Katalog

SAHİFE DÖRT 23 Arabk 1969 CUMHURtYET yalcm meVtubun hemen Wçbîrisi yayınlanmamıştır. Bu mektuplarda, maddî zaruretler, iç akınttlan, aile ızdırapları fazlaca yer alır. Aynca Saraya özel müracaatlar için bazı teşebbüslerden ve tavsiyenamelerden ve bilhassa kitap gazete konularmdan uzun uzun bahsedilir. Yarı resmî olanlarından tntutıuz da babası Mustafa Asun beyin oğlundan rakı istemesine ve Namık Kemal'in yakalandığı basur için ilâç tavsiyesıne kadar özellik taşıyanlan da mevcuttur. tlk sürgünde bulunduğu (Magosa^ dan yazdığı mektuplar, çoklukla, gençlik arkadaşı ZeynülAbidm Reşıt beye ve onun babası Veys Paşaya, bir de kendi babası Mustafa Âsım beye gonderılmisti'. Z A. Reşit bey, Namık Kemal'in, îstanbul'dan ar kadaşıdır. Ara sıra Reşit beyin Çamlıca'daki evınde toplanan kışiler srasmda Nâmtk Kemal de •bulunmuştur. Bu toplantılar daha fazla içki ve kumarla ilgilıdir. Ancak, birincisıne katılan Namık Kemâl, ikincisinden uzaktır. Halep'te, Adana'da ve Şark vi lâyetlerinde mektupçu'.uk yapan Z.A. Reşit bey, Namık Keraâl'den kendisine ve babası Veys Paşaya gönderilmiş buluaan mektupların bir kısım metinlerini, Meşrutiyeti müteakip, bîr kitapta toplayarak, Halep'te neşretmistir. Bunlann orijinalleri elimizde bulunmaktadır. Namık Kemâl, ZA. Hesiti kardeşi gibî, babası Veys Paşayı da. babası gibi sevmiştir. Nasıl. sevmesin ki. Veys Paşa, onun kara gunlerinde, Magosa surgünlüğünde. Kıbns mutasarrıfı bulunurken, hususî bir alâka gosterip, ailesi ile yazışmalannı sağlamış ve dostlan ile siyasî temaslarına aracı olmuştur. Kemâi'ın muhitin havasını yadırgadiğı için bozulan sıhhatı ile de candan meşgul olan, yıne Veys Paşadır. (2 ı. Meklup evel, foloğraf hayır fkm Aralık 1840'da hayata ağ 1 çılan gozleri, 48 yıl dün* * • yayı görebüdi (11. Kısa BÜren omnraıuv, olgunluk çağları Hürriyet kahramanı, Vatan salrl olarak sürgünlerde, ızdırap içerisüıde, geçti. Şairliği, mU'.iyetçiliği. hurrıyet aşkı ve burtu milletıne yaymaktaki çabası, sanatı ve tesirleri, binlerce makaleye, yüzlerce «sere koDU oldu. Son yülarda yaymlanan iki cıhlik kitap, kanaatimizce, en ilginç olanıdır. Turk Tarih Kurumunun yayunladığı (Namık Keraal'in Mek tuplan) bir devrin tarihine, hâdi»elerine ışık tutacak niteliktedit. F.A. Tansel'ın ilmî bir metod ve tarihçi ütidıği ile 25 yüdanberi hazırlamakta olduğu e*•erin, bazı tarih bilginlerinin yaptığı gibi . işin kolayı seçılelerek münhasıran metinlerinin neşri ile, iküfa edümemışür. Cid di araıtırrnalarla, o günkü ortamm bütün olayları ineelenerek, ibaglantılan sağlanmiîtır. Namık Kemal'in bir ınsan omrfine sığmıyacak ceçitli mektuplanmn hepsini dillendirebilmek gerçekten bir başarıdır. Eğer Kemâlin rnektuplanna verılen cevaplar da tamamen elde ed.lerek karşılıklariyle yayınlanabilse idi, bu eser dort başı mamur bir halde, railarımızın, şımdiye kadar görmedıği bir değer taşıyacaktı. Bununla beraber, soz konusu eseri, Turk Tanh Kurumunun, son yıllardaki, en başaruı yayını olarak kabul etmek lâzımdır. Namık Kemâl, hususi hayatuıda, iki alışkanhğuu taparcasına sevmiştir: Hergün okumaK ve vazmak... Sürgün hayatında, has talıkla geçen günleri hariç, altı saat okuyup altı saat yazı yazdığını kendisi söyluyor. Hergün raektup yazmak onun için, vazgeçilmez bir ihtiyaçu. Sigarasuıı ağzından düşürmeyen tiryakiler gibi, kalemini elinden bı rakmadı. Dostlarma, aile çevresine yazdığı ve onlardan aldığı mektupların besabı yoktur. Türk Tarih Kurumunda bine yakın mektup bulunduğu anlaşıhyor. Meraklıların eüerınde belki. .daha lazlası. vardvr. Kendısıninkinden başka, aile çevresinden ve dostlarından aldığı iki yüzden fazla mektup nezdimizde bulunuyor: Aile çevresinden aldıgı 200'e MAGOSA'DAN TAZDÎĞI DtĞER MEKTLTTAN BtS BÖLÜM. Hidlvin (Mısır Hükümdan) hâklmi şeri kabul etmemesi garip şeydir. Herif, hınzırlıkla gerçekten Fira\n'a filina cayi lânet bırakmayacak. Dikkat ettiniz mi, cedvelin (Süvejş Kanalnım) hisselerinl Ingütere'ye satmakla Düveli Garbiye beynlne (Batı devletlerl arasına) ne tuhaf bir ihtilâf bıraktı. Eğer zan olnnduğu %ibi, Düveli Selase beyninde lüç devlet arasında) bizim aleyhimize Ittifak mevcut olsaydı, Avrupa'da bir muinimiı (taraftanmız) kalmıyacaktı. MuhHsnameyi yazamadım. Sebebi birkaç defa beyan ettiğim veçhile hastalıkla mümteziç (karışık) olan ruh sıkmtısıdır. Huda bilir, kalemim, gözüme kargı gibi göru Ynon: TAHA TOROS N4MTK KEMAL'İN SURGÜNDE İKEN MAGOSADAN YAZDIĞI MEKTUPTAN BİR PARÇA ( .. Hüseyin efendl daima Tiirkçe gazeteleri gönderiyor. Fransızca gsxetcler için ne yapaeağız: orasmı bilemem. Six keyifsizlenirsiniz. Öteki arka daj korkar. Beriki arkada;, gönderecek yer bulamas, Şimdi, i?in bnralan düşünülürse, hepinize, toponu xa, kantarlıyı atraak lâzım geliyoc ) fertlerinin, blrer {elâketle boğulmuştur. Z.A. Reşit ise kartılarak, Geliboluya hayatlarını kaybetmeleri eid gozleri kör olarak, 1921 jıve Boiayır'da Süleyman Paşanın den Uzücüdür. Veys Paja, lında, dünyadan a>nVmv5yanma gömülmüjtür. 1*82 tarihlnde, Kayseri Mutır. tasanfı iken, Hükumet Da(1) Babası Mustafa Asun bey YARIN: iresindeki odanın tavanı ço(1816 1900) 84, onun babakerek. altında can vennişsı Şemsettin bey 105 lene Aile çevresinden tir. Ojtlu Şair AU Ruhi 189* yaşamıştır. aldıjp mektuplar yılında Japonya seftrini va (2) Kemâl'e yürekten bağlı bupan (Ertuğrul) gemisinde kınan Veys Paşa ailesinin FOTOĞRAF amık Kemâl'm hususî havatında, mektup yazma tut 1 kusunu belirtirken, antipaıı duvdutu, tek şeyden de, burada bahseir*ıelıyiz: Fotoğraf aldtrmak' Bü>iık «airin. en sevmedıği tabıatı. budur. FotoSrafçı önünde poz vermekten adetâ nef rçt etmektedi" Damâdı Rıfat beye, bunu mükerreren söylemiîtir. Bu sebepledir ki, binlerce mektup yazan bu büyük edibin, fotoğraflannm çeşitleri, hemen hemen parmaklanmızın adedini, P"k geçmez . emâl'ln, idare âmi'liğindeki rutumu sertçedir. Bu yüıden, başına hayli iş'.er açılmıştır. Gelibolu'daki üç be$ aylık Mutasamf ıshnın sona ermesini, sokaktaki köpeklerin top lattınlmasındaki hasin tutumuna verenler olmuştur. Sakız'da da bîr arahk aleyhinde kazan kaldırmak isteyenlerin meybanelerini. kapattırmıştır Içkivi sevdi&mfcldWSakız'daki meyhanecilfiin, ıjtojTıi düzeni bozacak sekildeki tutumlannı gördüŞıinde, bu kapatma V.ararmı almıştır. O zamanki Sakız'dakilerin, çotunun me"=leği mevhanecilik oldugundan. kopardıkları fırtınanm sarhoş dalgalan. tstanbuldaki Saray kapılarına kadar gelmistir. Melih Cevdet Anday 49 Düsünmesin beni, ben başımm çareslne bakanm. Şurada kaç yıl ömrüm kaldı, diyorum ki evleneyim Bırden: Of... diye bağııdı. Kııun dikkat etsene, makası etıme batırdın. Sonra Kutlu'ya döndü: Bana sorarsanız, yeni yasağın ellisinden sonrakiler için konmuj olması çok yanhj A.YO.T. böyle bir haksızlık yapamaz. EUisinden aşağı olanlar için ne ise ne, gençtır, avunur, sçnra ihtıyacı da yoktur o kadar. Bçkler elh yaşına gelmeyi. Daha ıyi ya, elli yaşından sonra evleneceğim diye hep bir umut vardır içinde. Umuttur yaşatan insant dünyada. Bir şeye bağlanacaksın, gelecek günlerden bir beklediğin olacak. Biz de genç olduk. Umutla günlerin nasıl geçtiğı bile belli olmaz. Bu yüzden diyorum ki, A.Y.O.T. nin karan mutlaka ellisinden aşağı olanlar içindir. O zaman da Nigâr'm evlenmesi olanağı ortadan kalkıyor demektir. Siz ona bakmaym da. gene zorlayın Nigâr'ı evlenmesi için. A.Y.O.T. belki yarın öbürgun kaldınverir o yasağı. Ama bugün elimizde bir fırsat varken bari ben evleneyim diyorum. Ama büiyorum ki, Nigâr istemeyecek bunu, kızacak bana, karşı koymağa kalkacak. Niçin? B a ı ne bileyinr niçin? Oys» sizler başuıtzdan bürük islere kalkiy.orsunuz.,earpışi3»rsunuı, AYO.T. ile ugraşıyorsunuz... Biz size yapmayın diyor muyuz? Diyoruz ama, sözümüzü dinletemeyince susuyoruz. tşte böyle böyle aramız açılıyor. Ne sizler bizleri anlıyorsunuz, ne bizler sizleri. lyisi mi, bana sorarsanız, bir kent yerine iki kent kurmalı burada... Yo yanhş anlamayın, yaşlıiarla gençleri ayvralvm demiyorum. Evlenip gününü gün etmek istiyenler bir kentte, çarpışmak istivenler, günlerini 7ehir edenler öbür kentte yaçamalı. A.Y.OT. nin evlenme hakkmda bildirisinin yaşlılar için olduğunu hiç sanmıyorum. Hattâ belki AYOT. nin bildirisinde ellisini aşanlar için evlenmek zorunluluğu konmuştur muhakkak. Bunu sorup öğrenmeH. Nızam bey böyle bir şey demedi mi size? Kutlu: Hayır, dedi. Kadın: Nizarn bey tuhaftır, dedi, evleneceğiıni duyarsa, belki de, gizli emir gelsin de ondan sonra deyiverir Oysa bana ne gızli emirden. Ben oîsa olsa A.Y.O.T. ye danışırım. Bunu ciddi olarak düsunüyorum. Çünkü AYO.T. ye haber vermeden yapılan bütün işler hukuk dışı sayılacaianış diye bir söylen'i var. Öyle olur elbet Kentin çıkannadır bu. A.Y.OT. madem hepimiz adına düsünü\^», her işten haberi olmalı önceden. Ben de haber verirun, böylece yasalara uygun olur evlenmem, kimse de karsı koyamaz bana. Yasalan çiğneyecek değilim ya' Haber vermezsem, bir süre sonra boş dü=mek tehlikesi ile karsılaşırım bakarsınız. î^irsi sağlam tutmalı insan Biliyor musunuz, ben beğeniyorum A.Y.O.T. y i Neden derseniz, kentin her isi ile uğraşıyor. her şeye bir çare buluyor, yol gösteriyor, hiçbir isi rsstlantıya bırakmıyor. tstiyor W, dertleri aıalsın kentin. yedifinden yetmişine kadar herkes mutlu olsun. Ama gençîer anlamıyorlar kı bunu. her ş,eye baş kaldırıyorlar, hiçbir karardan memnun olmuyorlar, yok yere iş açıyorlar başlanna .. Yo .. bana kızmayın, tümden karşı değilim gençlere. Benım d» beğenmediğim kararlan var A Y.O.T. nin. Sozgelişi, evde kedi beslemeği yasaklaması bunlardan biri. Ben de. ne yapayım, gizli gizli bakıyorunı kedilerime. Eğüip kıza sordu. Bitti mi bu ayağım da? Kız: Bitti, dedi. Bunun üzerine kadın, o ayağmı da tertiğin» geçirip ayağa kalktı, Kutlu'ya: Gelin benimle, dedi. Koridora, sonra dar merdivenden yukarı kata çıktılar. Orada kadın, cebinden bir anahtar çıkardı, bir oda kapısını açtı. îçerisi karanhktı Kadm, sol elini içeri, duvara doğru uzattı, oradan bir elektrik feneri aldı ve yaktı. O zaman Kutlu, belki de otuz kırk kedinın kaynaştığını gördü odanın ortasında. Hepsi de bir araya gelmişler, kadına doğru kosuyorlardı. Kadm gene çekti kapıyı. tcerden bağırtılar geliyordu. tşte böyle, dedi. Bakalım, evlenecegim adam kedilerimi istivecek mi, istemiyecek mi? Bunalan Ku'lu: Mezarhktadır demiştiniı Nigâr tçin, öyle mi? diye sordu. Kadın: Orada ya, dedi, başka nerde olacak? Kutlu: 'Rana müsaade, dedi. Kadın: Mezarlığa mı gideceksini^* diye sordu. Evet, dedi Kutlu. Kadın: Öyleyse rica ederim »Syleyin ona, merskten ölüyorum, dedi. Başına bir kazs pelmis olmasmdan korkuvorum. tnanm, o sokağa çıktı mı, dönünceve kadar akla karavı seçerim evde Annesini bu kadar merakta bırakması doğru mu? Ve hüngür hüngür ağlamaya başlsdı, ağlarken: Bana da yazık, diye söyleniyordu, artık acı çekmeye dayanamıyorum. üzüntu insanı çoktürur. Ben vaşlı bir kadınım, ama bu acılar beni bitiriyor. Acısin annesine... Ben meraklı bir kadınım, her anneye benzemem. Kutlu daha çok dinliyemedi kadım, koşarak çıktı oradan. Msriın arkasından seslenlyordu: Nizam beye sorun rlcs ederim. AYOT. nin bildirisini duymuş mu? Gelsin bana. anlatsın. Kutlu sokakta, belki karyolasınd» gençlık idmanlan yapan bilgini de düşünerek, «Ne tuhaf» diyordu içinden. «yasama hırsı doldurmuş vaşlı» ları. Cünkü kentin seleceği hiçbirini ilgilendirmi» yor, içinde bulunduğumuz koçullar da dokunmuyor onlara. bütün bu Rürültü patırtı içinde kıılaklannı tıkayıp, günlerini, saatlerini yaşamak istıvorlar.» M M t l l l C O Ç O ğ l U 1 (ConuveresiouAYHAN BAŞOGLU CASUSU K amık Kemal'in son yıllarda. î?tanbul'a veya uygun bir vazifeye tayin edilebilnıed icin. bazı Devlet büyükleri ile temaslar ria vapıirmstiT. Hattâ oglu. AU Ekrem. elrae dilekce verılerek. Babıâliye gönderilmiş ve Sadrazamın yoluna çıkartılmıstır. Bu tutum da başarıh olıpamış, nitekim Namık Kemâl, Ekrem'in arzuhalinden müsbet netice alınaTnavmc3 („. herifler blzi İstanbula sokmnzlar, olsa olsa bir tasra memuriyetı verirleı) dem.sti'. M 888'de Sakız Adasında başucunda ailesinden kimse bulunmadığı halde, ölen Namık Kemal'in bu âkıbetini. ailesinden evvel Padi?ab duymuştur. Sakız'a gömülmüşken. Ebuziva Tevfik beyin sağlığmda Gazi Süleyman Paşanm yanma gömülmeyi arzu et tiğini, Padişaha bildiren mektubu üzerine. nâşı oradan çı 1 İLAN Enerji ve Tabii Kaynaklaı Bakanhğı Maden Daiıesi Başkanhğından HI!JİİH:İ:::: T i f f f o n y ımaıı . J o n e s ÎIIHIIIIIIIIIIIIHIHIIHirEmrîlİUHîHHHrrıHUmKUViHîMλ. M . *<aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa»*«aaaaaaaa »••«•••••' ,., •••••<• ajasaataaaaaa»*»* •aaâaaı Gorttı ••••••••• •*•••«•••••••••••••••«••«*•«•••••••••*••••< '••«««••I ı«t«a«*a«aı ••••••• ••••••• *a«*«aaaa M i a ı ı a aaa>aaa >aaaaaa aaaaaaa t.•••••••••••••»»•••«•••••••••••••••••••••' ••••a•• • • • • • • a • • •••••«a ••••*•««•»•••«••>••«•••••«•*••••••*•••>*••' • ••••••< 1 • •••••«•^•••••«••«••••••••«•••••••••v****** Rnhsatnamenin Köyüveya Madenin Tarihi Nnmarası Vilâyeti Kazası Mevkii Cinsi 13/10/1952 135/43 Kayseri Pınarbaşı Gürleyen Krom Sahanın bndutlan : Kuzeyı : Zamantı Irmağı ile Doğan Derenin biıleştığl noktadakı beton sütundan Pmarbaşı Hükumet Binasına doğru hat. Doğusu ve : Pıcarbası Hükumet Binasmdan Tüylücedağ Tepesi Guneyi beton sutununa doğru hat. Tüylücedağı Tepesi beton sütunundan hutfut başBatısı lang'cı olan Zamantı Irmağı ile Dogan Derenin birles'igı noktadaki beton sutuna doğru hat. Sahanın Genisliği : 1570, 5968 Yukanda mevkiî ile birlikte ruhsatname numarası ve hudutları yazıh sahadaki «Bulunmuş> Krom madeninin ısletılmesi için 6309 sayıh Maden Kanununun 271 sayılı Kanunla değişik 62 nci maddesinde gösterilen haîukî ve hükmi şahıslara aym Kanunun 54 ve değişik 67 ncı maddelerı ile Mahsus Talimatnamesi hükümleri uyarmca çıkacak tahbıne (.15) yıl mücîdetle işletme r\ıhsatnameşi verilecektir. Işletme Şartlan : 1 Bu sahadaki Krom madeninin işletilmesi için asgarî (100 000) Türk Lirası •îermaye tahsis edilecektir. 2 Mezkur sahadan yıİda asgarî (1000) ton Krom madeni i=tıhsal ve imrar edilecektir. îsletme hakkını iktisab edecek olan, isletme hakkm'n tescili tarihlnden ıtibaren bir yıl zarfında yukanda miktan belirtilen (1000) ton Krom madenimn ıstıhsali için lüzumlu bulunan dahili ve haricî tesısleri kuracak ve gerekli teçhızatı temîn edecektir. Aym müddet zarfınia ı^çilerin sağlığını, emnıyetini ve sosyal ihtiyaçlannı karşılayacak tesısleri ku'acaktır. 3 Bahse konu sahadaki Krom madeninin ıhaleye ç\kaniması ıçm Maden Kanununun 54 üncü maddesi geregince yapılan ilânlara aıt tahakkuk edecek masraflan, bu sahanın işletme hakkını ıktısap edecek olan ödeyecektir. Bu husustaki ılân ucretiran tutan olacak meblâg, venlecek iki ayhk mehil ıçırde Hazineye ödenecektir. Ilân ücretı müddeti içinde odenmedığı takdirde alınan teminat Hazineye irat kaydedilecektır. 4 Bu madenin bulucusu olan Buçel Ticaret, Sanayi ve Maadin Ar.onim Şirketine Maden Kanununun 135 ncı maddesi gerejirce Devlet hakkıia esas teşkıl eden kıymetin yüzrle yarımı nıspetinde aıdat ödenecektir. 5 Şartname hükümlennin yerine getırılmesının teminı maksadivle (2500) lira nakdî teminat verilecektir. 6 Bu konuda daha geniş bilgiyi havi Mukavelename ve Şartname tasarıları Ankara'da Maden Daıresi Başkanlığ'.nda, Istanbul'da Bölge Sanayi Müdürlüğünde ve Ankara ile Ka\serı îrtıbat Memurluklarında çalışma saatleri içerisinde gorülebilir. . Bu şartlarla mezkur madeni işletmeye taltp olanlann en geç (25/3/1970) tarihine rastlayan Çarsamba günü çalışma saati hitamına kadar doğrudan dogruya Enerji ve Tabii Kavnaklar Bakanlığı Maden Daıresi BaskanliSm» dilekçe ile muracaat etmeleri lâzîmJır Mezkur tarih ve saate kadar Bakailık Umumı Evrak Bürosuna mtikal etmemiş olan (yani tesHt edilen tarihten sonra tevdi edılen) dilekçeler kabu! edllmn»cektir. Bu humsta po»tada secikme ve kavıptar nazan itiba'e ahnmıvacaktır. Müddetinde dilekçe ile miiracaat eden taliplerın Maden Kanununun 54 üncü maddesi ve Mahsus Talimatnamesı hukümleri gereğince tekUfte bulunmak ve Icabınds eekilecek .kur'ava istirâk etmek ü?ere (28/4'1370) tarihıne ra«tlavan Salı günü saat 1050'da bizzat veya tatn selâhivete haiz mümessillennin Enerji ve Tabıi Kavnaklar BakanliSı Marten Dairesi Başkanlığmda hazır bulunmalan şgrttır. Yukarida bı'.dirilen tarih ve saatte bizzat veya tam selâhiyetli tem'îilcisi tara« fından temsil edilmeyen talip, talebinden vazgeçmiş sayılacaktır. Bu madenin Işletmek üzere müracaatta bulunacak hakikî şahısların madencilik yapmalanna kanunt mâni bir durumlannm bulunmaması, sirketlerin ise statülerinde madencilikle iştigal edeeeği hükmünün kayıtlı bulunması gerekmektedlr Bu madenin isletmesine talip olanlann vaW olacak mür?caatlan ile birlikte (2500) lira nakdl temınatm Bakanlıgım 7 namına Maliye Bakanlığı Merkez Savmanlıgın» vatırılriıâi" öair makbuzu BakanhSımi7a tevdi etmeleri sarttır Miiracaat dilfkçesine eklenecrk vesikalar : 1 Hakik! şahıs ise Nüfus Hüviyet Cüzdanı Brnegi, hü^tnt şahıs ise Şirket statüsü veya Sirketin te^cll ve ilânını hsvı Ticaret Sicilli Gazetesl ve imza sirküleri, 2 Hakikî veya hükmt şahıslara ait vekil veya sülik beyannamesi (1136 sayılı Avukatlık Kapununun 35 Maddpsi na7an itibara almmalıniT > 3 (25(<O ı k i h ı n heşvÜ7 liralık lonııra' makhii7iı : 266U2/İ5273)