde bir program sörcüsü odur: Hulâsa bizim takibettiğimiz DÜZELTME: 17 Mart 1969 tarirınin tak parti zıhniyetinden lap kalsaydı, bu program Halk Devletçilik, ferdi mesai ve «Bizim, takibini muvafık hinde yayınlanan yazımızda Miikurtularrnmastn» mtmen, harePartisinin programından, temelfaallyetl esas tutmakla bera letvekili Şevki Hasırcı'nın adı bir eördnğümüz Devletçilik Pren ketli bir insa ve k&lkınm» yoluna de farklı olmadığı için, iktıdarı ber, mümkün olduğıı kadar dizgi hatası olarak Sevket Hasırcı sibi, bütün istihsâl ve tevzi girmesınde, programın değil, inboyunca, Halk Partisirun bir az zaman içinde milleti refa şeklinde çıkmiftır. Düzelür özü* vâsıtalannı fertlerden slasan'ın hısMil vtrdır. Bu yolun Dublörü, yani ikinci elden bir ha ve mımleketi mamuriyedileriz. rak, miUeti büsbUtün başka açılmasmda iae Mil sUrükleyici kopyacısı ve tekrarcısı olur kate eriştirmek için, miUetin eszglar dahilinde tanzim etınsan, Öyle e«nrj«dlyorum ki, lırdı. Kaldı ki Halk Partisinin umumi ve yiiksek faaliyetleYARIN: gene taratın «üvmrisi olmuçtur. zaafı, programında değildi. rinin irabettirdiği işlerde ı Çünkü Celâl Baymr, mizag iti• bilhassa iktisadi sahada • Halk Partisinin asıl zaafı, artık Pı«ıf» syone] bir bariyle bir öncü değil. daha zişifa kabul etmez yorgunluDevleti fiilen alâkadar etjıolitikavınm portresi yade direktil almay» alı»kın ğuydu. Bu yorgunluk yuzündenmektir.» (1) bir Devlet adamıydı. Niçin? dır ki, son ve herşeyl kaybe& Demokrat Partl programının 17 maddesinde Atatürk'un ve dolayısıyle Halk Partisinin bu gdruşü şöyle ifade edilir. Yaıon: «Devletçiliği; iktisadi alanda uzun zamandanberi dev»m eden bosluğu bir an r\vel doldurmak, iş hacmini genişleterek, yurddaşlann ge çim ve refah seviyesini ytik seltmek için. Devletin, geÇevirın: rek dojrudan doğruya iktisa di faaliyetlere girişmesi, jerekse nizamlama, teşvik ve yarriım yolları ile, hususî teşebbüs ve sermayenin umulıyac»ğım onu. Ne olur, benimle beraber gel, hafta mî menfaata en uygun şekil sonunu beraber geçirelim.» de ve süratle gelişmesinde «Ne münasebet?» «Öp beni Jocko.» . )Y ı f c vazife alması manâsında ab«Jocko, direnirsen ben de'korumu oyfıamasuu «Bak, bunu yapabiBtfcn ifte^J ' ^ "' yoruz..» bMirim.» ' ..••, Jocelyn onun başım' âşağıya kendine; dojru Çek Demokrat Parti prOgramuıGenç adam onu itarek ayağS» kalktı. Onun yüti. Yanak yanağa geldiler. Külian o apacı tuz koku dan daha önce verdiğimiz parzüne bakarak: suyla beraber genç kızın daim» »üründüğü parfüça ile bu görüş, Halk Partisi«Istediğini yapabilirsin. Jocelyn» dedi. «Sana mün kokusunu da duydu. nin Devletçilik görüşü ile karşıengel olacak değilim. Gemiyi dedikoduya boğar «Jocko beni öldürdüğün bil« vızgeliyor bana?» laştmhnca, Demokrat Partinin sın nihayet. Ama üç beş gün sonra yolculuk son» • Her seyi pek büyültiiyorsun sevgilim. Hiç de eriyor artık. Ondan sonra avcunu...» hattâ daha Devlet çi sayılması ölmüş gıbî bir halin yok senin.» pek âlâ mümkündür. Diğer beş Jocelyn «Anlarmyorsun» diye onun sözünü kei «Diyorlar ki Jocko, can kurtaran sandalının ge ti. «Eğer ben senin beni denize attığını söylersem ilkeyı de ajiıen böyle karşılaşriye dönüşünü beklememişrin güvertede. Herkesin hapse glrebllirsin.» tırabilinz. Ve görurüz ki, De pek garibine gıtmış bu. Araa benim hiç de garibime mokrat Parti Halk Partisinden, Killian içinden. «Evet» diye düşündü. «Bu kı« gitnıedi.» yalnız kadro'snnu değil, progbunu yapar mı yapar. Zaten herkes benden şüphe«Garibine gitmedi demek?» ram'ını da aktarmış'ür.. lenmis durumda. Neden? Tanrı bilir. Ama şüphelen •Herkes diyor ki Jocko. Sen bana ürait vermisdiler. lnandılar dedikoduya. Bu kız isterse çorap Zaten bundan daha tabll jin, vermişsin sonra da yüzüstü bırakıvermişsin. orebilir başıma... Adam sen de. Örerse örsün. Gma de bir şey olamazdı. Çünkü her Ben de kahrımdan intihar etmijim. Bu sana yükgeldi artık bu faıulyadan. ve bu kızdan. u$anç geİki parti ve önderleri. aynı toplenen suçların en hafıfi bir tanem.» tirdim resmen • rağın, aynı tohumlardan gelen «Inanmam Jocelyn. Zira sende kandınlacak kız nıahsılleri idiler. O halde sorahali yok.> «Jocko.. Geîiyor musun Bell'lere benimle bera biliriz: • Baskalarının neler dediğini duymak istemaz rai ber.. sin Jocko?> Şu 10 yıllık, yani 1950«Gelmiyorum yavrucuğum...» • Duydum.» 1963 arasındaki iktidar ve «Hapse gırmeyi tercih ediyorsun. demek?» muhalefet sa\aşında, tek nok «Tamamen » •Beni denize ittikten sonra hemen kamanma tada bile birleşme belirtisi •îyi düjün Jocko Cidden yapanm ben bu işi. koşrnuşsun. Bunu da duydun mu? Sonra da s»ndal vermeyen amansız boğuşGözünün yaşına bakmadan. Böyle heyecanlı. dra« denize indirilirken bir an ıçın tekrar güverteye çıkmatik durumlara pek bayılırım ben. Sen mahkem» ma neydi? O aman bilmez, mışsın. Hayal gibi gezinmişsın ortalıkta. Ama bekhuzurunda cinaye*e teşebbüsle suçlanıyorsun. gazesüknn bulmaz kan dâvâsı liyemeyip gene geri dönmüssün, hayal gibi. Mr. teler »vaz avaz. Sonunda yakayı sıjnrabilirsin her neydi? Yahut ta şu ünlü şaBracey karparana girerken görmüş seni. Kamarot da halde. »ma hayatın istikbalin mahvolur ya. Bana ae irimizin dediği ıribi «Bu tesöyHiyormuş. kurtulduğumu duyuncı yüzün haya lince, ben zaten mahvolmuşum onun için vız geHr let gormüş gibi bembeyaz kesilmiş.> he\\ür, bu şikâyet niçin» bana. Seni eiimden kaçırmaktansa hapse gönderirim di?... «Dörtbaşı mâmur bir hortlak masalı!» daha iyi.» «Gülme Jocko. Tek bir sözilmle mahvedebilirim «Düzmece bir ithamla adamı hapse almazlar.» seni.> «Düzmece mi Güleyim bari? Seni gören var Killian dudaklarını ıslattı: diyorum sana. Olayın bir görgü şahidi var, Jocko.» • Böyle konuşma, Jocel>Ti. Zihnimi bulandınyor Killian «Gidiyorum ben» dedi «Bu şekilde kobu benim. Bu... anlgtamıyorum ki..» nusmağa tshammülüm kalmadı » • Bana hiç bir şey anlatmana hacert yok, bir ta. Genç kız «Gidemezsin» diye bağırdı. «Daha ne is nem. Biliyorum ben senin neler hissettigini, bu d . tîyorsun benden? Beni tutup öldürüyorsun. Ben ge nayeti neden içlediğini bîliyorurr..» ne de seni affediyorum. Devam ediyorum sen' sew «Jocelyn açık konuşahm. Seninle açık konuşBu soruların cevabım derhal meğe. Ufacık bir =ey iftiyorum sencen. Buna bile mak mümkün mü bilmem? Ben seni ne boğdum, ne verebiliriz: red cevabı veriyorsun.> de denize attım, Jocel>Ti.« Çünkü programlar başka, Killian. «Jocelvn... dedi. Sesi titriyordu «Jo«Genç kız «Bosuna yorma kendiniı dedi. «Kirinsanlar gene başkadır! celyn... ne olur.» Bütün vücudu titriyordu ve bunu pikleri erkeğin yanağını gıdıkhyordu. «Sen beni öl Evet, ne çare ki böyledır. Ebilmek Killian'ın âsabını bozuyordu. Kalbi de göğ dürdün. Bunu gören de var Jocko araa aldırma, ziğer partıler, birtakım önceden sünü delip fırlayacak gibi atıyordu. yanı yok.« işlenmiş. belli dünya göriişleri«Tek bir hafta sonu isttyorum senden. Bir şanı • Kim görmüş beni?» ne dayandınlmış ve yalnız büim tanı bana. Belki kendimi sana sevdirebilirim Ya«Boş ver, Jocko. Unut artık bunlan. Karaya sel bir sentez değil, aynı zaman pacaksın bunu yapmazhk edemezsin!. çıktığımız zaman Long Island'a gidiyorum ben. Bell da bılinrsel birer dikta teşkil e«Ederim işte.» lerin evinde misafir kalacağım. Long Island'h Bellden doktrinlerin partilerl değil•Öldürdün sen beni. Hiç unutmayacağım o anlerin adını duymuşsundur değil mi? H»dj Jen d« SP, o partilerde progıam bir ardaki vözünün halini > benimle gel.» şiv malzemesinden ibarettir. Ya «Ne olur Jocelyn bağırma böyle.» «Ne münasebet. Benim şu mâhut cinayeti lsleni bu tür partilerde, program«Yözüme bak.» diğimi kim görmüş. Sen ondan haber ver.» lar değil. tNSAN'lar konuşur. «Ama bu benim as kâğıdım, Jocko. En sona sak (Arkası var) Hem de programlara değil, kendi tabiatlanna, kendi mizaçlan Programlar başka. insanİAr çene başkadır. I Eğer programlar; önceden tesbit edilİmiş ve birer bJJimsel dikta teşkil eden doktrinler değilse, o partilerde prnçram, bir nrşiv malıemf sinden ibaret kalır. Vc söz, projîramm insanın olur.. T» doktrin yolundan mı, yokn poüük» yolundaa mı gcldi? Sorunun cevabında, ıanıyoruırüd herlcM muUbık kalacaktır: Elbette politiks yolundan! Pakat bu boyla olunca da, gene mukadder blr ioru, kendülğınden ortaya çıkacaktır. Acaba demokratik nizamı kuracak olan Demokrat Parti ve onun önder kadrosu, bu yeni hayatta tek parti zihniyptinclen ne dereceye kadar kendüerini kurtarabileceklerdi? lşt# blr soru lcl, bunun cevabı, U Mayıs 1930 seçimleri ile iktid»n eline alan Demokrat Parti v« şefleri için, hakjkaten kader tâyin edici bir mânâ taşır. Yani iktidar muhalefetle; üzerinde normâl zikzaklar dahilinde hareket edebileceği müşterek blr »emin, bir plâtform kurabilecek miydi? Parlâmen Bizde adına Demokrasi denilmesine alıştığırruz çok p«rtili rejim, garip bir kadro içlnde doğdu. Çünkü bu rejtmln her iki cephesinde yertvlanlar, yani hem iktıdar, hem muhalefet sal larının önderleri aynı Partinin, yanı tek şef, tek partl ve otoriter hükumet sistemini temsil eden Cumhuriyet Halk Partisinin elemanlandır. Ayru Partide yetiştiler. Uzun yıllar aynı Parti ve ajiu sistem içinde, aynı programla çalıştılar. Hatti yenı nizamrn, yani iktidar ve muhalefet saflannın üci jefi, İnönü ve Bayar, tek parti iktidarmın da ön plânda jahsiyetleri idıler. Menderes ve diğerlerini de bu açıdan almakyız. O halde şimdi şu soruyu sormak mümkündür: Biıde demokrui, Idealizm Kadro birliği, program birliği Bizdekl demokrasi çabasında, iktidar ve muhalefeti teşkil eden önder unsurların, aynı tek parti rejıminın yetiştirdiği müşterek vasıflı insanlar olduğuna değinmiştik. Bu birlik, yalnız önder kadrolartn yetişme ve zihniyetınde değildir. İktidar ve muha lefetin programlarında, yani bu programlann dayandığl ilkelerde de aynı birlik görülür. Meselâ biliyoruz ki, Cumhuriyet Halk Partisi'nin 6 ok şeklinde ifadesini bulan altı ılkesi vardır. Bunlan şöyle sıralayarjüi Diçi Bond MODESTY BLAISE ELISABETHS. HOLDING N1HAL YEG1N0BAL1 liffffany Jones Programlar başka, insanlar gene baskadır! •VİCTHCOC:OglUİ I k o n u **ram: AYHAN BAŞOgLU J İNTİKAM YEMİNİ Toprak Mahsulleri Ofisi Samsun Bölge Müdürlüğünden: 1 Aşağıda cins ve müctarı belirtilen ve Ofisimızin Samsun deposunda Dulunan kınk pirinçlerle ham dane 2.4.1969 Çarşamba günj saat 14 30 da Samsun Bolge Müdürlüğü binasında açık artırma suretiyle satüacaktır. 2 Artırmaya iştirak edeceklerin belirli gün ve saatte almaya istekli olduklan partilerin hizalannda gosterilen teminat miktarlarmı Ofis veznesine topluca yatırmaları lâzımdır. 3 Bu işe ait şartnimelerie mal nümuneleri mesaî gün ve saatlermde Samsun, Ankara ve İstanbul Bölge Müdürlüklerinde görülebilir. 4 Ofis ihaleyi yapıp yapmamakta serbesttir Malın Çeşidi Bersani I. K m k II. Kınk Kgr. Kgr. 5536 22441 Geçici Teminat I I I . K ı n k Ham Dane Miktan Kgr. Kgr. Lir« 1505 1505 Mus Cumhuriyet Savcılığından: Qnsi Tek. Tip Ekraek Gıda Maddesl Miktan >'. Bedeli G. Teminatı T.L. T.L thale tarihi 7500 Çarsamba 3616 Çarşamba 16 '4/1969 Saat 15.00 16/4/1969 Saat lfi.00 100 000 Adet 100,000 1? Kalem 4822U 3066 3066 2.690. Yekun 5536 22441 1 Muş Kapalı Cezaevinin 1969 mali yılı ihtiyacı olan 100.000 pdet beheri 750 şer gramlık tek tip ekraek ile 17 kalemden ibaret çeşitli gıda maddesi kapalı zarf usulü ile eksütmeye konulmııştur. 2 Ekmeğin ihalesi tarihi 16/4/1969 Çarşamba <;ünü saat 15.00 de gıda maddesinin ayni gün saat 16 da Muş Cumhuriyet Saveılıgı Odasında vapıla:aktır. 3 Talıpler her gün şartnameyi Muş Kapalı Cezaevi Mfldflrlüğünde görebilir. 4 Talipler bu işle iştigaJ ettiklerme daır belge ile teminata (Muvakkat) ait vezne makbuzu veya banka mektubu gider belgelerini ihale günü saat 14 00 de kndar kurula vermi^ olmalan şarttır. Postada vuku bulacak gecikmelerin nazara ahnmayacagı ilân olunur. iBasın; (Basın: 12424/28B4)